Πέμπτη 22 Οκτωβρίου 2015

Η εργαλειοθήκη και το ζήτημα της κατοικίας (αναδημοσίευση)


Της Μαρίας Θ. Μάρκου

Tο 2010, έκθεση του ΟΟΣΑ περιέγραφε τις «ακραίες εξελίξεις στις αγορές κατοικίας» ως «βασικό χαρακτηριστικό της οικονομικής κρίσης» καθώς, στις ανεπτυγμένες χώρες, οι πραγματικές τιμές των κατοικιών ήταν σε συνεχή άνοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 μέχρι την κρίση του 2008 και «η σημαντική διόρθωσή τους έκτοτε, έχει μειώσει τα περιουσιακά στοιχεία και την κατανάλωση των νοικοκυριών, όπως και τις επενδύσεις σε κατοικίες». Στην Ελλάδα δεν γνωρίσαμε «διόρθωση» αλλά κατάρρευση της αγοράς ακινήτων και ενοικίων, βίαιη επιδείνωση των όρων πρόσβασης στην κατοικία, κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των αστέγων, πολλαπλασιασμό των εξώσεων, αναγκαστικές συγκατοικήσεις, ενεργειακή φτώχεια.

Κι όμως, ήταν στρατηγική. Η πολιτική παροχής φθηνών ενυπόθηκων δανείων αποσκοπούσε στην τεχνητή άνοδο της ζήτησης για κατοικία, σε εποχή που προγραμματικά αυξανόταν η ανεργία, μειώνονταν οι μισθοί και περικόπτονταν οι δαπάνες του κοινωνικού κράτους, ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής στέγης. Η απάντηση της αγοράς στην άνοδο της ζήτησης ήταν αναμενόμενη: αύξηση των τιμών στην κατοικία (30% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ), κερδοσκοπικό παιχνίδι με τα δάνεια. Η φούσκα των ακινήτων παρήγε εκατομμύρια υπερχρεωμένα νοικοκυριά και νέες τάσεις συγκέντρωσης του στεγαστικού αποθέματος.

* * *

Διαπρεπείς οικονομολόγοι ενοχοποιούν γι’ αυτή την εξέλιξη τη ρύθμιση του χώρου. Μπορεί, λένε, να εξέλιπε ο μεγάλος ανταγωνιστής της αγοράς κατοικίας (τα δημόσια προγράμματα στέγης), όμως άλλες «στρεβλώσεις», όπως ο έλεγχος της δόμησης και των χρήσεων γης, περιορίζουν την προσφορά νέων κατοικιών αυξάνοντας τις τιμές. Από το συλλογισμό λείπει, βεβαίως, το ότι η αναδιανεμητική και περιβαλλοντική στόχευση τέτοιων ελέγχων διατηρεί χαμηλή την αξία γης και οι αποδόσεις που εξασφαλίζει στους επενδυτές η φθηνή γη δικαιολογούν τις πιέσεις για άρση των κανόνων προστασίας. Η ορθολογικότητα της αγοράς λέγεται κερδοσκοπία και έχει σαν όχημα την απορρύθμιση του χώρου. Το πρόβλημα είναι ότι, με τη διαχείριση του δημόσιου χρέους, η ορθολογικότητα της αγοράς επιβάλλεται ως ρυθμιστική αρχή της κοινωνίας. Έτσι η κρίση γίνεται ευκαιρία, η χωροταξική μεταρρύθμιση γίνεται μνημονιακή υποχρέωση και ο ΕΝΦΙΑ, πέρα από τη δημοσιονομική του στόχευση, συνδέει την ανάπτυξη της κτηματαγοράς με την αναδιάταξη των διεθνών αγορών εργασίας.

Αυτό φαίνεται πιο καθαρά σε νεότερη έκθεση του ΟΟΣΑ, με τίτλο Οικονομικές μεταρρυθμίσεις 2011: Στόχος η ανάπτυξη. Βεβαιώνοντας το τέλος της οικονομικής κρίσης, η έκθεση αυτή τονίζει ότι η πραγματοποίηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, «να σχεδιάσουμε πολιτικές στέγης που θα στηρίξουν το βιοτικό επίπεδο και θα ενισχύσουν τη μακροοικονομική σταθερότητα». Αναγνωρίζει βέβαια ότι «το είδος απορρύθμισης» που αντιπροσωπεύουν ορισμένες «καινοτομίες» στις αγορές ενυπόθηκων δανείων «μπορεί να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη σταθερότητα, μέσω των ληξιπρόθεσμων δανείων». Γι’ αυτό, αντί της ζήτησης, προτείνει να ενισχυθεί «η ευελιξία της προσφοράς», ακόμα κι αν «κάποιο επίπεδο δημόσιας παρέμβασης στην αγορά κατοικίας δεν μπορεί να αποφευχθεί».

* * *

Θεωρείται σημαντικός ο αντίκτυπος που έχουν οι στεγαστικές πολιτικές στη συνολική οικονομική επίδοση μιας χώρας, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο τα νοικοκυριά χρησιμοποιούν τις αποταμιεύσεις τους. Η ελαστικότητα της προσφοράς κατοικίας θα πρέπει λοιπόν να ενισχυθεί με «σύνεση», για ν” αποφευχθεί η αστάθεια στις τιμές και στις επενδύσεις, αλλά με επιμονή στην «απελευθέρωση από τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις», δηλαδή στην εκτός ελέγχου επενδυτική δραστηριότητα. Ουσιώδης, σ’ αυτή την κατεύθυνση, θεωρείται η «ενθάρρυνση» της εκμετάλλευσης των ακινήτων (έναντι της χρήσης) κι αυτό, όπως μάθαμε στην Ελλάδα, γίνεται με φορολογικά εργαλεία.

Το κέντρο όμως του ενδιαφέροντος βρίσκεται στη διαπίστωση ότι οι στεγαστικές πολιτικές έχουν αντίκτυπο στη «στεγαστική κινητικότητα» η οποία «διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην κλαδική και γεωγραφική αναδιάταξη της αγοράς εργασίας», επιτρέποντας «την προσαρμογή του εργατικού δυναμικού στις μεταβολές των ευκαιριών απασχόλησης». Όπως κυνικά διατυπώνεται, «κατά τη φάση ανάκαμψης από την πρόσφατη οικονομική κρίση, είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να μεταναστεύσουν σε αναπτυσσόμενους τομείς και περιοχές για να μπορέσουν οι χώρες να ανακτήσουν σταδιακά το προηγούμενο ποσοστό απασχόλησής τους». Επισημαίνεται μάλιστα ότι, στις χώρες του ΟΟΣΑ, το 6% των νοικοκυριών κατά μέσον όρο αλλάζουν κάθε χρόνο τόπο διαμονής, με τις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης να υπολείπονται σημαντικά από τις αγγλόφωνες και τις σκανδιναβικές, όπου τα νοικοκυριά έχουν διπλάσιες πιθανότητες αλλαγής του τόπου διαμονής. Κάτι που δείχνει ότι η στοχοποίηση της μικροϊδιοκτησίας στην Ελλάδα είναι μέρος ενός παιχνιδιού σημαντικότερου από την κάλυψη του Προϋπολογισμού.

Η έκθεση επιμένει, άλλωστε, στις παραμέτρους της στεγαστικής κινητικότητας που θα υποδείξουν τα κατάλληλα εργαλεία πολιτικής. Διαπιστώνοντας, για παράδειγμα, ότι οι ιδιοκατοικούντες έχουν την τάση να αλλάζουν τόπο διαμονής σπανιότερα από τους ενοικιαστές και οι ενοικιαστές κοινωνικής κατοικίας σπανιότερα από τους ενοικιαστές του ιδιωτικού τομέα, θα υποστηρίξει ότι επιβάλλεται η ρευστοποίηση της ιδιόκτητης όσο και της κοινωνικής στέγης υπέρ της ιδιωτικής αγοράς ενοικίου, η οποία θα ενισχύεται μάλιστα από το δημόσιο με μεταβιβάσιμα επιδόματα. Διαπιστώνοντας ότι οι έλεγχοι στα ενοίκια και τις σχέσεις μίσθωσης αποθαρρύνουν τη διάθεση ενοικιαζόμενων κατοικιών και διαφοροποιούν τις τιμές από τόπο σε τόπο, θα υποστηρίξει «μια χαλάρωση των ελέγχων», με παράλληλα κίνητρα για τη χωρική εξομάλυνση των τιμών. Όχι βέβαια με τον έλεγχο της κερδοσκοπίας (αυτή τη «στρέβλωση του ανταγωνισμού») αλλά με την απελευθέρωση των επαγγελμάτων που διαμεσολαβούν στις κτηματικές συναλλαγές (συμβολαιογράφοι, κτηματομεσίτες και δικηγόροι). Και πρώτα απ’ όλα, οι «αποτελεσματικές και δίκαιες πολιτικές στέγασης» για τους συντάκτες της έκθεσης επιβάλλουν να καταργηθούν οι «φορολογικές στρεβλώσεις», ώστε οι στεγαστικές δαπάνες των νοικοκυριών να φορολογούνται σαν παραγωγικές επενδύσεις.

* * *

Στη λογική της ελεύθερης αγοράς οι άνθρωποι εξισώνονται με επιχειρήσεις και η απόλαυση των βιοτικών αγαθών εξισώνεται με επένδυση, την ίδια στιγμή που η φορολόγηση των επιχειρήσεων θεωρείται ότι ανακόπτει την ανάπτυξη. Η έκθεση υποστηρίζει έτσι τη φορολόγηση του τεκμαρτού ενοικίου από την ιδιοκατοίκηση, ώστε οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών να προωθούνται σε παραγωγικές επενδύσεις. Στην ίδια λογική κρίνεται απαραίτητο να αναθεωρηθούν προς τα πάνω οι φόροι των ακινήτων. Όσο για τα συστήματα κοινωνικής στέγης, συνιστάται να προτιμώνται τα «σωστά σχεδιασμένα και στοχευμένα… προς εκείνους που έχουν περισσότερο ανάγκη τη βοήθεια, κι όχι προς μεγάλα τμήματα του πληθυσμού». Από εδώ είχαμε ξεκινήσει, όταν ο Φρίντριχ Χάγεκ αντιπαρέθετε στην ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που θα πει εισόδημα εγγυημένα ελάχιστο για τους απόβλητους του υγιούς ανταγωνισμού.

Μέσα από τέτοια συνταγολόγια πολιτικών «για την προώθηση της ελεύθερης αγοράς και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας», όπως προβλέπει η καταστατική Αρχή του ΟΟΣΑ, δεν βλέπουμε μόνο ποιοι σχεδιάζουν (πολλά χρόνια πριν) ό,τι ψηφίζεται στα Κοινοβούλια κυρίαρχων χωρών. Βλέπουμε την κοινοτοπία του κακού, την αφόρητη αναίδεια με την οποία εννοούν να σχεδιάσουν από την αρχή τον κόσμο στα μέτρα τους. Πόσα ερείπια θα σωριάσουν πριν ταφούν κάτω από αυτά;

Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2015

Ανθρώπινο ανακοινωθέν (αναδημοσίευση)



Εκεί που λες ότι χαθήκαν όλα, ότι ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια έχει φύγει ανεπιστρεπτί, ένα κλικ μιας φωτογραφικής μηχανής σε κάνει να πιστεύει ότι οι στιγμές αλλάζουν την ζωή και δεν έχει καμία σημασία αν ο κόσμος ποτέ δεν θα αλλάξει.

Ο γιατρός Ανδρέας Ηλιάδης δεν θα γινόταν τόσο γνωστός στο ευρύ κοινό αν το δράμα των προσφύγων δεν ήταν στην επικαιρότητα. Πρόκειται για τον διευθυντή της ΜΕΘ Παίδων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών, ο οποίος με μία ομάδα 18 γιατρών από την Αχαΐα κάνει το λειτούργημα του στα νησιά που φθάνουν κατά χιλιάδες παιδιά ανάμεσα στα ανθρώπινα ερείπια. Θα περίμενε κανείς από έναν γιατρό να θεωρεί ότι η διάκριση σε κάποιο ιατρικό συνέδριο να είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του. Ο ίδιος όμως ανεβάζοντας την φωτογραφία στην προσωπική του διαδικτυακή σελίδα σχολιάζει: "Από τις ομορφότερες στιγμές της ζωής μου το χαμόγελο ενός βρέφους στο ιατρείο των γιατρών της Αχαΐας στη Συκαμιά Λέσβου".

Έχει δίκιο να λέει από τις ομορφότερες διότι οι στιγμές τέτοιων νικών για τον γιατρό Ηλιάδη ήταν αρκετές κατά την άσκηση του λειτουργήματός του, όπως ισχυρές ήταν και οι ήττες του παρά τις πολυήμερες μάχες που έδινε για μια παιδική ζωή. 

Μία αναζήτηση στο διαδίκτυο δείχνει ότι ο κ. Ηλιάδης έχει μεγάλη πορεία στην στήριξη παιδιών και στην στήριξη των γονιών τους με βαριές ασθένειες ή σοβαρά ατυχήματα που φτάνουν στην Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου Πατρών. Τα δημόσια ευχαριστήρια γονιών για τις μάχες που έδωσε ο κ. Ηλιάδης για να κρατήσει τα παιδιά τους στην ζωή είναι πολλά. Κάποια περιστατικά μάλιστα θεωρούνταν "χαμένες υποθέσεις".

