Παρασκευή 10 Ιουλίου 2015

Ας μετρηθούν λοιπόν οι συνειδήσεις… (αναδημοσίευση)



Έφτασε λοιπόν η ώρα που όλοι στον ΣΥΡΙΖΑ απεύχονταν… Το «αριστερό» Μνημόνιο είναι προ των πυλών. Για την ακρίβεια, το πακέτο των μέτρων έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή. Στα αγγλικά. Ούτε αυτόν τον συμβολισμό δεν σκέφτηκαν – κι ας φώναζε ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ τόσα χρόνια για τα «μνημονιακά κόμματα» που κατέβαζαν και ψήφιζαν τα μέτρα σε ένα άρθρο, με παράρτημα αγγλιστί…

Όσο κι αν φτιασιδώσουν τη «συμφωνία», όσο κι αν κάνουν επίκληση στην εμπιστοσύνη του αριστερού κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ στον Ε. Τσακαλώτο, όσο κι αν δεν θέλουν να το παραδεχτούν, πρόκειται για ένα τριετές Μνημόνιο. Από αυτά που θα έσκιζε ο ΣΥΡΙΖΑ. Από αυτά για τα οποία το 61% του ελληνικού λαού, μόλις την περασμένη Κυριακή, είπε ένα ηχηρότατο όχι.

Τα Μνημόνια καταπίνουν πρωθυπουργούς. Θα πρέπει να το γνωρίζει πια ο Αλέξης Τσίπρας αυτό. Γιατί το κάνει;

Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, γιατί δεν έχει καμιά άλλη επιλογή. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, γιατί από τη συμφωνία της 20ής Φλεβάρη και μετά, η κυβέρνηση δεν προετοίμασε καμία άλλη επιλογή, δεν προετοιμάστηκε για κανένα άλλο ενδεχόμενο, ούτε καν ως σχέδιο επί χάρτου! Τόσο πολύ πίστευαν στις «καλές προθέσεις» των ευρωπαίων εταίρων, που ήδη από τις 20 Φλεβάρη τους είχαν ήδη απειλήσει με Grexit; Τόσο πολύ πίστευαν ότι η δημοκρατία -που επικαλέστηκε ο Τσίπρας πολλές φορές εν όψει δημοψηφίσματος- θα νικούσε το Γιούρογκρουπ; Ή μήπως η ίδια η κυβέρνηση, από τη σύνθεσή της, ήδη είχε βάλει τις βάσεις για αυτό που ζούμε σήμερα;

Στον πόλεμο πας με όπλα. Και τα όπλα αυτά, η κυβέρνηση δεν φρόντισε να τα ετοιμάσει. Αντιθέτως, ήταν πολλοί περισσότεροι αυτοί που ήθελαν να υπογράψουν συνθηκολόγηση πριν καν πολεμήσουν… Από τις 20 Φλεβάρη, τότε που ο Αλέξης Τσίπρας έλεγε στην Κοινοβουλευτική Ομάδα ότι με τη συμφωνία «κέρδισαν χρόνο», όλοι περίμεναν τουλάχιστον να ξεδιπλωθεί η πολιτική της κυβέρνησης στο εσωτερικό της χώρας. Περίμεναν επίσης να γίνουν κάποιες κινήσεις -έστω και ως διαπραγματευτικό χαρτί- που θα έδειχναν ότι, αν μας εκβιάσουν ξανά με grexit, είμαστε έτοιμοι να πάμε συντεταγμένα σε έξοδο από το ευρώ. Ακόμη κι αν δεν θες να χρησιμοποιήσεις αυτό το όπλο, πρέπει οπωσδήποτε να το έχεις στο τραπέζι.

Τι έγινε στο μεταξύ; Ελάχιστα. Ψηφίστηκαν λίγα νομοσχέδια, τα εντελώς βασικά. Αντί να στρωθούν στη δουλειά, οι υπουργοί έγιναν θαμώνες των τηλεπαραθύρων. Αντί να έρθει το νομοσχέδιο για τις τηλεοπτικές άδειες, δόθηκε η ΕΡΤ στον Λάμπη Ταγματάρχη. Αντί να κυνηγάει το λαθρεμπόριο για να φέρει έσοδα, όπως είχε υποσχεθεί, ο αρμόδιος υπουργός κ. Μάρδας ασχολιόταν με τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις και τη διαφωνία του για το δημοψήφισμα. Άλλωστε, ήταν προφανές ότι η ηγετική ομάδα του Μαξίμου, οι στενοί συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα, όχι μόνο δεν ήταν έτοιμοι να κάνουν οποιαδήποτε ρήξη στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας είχαν βολευτεί στις καθημερινές συνομιλίες τους με τους μεγαλοεπιχειρηματίες της χώρας. Ο Σ. Σαγιάς, ο Γ. Δραγασάκης, ο Γ. Σταθάκης, ο Δ. Μάρδας και ο Γ. Πανούσης δεν ήταν απλώς αυτοί που διαφώνησαν με την επιλογή του δημοψηφίσματος και ζητούσαν «συμφωνία πάση θυσία». Είναι πολύ περισσότερο αυτοί που εκπροσωπούν μέσα στην κυβέρνηση εκείνο το αφανές σύστημα εξουσίας που συνεχίζει να υπάρχει στη χώρα και επιμένει να κινεί τα νήματα με κάθε κυβέρνηση. Μόνο που αντί να φύγουν αυτοί, την επομένη του δημοψηφίσματος, στο βωμό των «θεσμών» θυσιάστηκε ο Γ. Βαρουφάκης. Το σύστημα καλά κρατεί…

Φτάσαμε στο και πέντε, πλέον, με κλειστές τράπεζες, πάγωμα της ρευστότητας από τον ELA, με τη Γερμανία να κρατά σκληρή στάση και να διοχετεύει απειλές για Grexit. Πολύ περισσότερο, η προηγούμενη βδομάδα ήταν και ένα crash test για τη δυνατότητα της ΕΕ να μετριάσει τις απώλειες -ή να δείξει ότι μπορεί να τις μετριάσει- από ένα πιθανό Grexit. Από τη μέρα που αναγγέλθηκε το δημοψήφισμα μέχρι τη διεξαγωγή του, η «δημοκρατική» ΕΕ έριξε τόσα δις για να στηρίξει το ευρώ στις διεθνείς χρηματαγορές, όσο θα κόστιζε να «σώσει» την Ελλάδα και όλες τις χώρες του νότου μαζί. Αποδεικνύοντας ότι δεν είναι οικονομία, πολιτική είναι.

Ο Αλέξης Τσίπρας κάλεσε τον λαό να διατρανώσει τη θέλησή του. Στην επιλογή αυτή συγκρούστηκε με το εγχώριο σύστημα και τους εκπροσώπους του μέσα στην κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα τον δικαίωσε, αν και ίσως το ΟΧΙ πήρε λίγο περισσότερο τα πάνω του από ότι και ο ίδιος θα ήθελε… Βγήκε κερδισμένος, διαλύοντας ταυτόχρονα την αντιπολίτευση και όλα τα σενάρια για «ανακτορικό πραξικόπημα» που θα οδηγούσε σε δοτή κυβέρνηση, που σχεδίαζαν τα επιτελεία των Βρυξελλών στα δείπνα τους με τον Σταύρο Θεοδωράκη.

Μόνο που την επόμενη ακριβώς μέρα ο Αλέξης Τσίπρας δεν έκανε το επόμενο βήμα. Για την ακρίβεια, έκανε όλα εκείνα τα βήματα που έδειχναν ότι μάλλον είχε κερδίσει το ΝΑΙ. Αντί να στραφεί στο 61% και να του θέσει ανοιχτά το ερώτημα της ρήξης, στράφηκε ξανά στο περιβάλλον του μέσα στο Μαξίμου. Αυτούς που δεν στήριξαν το δημοψήφισμα, αυτούς που δεν πιστεύουν σε καμιά εναλλακτική από την διαχείριση από τους ίδιους του προηγούμενου συστήματος. Και ανακάλυψε το προφανές: ότι δεν υπάρχει plan B. Ούτε στο κόμμα, ούτε στην κυβέρνηση. Δεν υπάρχει καν ένα σενάριο για το πώς μπορεί να επιβιώσει η χώρα, πώς μπορεί να κόψει νόμισμα, πώς μπορεί να κανονίσει τις εισαγωγές και τις εξαγωγές της. Όχι γιατί δεν το «θέλει ο κόσμος», που επέδειξε αξιοθαύμαστη ως τώρα ψυχραιμία και υπομονή ακόμη και με τις κλειστές τράπεζες. Αλλά γιατί δεν το θέλει το σύστημα και οι εκπρόσωποί του.

Γυρίσαμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε λοιπόν: το μπαλάκι είναι ξανά πίσω στους «θεσμούς». Τα μέτρα που κατατέθηκαν δεν συνιστούν «έντιμο» συμβιβασμό, συνιστούν άτακτη υποχώρηση. Κι όμως, το ερώτημα είναι αν, ακόμη κι αυτά, θα τα δεχτεί ο Σόιμπλε!

Είναι όμως αυτό το ερώτημα; Γιατί υπάρχει κι ένα άλλο ερώτημα, που μπορεί να ανατρέψει το παιχνίδι. Και το ερώτημα αυτό είναι πόσοι από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι διατεθειμένοι να βάλουν την υπογραφή τους (διά της ψήφου τους) στο πρώτη φορά αριστερό Μνημόνιο. Πόσοι είναι διατεθειμένοι να αποδείξουν ότι τελικά και η αριστερά μπορεί άλλα να λέει προεκλογικά κι άλλα να κάνει μετεκλογικά. Πόσοι είναι διατεθειμένοι να προσυπογράψουν ότι ακόμη και η Αριστερά δεν μπορεί (δηλαδή δεν θέλει) να τα βάλει με το σύστημα. Πόσοι είναι διατεθειμένοι, πριν αλέκτωρ λαλήσει,να προδώσουν την εμπιστοσύνη του 61%.

Κι αυτό το ερώτημα ξεπερνά κατά πολύ τα συγκεκριμένα μέτρα και καταλήγει αξιακό, για την ίδια την ύπαρξη της Αριστεράς. Άρα και το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο. Ας μετρηθούν λοιπόν οι συνειδήσεις…

σχόλια από το blog: 
1.ήδη στο φαντασιακό πολλών στήνεται το σενάριο μια ιλαροτραγωδίας. Να ψηφιστεί το μνημόνιο από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (-ΑΝΕΛ) και στη συνέχεια να μεθοδευτεί  η ανατροπή της από τον Σόϊμπλε και τους πραιτωριανούς του, έχοντας ως άτυπο "σύμμαχο" τον παροπλισμένο και απογοητευμένο πια λαό.
2. Διάβασα ένα ενδιαφέρον άρθρο στο RedNoteBook (το κύριο άρθρο της ημέρας). Για όσους θέλουν να ανατρέξουν είναι εδώ.  

Κι ήταν που λέτε μια φορά (από το Παραμύθι χωρίς όνομα)

Πέμπτη 9 Ιουλίου 2015

Το εγχείρημα της αυτοδιαχείρισης στις εναλλακτικές κατοικίες Cohousing


Σύντομη παρουσίαση της ερευνητικής δουλειάς της Αγγελικής Πλέσσα* από την Άννα Χατζηευγενιάδου στα πλαίσια του πανευρωπαϊκού διημέρου Το Δικαίωμα στη Στέγη που οργανώθηκε στις 20 και 21 Ιούνη στην Αρχιτεκτονική Σχολή.
*****

Υπάρχει πάντα λόγος να αναφερόμαστε σε εναλλακτικά εγχειρήματα κατοίκησης που ευδοκιμούν στις χώρες του βορρά, στον βαθμό που αυτά εγείρονται από τα κάτω και στηρίζονται στις πρωτοβουλίες και την αυτοοργάνωση των ίδιων των πολιτών που τους αφορούν. 

Η πρωτότυπη ερευνητική δουλειά της Αγγελικής Πλέσσα, αφορά μια αναζήτηση δομών, τόσο κοινωνικών όσο και χωρικών, με στόχο την υποστήριξη ενός διαφορετικού τρόπου ζωής, λιγότερο συμβατού με τις αξίες που υποβάλλονται από το σύγχρονο μοντέλο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Δομές που υπαγορεύουν λιγότερη αλλοτρίωση, λιγότερη αποξένωση, λιγότερες φοβίες. Δομές που προάγουν την αποδοχή και την συνοχή και ενισχύουν την δυνατότητα ανάπτυξης δεσμών μεταξύ των μελών μιας ομάδας, εγκαθιστώντας ανάμεσα τους τη συνεργασία - ήδη, σε ότι αφορά τις απλές καθημερινές διαδικασίες. 

Πρόκειται για ανησυχίες που διατρέχουν το θεωρητικό έργο της Αγγελικής Πλέσσα και συνοψίζονται στις δυο διπλωματικές εργασίες της: “Το Cohousing ως εναλλακτικός τρόπος κατοίκησης” (2010) και “Cohousing/Gated Communities - Αποτίμηση των μοντέλων και η προοπτική τους για το μέλλον” (2013), για το ΔΠΜΣ της Αρχιτεκτονικής σχολής του ΕΜΠ, κατατεθειμένες στις κατευθύνσεις “Σχεδιασμός-χώρος-πολιτισμός” και “Πολεοδομία-Χωροταξία” αντίστοιχα. 

Στα πλαίσια της εν λόγω διερεύνησης, είναι κυρίαρχη η προβολή ενός αιτήματος συμβίωσης μέσα σε συνθήκες κοινωνικής πολυμορφίας. Ταυτόχρονα, γίνεται φανερό το πάθος για μια Αρχιτεκτονική αναδυόμενη μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες που στοχεύει στην παραγωγή φιλόξενου χώρου, ικανού να συμπεριλάβει το διαφορετικό και να επιτρέψει την συνύπαρξη. 

Το Cohousing, το νόημα του οποίου θα συνοψιζόταν στην φράση Συνύπαρξη με την ετερότητα με όρους ισότητας και συμπληρωματικότητας, έρχεται ως απάντηση στα παραπάνω αιτήματα. Δομημένο στην βάση της συλλογικής οργάνωσης μιας κοινότητας, προτείνει ουσιαστικά μια εναλλακτική μορφή Κατοίκησης, επιχειρώντας να εισάγει στοιχεία αλληλεγγύης και άμεσης δημοκρατίας στην διαχείριση της καθημερινής ζωής.   

Δεν πρόκειται για ένα ιδεατό μοντέλο, μια θεωρητική κατασκευή ή μια ουτοπία, αλλά αποτελεί ζωντανό, υπαρκτό παράδειγμα επιτυχούς εφαρμογής ενός τέτοιου εγχειρήματος, έχοντας γνωρίσει ποικίλες εκφάνσεις. 

Η Σουηδία και η Δανία, δυο χώρες- σταθμοί, όσον αφορά την εξέλιξη της θεσμοθετημένης συλλογικής κατοίκησης, προσφέρονται για μια συλλογή αντιπροσωπευτικών παραδειγμάτων μέσω των οποίων αναδεικνύεται η κοινωνική δυναμική που παράγει το Cohousing και φανερώνονται τα όρια και οι δυνατότητες της.   

Το νέο μοντέλο κατοίκησης δεν αποτελεί ακριβώς καινοτομία. Προέρχεται από την εξέλιξη του τύπου Κατοικία με Συλλογικές Εξυπηρετήσεις του 20ου αιώνα - όπως αυτός εμφανίζεται αρχικά στις κηπουπόλεις της Βρετανίας, στις κομμούνες της σοβιετικής ένωσης, κ.τλ., δίνοντας εν συνεχεία το στίγμα του στο μοντέρνο κίνημα και εμπνέοντας αντίστοιχες εκ μέρους του προσπάθειες. 

Η ιστορική διαδρομή της Κατοικίας με Συλλογικές Εξυπηρετήσεις, ενός μοντέλου με μακρά παράδοση τόσο στην Σουηδία - ως kollektivhus - όσο και στην Δανία - ως bofællesskab - με ευρύτατη εφαρμογή στα πλαίσια των προγραμμάτων δημόσιας κοινωνικής κατοικίας, αποτελεί πεδίο αναφοράς των οικονομικών αλλαγών και των κοινωνικών μετατοπίσεων που διαμορφώνουν τις συνθήκες για την ανάπτυξη της σύγχρονης εκδοχής του Cohousing.   

Η μορφή του, σημαδεύεται από την κρίση του κράτους πρόνοιας και του μοντέρνου κινήματος. Αναδύεται μέσω του προβληματισμού και της κριτικής επί των εφαρμοζόμενων κοινωνικών προγραμμάτων και οφείλει πολλά στα αστικά κοινωνικά κινήματα και ιδιαίτερα στο φεμινισμό, των δεκαετιών '60 και '70. Συνδέεται με τον θεωρητικό λόγο που αναπτύχθηκε πάνω σε ζητήματα σχετικά με την πόλη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την πολιτική χειραφέτηση, την ισότητα, την σεξουαλική απελευθέρωση, διαμορφώνοντας τις διεκδικήσεις των κινημάτων. Συνδέεται ακόμη, με την εμπειρία των κοινοβιακών κοινοτήτων της ίδιας εποχής, που (παρά την περιθωριακότητα τους) αποτέλεσαν "ένα σημαντικό κοινωνικό εργαστήριο" , συντελώντας έτσι στην μεταστροφή των κοινωνικών αντιλήψεων και στην διαμόρφωση μιας νέας νοοτροπίας. 

Οι μετασχηματισμοί της μορφής της συλλογικής κατοικίας, αποτελούν εν κατακλείδι μια καταγραφή της μετάβασης από το Κράτος πρόνοιας προς την Κοινωνία πρόνοιας. Αυτή η αλλαγή, επιτελούμενη επελαύνοντος του νεοφιλελευθερισμού, ανοίγει τον δρόμο για την θέσμιση εναλλακτικών εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης και επιτρέπει την επιτυχή τους έκβαση.

Πιο συγκεκριμένα, ο όρος Κατοικία με Συλλογικές Εξυπηρετήσεις, αναφερόμενος σε οικιστικά συγκροτήματα, σημαίνει παροχή υπηρεσιών υποστήριξης της καθημερινής ζωής - όπως παρασκευή φαγητού, πλύσιμο ρούχων, καθαριότητα αλλά και φύλαξη παιδιών, φροντίδα ηλικιωμένων, κτλ. - στεγαζόμενες σε επί πλέον διατιθεμένους κοινόχρηστους χώρους. Η διαχείριση αυτών των εξυπηρετήσεων, παρεχόμενων από τις κρατικές ή τις δημοτικές αρχές, ενέπιπτε κατ' αρχήν, στην λογική ενός συγκεντρωτικού συστήματος. Ένα κέντρο εξυπηρέτησης αναλάμβανε την οργάνωση των οικιακών εργασιών που διεκπεραιωνόταν από έμμισθο προσωπικό. 