Οι γονείς της Όλγας, Γιώργος Γιαννακόπουλος και Κωνσταντίνα Μιχαλοπούλου έγραφαν πριν μήνες: "Το Μάρτιο του 2014 το 4,5 χρονών μωρό μας, ύστερα από λάθος αξιολόγηση συμπτωμάτων, έλλειψη συνδυαστικής σκέψης, επιπολαιότητας και χρονοτριβής παιδιάτρων (ιδιώτη και μη), έφτασε – ευτυχώς – στα έμπειρα χέρια των ειδικών – επιστημόνων – ιατρών – ανθρώπων, κ. Ανδρέα Ηλιάδη και κ. Νικήτα Χατζηγιάννη και όλης της ομάδας της ΜΕΘ Παίδων που λειτουργεί με τις καλύτερες προδιαγραφές και άριστο ιατρικό και φαρμακευτικό εξοπλισμό.

Και στη δική μας περίπτωση ο Διευθυντής της ΜΕΘ Παίδων, κ. Ανδρέας Ηλιάδης και ο επιμελητής ιατρός της Μονάδας, κ. Νικήτας Χατζηγιάννης, έμειναν πάνω από το προσκέφαλο του παιδιού μας συνεχόμενα εικοσιτετράωρα και δεν έπαψαν στιγμή να μας ενημερώνουν τόσο για την κατάστασή του όσο και για τα επόμενα βήματα τους. Μας καθοδήγησαν και μας βοήθησαν ανιδιοτελώς, με χαμόγελο και καλοσύνη. Ακόμα και σήμερα, ένα χρόνο μετά, το ενδιαφέρον τους για την υγεία του παιδιού μας παραμένει αμείωτο".

Σε ένα άρθρο του ο πατρινός αρθρογράφος, Διονύσης Ζακυνθινός τον Ιούνιο του 2014 τόνιζε: "Η πρώτη φορά που άκουσα για τον Ανδρέα Ηλιάδη ήταν πριν από μερικά χρόνια, όταν ένα πιτσιρίκι του περίγυρού μου προσβλήθηκε από μηνιγγίτιδα. Ο διευθυντής της ΜΕΘ Παίδων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου τα έδωσε όλα και ήταν συνεχώς στο πλευρό του. Και όταν το παιδάκι έγινε καλά, πήρε το… πτυχίο της αποφοίτησης του από κει.
Ναι, πτυχίο! Πρόκειται για ένα τρικ που επινόησε αυτός ο μεγάλος γιατρός και άνθρωπος για να κάνει τα παιδάκια να βγαίνουν από το νοσοκομείο σε όσο το δυνατόν γίνεται καλύτερη ψυχολογική κατάσταση και για να μην τους μείνει η νοσηλεία στο μυαλό ως μια τραυματική εμπειρία".

Αλλά και ο ίδιος ο κ. Ηλιάδης μιλάει για τους ασθενείς του ως άνθρωπος πάνω απ' όλα και όχι ως επιστήμονας. Στην περίπτωση της 11χρονης Αλίσιας που ξαφνικά έπεσε σε κώμα εξαιτίας σοβαρής εγκεφαλικής αιμορραγίας ο κ. Ηλιάδης είχε πει τότε: "Αυτή η μικρούλα είναι η πρώτη μαθήτρια στην τάξη της και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για όλους. Ξυπνάει κάθε πρωί από τις 6.00, προετοιμάζει το αδερφάκι της, το ταΐζει, το ντύνει και το περιποιείται, γιατί οι γονείς τους πιάνουν δουλειά πολύ νωρίς. Επειτα ετοιμάζεται κι εκείνη και στις 7.15 είναι στο σχολείο της για να διαβάσει, ώσπου να χτυπήσει το κουδούνι». Μετά από 12 ημέρες μάχης στην ΜΕΘ η Αλίσια δεν τα κατάφερε όμως η αξιοπρέπεια που της άξιζε από έναν γιατρό την πήρε μέχρι τελευταίας πνοής.

Ο ανασφάλιστος 7χρονος Δημήτρης από την Κέρκυρα που διακομίστηκε με σπάνια ηπατική ανεπάρκεια στην ΜΕΘ Πατρών είχε την τύχη να έχει στο πλάι του τον γιατρό σύμβολο. Ο διοικητής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών κ. Μπονάτος μετά την μάχη που δόθηκε ο Δημήτρης να βρει μια ελπίδα μεταμόσχευσης στο Ανόβερο είχε δηλώσει: "Επί έξι μερόνυχτα ο κ. Ηλιάδης δεν έφυγε από το προσκεφάλι του παιδιού.Υπάρχουν γιατροί που δείχνουν κάθε φορά στην πράξη την ανθρωπιά τους και ένας από αυτούς είναι ο Ανδρέας Ηλιάδης".

Ο Γιώργος Παγώνης και η Μάχη Αθανασίου αφηγούνται τον δικό τους εφιάλτη που είχε αίσιο τέλος: "Στις 17 Μαΐου 2010 ο 12χρονός γιος μας Χρήστος Παγώνης μεταφέρθηκε στη ΜΕΘ Παίδων στο Ρίο με βαριά κρανιοεγγεφαλική κάκωση. Ο ταπεινός ο ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ-ΓΙΑΤΡΟΣ-ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΗΣ, Ανδρέας Ηλιάδης, φρόντισε το παιδί μας σαν να ήταν το δικό του παιδί και σήμερα μπορούμε και έχουμε πάλι το γιο μας κοντά μας. Το ευχαριστώ είναι μικρή λέξη όταν σώζεται μια ζωή και ειδικά η ζωή ενός παιδιού. Δεν υπάρχουν λόγια να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες μας, στο Διευθυντή Εντατικολόγο Ανδρέα Ηλιάδη ,στην ομάδα του και το νοσηλευτικό προσωπικό της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Παίδων του Ρίου. Συγχαρητήρια για το εξαίρετο έργο, για την επιστήμη που υπηρετείτε και την αυταπάρνηση που δείχνετε σε ανθρώπους που πραγματικά το έχουν ανάγκη".

«Έζησα ένα θαύμα με πρωταγωνιστές τους κυρίους Τζωρτζίδη και Ηλιάδη, οι οποίοι, πλαισιωμένοι από άλλους γιατρούς και νοσηλευτές, μου έδωσαν το παιδί μου πίσω. Έφτασε στο Νοσοκομείο ετοιμοθάνατο κι αυτοί το κράτησαν στη ζωή. Είχα αμφιβολίες για το επίπεδο του νοσοκομείου, αλλά αυτό που έζησα ήταν πρωτοφανές». Με δάκρυα στα μάτια ο πατέρας της Βενετίας, Μιχαήλ Σερβές, περιγράφει την μάχη που έδωσε ο κ. Ηλιάδης και οι συνάδελφοί του κάνοντας το σοβαρότατο χειρουργείο εγκεφάλου στην μικρή Βενετία. Αυτό που δεν θα ξεχάσει ποτέ ο πατέρας της Βενετίας είναι τον κ. Ηλιάδη με την ομάδα του να σπρώχνουν τρέχοντας το φορείο με το παιδί για να μπει έγκαιρα στο χειρουργείο.


Το να πολεμάς τον θάνατο είναι δύσκολο αλλά να τον πολεμάς διεκδικώντας την ζωή ενός παιδιού που κρέμεται από τα χέρια σου είναι κατόρθωμα. Είναι ηρωικό να χάνεις ένα παιδί και να συνεχίζεις για να σώσεις το επόμενο. Άνθρωποι σαν τον γιατρό Ηλιάδη υπάρχουν δεκάδες ανάμεσά μας και μάλιστα σε καίρια σημεία που παίζεται η ζωή και ο θάνατος κορώνα γράμματα. Σε σημεία αυτής της Πολιτείας που πρέπει η αξιοπρέπεια να είναι πρώτο απ' όλα και όχι το πώς ο νόμος μπορεί να συντρίψει αυτή ανελέητα.

Σε αυτές τις ημέρες που τα συντρίμμια της χώρας αρχίζουν να στοιβάζονται πλάι μας η απόδειξη ότι η ελπίδα δεν κρύβεται σε πολιτικές λίστες αλλά στην ηθική που κουβαλάει ο καθένας μας, είναι ο γιατρός Ανδρέας Ηλιάδης ο οποίος απέδειξε ότι και στις εύκολες και στις δύσκολες εποχές, σημασία έχει να παραμένεις ο ίδιος άνθρωπος και να λες ότι μία από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής είναι το χαμόγελο ενός βρέφους ακόμα κι αν ο κόσμος γύρω συντρίβεται.

Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2015

Πάρτε τα όλα! Αν αντέξουμε τότε θα ξεκινήσει το γλέντι … (αναδημοσίευση)


από inRed

Έχετε δει τρελό να βλέπει τ΄αντερά του έξω και να γελάει; Κάπως έτσι μεταλλάσσομαι. Κάπως έτσι μεταλλάσσονται χιλιάδες από εμάς. Κι όποιος αντέξει. Τρως το πρώτο κατρακύλισμα, σοκάρεσαι, τα χάνεις. Ξεκινάς μ΄ εκείνο το κλαψιάρικο «τι θα απογίνω» και βλέπεις μπροστά δυο δρόμους. Την επιλογή να συνεχίσεις να είσαι κλαψο…. ή την επιλογή να ξεπεράσεις αυτό που ήσουν. Αυτό που είσαι. Αυτό που σου λένε να γίνεις.

Τα βάζεις όλα στο τραπέζι. Δεν βγαίνει ο λογαριασμός με τίποτα συνεχίζοντας να είσαι εκείνο που ήσουν. Όσο και να το τραβήξεις δεν υπάρχει εκατοστό περιθώριο. Ο φόβος είναι η εύκολη επιλογή. Το κλαψούρισμα ακόμα πιο εύκολο. Ένα συνεχές συναίσθημα απόγνωσης, αυτό κι αν είναι. Σε στέλνουν με μελετημένες κινήσεις στη τρέλα ή στο μπαλκόνι. Η στη θηλιά. Όπως το προτιμάτε.

Και τότε αρχίζει και γυρίζει το μυαλό και παίρνει στροφές απίστευτες. Πρώτα η τσαντίλα. Μετά εκείνο το συναίσθημα να ξεσπάσεις όπου βρεις, σε όποιον βρεις. Κι αν γυρίσεις λίγες στροφές ακόμα, καταλαβαίνεις πως η μόνη λύση είναι να μην καταπιείς τη φόλα που σου έχουν πλασάρει. Η εικόνα στο κάδρο αλλάζει. Εκεί που έβλεπες ένα θηρίο από πάνω σου και το μέγεθος σου περίπου μυρμήγκι κι ακόμα μικρότερο μπροστά σου, έρχεται το πάνω κάτω και τους κοιτάς σαν να είσαι θεόρατος. Άπιαστος. Κάνεις ένα γρήγορο υπολογισμό τι έχεις πια να χάσεις που να μην μπορείς να το αντέξεις. Τι;

Βάζεις στη μια μεριά ένα βουνό από χαράτσια, εκβιασμούς, απειλές, τρομοκρατία, συμμορίες που σε κοιτάνε απειλητικά στη γωνία, θέλουν να σου μετρήσουν και το τελευταίο εκατοστό ξύγκι που έχεις πάνω σου και ποντάρουν, αυτό είναι το ένα και μοναδικό ποντάρισμα που μπορούν να κάνουν, ποντάρουν στο φόβο σου. Στη τρομοκρατία που σε πιάνει στο σκοτάδι. Στο αδιέξοδο. Στο άγνωστο τοπίο που σ΄ έχουν ρίξει και σε παραφυλάνε. Κι βλέπεις σιγά σιγά πως πολύ απλά μπορούν να σου πάρουν, ότι φοβάσαι να χάσεις.

Το σπίτι, το αυτοκίνητο, ένα κρεβάτι να κοιμάσαι, το φαΐ, τις ήσυχες μέρες, τα μικρά και μεγάλα κλειδιά ασφαλείας που αμπαρώνουν τη φωλίτσα σου. Και τότε φωνάζεις ένα μεγαλοπρεπές. Πάρτα μαλάκα όλα. Πάρτα. Πάρε το σπίτι θα περιφέρομαι σαν την άδικη κατάρα και δεν θα με βρεις πουθενά, πάρε το αυτοκίνητο και θα βγάλουν τα πόδια μου κάλους, πάρε τις ήσυχες μέρες μου και κάντες κομπολόι, πάρε όλα τα κλειδιά ασφαλείας θα κοιμάμαι μ΄ ανοιχτές τις πόρτες κι ότι βρέξει ας κατεβάσει. Με απειλείς και με τα παιδιά μου. Θα τα μάθω να σε λένε επίσης μαλάκα. Θα τα μάθω να κοιμούνται στο ύπαιθρο και να επιβιώνουν σαν αδέσποτα. Με απειλείς με τους γέρους μου που δεν μπορούν να περπατήσουν; Θα τους πάρω στον ώμο να τους κουβαλήσω σε τόπο που δεν θα τους βρεις.

Πάρτα μαλάκα όλα και βάλτα όπου νομίζεις. Στο σκοτάδι που απλώνεις μυρίζω τη σαπίλα σου, σε εντοπίζω. Εσύ όμως όταν θα μ΄ έχεις επί τέλους απαλλάξει από όλα τα σκουπίδια που μου είχες φορτώσει για να με κρατάς φυλακισμένο στο ψεύτικο κατασκεύασμά σου, δεν θα υπάρχει τίποτα πια να βρεις για να με κρατήσεις σκλάβο. Μαλάκα!

Αφιερωμένο στους φίλους, που τους βλέπω να γυρνάνε ζαλισμένοι, με τα μάτια πρησμένα και το φόβο να τρώει τα σωθικά τους. Αφιερωμένο στους συνανθρώπους μου, που πρέπει άμεσα να δουν τον εαυτό τους τεράστιο. Άπιαστο. Πριν να είναι αργά. 