Η αλλαγή αντιμετώπισης της κοινωνικής συλλογικής κατοικίας, οφείλεται κατά πολύ στην ανεπάρκεια του επιβεβλημένου εκ των άνω, οικιστικού στερεότυπου - που μέσα από τον διαχωρισμό και την ομοιογένεια των προστατευόμενων ομάδων (ανύπαντρες μητέρες, ηλικιωμένοι, κ.τλ.) προάγει τελικά τον ιδρυματισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ αδυνατεί να παρακολουθήσει τις αλλαγές στην δομή των νοικοκυριών (καθώς αυξάνονται, οι μονογονεϊκές οικογένειες, τα διαζύγια και τα μοναχικά νοικοκυριά, κ.τλ.). Ακόμη χειρότερα, η σκλήρυνση της στάσης του κεφαλαίου με τη στροφή του προς τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, γίνεται αιτία επίθεσης στο κράτος πρόνοιας και προτάσσοντας ως αναγκαιότητα τις ιδιωτικοποιήσεις, απειλεί τις κοινωνικές παροχές με κατάργηση. Αυτός είναι ο ουσιαστικός παράγοντας που ευθύνεται για την δομική αλλαγή της συλλογικής κατοικίας και προσδιορίζει την νέα εναλλακτική της ταυτότητα.  Διαμορφώνει τους όρους ανάπτυξης μιας κοινωνικής δυναμικής που ωθεί προς την αυτοοργάνωση και την αυτοδιαχείριση τέτοιων εγκαταστάσεων ενώ όσον αφορά τον χώρο, καθιστά εμφανή την βαθμιαία αντικατάσταση της αντίληψης του δημόσιου από την αντίληψη του κοινού. Ως προς την αντιμετώπιση του δεδομένου μοντέλου, καθορίζει την μετατόπιση από την παθητική αποδοχή προς την ενεργό συμμετοχή των ίδιων των κατοίκων για την λειτουργία του. 

Οι κάτοικοι είναι αυτοί που βαθμηδόν, αναλαμβάνουν την πρωτοβουλία για την κατάρτιση των προγραμμάτων του Cohousing κι από απλοί αποδέκτες υπηρεσιών γίνονται μέτοχοι, σχεδιαστές και παραγωγοί αυτών των συλλογικών συγκροτήσεων που πλέον, αλλάζουν στόχο.   

Δημιουργώντας κοινότητες, επιδιώκουν την βελτίωση των όρων της καθημερινής τους διαβίωσης, διεκδικώντας συλλογικά πια, μέσα από την δική τους πρακτική, όχι μόνο την ανάκτηση αλλά και την αναβάθμιση μιας ποιότητας ζωής που οι 'κανόνες της αγοράς' τείνουν να τους στερήσουν. 

Φαίνεται, ότι «…το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα που εξελισσόμενο προάγει το ατομικό και το αγοραίο… αποτελεί κατ’ αντιπαράθεση, το έδαφος για την ανάπτυξη του συλλογικού …και του αλληλέγγυου». 

Δυο είναι οι κύριες παράμετροι για την επιτυχία των εγχειρημάτων Cohousing: η κοινωνική δυναμική και η χωρική διαμόρφωση. Η σχέση ανάμεσα τους είναι αμφίδρομη, όπως έχει δείξει η εμπειρία.   

Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της απαιτούμενης κοινωνικής δυναμικής, είναι η συνειδητή επιλογή της συλλογικότητας, όχι απλά ως τρόπου διεκδίκησης αλλά ως τρόπου ζωής και διαχείρισης των προβλημάτων της καθημερινότητας. 

Ο αλληλοσεβασμός, η μετατροπή του ατομικού ζητήματος σε κοινή υπόθεση, ο εντοπισμός της συμπληρωματικότητας των καθημερινών αναγκών και δραστηριοτήτων και η συνεργασία για την αντιμετώπιση τους, κτίζουν την αλληλεγγύη σε στέρεα βάση. Η δέσμευση των συγκατοίκων για εκ περιτροπής ανάληψη καθηκόντων παροχής υπηρεσιών και η διασφάλιση της μέσα από την συνέπεια και την υπευθυνότητα ως προς την τήρηση κανόνων που οι ίδιοι έχουν θεσπίσει, πέρα από πρακτικά και οικονομικά οφέλη, προσφέρει κάτι ανεκτίμητο: το συναίσθημα του ανήκειν σε μια κοινότητα - μαζί με την πληρότητα, την ασφάλεια και την φυσική εξωστρέφεια που απορρέουν απ' αυτό.   

Σε τέτοιες αξίες, θεμελιώδεις στα πλαίσια της έμπρακτης αυτοδιαχείρισης, στηρίζεται η λειτουργία του self-work model (που αντικαθιστά το service model) στη Σουηδία και του bofaellesskab στην Δανία… 

Το πρώτο βήμα στην κατεύθυνση υλοποίησης του συλλογικού τρόπου κατοίκησης, αποτελεί η σύσταση συνεταιριστικών ομάδων, είτε ενοικιαστών είτε ιδιοκτητών. Προσδιορίζεται έτσι, το καθεστώς κυριότητας αυτών των εγκαταστάσεων, διαμορφώνοντας συγχρόνως το πλαίσιο για την ανάπτυξη της συλλογικής ιδιοκτησίας. 

Το είδος των εγκαταστάσεων ποικίλει: παλιά κτίρια πόλεων που ανακαινίζονται, πολυκατοικίες που αναπροσαρμόζονται, πρώην βιομηχανικά κτίρια που αλλάζουν χρήση μέσα από μετατροπές και προσθήκες, καινούργιες κατασκευές, σχεδιασμένες εξ αρχής ως συλλογικές κατοικίες, κατακόρυφης ή οριζόντιας δόμησης, εντός ή εκτός του αστικού ιστού - όλα, βρίσκουν εφαρμογή στα πλαίσια του Cohousing.   

Σε κάθε περίπτωση, η διαχείριση του εκάστοτε συγκροτήματος βρίσκεται πάντα στα χέρια των κατοίκων - υπεύθυνων, τόσο για την μορφή όσο και για την λειτουργία του. 

Μέσω του θεσμικά κατοχυρωμένου Συμμετοχικού σχεδιασμού, οι κάτοικοι συνεργάζονται εξ αρχής για την διαμόρφωση του χώρου όπου πρόκειται να ζήσουν. Οι αποφάσεις για τα κάθε είδους κοινά ζητήματα, λαμβάνονται μέσα από τακτικές συνελεύσεις που προϋποθέτουν τη συμμετοχή όλων. Οι διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας σε συνδυασμό τον ισότιμο, κυκλικό τρόπο κατανομής των αναγκαίων καθημερινών εργασιών, καταδεικνύουν την μη ιεραρχική δομή αυτών των κοινοτήτων - που χαρακτηρίζονται από την μείξη ηλικιακών ομάδων και την συνύπαρξη νοικοκυριών διαφορετικών κατηγοριών.   

Η πλέον χαρακτηριστική συλλογική λειτουργία που συνδέει τα μέλη κάθε τέτοιας κοινότητας, είναι η παρασκευή του φαγητού και τα κοινά γεύματα. Κουζίνα και τραπεζαρία, μαζί με καθιστικό και παιδότοπο είναι οι στοιχειώδεις κοινές χρήσεις που χωροθετούνται στο 'Common House' κάθε αξιοπρεπούς Cohousing    

Εργαστήρια μουσικής, φωτογραφίας, ξύλου, ραψίματος, εντευκτήρια εφήβων, ξενώνες, βιβλιοθήκες και γυμναστήρια, προστίθενται συχνά στις συλλογικές δραστηριότητες που οι κάτοικοι μοιράζονται, όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με την γειτονιά και την πόλη στην οποία ανήκουν.  

Ένας οικολογικότερος και λιγότερο καταναλωτικός τρόπος ζωής γίνεται εφικτός μέσα από αρχές και εφαρμογές που υιοθετούνται στα πλαίσια των κοινοτήτων Cohousing, όπως: 
-η ανταλλαγή γνώσεων, υπηρεσιών και εξοπλισμού και η επαναχρησιμοποίηση αγαθών (όπως ρούχα, έπιπλα, παιχνίδια, κτλ) μεταξύ των κατοίκων. 
-η λειτουργία τους ως καταναλωτικών συνεταιρισμών (με αποτέλεσμα πολλά αγαθά να τους είναι διαθέσιμα σε πολύ χαμηλότερο κόστος) 14 
-η χρήση εναλλακτικών συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η οικολογική διαχείριση των φυσικών πόρων (με εγκαταστάσεις ανακύκλωσης, διαχείρισης αποβλήτων, κτλ.) 
-η κτιριακή κατασκευή με βάση τις αρχές του βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής - που εξοικονομεί ενέργεια και ισχύει για πολλά από τα νεώτερα συγκροτήματα. 

Σημαντική παράμετρος για την βιωσιμότητα του συγκροτήματος, είναι η Κλίμακα. Η εμπειρία έχει δείξει ότι μια χωρητικότητα 20-35 νοικοκυριών είναι ιδανική, καθώς προσφέρει μεγαλύτερη δυνατότητα ανάπτυξης σχέσεων αλλά και προσωπικής παρέμβασης του κάθε χρήστη.   


Χωρικά Χαρακτηριστικά 

Είναι φανερή η σημασία του χώρου, τόσο ως υλικής υποδομής όσο και ως οργάνωσης, για την πραγμάτωση των στόχων του Cohousing. Αναμφίβολα, η πραγματοποίηση ενός πλήθους δραστηριοτήτων εντός του συγκροτήματος, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ύπαρξη των ανάλογων εγκαταστάσεων, αλλά και χωρίς τον σχεδιασμό που τις καθιστά λειτουργικές, ευνοώντας την καθημερινή τους χρήση. 

Η εναλλακτική αρχιτεκτονική των Cohousing που παρακολουθεί τις ανάγκες των κατοίκων και στοχεύει στην ανάπτυξη της συλλογικότητας, επιδιώκει να καταστήσει εφικτή την οικειοποίηση του χώρου και να διαμορφώσει μια συνεκτική ενότητα. Βασισμένη σε σχεδιαστικές αρχές όπως ευελιξία και μεταβλητότητα, και επιμένοντας στην διαχείριση των μεταβάσεων και των ορίων, προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες άνεσης σε ότι αφορά την άμεση επαφή των κατοίκων, για να συμβάλλει στην ενίσχυση των σχέσεων εντός της κοινότητας. Εξ ου η έμφαση στην διάρθρωση της μεταβατικής ζώνης. Το δίκτυο κίνησης εμπλουτίζεται με ενδιάμεσους χώρους, παρεμβαλλόμενους ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο, το μέσα και το έξω - δημιουργώντας σκόπιμα σημεία αλληλοεπικάλυψης των δυο χωρικών ποιοτήτων. Η εμπρόθετη ασάφεια των ορίων και ο πλούτος των χωρικών διαβαθμίσεων που εξασφαλίζει ομαλές, σταδιακές μεταβάσεις, εγγυώνται στους κατοίκους μια πολλαπλότητα ευκαιριών για συνεύρεση, χωρίς να τους στερούν το δικαίωμα της επιλογής. 

Η θέση των commons και η σχέση τους τόσο με τις κατοικίες όσο και με την πόλη είναι καθοριστικής σημασίας για την ζωτικότητα του συνόλου. Με την χωροθέτηση αυτών των χώρων επί του δικτύου της κίνησης, επιδιώκεται η δημιουργία πόλων έλξης που προκαλώντας την αυθόρμητη προσέλευση των κατοίκων, αποκτούν ενεργό ρόλο στη ζωή του συγκροτήματος. Η τοποθέτηση σε σημεία επαφής με την πόλη, ιδιαίτερα της κουζίνας και της τραπεζαρίας, είναι ενδεικτική της διάθεσης της κοινότητας για άνοιγμα και εξωστρέφεια. 18 

Η ευελιξία που εκφράζεται σε πολλά επίπεδα, προτρέπει σε εναλλακτική διαχείριση των χώρων. Μέσα από την χρήση ελαστικών συστημάτων δόμησης που προσφέρουν την δυνατότητα μετατροπής και αυξομείωσης του μεγέθους, τόσο των ιδιωτικών (μονάδων κατοικίας) όσο και των κοινών χώρων, οι κάτοικοι εφόσον είναι αναγκαίο, μπορούν να επιφέρουν μεταβολές στο αρχικό σχεδιασμό: να ανταλλάξουν ή να ενοποιήσουν χώρους, να μετατρέψουν την μονάδα σε δύο ανεξάρτητες κατοικίες ή να προσθέσουν δωμάτια στην κατοικία τους, να αλλάξουν τη χρήση σε χώρους κοινών δραστηριοτήτων - να βάλουν τελικά, στο χώρο την σφραγίδα τους παρεμβαίνοντας στην δομή του. 

Συγκρίνοντας τα συγκροτήματα Cohousing με τις Gated Communities, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι από άποψη σχεδιασμού, η διαφορά μεταξύ τους βρίσκεται στην διαχείριση των ορίων. Διαφορά, ανάμεσα στην ασάφεια και τη σαφήνεια, την χειραφέτηση και τον έλεγχο. 

Στα πλαίσια της εμπορευματοποίησης και της κερδοσκοπίας, δεν είναι δύσκολο το επιτυχημένο παράδειγμα του Cohousing να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης εκ μέρους των ιδιωτικών εταιρειών, και να πουλιέται ως μια άλλη εκδοχή του life style. Ο κίνδυνος μιας τέτοιας εξέλιξης είναι ορατός, σε περίπτωση που το συγκρότημα αποβεί ένας απομονωμένος θύλακας, αποκομμένος από την ευρύτερη κοινωνική ζωή. Να καταλήξει δηλαδή, σε κάτι ανάλογο των Gated Communities, της σύγχρονης τάσης του κοινοτισμού, όπου το ανήκειν αγοράζεται ως καταναλωτικό προϊόν. Θέτοντας σαφή όρια, με πρόσχημα την ασφάλεια απέναντι στην εγκληματικότητα, οι οχυρωμένοι αυτοί θύλακες, επιβάλλουν τον σαφή διαχωρισμό μεταξύ των εντός και των εκτός - του μέσα και του έξω, του ιδιωτικού και του δημόσιου. Εμποδίζοντας οποιαδήποτε αλληλεπίδραση μεταξύ των δυο χωρικοτήτων και των δύο διαφορετικών κόσμων που εκπροσωπούν, προκαλούν ρήξη με την ζωή στην πόλη.   

Ωστόσο, η κύρια παράμετρος της επιτυχίας του Cohousing είναι η κοινωνική δυναμική που το παράγει. Γεννιέται από την πρόθεση των ίδιων των κατοίκων του να συγκροτήσουν μια δομή που θα αγκαλιάσει το διαφορετικό, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Εδώ, η συνοχή τροφοδοτείται από τις σχέσεις που αναπτύσσονται και ενδυναμώνονται διαρκώς μέσα από την καθημερινή επαφή και την συλλογική πρακτική ενώ η ενότητα, κερδίζεται μέσα από την έμπρακτη συντροφικότητα και την συνεργασία που αυθόρμητα οδηγούν στην δημιουργία ενός δικτύου αλληλεγγύης. Η ποιότητα ζωής που κατακτάται μέσα από την συμμετοχή στις διαδικασίες της κοινότητας και την επακόλουθη πληρότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, συνιστά την ειδοποιό διαφορά μεταξύ των δυο μοντέλων και μεταφράζεται σε μια αξία μη εξαγοράσιμη. 

Άννα Χατζηευγενιάδου
Αρχιτέκτονας 

* η πρώτη παρουσίαση της έρευνας της Αγγελικής Πλέσσα στα πλαίσια του πανευρωπαϊκού διημέρου Το Δικαίωμα στη Στέγη συνέπεσε με τον ένα χρόνο από τον πρόωρο χαμό της. 

Κυριακή 5 Ιουλίου 2015

ΚΙΜΠΙ: Η όρθια στάση κάνει τον άνθρωπο

από τον ΚΙΜΠΙ

Άκουσα κάτι νόστιμο: το μεγαλύτερο λάθος του είδους μας ήταν ότι αποφάσισε να κατέβει από τα δέντρα. Και τώρα, ιδού το αποτέλεσμα.

Εν μέρει έχει δίκιο ο ποιητής. Τι θες να μπαίνεις σε περιπέτειες, κάτσε στο κλαδί σου, τρώγε τη μπανάνα σου, μάσα τα φιστίκια σου, πήδα, παίξε, κοιμήσου. Και κρύψου. Προ παντός κρύψου όταν εμφανιστεί ο κίνδυνος. Σ’ έφαγε όμως η περιέργεια: Να δω τι θα γίνει αν κατέβω απ’ το δέντρο, τι θα συμβεί αν σταματήσω να περπατώ στα τέσσερα, τι μπορώ να κάνω με τα μπροστινά μου πόδια, τι θα αλλάξει αν σταθώ στα δυο πισινά μου. Κάπως έτσι άρχισαν όλα, έτσι δεν είναι;

Η όρθια στάση έκανε τον άνθρωπο. Είχε τα ρίσκα της, δε λέω. Αλλά μάλλον άξιζε τον κόπο. Αν βάλεις στο δεξί χέρι όλα τα δεινά, όλο τον ζόφο που σώρευσε ο ανθρώπινος πολιτισμός στο πέρασμά του και στ’ αριστερό όλα όσα μεγαλειώδη έχει πετύχει σε μαγικές εικόνες, απίστευτα τεχνολογικά επιτεύγματα, θεσπέσια αρχιτεκτονήματα, υπέροχα γλυπτά, νότες, σκέψεις, ιδέες, θεωρίες, λύσεις που κάνουν τη ζωή ευκολότερη, να ‘σαι σίγουρος, το αριστερό σου χέρι θα λυγίσει απ’ το βάρος. Το ισοζύγιο καταστροφής- δημιουργίας βγάζει συντριπτικό πλεόνασμα υπέρ της δεύτερης. Αν και εκ φύσεως απαισιόδοξος, δεν μπορώ να αφαιρέσω ούτε γραμμάριο από τον στόμφο που μπορεί να έχει η διαπίστωση: ό,τι πετυχαίνει ο άνθρωπος, το πετυχαίνει όρθιος. Όχι σκυφτός, ούτε πολύ περισσότερο γονατιστός ή έρπων.