Ένα βήμα μας χωρίζει ανάμεσα από αυτό που μας έχουν πείσει πως είμαστε, κι αυτό που στ΄ αλήθεια κρύβουμε μέσα μας. Πιάσου από το βράχο γερά και σκαρφάλωσε. Μη κοιτάς κάτω.

Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2015

Marinaleda: Η ουτοπία βρίσκεται στην Ανδαλουσία, και είναι πραγματική (αναδημοσίευση)



Με σχεδόν καθόλου αστυνομία,έγκλημα ή ανεργία, η ισπανική πόλη περιγράφεται ως μια δημοκρατική, σοσιαλιστική ουτοπία. Η ανεργία είναι ανύπαρκτη στη Marinaleda, ένα χωριό της Ανδαλουσίας στη νότια Ισπανία, που είναι ευημερούσα, χάρη στον γεωργικό συνεταιρισμό του.


Μια πόλη όπου όλοι δουλεύουν, δεν υπάρχει αστυνομία, ενώ οι μισθοί είναι 1200 Ευρώ
Εκ πρώτης όψεως, η ισπανική πόλη της Marinaleda δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη στην περιοχή της. Τοποθετημένη στην γραφική κοιλάδα Campiña, η γύρω περιοχή αποτελείται από καταπράσινους λόφους, μίλια από ελαιώνες και χρυσαφένιες εκτάσεις με σιτάρι που εκτείνεται όσο το μάτι μπορεί να δει. Η πόλη είναι όμορφη, ήσυχη και χαρακτηριστική αυτών που βρίσκονται στην Ανδαλουσία, την φτωχότερη,νότια επαρχία της Ισπανίας.


Είναι επίσης μια δημοκρατική, αντι-καπιταλιστική πόλη της οποίας ο δήμαρχος ενθαρρύνει ενεργά τις «κλοπές σε καταστήματα».
Δεδομένου ότι η οικονομική κρίση άρχισε το 2008, η Marinaleda απέκτησε φήμη – χάρις στον δήμαρχο Χουαν Μανουέλ Σάντσεζ Γκορντίγιο, ο οποίος κέρδισε το παρατσούκλι, « Ο ισπανός Ρομπέν των Δασών», μετά τη διοργάνωση και τη διεξαγωγή μιας σειράς επιδρομών σε σούπερ μάρκετ, κινήσεις διαμαρτυρίας άμεσης δράσης, τον περασμένο Αύγουστο.


Βασικά είδη παντοπωλείου, όπως το πετρέλαιο, ρύζι και φασόλια φορτώθηκαν σε κάρα,και έφυγαν από τα καταστήματα και πήγαν σε μια τοπική «τράπεζα τροφίμων» για να βοηθήσουν τους φτωχούς, με τους ταμίες των καταστημάτων να τους κοιτούν σαστισμένοι, και κάποιους να κλαίνε.


Σε συνέντευξη που παραχώρησε μετά την δράση, ο Γκορντίγιο, ο δημοκρατικά εκλεγμένος δήμαρχος από το 1979, είπε ότι δεν ήταν κλοπή, αλλά μια μη βίαιη πράξη ανυπακοής.
«Υπάρχουν πολλές οικογένειες που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να φάνε», υποστήριξε. «Στον 21ο αιώνα αυτό είναι ντροπή. Το φαγητό είναι ένα δικαίωμα, δεν είναι κάτι με το οποίο μπορεί κανείς να κάνει παιχνίδια. «


Μόνο στην επαρχία αυτή, υπάρχουν 690.000 άδειες κατοικίες ή φάρμες, λόγω των κατασχέσεων από τις τράπεζες. Αλλά όχι στη Marinaleda, επειδή ο Γκορντίγιο έχει μια λύση: όποιος θέλει να χτίσει το δικό του σπίτι μπορεί να το κάνει δωρεάν. Τα υλικά και ειδικευμένοι εργάτες παρέχονται από το δημαρχείο, και η γενναιόδωρη αποζημίωση των 192 τετραγωνικών μέτρων σημαίνει ότι τα σπίτια είναι ευρύχωρα. Οι οικογένειες στη συνέχεια πληρώνουν μόνο € 15 το μήνα για το υπόλοιπο της ζωής τους, με τη συμφωνία ότι το σπίτι δεν μπορεί να πωληθεί για ίδιον όφελος.

Στην Ανδαλουσία, η ανεργία ανέρχεται σήμερα στο 37 τοις εκατό (ένα εντυπωσιακό 55 τοις εκατό για τους νέους). Αλλά στη Marinaleda, ο πληθυσμός 2700 ατόμων έχει σχεδόν πλήρη απασχόληση μέσω του γεωργικού συναιτετισμού της πόλης, όπου οι εργάτες κερδίζουν ίσους μισθούς των € 1,200 ανά μήνα. Εδώ, σε μια περιοχή όπου 1 στους 3 ανθρώπους είναι άνεργοι, αυτό το επίτευγμα δεν μπορεί να υποτιμηθεί.


«Πρέπει να επανεξετάσουμε τις αξίες μας, την καταναλωτική κοινωνία, την αξία που δίνουμε για τα χρήματα, τον εγωισμός και τον ατομικισμό», παρατηρεί ο Γκορντίγιο. «Η Marinaleda είναι ένα μικρό παράδειγμα, και θέλουμε αυτή η εμπειρία να επεκταθεί σε όλο τον κόσμο.»



Μετάφραση από το peacefulwarriors.net

Κάποτε Ήμασταν Πολεμιστές (και ερωτευμένοι)


από τον Γελωτοποιό

Είναι μια ταινία που είδα κάποτε, τυχαία, και δεν θέλω να την ξαναδώ. Προτιμώ να τη θυμάμαι έτσι όπως θέλω να τη θυμάμαι.

Είναι μια ταινία γυρισμένη στη Νέα Ζηλανδία, αλλά χωρίς χόμπιτ, ορκ και βασιλιάδες, μόνο με ανθρώπους.

Είναι μια ταινία για τον ξεπεσμό των Μαορί, των άγριων αυτόχθονων που εξαθλιώθηκαν μέσα στον πολιτισμό που επέβαλαν οι Ευρωπαίοι κατακτητές.

Είναι μια ταινία όπου οι κουρελιασμένοι και λούμπεν απόγονοι των πολεμιστών πίνουν το επίδομα ανεργίας στα μπαρ, τσακώνονται στους δρόμους και δέρνουν τη γυναίκα τους, τα παιδιά τους.

Είναι μια ταινία όπου η κόρη έχει άσχημο τέλος κι ο πατέρας της, που κάποτε ήταν πολεμιστής, γονατίζει ανήμπορος μπρος στο άψυχο της σώμα.

Είναι μια ταινία που τη θυμάμαι έτσι όπως θέλω να τη θυμάμαι.

~~

Κάποτε ήμασταν πολεμιστές κι εμείς.
Απόγονοι ανθρώπων που αγωνίζονταν, που διεκδικούσαν, που ματώναν, που ένιωθαν περήφανοι για κείνο το μικρό κομμάτι γης κι εκείνη τη χαμοκέλα. Που πήγαιναν να χτίσουν ένα καλύβι κι έπαιρναν μαζί τους τον βιολιτζή, να παίζει όσο μοχθούσαν.
Άγριοι ήμασταν κι εμείς, κατσαπλιάδες φουστανελοφόροι, μας έβλεπαν οι Φράγκοι κι έκλειναν τη μύτη τους.

Κάποτε ήμασταν παιδιά κι εμείς.
Παίζαμε μπάλα στους δρόμους με τρύπια σκαρπίνια, διαβάζαμε δανεικά βιβλία του Βερν και του Καρκαβίτσα, κάναμε ποδήλατο εκ περιτροπής, αγαπούσαμε τη συμμαθήτρια με τα ξανθά μαλλιά, αλλά ντρεπόμασταν να της το πούμε. Κι η μάνα μας κοιτούσε με απόγνωση το μόνο μας καλό παντελόνι, που μόλις είχαμε σκίσει.

Κάποτε ήμασταν ονειρευτές κι εμείς.
Έφηβοι με λίγες τρίχες στο πηγούνι, έφηβοι που θέλανε ν” αλλάξουνε τον κόσμο, να τον φτιάξουνε απ” την αρχή. Μισούσαμε το σχολείο και τον επερχόμενο στρατό, κωφεύαμε στα κηρύγματα των βαρετών γονιών και των δασκάλων, συνομιλούσαμε με τους αυτόχειρες ποιητές -για τους ποιητές, κοιτούσαμε τις αφίσες των νεκρών ειδώλων μας στο δωμάτιο κι ορκιζόμασταν να γίνουμε σαν κι εκείνους.
Ήρωες, όχι νεκροί. Οι έφηβοι είναι αθάνατοι, γι” αυτό ορκίζονται στους νεκρούς.

Κάποτε ήμασταν εραστές κι εμείς.
Ξυπνούσαμε και κάναμε έρωτα, τρώγαμε και κάναμε έρωτα, μεθούσαμε και κάναμε έρωτα. Κοιτιόμασταν στα μάτια το πρωί, κρατιόμασταν απ” το χέρι όλη μέρα. Χουφτωνόμασταν δημοσίως, κάνοντας τους γέρους ν” αναθεματίζουν τη νέα γενιά, που δεν σέβεται τίποτα. Κι έπειτα βρίσκαμε μια γωνιά, μια παραλία, ένα αυτοκίνητο, ένα δωμάτιο χωρίς κρεβάτι, για να πηδηχτούμε φωνάζοντας, λες και δεν υπήρχε τίποτα άλλο στον κόσμο απ” την ηδονή μας.

Κάποτε ήμασταν ταξιδευτές κι εμείς.
Μ” ένα σακίδιο στην πλάτη, λίγα λεφτά στην τσέπη και τα βιβλία του Κέρουακ στο χέρι. Παίρναμε το νυχτερινό τρένο, για να γλιτώσουμε το ξενοδοχείο και πλέναμε τις μασχάλες μας στα καφέ της Φλωρεντίας. Τρώγαμε φαλάφελ στον δρόμο και κοιμόμασταν στα youth hostel, μυρίζοντας τα πόδια όλων των λαών της οικουμένης. Μοιραζόμασταν το μπουκάλι και το τσιγάρο με άγνωστα χείλη, πού καιρός για ποτήρια κι αρρώστιες.

Κάποτε ήμασταν καλλιτέχνες κι εμείς.
Ξυπνούσαμε και δεν μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τα όνειρα μας απ” τις ιστορίες μας, ζωγραφίζαμε με ό,τι είχαμε στο χέρι, απαθανατίζαμε την κάθε στιγμή, τραγουδούσαμε σαν να μην υπήρχε θάνατος. Μόνο μας μέλημα ήταν η τέχνη, πώς θα την εξελίξουμε και πώς θα εξελιχτεί ο κόσμος μ” αυτή. Πίναμε ως το ξημέρωμα μιλώντας για τον Χέμινγουεϊ, τον Μοντιλιάνι, τον Χέντριξ και τον Κουντέλκα.

Κάποτε ήμασταν γονείς κι εμείς.
Παίζαμε με το παιδί μας μέχρι που να πονέσουν τα γόνατα μας. Τρέχαμε στις παιδικές χαρές ξοπίσω τους και διαβάζαμε παραμύθια μέχρι να μας πάρει ο ύπνος. Και συνέχεια το αγκαλιάζαμε, το χαϊδεύαμε, το ταΐζαμε, το κοιτούσαμε, για να χορτάσει η ψυχή μας απ” τη δροσιά του.

Κάποτε ήμασταν άνθρωποι κι εμείς.
Παίζαμε, ονειρευόμασταν, κάναμε έρωτα, ταξιδεύαμε, κάναμε τέχνη, αγκαλιάζαμε το παιδί μας.
Είναι μια ζωή που τη θυμάμαι έτσι όπως θέλω να τη θυμάμαι. Η δική μου ζωή.

~~

Τώρα, σ” αυτόν το χρόνο, εδώ, σ” αυτή τη χώρα, δεν έχουν μείνει και πολλά.

Δεν είμαστε άνθρωποι πια, είμαστε ποντίκια, τυφλά ποντίκια που τριγυρνάνε άσκοπα στον λαβύρινθο του εργαστηρίου.

Άγριοι χωρίς πολιτισμό, που μοχθούν για να πληρώνουν λογαριασμούς. Δίχως παιχνίδι, δίχως όνειρα, δίχως έρωτα, δίχως ταξίδια, δίχως τέχνη, δίχως παιδιά.

~~

Για ποιο πράγμα μοχθούμε κι αγωνιούμε;

Για να πληρώσουμε όλους τους λογαριασμούς, όλους τους φόρους; Μα αυτοί ποτέ δεν τελειώνουν, όσα και να πληρώσεις.

Για να συντηρήσουμε τις τράπεζες και τις πολυεθνικές; Μα αυτές ποτέ δεν χορταίνουν, όσα κι αν πάρουν.

Για να πληρώσουμε τους διαχειριστές της καταστροφής μας, τους πολιτικούς; Μα αυτοί είναι αναλώσιμοι, κι άλλος καινούριος θα έρθει να πάρει τη θέση του παλιού.

Για να επιβιώνουμε; Μα αυτή δεν είναι ζωή.

~~

Κάποτε ήμασταν πολεμιστές, παιδιά, ονειρευτές, εραστές, ταξιδευτές, καλλιτέχνες, γονείς, άνθρωποι.

Θα ξαναγίνουμε.

Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2015

TTIP: ΤΟ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ NATO» ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ! (αναδημοσίευση)

Οι ζωές μας υπό τον πλήρη έλεγχο των πολυεθνικών


Δημήτρης Κεχρής  

Τον Ιούλιο του 2013 στην Ουάσινγκτον, ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ανακοίνωσαν την αρχή των διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία που θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο ροής του κεφαλαίου διεθνώς, τον ρόλο των κρατών, των υπερεθνικών ολοκληρώσεων και των μεταξύ τους σχέσεων. Πρόκειται για τη διαβόητη πλέον, Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, γνωστή με τα αρχικά TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership), μια συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ το περιεχόμενο της οποίας είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση και για το οποίο δεν θα είχαμε μάθει ακόμα τίποτα, εάν δεν είχε διαρρεύσει στο WikiLeaks τον Μάρτιο του 2014 ένα απόσπασμα προτεινόμενου προσχεδίου της συμφωνίας. Αυτό ήταν που ανάγκασε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύσει τον Ιανουάριο του 2015 μια σύντομη περίληψη για το περιεχόμενο των έως τότε συνομιλιών και να τοποθετηθείσε μια σειρά από καυτά ερωτήματα που κατέκλυσαν τη δημόσια συζήτηση.


Η ΤΤΙΡ δεν είναι, απλώς, «μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που στοχεύει στην πολυεπίπεδη οικονομική ανάπτυξη». Δεν είναι, απλώς, μια συμφωνία για να αρθούν τα «ρυθμιστικά εμπόδια» σε κάποια θέματα εμπορίου και επενδύσεων. Το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ υπάρχει εδώ και δεκαετίες και οι δασμοί είναι μηδαμινοί. Δεν είναι απλώς, ένας τρόπος να επιτευχθεί η άρση κάθε υφιστάμενου περιορισμού των δυνητικών κερδών των πολυεθνικών εταιρειών των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Πρόκειται για μια συνολική, στρατηγικού χαρακτήρα επίθεση της εμπροσθοφυλακής του υπερεθνικού κεφαλαίου ενάντια στα εργασιακά δικαιώματα, στους μισθούς, στο συνδικαλισμό, στην υγεία, στην παιδεία, στο περιβάλλον, στην ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πληθυσμού, στην ασφάλεια των τροφίμων, στον πολιτισμό, στα όποια υπολείμματα του κράτους πρόνοιας, στα προσωπικά δεδομένα και στις ατομικές ελευθερίες, στην ελευθερία στο Διαδίκτυο και στους ήδη ανάπηρους εναπομείναντες στοιχειωδώς δημοκρατικούς θεσμούς. Πρόκειται μια νέα ποιοτική τομή στη σχέση εθνοκρατικής συγκρότησης-διεθνοποίησης του κεφαλαίου, μια ποιοτικά διαφορετική σχέση οικονομίας-κράτους και δημοσίου-ιδιωτικού, όπου εξέχουσα θέση έχει η τεχνοκρατική διαχείριση σε ένα σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον. 

Ας δούμε ορισμένους βασικούς άξονες της επερχόμενης συμφωνίας:
1) Μετασχηματίζεται άρδην το ευρωπαϊκό μοντέλο για το ρόλο του κράτους και του δημοσίου, καθώς επιβάλλεται ολοκληρωτική «απελευθέρωση» της αγοράς υπηρεσιών. Ανοίγει, δηλαδή, ο δρόμος στο ιδιωτικό κεφάλαιο να αναλάβει οποιονδήποτε τομέα που αφορά σε δημόσια αγαθά, όπως η υγεία, η παιδεία, η ενέργεια, το νερό, χωρίς κανέναν περιορισμό και χωρίς δυνατότητα επιστροφής τους υπό δημόσιο έλεγχο.
2) Όσον αφορά στις εργασιακές σχέσεις προβλέπεται πλήρης κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, με την πρόφαση της εφαρμογής ίδιων κανόνων σε ΗΠΑ και Ε.Ε. (και με δεδομένη την άρνηση των ΗΠΑ να εφαρμόσουν τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στις οποίες περιγράφονται τα εργασιακά δικαιώματα). Φυσικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη υποστηρίξει αίτημα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων για περικοπή των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων στην Ε.Ε. Απλώς, τώρα η κατεύθυνση αυτή επικυρώνεται με πιο συνολικό τρόπο.
3) Η εφαρμογή της συμφωνίας αποτελεί κίνδυνο για την ατμόσφαιρα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Κατά τους υπολογισμούς των διαπραγματευτών η συμφωνία θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με έντεκα επιπλέον τόνους διοξειδίου του άνθρακα τη στιγμή που υπάρχουν δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών με τη συμφωνία του Κιότο. Επιπλέον, αποδυναμώνεται η ευρωπαϊκή οδηγία για την ποιότητα των καυσίμων, ώστε να αυξηθούν οι εξαγωγές προς την Ε.Ε. από τα διυλιστήρια των ΗΠΑ καναδικού πετρελαίου που εξορύσσεται από κοιτάσματα ασφαλτούχας άμμου με ανυπολόγιστες δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κεντρικής σημασίας είναι ότι επεκτείνεται και στον ευρωπαϊκό χώρο η εφαρμογή της μεθόδου της υδραυλικής ρωγμάτωσης στην εξόρυξη φυσικού αερίου, μιας μεθόδου που χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες καταστροφές τις οποίες προκαλεί στο φυσικό περιβάλλον.


4) Καταργούνται οι περιορισμοί που αφορούν στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, τη χρήση φυτοφαρμάκων και τη διάθεση βοδινού κρέατος με ορμόνες και αυξητικές ουσίες. Στην Ε.Ε. ισχύει μέχρι σήμερα η «αρχή της προφύλαξης», κάτι που σημαίνει ότι οι εταιρείες που θέλουν να κυκλοφορήσουν ένα νέο προϊόν υποχρεούνται να αποδείξουν ότι είναι ασφαλές, πριν τη διάθεσή του προς κατανάλωση, αντί οι κρατικές υπηρεσίες να πρέπει να αποδείξουν ότι το προϊόν είναι επικίνδυνο και να εμποδίσουν την κυκλοφορία του. Στις ΗΠΑ δεν εφαρμόζεται αυτή η αρχή και τα πρότυπα ασφαλείας τροφίμων είναι πολύ χαμηλότερα των ευρωπαϊκών. Το 70% των μεταποιημένων τροφών που πωλούνται στις ΗΠΑ περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Η Ε.Ε. μέχρι σήμερα προστατεύει τις εισαγωγές προϊόντων που διαταράσσουν το ανθρώπινο ορμονικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπλοκάρεται το 40% των εξαγωγών τροφίμων από τις ΗΠΑ προς την Ε.Ε. Με την TTIP αυτά καταργούνται. Μιλώντας στη Pravda.Ru ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Προηγμένων Ερευνών Γιούρι Γκρομίκο τόνισε: «πάνω από όλα, η TTIP επηρεάζει τον τομέα των τροφίμων.Οι φίλοι μου από τον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας επιβεβαιώνουν τι σημαίνει να βλάψεις κάπως τα συμφέροντα των ΗΠΑ στον τομέα των τροφίμων. Γι’ αυτό μπορεί να σου το ανταποδώσουν με οποιαδήποτε ενέργεια. Και αυτό επειδή ο ακρογωνιαίος λίθος της Αμερικής είναι ακόμη η αγροτική παραγωγή. Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν καλά ότι για τους Αμερικανούς τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι προϊόντα που μπορούν να τα προωθήσουν και να το πουλήσουν. Και αυτό το γεγονός, ότι είναι γενετικά τροποποιημένα, θα το κρύψουν».
5) Προωθείται ο πλήρης έλεγχος της γνώσης από τους πολυεθνικούς ομίλους και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Επιχειρείται να υποχρεώνονται οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών να παρακολουθούν τις δραστηριότητες των πολιτών στο διαδίκτυο και να καταδίδουν οποιονδήποτε κρίνουν ύποπτο για παραβίαση των κανονισμών περί πνευματικής ιδιοκτησίας, καταστρατηγώντας έτσι τηνπροστασία των προσωπικών δεδομένων, που αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία ως θεμέλιο της ιδιωτικής ζωής. Αλλά η φρικαλέα προέκταση είναι πως για να αυξηθούν τα κέρδη φαρμακευτικών κολοσσών, θα οδηγηθούν σεαύξηση οι τιμές των συνταγογραφούμενων φαρμάκων με αντίστοιχη επιβάρυνση των ήδη πενιχρών προϋπολογισμών υγείας και θα απαγορεύεται στις φτωχές χώρες να παρασκευάσουν φτηνά γενόσημα φάρμακα για ασθένειες που τις μαστίζουν, όπως η ελονοσία ή η φυματίωση.

Η υπογραφή της συμφωνίας που θα επιτρέψει στις αμερικανικές πολυεθνικές να ασκούν ανεξέλεγκτη επιχειρηματική δραστηριότητα στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε., απομονώνοντας ταυτόχρονα την Κίνα, Ρωσία, Ινδία και λοιπές χώρες των BRICS, έρχεται ως αντεπίθεση και ταυτόχρονα απόπειρα εμπέδωσης της αμερικανικής κυριαρχίας στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, ύστερα από την απαίτηση των αναδυόμενων BRICS για μια ουσιαστική «αλλαγή του παγκόσμιου καταμερισμού οικονομικής και πολιτικής ισχύος με τρόπο που να αντιπροσωπεύει δικαιότερα τη σύγχρονη πραγματικότητα». Μάλιστα, για να κατανοήσουμε τη σημασία της συμφωνίας αυτής, έχει ιδιαίτερη αξία να επισημάνουμε το γεγονός ότι η πρώην αμερικανή υπουργός εξωτερικών, Hillary Clinton, την είχε χαρακτηρίσει ως το «οικονομικό ΝΑΤΟ». Ή αλλιώς, σε αριθμούς, η συμφωνία TTIP αφορά 850 εκατ. κατοίκους, στους οποίους αντιστοιχεί το 45% του παγκόσμιου ΑΕΠ και υπολογίζεται ότι το εμπόριο που θα επηρεαστεί από την TTIP ανέρχεται σε 500 δισ. ευρώ ετησίως.


Η TTIP είναι μοναχά μία από τις συμφωνίες αυτής της συνομοταξίας. Μόλις πριν λίγες μέρες υπεγράφη στην Ατλάντα και η εξίσου δυσοίωνη Συμφωνία Εμπορίου ΤPP (Trans-Pasific Parnteship) μεταξύ 12 χωρών: περιλαμβάνει ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό, Χιλή, Περού, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη, Μαλαισία,Μπρουνέι και Βιετνάμ. Επίσης, τον Αύγουστο του 2014 έληξαν οι διαπραγματεύσεις για μια εμπορική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Καναδά που άρχισαν το 2009, τη λεγόμενη CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement).Περιλαμβάνονται σε αυτήν θέματα σχετικά με τη συνεργασία για ρυθμίσεις στους τομείς των τροφίμων και των καταναλωτικών προϊόντων, στα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο, στις δημόσιες συμβάσεις, στις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών και στην προστασία των ιδιωτικών επενδύσεων. Η συμφωνία χρειάζεται ακόμη να περάσει από τη διαδικασία έγκρισης από τα δύο μέρη.

Ένα καθοριστικής σημασίας στοιχείο των συμφωνιών αυτών είναι, όμως, η νομική εγκαθίδρυση της παντοδυναμίας των πολυεθνικών μέσα από τη δημιουργία του ISDS(Investor-State-Dispute Settlement-Διακανονισμός Διαφορών μεταξύ Επενδυτή και Κράτους). Τί ειναι πάλι αυτό; Πρόκειται για σύστημα παράλληλης δικαιοσύνης, σύμφωνα με το οποίο οι πολυεθνικές εταιρείες θα έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν αγωγή για αποζημίωση, εάν πιστεύουν ότι, λόγω κυβερνητικών αποφάσεων (π.χ. νέοι νόμοι για την προστασία του περιβάλλοντος ή για τα δικαιώματα των καταναλωτών), επηρεάζονται αρνητικά τα κέρδη τους (εννοείται ότι στις προσφυγές υπολογίζονται και διαφυγόντα κέρδη). Αντί των κρατικών δικαστηρίων, «ειδικά» διαιτητικά δικαστήρια θα συνεδριάζουν εν κρυπτώ για να πάρουν απόφαση για την καταβολή αποζημιώσεων. Ηπληρωμή θα γίνεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή με τα χρήματα των φορολογουμένων. Οι δίκες διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών και οι στρεψοδικίες είναι τόσο συνήθεις που ο θεσμός αμφισβητείται διεθνώς. Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι γνωστές ήδη 568 τέτοιες αγωγές εναντίον 95 χωρών, στη βάση τέτοιων συμφωνιών. Οι αγωγές στρέφονται ενάντια σε περιβαλλοντικούς νόμους, σε νόμους για κατώτατους μισθούς και προστασίας της υγείας, ενάντια σε οδηγίες για περικοπές επιδοτήσεων και ενάντια σε μέτρα αποφυγής κρατικής πτώχευσης. Η πολυεθνική ενέργειας Vattenfall διεκδικεί με επιτυχία την απόσυρση των περιβαλλοντικών κανονισμών για τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής καύσης άνθρακα στο Αμβούργο. Επιπλέον, ο σουηδικός ενεργειακός κολοσσός ζητά από τη Γερμανία 3,7 δισ. ευρώ ως αποζημίωση για διαφυγόντα κέρδη από τα πυρηνικά της εργοστάσια στη χώρα, λόγω της απόφασης της γερμανικής κυβέρνησης να καταργήσει την πυρηνική ενέργεια. Αν για παράδειγμα αύριο η θυγατρική της Καναδικής ElDorado, Ελληνικός Χρυσός, προκαλέσει ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική καταστροφή στη Χαλκιδική, το ελληνικό δημόσιο δεν μπορεί να μηνύσει την εταιρεία. Αντιθέτως η εταιρεία μπορεί να μηνύσει την Ελλάδα, αν κρίνει ότι το ελληνικό κράτος έθιξε τα συμφέροντα της.