****

Από την περασμένη Παρασκευή βλέπω ανθρώπους σκυφτούς μπροστά στις οθόνες των ΑΤΜ. Ουρές από σκυφτούς ανθρώπους που αγωνιούν να φτάσουν στα πλήκτρα του μηχανήματος που ξερνάει ευρώ, πριν αυτό στερέψει (σ.σ. μεταξύ μας, ήμουν κι εγώ σε κάποιες απ’ αυτές τις θλιβερές ουρές). Κι από τη Δευτέρα η κύρτωση του αυχένα και της πλάτης σαν να αυξήθηκε, κι ας λιγόστεψαν τα χαρτονομίσματα που μπορούν να αποσπάσουν απ’ το μηχάνημα. Ίσως δεν ξέρουν, τουλάχιστον όχι όλοι, ότι κάθε ημερήσια επίσκεψή τους στο ATM μετριέται live στις τερματικές οθόνες της ΕΚΤ, στη Φρανκφούρτη. Κάθε ανάληψη του πολυπόθητου πενηντάρικου καταγράφεται σαν μια μικρή κατάθεση της ψυχής τους. Οι άρχοντες του ευρώ μετρούν όλες αυτές τις μικρές καταθέσεις σαν προκαταβολή της μεγάλης, ολόσωμης και ολόψυχης κατάθεσης που θέλουν να εξασφαλίσουν στην Κυριακή της κάλπης. Θέλουν ένα λιπόψυχο, ηττημένο, ταπεινωμένο, φοβισμένο, αγωνιώδες, ένα σκυμμένο, ει δυνατόν και έρπον «ναι» από τα εκατομμύρια των Ελλήνων ψηφοφόρων. Γι’ αυτό και έχουν φορτώσει στην πλάτη του καθενός ένα χρέος 40.000 ευρώ. Να ’χουν να πορεύονται σκυφτοί, στα τέσσερα, έρπην. Χέστηκαν αν αυτό το χρέος θα πληρωθεί ποτέ- το ξέρουν ότι δεν πρόκειται αυτό να συμβεί-. Αρκεί να το ’χει στην πλάτη του κάθε υποζύγιο εφ’ όρου ζωής (κάπως έτσι υπολογίζουν τη «βιωσιμότητα» του χρέους: τη μετρούν με κριτήριο την ανοχή μας).

Μ’ αυτό το φόρτωμα στην πλάτη, με τις τράπεζες κλειστές, με τον ΣΕΒ, τη ΓΣΕΕ, τον αρχιεπίσκοπο, τον Άνθιμο, τον επίτιμο, την ΕΣΕΕ, τον Σαμαρά, τον Βενιζέλο, τη Φώφη, τον Σταύρο, τον Ρουβά, τις εργοδοτικές ενώσεις, τους καθωσπρέπει οικονομολόγους, τους τραπεζίτες, τα ΜΜΕ της διαπλοκής, το λόμπι του ευρώ, τους αρχιτέκτονες της ελληνικής χρεοκοπίας, τον Ραχόι, τον Γιούνκερ, τον Σουλτς, τη Μούσχουρη, τον Ράμφο, τον Ψινάκη, όλους τους αστέρες του καθεστωτικού μπλοκ να κραυγάζουν υστερικά «ΝΑΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙΙ! Ναι σε όλα, ναι σε ό,τι νάναι», πώς θα τα καταφέρεις εσύ να φτάσεις όρθιος και ευθυτενής στην κάλπη; Πώς να αντέξεις να διασώσεις όλα τα «όχι» σου, όλα τα «όχι» που ’χεις μαζεμένα από τότε που στάθηκες όρθιος, βρέφος ενός έτους;

Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, παρά μόνο να σταθείς όρθιος, ενάντια στο ρεύμα. Σκέψου λίγο: αυτό που έχεις στην πλάτη σου δεν είναι δικό σου φορτίο. Είναι φορτίο άλλων. Όλων αυτών που συνωθούνται στον κλαυσίγελω του «ναι», στην ιλαροτραγωδία του «μένουμε Ευρώπη». Αυτών που έκαναν πάρτι με τη φούσκα της ευημερίας. Αυτών που έκαναν πάλι πάρτι με τη φούσκα του ευρώ. Των ίδιων που κάνουν για πολλοστή φορά πάρτι με την τσιχλόφουσκα της χρεοκοπίας. Μένουνε Ευρώπη. Εκ του ασφαλούς, βεβαίως. Γιατί έχουν φύγει από την Ελλάδα. Όχι ακριβώς οι ίδιοι. Αλλά τα 110 δισ. των καταθέσεων που έχουν φυγαδεύσει στο Λουξεμβούργο, στο Βερολίνο ή στο Παρίσι. Κι αυτά είναι μόνο αυτά που ξέρουμε, αυτά που παρακολουθεί εδώ και χρόνια ακόμη και ο Ντράγκι online. Για τα άλλα, τα μαύρα κι άραχλα, δεν ξέρω, ρωτήστε τον Γιούνκερ, θα ξέρει καλύτερα.

Πέταξε, λοιπόν, το φορτίο απ’ την πλάτη σου. Φόρτωσέ το στην πλάτη αυτών που τους ανήκει. Στους κατοίκους του «Μενουμευρωπιστάν», αυτής της άγνωστης χώρας που υπερασπίζεται- κατά πως λέει ο Σαμαράς- «σαράντα χρόνια κατακτήσεων». ( Οπ! Για στάκα! Ποιων κατακτήσεων; Αυτών που, κατά την τρόικα, καθιστούν την Ελλάδα failed state και κράτος ανεπίδεκτο μεταρρυθμίσεων; Μενουμευρωπίτες και μενουμευρωπίτισες! Ξεκαθαρίστε το αυτό, γιατί στην τρόικα δεν αρέσουν οι «κατακτήσεις». Ή η τελευταία 40ετία ήταν το επαίσχυντο άγος της μεταπολίτευσης, της πελατοκρατείας, της συντεχνιοκρατίας, του διεφθαρμένου κράτους και της κλεπτοκρατίας. Ή ήταν μια 40ετία ευρωγκλαμουριάς και ευρωκατακτήσεων. Τα δυο καλά δεν γίνονται). Εσύ, κάτοικε της No Man’s Land, που ζεις στο υβρίδιο προτεκτοράτου των δανειστών, πολίτη της άλλης, της συντετριμμένης και ταπεινωμένης Ευρώπης, παρία της Γιουρολάνδης, πήγαινε στην κάλπη ανάλαφρος, χωρίς το φορτίο που σε γονάτιζε. Να θυμάσαι πάντα πως η όρθια στάση κάνει τον άνθρωπο. Μην το υπερβάλουμε, άλλωστε. Οι γονείς μας, οι παππούδες και οι προπαππούδες μας υπήρξαν διαδοχικά θύματα της ίδιας αλαζονικής Δύσης. Μόνο που δεν είχαν απέναντί τους ELA, capital controls και άδεια ATM’s, αλλά κανόνια, σφαίρες, ερπύστριες, ναπάλμ και πείνα. Αληθινή πείνα. Αλλά, στάθηκαν όρθιοι. Με τα μεγάλα «όχι» τους, τα «ναι μεν, αλλά…» τους, τις μεγάλες, αιματηρές τους απώλειες. Αλλά όρθιοι. Γιατί η όρθια στάση κάνει τον άνθρωπο.

Μάζεψε όλα τα «όχι» σου και στάσου όρθιος. Όχι στο ψέμα, όχι στην τρομοκρατία, όχι στον πανικό, όχι στη λιτότητα, όχι στην ευρωυστερία, όχι στην ευρωκρατία, όχι στην ευρωυποκρισία, όχι στις κότες, όχι στους ξενέρωτους, όχι στους χέστηδες, όχι στην εθελοδουλεία, όχι στις κωλοτούμπες (τις παρελθούσες και τις επερχόμενες), όχι στο παράνομο χρέος, όχι στην τοκογλυφία των δανειστών, όχι στους ραντιέρηδες, όχι στο ευρώ των τραπεζών, όχι στη χούντα της ΟΝΕ, όχι στην εξόντωση των ηλικιωμένων, όχι στον ευνουχισμό των ωρίμων, όχι στον εξανδραποδισμό των νέων, όχι στις ομιλούσες κεφαλές της διαπλοκής, όχι σε νέο μνημόνιο, όχι στην τρομοκρατία των εργοδοτών, όχι στον φασισμό των αγορών, όχι στην παράδοση της κρατικής κυριαρχίας, όχι στον εκβιασμό της λαϊκής κυριαρχίας, όλα τα όχι του κόσμου συμπυκνωμένα σε ένα και μόνο όρθιο «ΟΧΙ». (Μ’ αρέσει που το «όχι» της Κυριακής είναι τόσο πλουραλιστικό, ο καθένας θα εισφέρει τη δική του σύνθεση από «όχι». Είναι «όχι» πατριωτικό, αλλά είναι και διεθνιστικό, είναι ευρωσκεπτικιστικό, αλλά είναι και ευρωπαϊκό, είναι φιλοκυβερνητικό, αλλά είναι και αντικυβερνητικό, είναι «όχι» θυμωμένο, αλλά είναι και ψύχραιμο, είναι ρομαντικό, αλλά είναι και ρεαλιστικό, είναι και «όχι» αναδρομικό, όλα τα «όχι» που δεν εκστομίστηκαν από το 2010 και μετά από «ναιναίδες» και «νενέκους». Ενώ το «ναι» τους είναι απλώς ένα μονολιθικό, μονόχρωμο, δογματικό, λιπόψυχο «ναι», μια υπογραφή σε λευκή επιταγή με το πιστόλι στον κρόταφο).

****

Οφείλουμε στους εαυτούς μας ένα όρθιο, καθαρό «όχι». Η όρθια στάση κάνει τον άνθρωπο. Με την οσφυαλγία δεν ξέρω τι παίζει, αλλά θα τ’ αντέξουμε.

ΚΙΜΠΙ

Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Πανευρωπαϊκή συνάντηση για το δικαίωμα στη στέγη.


Πανευρωπαϊκή συνάντηση για το δικαίωμα στη στέγη.
Σάββατο 20 και την Κυριακή 21 Ιουνίου 
στην Αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ (κτήριο Αβέρωφ, είσοδος από οδό Στουρνάρη).