Το επίσης εξωφρενικό χαρακτηριστικό των διαπραγματεύσεων για τις συμφωνίες αυτές είναι ότι διεξάγονται από τις γραφειοκρατικές ελίτ των υπερεθνικών ολοκληρώσεων μαζί με εκπροσώπους των μεγάλων βιομηχανικών ομίλων και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα κρυφά! Έτσι, τοσύνολο των λεπτομερειών που αποτελούν τη συμφωνία αποκρύπτονται ως απόρρητα, με τους πολίτες να βρίσκονται σήμερα πλέον, μπροστά σε τετελεσμένα γεγονότα. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συμφωνία μέχρι στιγμής επιχειρείται να μην περάσει προς έγκριση ούτε από το Ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια και να τεθεί σε εφαρμογή μόνο με την υπογραφή της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών. O επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε, Κάρελ ντε Χουχτενημέρωσε το Ευρωκοινοβούλιο ότι η Επιτροπή θα τηρήσει για την TTIP την ίδια μυστικότητα που τήρησε και για προηγούμενες εμπορικές συμφωνίες, και ζήτησε από τους ευρωβουλευτές να ταχθούν υπέρ της «εμπιστευτικότητας» των διαπραγματεύσεων. Αποκλειστικά και μόνο ομάδες μεγάλων συμφερόντων έχουν προνομιούχα πρόσβαση στο σύνολο αυτών των εγγράφων.

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο αρχισυντάκτης του WikiLeaks και ιδρυτικό του μέλος, Julian Assange, για να δει ένας Ευρωβουλευτής κομμάτια τής υπό συζήτηση εμπορικής συμφωνίας, θα πρέπει να καλέσει την αμερικανική πρεσβεία για να κλείσει ραντεβού.«Τα ραντεβού είναι διαθέσιμα μόνο δυο ημέρες τη βδομάδα σε συγκεκριμένες ώρες. Μόνο δυο ευρωβουλευτές επιτρέπονται να τη μελετούν ταυτόχρονα». Και συνεχίζει: «οι ευρωβουλευτές πηγαίνουν στην αμερικανική πρεσβεία. Παραδίδουν κάθε ηλεκτρονική συσκευή που μπορεί να έχουν πάνω τους, ώστε να μην μπορούν ενδεχομένως να κάνουν αντίγραφα των όσων διαβάσουν. Αφού λοιπόν συμφωνήσουν να τηρήσουν το απόρρητο, μόνο τότε οδηγούνται σε μια ασφαλισμένη αίθουσα «ανάγνωσης», την οποία παρακολουθούν συνέχεια δυο φρουροί της πρεσβείας. Αντιθέτως, εκπρόσωποι των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιριών, δεν έχουν το ίδιο πρόβλημα». Αν και ολόκληρες κυβερνήσεις εξαιρούνται σε μεγάλο βαθμό, οι μεγάλες πολυεθνικές μπαινοβγαίνουν ελεύθερα. Αναφερόμενος, δε, στην TPP, τόνισε:«Αν θεσπιστεί, το καθεστώς αυτών των συμφωνιών θα καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης, θα τσαλαπατά τις άδειες πνευματικών δικαιωμάτων (Creative Commons). Αν μιλάς, γράφεις, εκδίδεις, σκέφτεσαι, χορεύεις, τραγουδάς ή εφευρίσκεις, αν παράγεις ή καταναλώνεις τροφή, αν είσαι άρρωστος ή σκοπεύεις να αρρωστήσεις, θα βρίσκεσαι στο «στόχαστρο» της ΤPP». Στο φόντο αυτό, το WikiLeaks ανακοίνωσε την έναρξη καμπάνιας «crowd-funding» για να συγκεντρώσει το ποσό των 100.000 ευρώ, προκειμένου να το προσφέρει ως αμοιβή σε όποιον αποκαλύψει το πιο περιζήτητο μυστικό στον κόσμο: τα μέτρα και τις διατάξεις που θα περιλαμβάνονται στην TTIP!

Όπως απορρέει από τα παραπάνω οι συμφωνίες αυτές δεν αλλάζουν μόνο τη δομή του διεθνούς κεφαλαίου, τους όρους αναπαραγωγής του και τη γεωγραφία του. Δεν επαναπροσδιορίζουν μόνο το ρόλο των εκλεγμένων αντιπροσώπων και αυτού που γνωρίσαμε ως δυτική αστική δημοκρατία. Σημαίνουν την πραγματική και εξ ολοκλήρου υπαγωγή όλων των τομέων της κοινωνικής ζωής στο κεφάλαιο:διατροφή, υγεία, παιδεία, ψηφιακός κόσμος, ενέργεια, πολιτισμός, γνώση, πνευματικά δικαιώματα, ψυχαγωγία, φυσικοί πόροι κτλ. Σημαίνουν την απόπειρα «κατασκευής» ενός νέου μοντέλου ανθρώπου που θα αντιστοιχεί στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι κυρίαρχοι τη σημερινή φάση του ύστερου καπιταλισμού.

Πλήθος κινητοποίησεων, ενάντια στα παραπάνω, έχουν λάβει χώρα ανά τον κόσμο και ποικίλουν από συγκέντρωση υπογραφών (3.263.920 υπογραφές συγκεντρώθηκαν από τους EUROPEAN CITIZENS INITIATIVE από το Γιβλαρτάρ ως το Ταλίν) μέχρι μαχητικές διαδηλώσεις και ακτιβισμούς στη Μαδρίτη, το Μόναχο, τις Βρυξέλλες, στην Λειψία, τη Βαρκελώνη, τη Νέα Υόρκη, το Σαν Φρανσίσκο και δεκάδες άλλες πόλεις. Το Σάββατο 10 Οκτωβρίου καλείται και στην Αθήνα στην πλατεία Συντάγματος αντίστοιχη συγκέντρωση. Όπως φαίνεται, όμως, αυτά δεν αρκούν για να αποτρέψουν τη θύελλα που έρχεται. Η πραγματικότητα κάνει ορατή την ανάγκη ενός νέου ισχυρού πολιτικού ρεύματος διεθνώς που θα αποτελέσει στρατηγικά και εν συνόλω το αντίπαλο δέος και θα θέσει το ζήτημα μιας άλλης εξουσίας και μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης.

Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 2015

Κανένας Άνθρωπος χωρίς Σπίτι, Κανένα Σπίτι χωρίς κατοίκους!

Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δράσης για το δικαίωμα στην κατοικία και την πόλη

Κάλεσμα για συντονισμό ευρωπαϊκών δράσεων τον Οκτώβρη 2015: 

Κανένας Άνθρωπος χωρίς Σπίτι, Κανένα Σπίτι χωρίς κατοίκους! 


Στην Αθήνα το Σάββατο 10 Οκτώβρη και στις 12.00 μ,μ, διοργανώνεται από την Πρωτοβουλία Πλειστηριασμοί-Stop διαμαρτυρία κατά των πλειστηριασμών και των εξώσεων στην οδό Κοραή (Προπύλαια). Σχετική διακήρυξη σε επόμενη ανάρτηση.

Άνθρωποι από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες βιώνουν την υποβάθμιση και την παραβίαση των δικαιωμάτων τους στην κατοικία και την πόλη, παράλληλα με αυξήσεις στις τιμές των ενοικίων, υπερχρέωση για στεγαστικά δάνεια και την όλο και πιο πιεστική απειλή των εξώσεων. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εμπορευματοποιεί την κοινωνική κατοικία και προωθεί την κερδοσκοπία και την χρηματιστικοποίηση. Ο αποδεκατισμός των δημόσιων πολιτικών που προστατεύουν το δικαίωμα στην κατοικία συμβάλει στην φτώχυνση των οικογενειών και στην αύξηση της ανισότητας στις πόλεις μας. Στην Ευρώπη σήμερα υπάρχουν πάνω από 11εκατ. κενά σπίτια, ενώ την ίδια στιγμή εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους λόγω χρέους προς τις τράπεζες, ο αριθμός των αστέγων - ευρωπαίων πολιτών, μεταναστών, προσφύγων- έχει εκτοξευτεί και οι εξώσεις όλο και αυξάνονται.

Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δράσης για το δικαίωμα στην κατοικία και την πόλη αποτελείται από κινήματα κατοίκων - θύματα εξώσεων, υπερχρεωμένα νοικοκυριά, συνδικάτα, ομάδες κατοίκων υποβαθμισμένων περιοχών και αυτοκατασκευασμένων οικισμών ή που ζουν σε ακατάλληλες κατοικίες, άνθρωποι που ζουν σε κατειλημμένα κτίρια, ακτιβιστές και ερευνητές. Οργανωνόμαστε και αγωνιζόμαστε σε όλη την Ευρώπη ενάντια σε αυτή τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης και αποκλεισμού, και επεξεργαζόμαστε κοινά αιτήματα και δράσεις δηλώνοντας καθαρά: ΩΣ ΕΔΩ!

Υπάρχουν πολλές λύσεις σε αυτό το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα. Οι κυβερνήσεις, τοπικές και εθνικές, και η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν την υποχρέωση να δράσουν με άμεσες και κατάλληλες πολιτικές: πρώτα πρώτα, μια Ευρωπαϊκή Οδηγία για γενική αναστολή των εξώσεων και τη διασφάλιση υψηλών δαπανών για δημόσια/κοινωνική κατοικία ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των πληθυσμών. Επιπλέον μέτρα πρέπει να περιλαμβάνουν την υψηλή φορολόγηση της κερδοσκοπίας στα κενά κτίρια, την επίταξη κενών κτιρίων για δημόσια/κοινωνική κατοικία, τον έλεγχο των ενοικίων για να υπάρχει οικονομικά προσιτή κατοικία τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, και την παροχή στέγης στους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο. Οι πολιτικές αυτές, εάν εφαρμοστούν, θα περιορίσουν σημαντικά και την κερδοσκοπία στον κτηματομεσιτικό τομέα που οδηγεί σε αποκλεισμό πλατειών τμημάτων του πληθυσμού από ολόκληρα τμήματα των πόλεών μας. 

Εν τω μεταξύ, θα συνεχίζουμε να διεκδικούμε με τρόπο αυτοοργανωμένο τους χώρους που έχει εγκαταλείψει το κεφάλαιο, και να δημιουργούμε χώρους στην πόλη όπου η συμβίωση βασίζεται στην αμοιβαία υποστήριξη και την αλληλεγγύη. Ταυτόχρονα, όλα τα κινήματα συμμετέχουμε σε αγώνες ενάντια στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και των μεγάλων κερδοσκοπικών επενδύσεων.

Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία Δράσης για το δικαίωμα στην κατοικία και την πόλη καλεί για αποκεντρωμένες και συντονισμένες δράσεις για δύο εβδομάδες ξεκινώντας από τις 10 Οκτωβρίου 2015. Καταγγέλλουμε τους υπεύθυνους για τις εξώσεις των κατοίκων από τα σπίτια τους, φωνάζοντας από κοινού: Κανένας Άνθρωπος χωρίς Σπίτι, κανένα Σπίτι χωρίς κατοίκους!

Οργανώνονται δράσεις στην Ιταλία, την Ουγγαρία, την Αγγλία, την Πολωνία, την Γαλλία, την Ελλάδα και αλλού. Την ίδια περίοδο πραγματοποιείται και η Παγκόσμια Καμπάνια για Μηδενικές Εξώσεις που δικτυώνει πολλές δράσεις σε διεθνές επίπεδο.

Για περισσότερες πληροφορίες και δικτύωση επικοινωνήστε στο housing@riseup.net 
beta.housingnotprofit.org 

Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015

Για τον πόνο, την οργή, την αλήθεια, τη δικαιοσύνη.

Ανακοίνωση του Ζαπατίστικου Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση (EZLN). 
Σεπτέμβριος 2015


πηγή: Το Περιοδικό
Αναδημοσιεύουμε την τελευταία ανακοίνωση του Ζαπατίστικου Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση, των γνωστών μας Ζαπατίστας. Συνέπεσε με την συμπλήρωση ενός χρόνου από την εγκληματική συνεργασία αστυνομίας και καρτέλ στο Μεξικό, με στόχο την απαγωγή και δολοφονία δεκάδων αριστερών φοιτητών που διαμαρτύρονταν για την εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης…

Σεπτέμβριος 2015

Συντρόφισσες & σύντροφοι της έκτης διακήρυξης στο Μεξικό και στον κόσμο :
Αδελφές και αδελφοί των ανθρώπων της Γης:

Η συλλογική μας καρδιά γνωρίζει, πριν και τώρα, ότι η θλίψη μας δεν είναι ένας στείρος θρήνος.

Ξέρει ότι η οργή μας δεν είναι μια ανώφελη εκτόνωση.
Ξέρουμε ποιοι και τι είμαστε, ξέρουμε ότι οι λύπες και η οργή μας γεννιούνται και τρέφονται από τα ψέματα και τις αδικίες.

Είμαστε αυτό που είμαστε, γιατί αυτός που είναι πάνω, σε βάρος όσων από εμάς είμαστε κάτω, λέει ψέματα για να κάνει πολιτική και να στολίζει το θάνατο, την απαγωγή, τη φυλάκιση, την δίωξη και τη δολοφονία, με το σκάνδαλο της διαφθοράς του.