Συνδιοργανωτές: Αληλλεγγύη για Ολους, Πλειστηριασμοί STOP, Encounter Athens, European Coalition for the Right to Housing and the City και το Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Πρόκειται για μία συνάντηση κινημάτων από πάνω από είκοσι ευρωπαϊκές χώρες που στόχο έχει την ανάδειξη των κοινών προβλημάτων στέγασης, όπως είναι οι εξώσεις, οι πλειστηριασμοί, η υποδοχή των μεταναστευτικών ροών, ο ελλιπής σχεδιασμός εναλλακτικών πολιτικών στέγασης, αλλά και η υφαρπαγή γης σε όλη την Ευρώπη. Ενώ τέλος, η ενδυνάμωση των κοινωνικών κινημάτων που έχουν αναδυθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες μέσα από το συντονισμό της δράσης τους αποτελεί βασική στόχευση αυτής της συνάντησης.

Ο «Ευρωπαϊκός Συνασπισμός για το Δικαίωμα στην Κατοικία και την Πόλη (European Coalition for the Right to Housing and the City), ο οποίος ενεργοποιείται εδώ και ενάμιση χρόνο, είναι σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Σε διεθνείς και τοπικές συντονισμένες δράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν γίνει σημαντικά βήματα ενάντια σε οικονομικούς και real-estate παίκτες. Ενώ στο πρόσφατο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στην Τυνησία, κοινωνικές ομάδες από δεκάδες χώρες επιβεβαίωσαν την ανάγκη διεθνούς συντονισμού.

Το Facebook Event της εκδήλωσης βρίσκεται εδώ:

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

ΣΑΒΒΑΤΟ 20 Ιουνίου 2015

-12.30-14.30 - εργαστήριο 1: Κατοικία και υφαρπαγή γης (νεοφιλελεύθερες πολιτικές για τον αστικό χώρο)
-διάλειμμα για φαγητό 14.30-15.30
-15.30-17.30 - εργαστήριο 2: Το χρέος ως μέσο κοινωνικού ελέγχου (πλειστηριασμοί και εξώσεις)
-διάλειμμα για καφέ 17.30-18.00
-18.00-20.00 - εργαστήριο 3: Άμεσες ανάγκες στέγασης: υποδοχή μεταναστών στον ευρωπαϊκό νότο

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 Ιουνίου 2015

-12.00-14.00 - εργαστήριο 4: Εναλλακτικές πολιτικές στέγασης
-διάλειμμα για φαγητό 14.00-15.00
-15.00-17.00 - εργαστήριο 5: Συλλογικές μορφές ιδιοκτησίας, ο αστικός χώρος ως κοινό αγαθό
-διάλειμμα για καφέ 17.00-17.30
-17.30-19.30 - εργαστήριο 6: Σχεδιάζοντας και συντονίζοντας τις δράσεις μας

*****

Η ενότητα (εργαστήρι) που θα παρέμβουμε σαν Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων είναι το εργαστήριο Το χρέος ως μέσο κοινωνικού ελέγχου (πλειστηριασμοί και εξώσεις) που γίνεται το Σάββατο ώρες -15.30-17.30 .

Κάθε συλλογικότητα και κάθε άτομο μπορεί να παρέμβει με πεντάλεπτη εισήγηση. Οι ομιλητές στο συγκεκριμένο εργαστήρι θα είναι 3, από Ισπανία, Κύπρο και Ελλάδα.

Φυσικά μπορεί κάθε συλλογικότητα ή άτομο να παρακολουθήσει όποια ενότητα θέλει αλλά και να παρέμβει.

Σας καλούμε λοιπόν να συμμετάσχετε με τις θέσεις, προτάσεις και ερωτήσεις σας για ένα τόσο πρωτεύον για το κίνημα και τις δράσεις μας ζήτημα για να ακουστεί δυνατή η φωνή μας προς κάθε κατεύθυνση, για να φτάσουν οι θέσεις των κινημάτων και δράσεων υπέρ του δικαιώματος στη Στέγη σε κάθε γωνιά της Ευρώπης.

το τετρασέλιδο φυλλάδιο που διανέμεται για την εκδήλωση
(κάνοντας ΚΛΙΚ στην εικόνα βλέπετε καλύτερα)

Σάββατο 30 Μαΐου 2015

Το πέταγμα (αναδημοσίευση)


από enfo.gr

Υπάρχουν άνθρωποι με σπασμένα φτερά εκεί έξω... Άνθρωποι που πληγώθηκαν και έμειναν μόνοι με τις πληγές τους. Τους προσπερνάμε κάθε μέρα περπατώντας δίπλα τους, τους συναντάμε στο super market, ίσως δουλεύουν στο διπλανό γραφείο από το δικό μας ή ίσως πάλι να πίνουν καφέ μαζί μας ένα πρωινό σε μια βεράντα με θέα τον φωταγωγό και να κρατούν με κόπο τα δάκρυα στα μάτια τους. Τα βλέπεις τα μάτια τους, πάντα υγρά και ταξιδιάρικα, χαρίζουν ένα κενό από συναισθήματα χαμόγελο όχι, γιατί θέλουν να σε βάλουν σε σκέψη αλλά γιατί έχει αδειάσει το μέσα τους!

Οι άνθρωποι με τα σπασμένα φτερά χρειάζονται παρέα, χρειάζονται ανθρώπους που θα καθίσουν δίπλα τους και θα τους φροντίσουν με υπομονή και επιμονή! Ήμουν κάποτε ένας άνθρωπος με σπασμένα φτερά, έμεινα ολομόναχη σχεδόν, τους έδιωξα όλους και κράτησα δίπλα μου τρεις φίλες μου μονάχα. Ήταν η μοναδική σωστή επιλογή που έκανα στη ζωή μου και αυτές οι τρεις με υπομονή και πραγματική φροντίδα μου έδωσαν ένα καινούργιο ζευγάρι φτερά για να πετάξω ξανά.

Δεν είναι δύσκολο να πληγωθείς από λάθος ανθρώπους που βάζεις συνειδητά στη ζωή σου, δεν είναι δύσκολο να ξεφύγεις επίσης από όλους τους λάθος ανθρώπους που έχεις επιλέξει να υπάρχουν στη ζωή σου. Το δύσκολο είναι να συνεχίσεις μετά από αυτούς... Γιατί φεύγοντας έχουν πάρει μαζί τους ότι υπήρχε μέσα σου. Σε έχουν στύψει κανονικά και σε έχουν αφήσει εκεί να αναπνέεις και να κουβαλάς μέσα σου όλα τα ψέματα που σου χάρισαν!

Χρειάζεται αυστηρή αυτοκριτική για να μπορέσεις να κατανοήσεις σε βάθος τα λάθη σου και να μάθεις από αυτά. Χρειάζεται να περιπλανηθείς αρκετές ώρες με μοναδική συντροφιά εκείνη την φωνή που σε γνωρίζει πιο καλά από όλους, αυτή τη φωνή που είναι μέσα σου και έρχεται και φεύγει όποτε εκείνη το επιλέγει. Χρειάζεται θάρρος για να ακούσεις την αλήθεια της φωνής αυτής που θα σε τσακίσει και όταν πια θα είσαι πεσμένος κάτω αρκεί να υψώσεις το βλέμμα σου στον ουρανό, να μαγευτείς από το χρώμα του και να βάλεις στόχο το νέο σου πέταγμα!

Με τα νέα σου φτερά στη πλάτη θα κάνεις στην αρχή μικρές πτήσεις γιατί ο φόβος αργεί να φύγει. Θα αλλάξουν όλα μέσα σου, θα ψάχνεις για καιρό να βρεις ποιος είσαι και πού θέλεις να πας. Θα γυρνάς πολλές φορές το βλέμμα σου στο χθες γιατί κανείς δεν μπορεί να διαγράψει το παρελθόν του και πίστεψε με, δεν χρειάζεται να διαγράψεις τίποτα.
Η πληγή θα κλείσει, θα μείνει ένα μικρό σημάδι να σου θυμίζει πως κάποιος, κάπου, κάποτε, σε πλήγωσε χωρίς να το αξίζεις. Ναι εκεί στάσου σε αυτή τη φράση «χωρίς να το αξίζεις» και δώσε στον εαυτό σου αυτό που του αξίζει.

Ζήσε πρώτα για σένα και μετά για τους άλλους, αγάπησε τον εαυτό σου και μην τον ξοδεύεις σε φίλους και εραστές που θα τον πληγώσουν ξανά αλλά να τον κάνεις δώρο σε εκείνους που σου έδωσαν ένα ζευγάρι καινούργια φτερά, σε αυτούς που θα έρθουν για να μείνουν και θα κοιμάσαι τις νύχτες πλάι τους με ενοχή γιατί τελικά υπάρχουν άνθρωποι που αγαπάς και σε αγαπάνε. Θα αναρωτιέσαι πως γίνεται να είναι όλα τόσο φυσιολογικά και θα είσαι ευτυχισμένος γιατί επιτέλους δίνεις και σου δίνουν! Θα αντικρύζεις καμιά φορά το σημάδι της πληγής και θα νιώθεις ανόητος για τα δάκρυα που έχυσες, για το χρόνο που έχασες περιμένοντας να πετάξεις ξανά!

Δεν είναι κακό να σπάσουν τα φτερά σου γιατί πετούσες σε λάθος ουρανούς...κακό είναι να μην ξεκινήσεις την αναζήτηση νέων ουρανών που καρτερούν το πέταγμα σου!

Σάββατο 23 Μαΐου 2015

ΤΟ ΨΑΡΙ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ- ΠΕΡΑΜΑ: Ένα ντοκιμαντέρ της Στρατούλας Θεοδωράτου


Την Κυριακή 31 Μαΐου, στις 5 μμ. Θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας το ντοκιμαντέρ της Στρατούλας Θεοδωράτου (συναγωνίστριάς μας στο Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων), Το Ψάρι στο Βουνό-Πέραμα.

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις της κρίσης στην πιο χτυπημένη περιοχή της χώρας μας, στο Πέραμα.