Αυτός που είναι πάνω είναι ένας εγκληματίας με ασυλία και χωρίς ντροπή, το χρώμα της πολιτικής του, δεν έχει σημασία. Δεν έχει σημασία, αν προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από την αλλαγή ενός ονόματος και ενός πανό.
Είναι πάντα το ίδιο πρόσωπο, η ίδια αλαζονεία, η ίδια φιλοδοξία και η ίδια βλακεία.
Σα να θέλουν με την εξαφάνιση και τη δολοφονία, να εξαφανίσουν και να δολοφονήσουν και τη μνήμη.

Από τους πάνω και από εκείνους που εμμένουν στις διαστροφές και τη μιζέρια τους, θα λάβουμε μόνο το ψέμα ως μισθό και την αδικία ως πληρωμή.

Η αδικία και το ψέμα φτάνουν στην ώρα τους κάθε μέρα, όλες τις ώρες, παντού.
Η εκδίωξη από την εργασία μας, τη ζωή μας, τη γη μας και τον φυσικό κόσμο δεν τους ικανοποιεί.
Μας κλέβουν επίσης αυτούς που είναι γιοι, κόρες, αδελφές, αδελφοί, πατέρες, μητέρες, συγγενείς, σύντροφοι-ισσες και φίλοι μας.

Αυτός που είναι πάνω, μας διώκει, μας βάζει φυλακή, μας απαγάγει, μας εξαφανίζει και μας δολοφονεί.
Δεν αποτελειώνουν μόνο σώματα και ζωές.
Καταστρέφουν επίσης και ιστορίες.

Στην κορυφή της λήθης αυτός που είναι πάνω, χτίζει την ατιμωρησία του.
Λήθη είναι ο δικαστής που όχι μόνο τον απαλλάσσει, αλλά και τον ανταμείβει επίσης.
Γι’αυτούς και άλλους λόγους, η λύπη και η οργή μας αναζητά την αλήθεια και τη δικαιοσύνη.

Αργά ή γρήγορα θα καταλάβουμε, ότι αυτά δεν μπορούμε να τα βρούμε πουθενά, ότι δεν υπάρχει κανένα βιβλίο ή ομιλία, ούτε κανένα δικαστικό σύστημα, όργανο, υπόσχεση, ώρα ή τόπος που να τα δίνει.
Μαθαίνουμε ότι πρέπει να τα χτίσουμε.

Σαν ο κόσμος να μην ήταν ήδη σοφός, σαν ένα κενό να τραυμάτισε τη μήτρα της Γης, κομματιάζοντας την καρδιά του χρώματος εκείνων που ζουν στη Γη.

Με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε, ότι χωρίς αλήθεια και χωρίς δικαιοσύνη, δεν υπάρχει συνετή ημέρα ή νύχτα. Το ημερολόγιο δεν παίρνει καμία μέρα ρεπό, η γεωγραφία δεν αναπαύεται.

Σε πολλές γλώσσες, ιδιώματα, σύμβολα, αναφέρουμε εκείνους που λείπουν.
Και κάθε θλίψη και κάθε οργή παίρνει ένα όνομα, ένα πρόσωπο, μια ιστορία, ένα κενό που πονάει και ντροπιάζει.
Ο κόσμος και η ιστορία του είναι γεμάτος με απουσίες.

Και οι απουίες γίνονται ένα μουρμουρητό, μια ισχυρή λέξη, ένα κλάμα ή μια κραυγή.
Δεν ουρλιάζουμε για μεταμέλεια. Δεν κλαίμε για οίκτο. Δεν παραπονιόμαστε για παραίτηση.
Αυτά τα κάνουμε, έτσι ώστε εκείνοι που λείπουν, να μπορέσουν να βρουν το δρόμο τους πίσω.
Ώστε να ξέρουν ότι είναι εδώ, ακόμη κι αν λείπουν.

Ώστε να μην ξεχάσουν, ότι εμείς δεν ξεχνάμε, πάντα θυμόμαστε.
Για την θλίψη, την οργή, την αλήθεια, τη δικαιοσύνη.

Για την Ayotzinapa και για όλες τις Ayotzinapas, που τραυματίζουν τα ημερολόγια και τις γεωγραφίες αυτών που ανήκουν στους κάτω.
Γι’αυτό το λόγο η αντίσταση.

Γι “αυτό η εξέγερση.
Επειδή θα έρθει η στιγμή, που αυτοί που μας χρωστάνε τα πάντα, θα πληρώσουν.

Αυτός που διώκει θα πληρώσει, αυτός που φυλακίζει θα πληρώσει, αυτός που χτυπάει και βασανίζει θα πληρώσει. Αυτός που επέβαλε την απελπισία των εξαναγκαστικών εξαφανίσεων, θα πληρώσει. Αυτός που δολοφονεί, θα πληρώσει.

Επειδή το σύστημα που δημιούργησε, έθρεψε, προστάτεψε και με το οποίο κάλυψε εγκλήματα, ντυμένος σαν την κακή κυβέρνηση, θα καταστραφεί. Δεν θα καλλοπιστεί, δεν θα μεταρρυθμιστεί, δεν θα εκσυγχρονιστεί. Θα κατεδαφιστεί, θα καταστραφεί, θα τελειώσει, θα θαφτεί.
Γι “αυτό αυτή τη στιγμή το μήνυμά μας δεν ένα από κείνα, που στοχεύουν στην παρηγοριά όσων υποφέρουν εξαιτίας ενός ή πολλών απουσιών.

Το μήνυμά μας είναι για την οργή, για την ανδρεία.

Επειδή γνωρίζουμε την ίδια θλίψη.
Επειδή έχουμε στα σωθικά μας την ίδια οργή.
Επειδή, όντας διαφορετικοί, έτσι γινόμαστε ίδιοι.
Γι “αυτό και η αντίστασή μας, γι” αυτό η εξέγερση μας.

Για την θλίψη και την οργή.
Για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη.

Γι’αυτό:
Μην διστάζετε. Μην ξεπουλιέστε. Μην παραδίδεστε.

Γι’αυτό:
Αλήθεια και τη δικαιοσύνη!

Από τα βουνά του νοτιοανατολικού Μεξικό,
Εξεγερμένος Moisés. Εξεγερμένος Γκαλεάνο.
Σε μια γωνιά του πλανήτη που ονομάζεται «Γη», Σεπτέμβρης 2015.


Την ημέρα αυτή, στις 26 Σεπτεμβρίου, χιλιάδες Ζαπατίστας, αγόρια, κορίτσια, νέοι, γυναίκες, άνδρες, άλλοι (otras)*, γέροντες, ζωντανοί και νεκροί, θα παρελάσουν στο έδαφός μας, για να αγκαλιάσουν όλα τα πρόσωπα που κουβαλούν θλίψη και οργή λόγω των φυλακίσεων, των εξαφανίσεων και του θανάτου, που επιβλήθηκαν από αυτούς που ανήκουν στους πάνω.

Θα τους αγκαλιάσουμε, γιατί έτσι θα αγκαλιάσουμε τους εαυτούς μας, τους Ζαπατίστας.

Και μ’αυτόν τον τρόπο καλούμε όλους τους τίμιους και λογικούς ανθρώπους του πλανήτη, να κάνουν το ίδιο, στα δικά τους χρονοδιαγράμματα και τις γεωγραφικές περιοχές τους, ανάλογα με το χρόνο και τον τρόπο που οργανώνουν τα πράγματά τους.

Γιατί καθώς προσπαθούν να υποκαταστήσουν με ψέματα και χλευασμούς, την έλλειψη της αλήθειας και της δικαιοσύνης, η ανθρωπότητα θα συνεχίζει να είναι ένα αποκρουστικό χαιρέκακο χαμόγελο πάνω στο πρόσωπο της Γης.

*το αρχικό κείμενο στα ισπανικά χρησιμοποιεί τη λέξη οtroas, που σημαίνει, άλλοι , για να δώσει μια σειρά πιθανών έμφυλων αντωνυμιών, συμπεριλαμβανομένων, αντρών, γυναικών, τρανσέξουαλ και άλλων.


(πηγή: OmniaTV / Eurozapatista )
(μετάφραση, επιμέλεια : Σύλβια Βαρνάβα)

Τα καλά και τα κακά νέα (αναδημοσίευση)

του Anselm Jappe


Σας έχω νέα. Κάποια καλά, κάποια κακά. Τα καλά νέα είναι ότι ο παλιός και γνώριμος εχθρός μας, ο καπιταλισμός, μοιάζει να διέρχεται βαθύτατη κρίση. Τα κακά νέα είναι ότι μέχρι στιγμής καμία μορφή χειραφέτησης δεν φαίνεται πραγματικά πρόσφορη και τίποτε δεν εγγυάται ότι το τέλος του καπιταλισμού θα οδηγήσει σε κάποια καλύτερη κοινωνία. Είναι σαν να διαπιστώνουμε ότι η φυλακή στην οποία έχουμε εγκλωβιστεί εδώ και καιρό έχει πιάσει φωτιά, οι φύλακες έχουν πανικοβληθεί, αλλά οι πύλες παραμένουν κλειστές.

Η κρίση του καπιταλισμού είναι πια αδιαμφισβήτητη. Δεν οφείλεται ωστόσο στη δράση των αντιπάλων του. Όλα τα σύγχρονα επαναστατικά κινήματα και σχεδόν το σύνολο της κριτικής στον καπιταλισμό τον έχουν φανταστεί να εξαφανίζεται, ηττημένο από οργανωμένες δυνάμεις που αποφάσισαν να τον κατεδαφίσουν και να τον αντικαταστήσουν με κάτι καλύτερο. Το δύσκολο είναι τάχα να πολεμήσουμε την τεράστια εξουσία του καπιταλισμού που βρίσκεται τόσο στην ισχύ των όπλων του, όσο και ριζωμένη βαθιά στα ίδια μας τα μυαλά… Άπαξ όμως και τον νικήσαμε, η λύση ξεπροβάλλει εμπρός μας – ιδού η εναλλακτική πρόταση για την κοινωνία κι αυτή σε τελική ανάλυση γεννά τις επαναστάσεις! Σήμερα αντιμετωπίζουμε την κατάρρευση του συστήματος, την αυτοκαταστροφή, την εξάντληση, το ναυάγιό του. Έφτασε επιτέλους στα όριά του, στα όρια της αποτίμησης της αξίας που ήταν εξαρχής στον πυρήνα του. Ο καπιταλισμός είναι πρωταρχικά παραγωγή αξίας, της αξίας που αντιπροσωπεύει το χρήμα. Η καπιταλιστική παραγωγή ενδιαφέρεται μόνον για ό,τι αποδίδει χρήμα. Αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά στην «απληστία των μοχθηρών καπιταλιστών». Οφείλεται στο γεγονός ότι η εργασία και μόνον μπορεί να προσδώσει «αξία» στα εμπορεύματα. Κι αυτό συνεπάγεται επίσης ότι ούτε η τεχνολογία δεν μπορεί να προσδώσει επιπλέον αξία στα εμπορεύματα: Όσο περισσότερο χρησιμοποιεί κανείς μηχανές κι άλλα τεχνικά μέσα στην παραγωγή, τόσο λιγότερη αξία έχει το εμπόρευμα που παράγεται.

Ο ανταγωνισμός όμως ωθεί συνεχώς τους ιδιοκτήτες του κεφαλαίου να χρησιμοποιούν τεχνολογία που αντικαθιστά την εργασία. Έτσι, το καπιταλιστικό σύστημα υπονομεύει τα ίδια του τα θεμέλια, όπως έχει κάνει από ιδρύσεώς του. Η γνωστή μας «υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου» περιγράφει αυτό ακριβώς το πρόβλημα. Πρόκειται για τη συνεχή διόγκωση της παραγωγής εμπορευμάτων η οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι το κάθε εμπόρευμα περιέχει όλο και λιγότερη «αξία», επομένως και υπεραξία, που μεταφράζεται σε χρήμα. Γνωρίζουμε τις οικολογικές και κοινωνικές συνέπειες της παραφροσύνης της παραγωγικότητας. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι η πτώση αυτή της αξίας δεν μπορεί να αντισταθμίζεται επ’ αόριστον, και τελικά οδηγεί σε κρίση της συσσώρευσης του ίδιου του κεφαλαίου. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η αποτυχημένη συσσώρευση έχει αντικατασταθεί από την προσομοίωσή της στη χρηματιστικοποίηση και το χρέος. Το κεφάλαιο, συντηρούμενο τώρα με μηχανική υποστήριξη, έχει φτάσει στα όριά του και η κρίση του μηχανισμού της αξίας φαίνεται ανεπίστρεπτη. Η κρίση δεν είναι μόνον, όπως θα ήθελαν να πιστεύουν κάποιοι, κόλπο των ίδιων των καπιταλιστών για να περάσουν μέτρα ακόμη πιο επαχθή για τους εργαζόμενους και τους δικαιούχους των παροχών της πρόνοιας, για να αποδιαρθρώσουν τις δομές του κοινωνικού κράτους και να αυξήσουν τα κέρδη των τραπεζών και των βαθύπλουτων του πλανήτη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι οικονομικοί παράγοντες συνεχίζουν να αντλούν τεράστια οφέλη από την κρίση, αυτό όμως απλά σημαίνει ότι η πίτα γίνεται όλο και μικρότερη, κόβεται σε όλο και μεγαλύτερα κομμάτια για έναν αριθμό ανταγωνιστών ολοένα και μειούμενο. Είναι προφανές ότι η κρίση αυτή έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο και απειλεί την ίδια την ύπαρξη του καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό δεν συνεπάγεται αυτόματα ότι είμαστε μάρτυρες της τελευταίας πράξης ενός δράματος που ξεκίνησε πριν 250 χρόνια. Το ότι ο καπιταλισμός έφτασε στα όριά του, οικονομικά, οικολογικά, ενεργειακά, δεν σημαίνει ότι θα καταρρεύσει από τη μια μέρα στην άλλη – αν και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τελείως κι αυτό το ενδεχόμενο. Μπορούμε πάντως να προβλέψουμε μια μακρά περίοδο παρακμής της καπιταλιστικής κοινωνίας, με νησίδες, συχνά περιτειχισμένες, όπου θα συνεχίζεται η καπιταλιστική αναπαραγωγή από τη μια, και από την άλλη με απέραντες εκτάσεις καμένης γης, όπου οι υπήκοοι του μετα-εμπορευματικού καθεστώτος θα προσπαθούν να επιβιώσουν όπως όπως. Η διακίνηση ναρκωτικών και η αγορά των απορριμμάτων είναι δύο εμβληματικές όψεις ενός κόσμου που ανάγει τα ανθρώπινα όντα σε «σκουπίδια», των οποίων το πρόβλημα δεν είναι πλέον η εκμετάλλευση, αλλά το ότι είναι «περιττοί» για την εμπορευματική κοινωνία και επιπλέον έχουν χάσει τη δυνατότητα να επιστρέψουν στις προκαπιταλιστικές μορφές της οικονομίας της αυτάρκειας, της γεωργοκτηνοτροφίας για την επιβίωση, των βιοτεχνικών δραστηριοτήτων. Εκεί όπου ο καπιταλισμός και ο κύκλος της παραγωγής και της κατανάλωσης δεν λειτουργούν πια, είναι αδύνατον να επιστρέψει κανείς στις αρχαϊκές κοινωνικές μορφές, αντίθετα μάλιστα, κινδυνεύει να αντιμετωπίσει νέες μορφές που συνδυάζουν τα χειρότερα στοιχεία των άλλων κοινωνικών συστημάτων. Είναι επίσης σίγουρο ότι όσοι ανήκουν σε τμήματα της κοινωνίας που ακόμη «τα βγάζουν πέρα» θα θελήσουν να υπερασπιστούν τα προνόμιά τους με νύχια και με δόντια, με εξοπλισμούς και τεχνολογίες επιτήρησης όλο και πιο εκλεπτυσμένες.