Όπως σημειώνει η δημιουργός...

Το Πέραμα, μια "πόλη της ανάγκης", χτισμένη πρόχειρα γύρω από την Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, καταρρέει, καθώς ο πυρήνας της, η ναυπηγοεπισκευή, εξαφανίζεται στην Ελλάδα. 

Οι κάτοικοι προσπαθούν αιφνιδιασμένοι να κατανοήσουν την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, τις συμμαχίες των εφοπλιστών και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο φασισμός εξαπλώνεται, η αξία της ανθρώπινης μειώνεται και η εκποίηση της περιοχής στην κινέζικη εταιρία Cosco είναι η μόνη επίσημη αντιπρόταση. 

Πως επιβιώνεις σε μια περιοχή με 80% ανεργία; Πως διατηρείς τις αρχές σου; 
Καζάνια με χημικά, ψηλοί φράκτες, νεκρή γη, γυμνό βουνό. 
Μια παραθαλάσσια περιοχή χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα.
Μια χώρα μέσα στη θάλασσα, χωρίς ναυπηγεπισκευαστική βιομηχανία. 
Είναι μια αναπόφευκτη πολιτισμική εξέλιξη ή θέμα πολιτικών αποφάσεων;


Η διεύθυνση της ταινιοθήκης είναι Ιερά Οδός 48, μετρό Κεραμεικός. 

Διάρκεια 93 λεπτά.
Ετος παραγωγής 2015
Σκηνοθεσία, σενάριο: Στρατούλα Θεοδωράτου

Δείτε το τρέϊλερ της ταινίας

Παρασκευή 22 Μαΐου 2015

τροφοΣυλλέκτες:έμπρακτη αλληλεγγύη στους πρόσφυγες της Λέρου


Οι τροφοΣυλλέκτες με όλες τους τις δυνάμεις στηρίζουν 
τους πρόσφυγες που καταφθάνουν στο νησί της Λέρου.

Το Δίκτυο Αλληλεγγύης Λέρου (https://www.facebook.com/lerossn?fref=nf) πριν 2 σχεδόν μήνες έκανε έκκληση σε όλες τις δομές αλληλεγγύης της χώρας για συλλογή ρούχων και ειδών πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες που κατέφθαναν στο νησί. 

Το Αυτόνομο Στέκι όπως και άλλες συλλογικότητες ανταποκρίθηκε στην έκκληση και έγινε ο χώρος υποδοχής, επιλογής και συκευασίας των ειδών προκειμένου να φθάσουν στη Λέρο.

Οι τροφοΣυλλέκτες, που φιλοξενούμεθα στο χώρο του Αυτόνομου Στεκιού, καλύψαμε χρηματικά, από το ελάχιστο περίσευμά μας ένα μεγάλο ποσό των εξόδων αποστολής των ειδών. Ταυτόχρονα μέλη μας μετείχαν με όλες τους τις δυνάμεις στο ξεδιάλεγμα και τη συσκευασία των ειδών.

τροφοΣυλλέκτες-Αλληλέγγυα δομή αξιοπρέπειας για την τροφή

Παρασκευή 15 Μαΐου 2015

Φεστιβάλ των Κοινών (Commonsfest) 2015: Δελτίο Τύπου-Πρόγραμμα


Για τη Συλλογική Διαχείριση των Κοινών Πόρων

Έχοντας ήδη στο ενεργητικό του 2 επιτυχημένες διοργανώσεις στο Ηράκλειο της Κρήτης, το 3o Φεστιβάλ των Κοινών (CommonsFest) τη φετινή χρονιά μετακομίζει στην Αθήνα, και πραγματοποιείται στις 15- 17 Μαϊου, στην Ένωση Ελλήνων Αρχαιολόγων, Ερμού 134 στο Θησείο.

Τα τελευταία χρόνια ένα ιδιαίτερα δυναμικό παγκόσμιο κίνημα για τα Kοινά αναδύεται σε πληθώρα διαφορετικών πτυχών της κοινωνικής ζωής. Διεκδικεί νέους ορισμούς για την αξία τόσο σε οικονομικό όσο και σε φιλοσοφικό επίπεδο, ανασυνθέτοντας τη δημόσια σφαίρα με τρόπους όπου η συλλογική δράση συμπορεύεται με την διατήρηση της προσωπικής αυτονομίας.

Τα Κοινά, αποτελούν συστήματα διακυβέρνησης όλων αυτών που κληρονομήσαμε ή παράγουμε μαζί. Συνιστούν πρακτικά παραδείγματα συνεργασίας και συμμετοχής για τη διαχείριση διαφορετικών πόρων ώστε να καλύπτονται οι ανθρώπινες ανάγκες πέρα απ’ το κράτος και την αγορά. Αφορούν στους φυσικούς πόρους που έχουμε ηθική υποχρέωση να παραδώσουμε αναλλοίωτους στις μελλοντικές γενιές, αλλά και στα δημιουργήματα της συνεργασίας μας που αποτελούν κοινό κτήμα. Από τις τέχνες, τη γνώση και την επιστήμη, μέχρι το λογισμικό και το διαδίκτυο.

Στην Ελλάδα της κρίσης, τα Κοινά αποτελούν ένα νέο υπόδειγμα οργάνωσης και δράσης που εμπνέει διαφορετικές ομάδες που λειτουργούν πρωτοβουλιακά και αυτοοργανωμένα.

Το Φεστιβάλ των Κοινών δείχνει το δρόμο για να δημιουργήσουμε τον κόσμο που θέλουμε μέσα στον κόσμο που θέλουμε να ξεπεράσουμε!

Στο 3ο Φεστιβάλ των Κοινών θα παρουσιαστούν οι πρακτικές, οι εμπειρίες και τα τεχνήματα των κοινοτήτων και θα συζητηθεί η επέκταση των Κοινών σαν ένα βιώσιμο υπόδειγμα κάλυψης των ανθρώπινων αναγκών. Θα ανιχνευθούν οι συνέργειες και θα επιδιωχθεί η ενίσχυση της δικτύωσης και της συμπόρευσης ανάμεσα στις κοινότητες, τα κοινωνικά κινήματα και τους αναδυόμενους φορείς της κοινωνικής οικονομίας στην κατεύθυνση ενδυνάμωσης των Κοινών.

Το Φεστιβάλ πλαισιώνεται από 40 ομιλίες από επιστήμονες, ακτιβιστές και εκπροσώπους κινημάτων που δραστηριοποιούνται στο χώρο του ανοικτού λογισμικού, της ανοικτής και συμμετοχικής γνώσης, της φυσικής δόμησης, των αστικών κοινών χώρων, και πρωτοβουλιών που υιοθετούν πρακτικές ομότιμης παραγωγής, αυτοδιαχείρισης και αυτοοργάνωσης, όπως το Πελίτι, η ΒΙΟΜΕ, η Κίνηση 136 για το νερό, τα κοινωνικά ιατρεία Θεσσαλονίκης και Ελληνικού, και το hackerspace.gr.

Στο CommonsFest 2015 θα μιλήσουν ο ιδρυτής του κινήματος του ελεύθερου λογισμικού Richard Stallman, και οι οικονομολόγοι Massimo De Angelis και Pat Conaty.

Επιπλέον θα φιλοξενηθούν 12 εργαστήρια και συζητήσεις γύρω από εξειδικευμένα ζητήματα όπως η ασφάλεια και ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο, η νομισματική μεταρρύθμιση, οι πρακτικές αστικών Κοινών και ο ρόλος των γυναικών στα Κοινά.

Τελος, στο φεστιβαλ θα λειτουργεί έκθεση με τεχνήματα κοινοτήτων ανοικτού σχεδιασμού που βασίζονται στο ελεύθερο λογισμικό και την ανοικτή γνώση.

Το φεστιβάλ κλείνει καθημερινά με ζωντανή μουσική, χιπχοπ, rock, δημοτικά και ρεμπέτικα και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι αναρτημένο εδώ:

Επικοινωνία:
http://commonsfest.info/

Γιατί μένουμε άπραγοι σε μερικές αρνητικές καταστάσεις; Το πείραμα της “μαθημένης απελπισίας” (αναδημοσίευση)

από το Αντικλείδι

Πείραμα σταθμός για την Ψυχολογία από τον Seligman για τις πεποιθήσεις μας περί του ελέγχου που έχουμε σε μια αρνητική κατάσταση.

Είχε έρθει κάποτε ένα τσίρκο στην πόλη μας και μου είχε κάνει εντύπωση ότι είχαν ένα τεράστιο ελέφαντα δεμένο σε ένα μικρό πάσσαλο. Δεν ήταν λογικό’ ένα παιδί θα μπορούσε να ξεριζώσει αυτό το πάσσαλο και να φύγει, πόσο μάλλον ένα ζώο αρκετών τόνων, κι όμως δεν έκανε καμία προσπάθεια να ελευθερωθεί. Καθόταν πειθήνια, φαινομενικά δεμένος από ένα σχοινί μα στην πραγματικότητα δεμένος ψυχολογικά από ένα φαινόμενο που ονομάζεται «Μαθημένη απελπισία».

Το φαινόμενο αυτό συνίσταται στην εσφαλμένη εντύπωση εκ μέρους του θύματος ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει μια αρνητική κατάσταση. Οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή το άτομο είχε επανειλημμένες αντίστοιχες αρνητικές καταστάσεις στις οποίες πράγματι δεν μπορούσε να κάνει κάτι για να γλιτώσει κι έτσι ενσωμάτωσε την πεποίθηση ότι ούτε στο μέλλον θα μπορεί να αποκτήσει έλεγχο της κατάστασης. Ακόμα λοιπόν κι αν οι συνθήκες αλλάξουν, το άτομο παραμένει δεσμευμένο στο παρελθόν και δέχεται πειθήνια την κατάσταση.