Ακόμη και ως θηρίο που αργοπεθαίνει, ο καπιταλισμός είναι ικανός να προξενήσει τρομερές καταστροφές, όχι μόνον σκορπώντας πολέμους και βία παντός είδους, αλλά και προκαλώντας ζημιές μη αναστρέψιμες στο περιβάλλον, με τη διάχυση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, νανοσωματιδίων κ.ο.κ. Οπότε, φιλοσοφικά μιλώντας, μπορεί η κακή υγεία του καπιταλισμού να είναι«αναγκαία συνθήκη» για την έλευση μιας απελευθερωμένης κοινωνίας, επ’ ουδενί όμως δεν είναι και συνθήκη «ικανή». Το γεγονός ότι έχει πάρει φωτιά η φυλακή διόλου δεν μας εξυπηρετεί, αν οι πύλες δεν ανοίγουν, ή αν ανοίγουν μόνο στο χείλος του γκρεμού. Αυτή είναι και η μεγάλη διαφορά με το παρελθόν: Για πάνω από έναν αιώνα, δουλειά των επαναστατών ήταν να βρουν τρόπους να σκοτώσουν το τέρας. Αν τα κατάφερναν, θα ακολουθούσε αναπόφευκτα ο σοσιαλισμός, η ελεύθερη κοινωνία, ή ό,τι ήθελε τελοσπάντων ο καθένας. Σήμερα, η ευθύνη των άλλοτε επαναστατών αρθρώνεται με τους αντίστροφους όρους: Απέναντι στις καταστροφές που προξένησαν οι απανωτές επαναστάσεις του κεφαλαίου, δουλειά τους είναι να διατηρήσουν ορισμένα βασικά κεκτημένα της ανθρωπότητας, να τα διαφυλάξουν και να προσπαθήσουν να τα καλλιεργήσουν σε υψηλότερο επίπεδο. Δεν είναι πλέον ανάγκη να αποδείξουμε πόσο εύθραυστος είναι ο καπιταλισμός και πόσο εξαντλήθηκαν οι ιστορικές του δυνατότητές να εξελιχθεί – κι αυτό είναι καλό νέο. Δεν έχουμε πλέον κανένα λόγο –άλλο ένα καλό νέο– να συλλάβουμε προτάσεις εναλλακτικές προς τον καπιταλισμό με μορφές που ουσιαστικά τον διαιωνίζουν.

Πιστεύω το εξής: Η διαύγειά μας σήμερα σχετικά με τους στόχους των κοινωνικών αγώνων είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι πριν σαράντα χρόνια. Ευτυχώς, οι δύο αντιλήψεις για το μετακαπιταλιστικό όραμα που κυριάρχη σαν κατά τον 20ό αιώνα (και που διαπλέκονται μεταξύ τους σε πολλά σημεία) έχουν χάσει μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας τους τελευταίως, ακόμη κι αν μακράν απέχουν από το να εξαφανιστούν εντελώς. Μιλώ αφενός για το σχέδιο υπέρβασης της αγοράς μέσω του κράτους, του συγκεντρωτισμού, του διαρκούς εκσυγχρονισμού, της επικέντρωσης του αγώνα στη δημιουργία μαζικών οργανώσεων που θα καθοδηγούνται από διορισμένους αξιωματούχους. Ο πρωταρχικός στόχος των μορφών αυτών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν να στρώσει τον κόσμο στη δουλειά. Ας μην ξεχνούμε ότι τόσο για τον Λένιν όσο και για τον Γκράμσι πρότυπο κομμουνιστικής παραγωγής ήταν το φορντικό εργοστάσιο. Είναι αλήθεια ότι η κρατιστική επιλογή εξακολουθεί να έχει τους οπαδούς της, είτε με τη μορφή του ενθουσιασμού για τον caudillo Τσάβες, είτε ως στήριξη του κρατικού παρεμβατισμού στην Ευρώπη. Γενικά ωστόσο, τα ανταγωνιστικά κινήματα των τελευταίων τριάντα χρόνων έχουν απαλλαγεί από τον λενινισμό σε όλες του τις παραλλαγές – πολύ ευχάριστο κι αυτό.

Η δεύτερη άλλοτε κυρίαρχη αντίληψη για το ξεπέρασμα του καπιταλισμού, που μοιάζει περισσότερο με τάση εντατικοποίησης και εκσυγχρονισμού του συστήματος, είναι η τυφλή εμπιστοσύνη στα οφέλη της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και της τεχνολογίας. Και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε ότι η κομμουνιστική ή η σοσιαλιστική κοινωνία ταυτίζεται κυρίως με τη δικαιότερη κατανομή των καρπών της ανάπτυξης της καπιταλιστικής και βιομηχανικής κοινωνίας, η οποία κατά τα άλλα παραμένει αμετάβλητη. Η ελπίδα ότι η τεχνολογία και οι μηχανές μπορούν να λύσουν όλα τα προβλήματά μας υπέστη σοβαρά πλήγματα τα τελευταία σαράντα χρόνια με την ανάδυση μιας οικολογικής συνείδησης, αλλά και επειδή έγιναν ακόμη προφανέστερες οι απροσδόκητα βλαβερές επιπτώσεις τους στους ανθρώπους. Η πεποίθηση ότι η τεχνολογική πρόοδος συνοδεύεται από πρόοδο ηθική και κοινωνική μπορεί να μην εκφράζεται πλέον με την έκσταση μπρος στους «σοσιαλιστικούς πυρηνικούς σταθμούς» ή τη μεταλλουργία, ή με εγκώμια του προντουκτιβισμού,έχει ωστόσο λάβει νέα πνοή στη, συχνά γραφική ή και γκροτέσκα, εμπιστοσύνη στην πληροφορική ή στην «άυλη» παραγωγή, όπως για παράδειγμα στην τρέχουσα συζήτηση για την «οικειοποίηση», με την οποία συνδέεται εδώ και κάποιον καιρό η έννοια των «κοινών», ή των κοινών αγαθών.

Ολόκληρη η ιστορία, αλλά και η προϊστορία του καπιταλισμού, υπήρξε πράγματι η ιστορία της ιδιωτικοποίησης των πόρων που ήταν έως τότε κοινοί, με προεξάρχον παράδειγμα τις «περιφράξεις» της Αγγλίας. Σύμφωνα με μια διαδεδομένη άποψη, τουλάχιστον μεταξύ των χρηστών της πληροφορικής, ο αγώνας για τη δωρεάν και απεριόριστη πρόσβαση στα αγαθά του ψηφιακού κόσμου έχει την ίδια ιστορική βαρύτητα με τις μάχες των περιφράξεων και θα είναι μάλιστα η πρώτη μάχη μετά από αιώνες που θα έχει κερδηθεί από τους οπαδούς της κοινής χρήσης των πόρων. Τα ψηφιακά αγαθά όμως δεν είναι ποτέ είδη πρώτης ανάγκης. Δεν είναι καθόλου άσχημο να έχεις ελεύθερη πρόσβαση στα πιο φρέσκα βιντεοκλίπ ή στις καινούργιες μουσικές παραγωγές, αλλά η τροφή, η θέρμανση ή η στέγαση δεν «κατεβάζονται» από τον υπολογιστή, αντίθετα μάλιστα υπόκεινται σε τεχνητή σπάνη και σε μια εμπορευματοποίηση ολοένα και εντεινόμενη. Η δυνατότητα να μοιράζεσαι ψηφιακά έγγραφα έχει πολύ ενδιαφέρον, είναι όμως επιφανειακή σε σχέση με τη στέρηση του πόσιμου νερού ή την πλανητική υπερθέρμανση. H τεχνοφιλία στις νέες της αναβιώσεις ακούγεται λιγότερο κακόγουστη από το παλιό σύνθημα «να καταλάβουμε την εξουσία» και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ίσως να αποτελεί εμπόδιο στη βαθιά ρήξη με την καπιταλιστική λογική. Η ευρεία διάδοση ωστόσο προτάσεων όπως η αποανάπτυξη, ο οικοσοσιαλισμός, η ριζοσπαστική οικολογία, καθώς και η επιστροφή των αγροτικών κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο είναι ενδείξεις ότι, παρ’ όλη την ετερογένειά του και με όλους τους εγγενείς του περιορισμούς, ένα κομμάτι των σύγχρονων ανταγωνιστικών κινημάτων συνειδητοποιεί ότι η δημιουργία μιας χειραφετημένης κοινωνίας δεν μπορεί να επαφίεται στην τεχνολογική πρόοδο. Άλλο ένα καλό νέο. 

Ωραία λοιπόν. Είμαστε λίγο περισσότερο βέβαιοι ότι ο καπιταλισμός διέρχεται κρίση και ότι οι εναλλακτικές προτάσεις είναι πιο ξεκάθαρες. Τίθεται όμως το ερώτημα: Πώς θα τα καταφέρουμε; Ποιο είδος γυναικών και ανδρών είναι άραγε ικανό να επιτύχει την αναγκαία κοινωνική μεταμόρφωση; Για να το πούμε ευθέως: Έχουμε συχνά την εντύπωση ότι η πραγματική «ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση» που προξένησε ο καπιταλισμός, κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες, έχει πλήξει και αυτούς που θα μπορούσαν ή θα ήθελαν να τον πολεμήσουν.

Πρόκειται για μεγάλη αλλαγή, στην οποία δεν έχουμε δώσει τη δέουσα προσοχή. Η εμπορευματική οικονομία αναδύθηκε σε ορισμένους τομείς συγκεκριμένων κρατών. Κατόπιν, μέσα σε δυόμιση αιώνες κατέκτησε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο με τη γεωγραφική έννοια, αφού εγκαθιδρύθηκε και στο εσωτερικό της κάθε κοινωνίας επέτυχε τον αποκαλούμενο εσωτερικό αποικισμό. Σιγά σιγά, κάθε δραστηριότητα, κάθε σκέψη, κάθε συναίσθημα στο εσωτερικό των καπιταλιστικών κοινωνιών έπαιρνε τη μορφή ενός εμπορεύματος ή μπορούσε να ικανοποιηθεί με ένα εμπόρευμα. Έχουν περιγραφεί πολλές φορές οι επιπτώσεις της καταναλωτικής κοινωνίας, κυρίως μάλιστα οι ιδιαίτερα βλαπτικές συνέπειες της βίαιης επιβολής της σε δήθεν «καθυστερημένες» και «υπανάπτυκτες» συνθήκες. Αυτό που δεν επισημαίνεται επαρκώς είναι το γεγονός ότι, εξαιτίας τούτης της εξέλιξης, η καπιταλιστική κοινωνία δεν φαίνεται πια να διαιρείται απλά σε κυρίαρχους και κυριαρχούμενους, εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, διοικητές και διοικούμενους, θύτες και θύματα.