Ο Αμερικανός ψυχολόγος Martin Seligman διεξήγαγε το 1967 ένα πείραμα στο οποίο έλεγξε αυτή την άποψη. Το πείραμα είχε ως εξής: Χώρισε σκυλιά σε 3 ομάδες με τα εξής χαρακτηριστικά: Τα σκυλιά της 1ης ομάδας απλώς παρέμειναν δεμένα σε ένα χώρο με αυτά της 2ης ομάδας χωρίς να τους συμβαίνει τίποτα. Τα σκυλιά της 2ης ομάδας αντίθετα δέχονταν ηλεκτροσόκ το οποίο ωστόσο μπορούσαν να σταματήσουν πατώντας ένα μοχλό. Αυτά της 3ης ομάδας δέχονταν επίσης ηλεκτροσόκ χωρίς ωστόσο τη δυνατότητα να το σταματήσουν πατώντας το μοχλό. Τα ηλεκτροσόκ ερχόταν σε τυχαίες χρονικές στιγμές και σταματούσαν εξίσου απροειδοποίητα όπως άρχισαν, προκαλώντας στα σκυλιά την αίσθηση του αβοήθητου.


Όλα τα σκυλιά έπειτα τοποθετήθηκαν σε ένα κουτί στο οποίο δέχτηκαν ηλεκτροσόκ. Για να το αποφύγουν έπρεπε απλώς να πηδήξουν έξω από το κουτί. Αυτά της 1ης και της 2ης ομάδας το απέφυγαν εύκολα και γρήγορα. Της 3ης όμως που δεν τους είχε δοθεί η δυνατότητα να αποφύγουν το ηλεκτροσόκ την 1η φορά ενσωμάτωσαν αυτή την κατάσταση και δεν προσπάθησαν ούτε στο νέο περιβάλλον να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Κούρνιασαν στο πάτωμα και κλαψούριζαν νιώθοντας αδύνατη την αποφυγή του πόνου.


Ο Seligman θεωρεί ότι το φαινόμενο αυτό συναντάται συχνά –πέρα από τους καταθλιπτικούς φυσικά- στους οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά μειονεκτούντες ανθρώπους που μεγαλώνουν νιώθοντας ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε για να αλλάξουν την κατάσταση και ξοδεύουν τη ζωή τους στη φτώχεια και την απαξίωση, μεγαλώνοντας παιδιά με τον ίδιο τρόπο για να συνεχιστεί έτσι ο φαύλος κύκλος μειονεξίας.

Ο κατασκευαστής αναγκών (αναδημοσίευση)


άρθρο του Χάρη Ναξάκη
το βρήκαμε εδώ.

Στο προφητικό βιβλίο για τις ρίζες της παρακμής του δυτικού πολιτισμού, «ο Παπαλάγκι», που σημαίνει ο δυτικός άνθρωπος, καταγράφεται η μαρτυρία του «άγριου» φύλαρχου Τουιαβίι από το νησί Τιαβέα του νότιου ειρηνικού για τον τρόπο ζωής του λευκού ανθρώπου, μετά από την επίσκεψή του στην Ευρώπη. «Ο Παπαλάγκι είναι φτωχός γιατί τον εξουσιάζει το πράγμα… όποιος έχει λίγα πράγματα θεωρεί τον εαυτό του φτωχό και πενθεί… Γι’ αυτό και τα πρόσωπα των λευκών είναι συχνά θλιμμένα… ελάχιστοι απ’ αυτούς βρίσκουν χρόνο να δουν τα πράγματα του μεγάλου πνεύματος, να παίξουν στην πλατεία του χωριού, να χορέψουν και να τραγουδήσουν… Άκουσα κάποιον απ’ αυτούς να λέει για μας ότι πρέπει να τους επιβάλλουμε ανάγκες… δηλαδή πράγματα… να φτιάξουμε πράγματα για μας, αλλά πρώτα απ’ όλα για τον Παπαλάγκι. Να γίνουμε κι εμείς κουρασμένοι, γκρίζοι και σκυφτοί.»

Ένα μεγάλο ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι μας βομβαρδίζει εσχάτως με το σλόγκαν «τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή δεν είναι πράγματα». Τι ειρωνεία αυτό να λέγεται από το κατεξοχήν μέσο δημιουργίας και επιβολής αναγκών. Κι όμως για το δυτικό πολιτισμό τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή είναι πράγματα και μάλιστα προγραμματισμένης βραχυβιότητας, για να συντηρείται η οικονομία της ανάπτυξης και το ανθρωπολογικό τέρας που της αντιστοιχεί, το οποίο καταναλώνει για να υπάρχει (Ζ. Μπάουμαν, Α. Γκορζ). Στην οροφή ενός πυροσβεστικού σταθμού, στο Λάιβερμορ της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ, ανάβει μια λάμπα συνεχώς από το 1901 μέχρι σήμερα. Το καρτέλ των εταιρειών παραγωγής λαμπτήρων ορθώς προέβλεψε ότι η καρδιά του καπιταλισμού δεν είναι μόνο η αέναη δημιουργία νέων αναγκών αλλά και η δημιουργική καταστροφή τους, η προγραμματισμένη δηλαδή απαξίωση των προϊόντων που αντιστοιχούν στις νέες ανάγκες. Σε μια μυστική συνάντηση του καρτέλ στη Γενεύη το 1924 αποφασίστηκε ότι ο λαμπτήρας αυτός ήταν ένα επιστημονικό ατύχημα και γι’ αυτό καθόρισε και επέβαλλε στις εταιρείες παραγωγής λαμπτήρων ότι η μέση διάρκειά τους δεν πρέπει να ξεπερνά τις χίλιες ώρες. Η προγραμματισμένη βραχυβιότητα, η ημερομηνία λήξης των προϊόντων, είναι ένας από τους πυρήνες κάθε επιχειρησιακής στρατηγικής που σέβεται τον εαυτό της. Ταυτόχρονα ο καταναλωτής, το εξαντικειμενοποιημένο υποκείμενο της μοντέρνας κοινωνίας, απαξιώνει την ανθεκτικότητα ως κάτι ξεπερασμένο, ορίζει την υπόστασή του από τον αριθμό των απορριμμάτων του, από τον αριθμό των ξεπερασμένων που επέρριψε στον κάλαθο των αχρήστων ή ανακύκλωσε για να έχει ήσυχη την οικολογική του συνείδηση.

Τι είναι όμως οι ανθρώπινες ανάγκες, οι επιθυμίες; Στο κρίσιμο αυτό ζήτημα όλο το πολιτικό και επιστημονικό προσωπικό της νεωτερικότητας (φιλελεύθερο και αριστερό) δίνει την ίδια απάντηση: είναι απεριόριστες. Και όχι μόνο είναι απεριόριστες αλλά κάθε προσπάθεια περιορισμού τους είναι ταυτόσημη με την περιστολή της ελευθερίας του ατόμου. Όταν το δικαίωμα στην απεριόριστη ατομική επιθυμία ταυτίζεται με την ελεύθερη βούληση τότε το συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα. Κάθε περιορισμός των αναγκών είναι χειραγώγηση της ελεύθερης βούλησης ή όπως σωστά επισημαίνει ο Κ. Δουζίνας «καλό είναι να ακολουθείς τις επιθυμίες σου και κακό να τις εμποδίζεις». Στην καρδιά της νεωτερικότητας βρίσκεται το αυτοαναφορικό και ιδιοτελές άτομο, που θεωρεί παλιομοδίτικη την αγωνία για την αναζήτηση του κοινού καλού και πρόοδο τον ηδονιστικό καταναλωτισμό. Όταν οι ανάγκες δεν θεωρούνται ότι είναι φυσικές αλλά ιστορικές, τότε εύλογα είναι μεταβαλλόμενες, απεριόριστες και ακόρεστες. Γι’ αυτό άλλωστε σύμφωνα με τον φιλελευθερισμό πρόοδος είναι να ενεργοποιήσουμε το προσωπικό συμφέρον για την ικανοποίηση των επιθυμιών μέσω της αγοράς και για την αριστερά πρόοδος είναι η χωρίς ταξικούς φραγμούς ικανοποίηση των απεριόριστων επιθυμιών.

Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο ότι σ’ ένα πεπερασμένο πλανήτη δεν είναι δυνατόν να επιδιώκουμε, χωρίς την καταστροφή του, την απεριόριστη επέκταση των αγαθών και των αναγκών, αλλά και ότι η ικανοποίηση των ακόρεστων προσωπικών αναγκών ή ο εκδημοκρατισμός της καταναλωτικής βουλιμίας, το δικαίωμα δηλαδή των φτωχών στρωμάτων στην καταναλωτική φρενίτιδα, οδηγούν σε ένα και το αυτό αποτέλεσμα: στην έκπτωση της ανθρωπινότητας, στην ταύτισή της με τα εμπορεύματα. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο κατασκευαστής εργαλείων και προϊόντων (homo Faber) αλλά και κατασκευαστής αναγκών. Και αυτή η δεύτερη ιδιότητά του εκπτωχεύει την ανθρωπινότητά του. Γι’ αυτό η νοηματοδότηση της ζωής είτε θα δοθεί μέσω του ατομοκεντρικού μοντέλου και του καταναλωτισμού (καταναλώνω άρα υπάρχω), είτε μέσω της επιδίωξης μιας κοινωνίας λιτής αφθονίας (λιγότερα είναι καλύτερα) και αλληλεγγύης. Το ζήτημα των αναγκών είναι η μάχη των μαχών.

Χάρης Ναξάκης