Ο καπιταλισμός υπήρξε ανέκαθεν και καταφανώς μια κοινωνία που διοικείται από μηχανισμούς παραγωγής αξίας τυφλούς και αφηρημένους, αυτόματους και ανεξέλεγκτους. Όλος ο κόσμος είναι ταυτόχρονα δράστης και θύμα αυτού του μηχανισμού, ακόμη κι αν οι ρόλοι, οι αποζημιώσεις, τα προνόμια σαφώς και δεν είναι ίδια για όλους. Στις κλασικές επαναστάσεις, με υψηλότερο σημείο την ισπανική επανάσταση του 1936, ο κόσμος που πολέμησε τον καπιταλισμό τον βίωνε ως έξωθεν επιβεβλημένη κατάσταση, ως εισβολή. Αντιπαρέθεσε στον καπιταλισμό εντελώς διαφορετικές αξίες, εντελώς διαφορετικούς τρόπους ζωής, εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις για τον άνθρωπο. Καλώς ή κακώς (δεν εξιδανικεύουμε τίποτε) η κοινωνική του πρόταση ήταν ποιοτικά διαφορετική από την καπιταλιστική κοινωνία. Και είτε το παραδέχονται είτε όχι, τα κινήματα αυτά αντλούσαν μεγάλο μέρος της δύναμής τους από τις προκαπιταλιστικές ρίζες των πρακτικών τους: από τη χαριστικότητα, τη γενναιοδωρία τους, τη συλλογική ζωή, την περιφρόνηση του υλικού πλούτου ως αυτοσκοπού, τη διαφορετική αντίληψη του χρόνου… Ακόμη κι ο Μαρξ,στο τέλος της ζωής του, αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι τα υπολείμματα της αρχαϊκής κοινοκτημοσύνης της γης σε πολλούς λαούς στον καιρό του θα αποτελούσουν τη βάση της μέλλουσας κομμουνιστικής κοινωνίας. Αν αυτό είναι κάπως ελπιδοφόρο, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι σημαίνει ταυτόχρονα και κάτι άλλο: Σχεδόν παντού, από τις μεγαλουπόλεις, από τον λεγόμενο «ανεπτυγμένο» κόσμο μέχρι τις πιο απόμακρες αγροτικές περιοχές,τα άτομα βιώνουν την πανταχού παρουσία του εμπορεύματος όλο και λιγότερο ως ξένο σώμα προς τις παραδόσεις τους και όλο και περισσότερο ως αντικείμενο του πόθου. Έτσι, οι διεκδικήσεις τους αφορούν κυρίως στις συνθήκες της συμμετοχής τους στο εμπορευματικό καθεστώς, όπως συνέβαινε και με το κλασικό εργατικό κίνημα. Είτε πρόκειται για διαπραγμάτευση του συνδικάτου με την εργοδοσία για τους μισθούς, είτε για εξέγερση στα προάστια, το ζήτημα είναι σχεδόν πάντα η πρόσβαση στον εμπορευματικό πλούτο

Δεν αμφισβητούμε ότι η πρόσβαση στον πλούτο είναι απαραίτητη για να επιβιώσουμε στην εμπορευματική κοινωνία, αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι αγώνες αυτοί δεν μιλούν για την αναγκαιότητα να υπερβούμε το υπάρχον σύστημα και να χτίσουμε έναν νέο τρόπο ζωής. Από πολλές απόψεις, ο σημερινός άνθρωπος των «ανεπτυγμένων» κοινωνιών φαντάζει πιο απομακρυσμένος από ποτέ από την προοπτική της χειραφέτησης. Στερείται των υποκειμενικών προϋποθέσεων για να απελευθερωθεί, στερείται ακόμη και της επιθυμίας για ελευθερία, αφού έχει εσωτερικεύσει τον καπιταλιστικό τρόπο ζωής (τον ανταγωνισμό, την ταχύτητα, την επιτυχία κ.ο.κ.). Οι διεκδικήσεις του διαπνέονται γενικά από τον φόβο μην αποκλειστεί από αυτόν τον τρόπο ζωής, μην δεν τα καταφέρει – πολύ σπάνια θα τον απορρίψει, κάτι που συνέβαινε συχνά τη δεκαετία του 1960. Επιπλέον, η εμπορευματική κοινωνία αποστραγγίζει τις πηγές της παιδικής φαντασίας, αφού βομβαρδίζει τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία με «μηχανές εξόντωσης του εγκεφάλου». Αυτό είναι τουλάχιστον εξίσου σοβαρό με τις περικοπές στις συντάξεις, αλλά δυστυχώς δεν μπορεί να ωθήσει εκατομμύρια κόσμο να διαδηλώσει στο δρόμο ή να εισβάλει σε καταστήματα με βιντεοπαιχνίδια και σε αλυσίδες Baby TV.

Από τα ανταγωνιστικά κινήματα που εμφανίστηκαν τελευταία δεν λείπουν οι αντιφάσεις. Συχνά οι άνθρωποι διαμαρτύρονται επειδή το σύστημα δεν κρατά τις υποσχέσεις του, διαδηλώνουν δηλαδή για να υπερασπιστούν την καθεστηκυία τάξη, ή μάλλον την πρότερη καθεστηκυία τάξη. Το κίνημα Occupy WallStreet και ο λόγος που εξέφρασε αποδίδουν τη σημερινή κρίση στο χρηματιστικό κεφάλαιο και επιμένουν ότι η οικονομία, ίσως κι ολόκληρη η κοινωνία τελικά, καθυποτάσσονται σε αυτό. Είναι άραγε τόσο σίγουρο ότι η παντοδυναμία του χρηματιστικού κεφαλαίου και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που το στηρίζουν, αποτελούν την κύρια αιτία των σημερινών δεινών; Μήπως πρόκειται, αντίθετα, απλά για συμπτώματα μιας πολύ πιο βαθιάς, μιας κρίσης ολόκληρης της καπιταλιστικής κοινωνίας; Τις τελευταίες δεκαετίες η κερδοσκοπία, μακράν του να είναι παράγοντας που μπορεί να δημιουργήσει από μόνος του αναταράξεις σε μια οικονομία κατά τ’ άλλα υγιή, απλά παρέτεινε κάπως τον μύθο της καπιταλιστικής ευημερίας. Χωρίς τα δεκανίκια της χρηματιστικής οικονομίας, η κοινωνία του εμπορεύματος θα είχε καταρρεύσει, μαζί και οι θέσεις εργασίας και η δημοκρατία της. Αυτό που ελλοχεύει πίσω από τις χρηματιστηριακές κρίσεις είναι η εξάντληση των θεμελιωδών κατηγοριών του καπιταλισμού: του εμπορεύματος, του χρήματος, της εργασίας, της αξίας.

Εμπρός στον ολοκληρωτισμό του εμπορεύματος, δεν μπορούμε στις διαμαρτυρίες μας να περιορίζουμε την απεύθυνσή μας στους κερδοσκόπους και τους άλλους μεγαλοαπατεώνες με συνθήματα του τύπου: «Δώστε πίσω τα λεφτά μας». Οφείλουμε να αντιληφθούμε τον εξαιρετικά καταστροφικό χαρακτήρα του χρήματος και του εμπορεύματος, καθώς και της εργασίας που αυτά παράγουν. Πλανώμεθα οικτρά αν απαιτούμε να εξυγιανθεί ο καπιταλισμός για να διανέμει καλύτερα τα αγαθά και να γίνει πιο δίκαιος: Οι σημερινές κατακλυσμιαίες εξελίξεις δεν οφείλονται σε κάποια συνωμοσία της υψηλότερης κάστας της αρπακτικής άρχουσας τάξης. Είναι η αναπόφευκτη συνέπεια προβλημάτων που ανέκαθεν υπήρξαν εγγενή στον καπιταλισμό. Η ζωή μέσα στο χρέος δεν είναι ανωμαλία που διορθώνεται, είναι η τελευταία έκρηξη του καπιταλισμού και όσων τον βιώνουν.

Αν τα συνειδητοποιήσουμε όλ’ αυτά, αποφεύγουμε την παγίδα του λαϊκισμού που επιδιώκει να «απελευθερώσει τους τίμιους εργαζόμενους και τους νοικοκυραίους που έκαναν αποταμίευση», θεωρώντας τους απλά θύματα του συστήματος, από τα δεσμά ενός Κακού που προσωποποιείται στη μορφή του κερδοσκόπου. Να σώσουμε, λέει, τον καπιταλισμό, αποδίδοντας όλο το φταίξιμο στις ατασθαλίες μιας διεθνούς μειονότητας «παρασίτων»: τέτοια ακούμε στην Ευρώπη. Η μόνη λύση είναι η πραγματική κριτική της καπιταλιστικής κοινωνίας και όλων της των όψεων, δηλαδή όχι μόνον του νεοφιλελευθερισμού. Ο καπιταλισμός δεν ταυτίζεται μόνο με την αγορά. Το άλλο του πρόσωπο είναι το κράτος,που υπάγεται πλήρως και δομικά στο κεφάλαιο και του παρέχει τα απαραίτητα οικονομικά μέσα για την παρέμβασή του. Το κράτος ποτέ δεν μπορεί να γίνει δημόσιος χώρος, κοινός τόπος λήψης αποφάσεων για την κοινωνία. Ακόμη και ως το διώνυμο κράτους και αγοράς, ο καπιταλισμός δεν είναι, ή τελοσπάντων δεν είναι πλέον, απλό πρόσκομμα που επιβάλλεται έξωθεν σε αλώβητα υποκείμενα.

Εδώ και καιρό, ο τρόπος ζωής που έχει δημιουργήσει ο καπιταλισμός θεωρείται σχεδόν παντού ο πιο επιθυμητός, επομένως και το ενδεχόμενο τέλος του θεωρείται καταστροφή. Κάθε επίκληση στη «δημοκρατία», ακόμη και στην «άμεση» ή τη «ριζοσπαστική» δημοκρατία, είναι παντελώς ανώφελη, αν τα υποκείμενα που θέλουν να της δώσουν φωνή δεν είναι παρά αντανακλάσεις του συστήματος που τα περιβάλλει. Γι’ αυτό και το σύνθημα «είμαστε το 99%», που κατά πάσα πιθανότητα επινοήθηκε από τον Kalle Lasn, έναν πρώην διαφημιστή που πέρασε στην αντιδιαφήμιση (στους Adbusters) και θεωρείται «ιδιοφυΐα» στα μμε, μας φαίνεται παράφρον. Θα αρκούσε αλήθεια να απαλλαγούμε από το ζυγό του ενός τοις εκατό των πλουσίων και ισχυρών για να ζήσουμε οι υπόλοιποι ευτυχισμένοι; Πόσοι απ’ αυτούς που ανήκουν στο 99% δεν κάθονται κάθε μέρα με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση, δεν εκμεταλλεύονται τους υπαλλήλους τους, δεν κλέβουν τους πελάτες τους, δεν παρκάρουν στο πεζοδρόμιο, δεν τρώνε στα McDonalds, δεν δέρνουν τις γυναίκες τους, δεν δίνουν στα παιδιά τους βιντεοπαιχνίδια, δεν κάνουν σεξοτουρισμό, δεν αγοράζουν ρούχα μόνο για τις μάρκες, δεν τρέχουν στο λάπτοπ κάθε δυο λεπτά, δεν είναι με άλλα λόγια κομμάτι αναπόσπαστο της καπιταλιστικής κοινωνίας σε όλο της το μεγαλείο; Καλά το είχε επισημάνει το παράδοξο ο Herbert Marcuse, μιλώντας για τον φαύλο κύκλο σε κάθε προσπάθεια απελευθέρωσης, έναν φαύλο κύκλο που επιδεινώνεται συνεχώς: Για να απελευθερωθούν, έλεγε, οι σκλάβοι θα πρέπει να είναι ήδη ελεύθεροι

Ίσως κάποιοι να θεωρήσετε την κριτική μου υπερβολική, χωρίς γενναιοδωρία, ίσως και σεχταριστική. Το σημαντικό, θα μου πείτε, είναι να ξεσηκωθεί ο κόσμος,να διαμαρτυρηθεί, ν’ ανοίξει επιτέλους τα μάτια του. Μετά θα φτάσει και πιο βαθιά, θα βρει τους πραγματικούς λόγους που εξεγείρεται και το επίπεδο της συνειδητότητάς του θ’ ανυψωθεί. Πιθανώς να είναι κι έτσι, άλλωστε απ’ αυτό εξαρτάται και η σωτηρία μας. Για να το κατορθώσουμε όμως, οφείλουμε να ασκούμε κριτική στα κινήματα πριν τα ακολουθήσουμε. Όχι, δεν είναι σώνει και καλά οποιαδήποτε διαμαρτυρία και οποιαδήποτε άρνηση καλό νέο. Με τις αλυσιδωτές καταστροφές που θα ’ρθουν με τις ολοένα και εντεινόμενες οικονομικές, οικολογικές και ενεργειακές κρίσεις, είναι βέβαιο ότι ο κόσμος θα αντιδρά και θα εξεγείρεται γι’ αυτά που θα παθαίνει. Το ζήτημα είναι όμως πώς θα αντιδρά. Θα πουλήσει ναρκωτικά και θα εκπορνεύσει την κόρη του, θα κλέψει τα καρότα από τον βιοκαλλιεργητή, θα γίνει μέλος καμιάς πολιτοφυλακής, θα οργανώσει την ανώφελη δολοφονία του τάδε τραπεζίτη ή πολιτικού, θ’αρχίσει να κυνηγάει μετανάστες; Θα φροντίσει για τη δική του επιβίωση μέσα στο γενικό χαμό, θα συμμετάσχει σε λαϊκιστικά και φασιστικά κινήματα που θα παραδίδουν τους υπευθύνους στο εκδικητικό μένος του όχλου; Ή αντίθετα θα ασχοληθεί με τη συλλογική οικοδόμηση ενός καλύτερου τρόπου ζωής πάνω στα ερείπια του καπιταλισμού; Δεν θα τρέξουν όλοι να πραγματοποιήσουν την τελευταία αυτή επιλογή, αφού είναι και η πιο δύσκολη. Αν δεν καταφέρει να πάρει αρκετούς ανθρώπους με το μέρος της, η επιλογή αυτή θα συντριβεί. Ποια είναι η δουλειά μας σήμερα; Να φροντίζουμε ώστε οι συγκρούσεις, που θα προκύπτουν συνεχώς, να μπαίνουν στον ίσιο δρόμο.

πρώτη δημοσίευση: περιοδικό σημειώσεις της στέπας