Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2018

Δημοτική Βιβλιοθήκη Λαυρίου: εθελοντές διασώζουν τη συλλογική μνήμη μιας βιομηχανικής πόλης (αναδημοσίευση)


Κείμενο & Φωτογραφίες
Αλέξανδρος Μασσαβέτας*

Στην πόλη του Λαυρίου με την πλούσια ιστορία, που έχει χάσει την κοινωνική της συνοχή, ταπερισσότερα νεοκλασικά και βιομηχανικά κτίρια που την χαρακτήριζαν και πολλούς από τους θησαυρούς της, η Δημοτική Βιβλιοθήκη αγωνίζεται με τη βοήθεια εθελοντών να κρατηθεί τουλάχιστον η ιστορική μνήμη.


Γοητευτικότατος οικισμός της Αττικής, το Λαύριο είναι αναμφίβολα και εκείνος με την πιο ενδιαφέρουσα πορεία στον χρόνο. Τα διάσπαρτα βιομηχανικά κτίρια που επιβιώνουν εντός και στα περίχωρα της πόλης συγκροτούν το σημαντικότερο βιομηχανικό μνημείο της Ελλάδας. Αποτυπώνουν μια ιστορία που ξεπερνά κατά πολύ τα ελληνικά σύνορα και αγκαλιάζει ολόκληρη την λεκάνη της Μεσογείου. Μια ιστορία δυσανάλογα μεγάλη για μια μικρή πόλη 11.000 κατοίκων.

Παρά την κακοποίηση που υπέστη – συστηματικά και ανενδοίαστα – από την δεκαετία του 1980 και εφεξής, το Λαύριο έχει προς το παρόν γλιτώσει την πλήρη και μη αναστρέψιμη τερατοποίηση που υπέστησαν τα γειτονικά του κέντρα. Σε αντίθεση με την Κερατέα, το Κορωπί και το Μαρκόπουλο, διατηρεί κάποια χάρη και ψήγματα ενός παρελθόντος που, αν και οπωσδήποτε όχι ρόδινο, ήταν πάντως αισθητικά κομψότερο.

Πάνω: : Το «σπίτι της Τοτώς» στην Αγία Παρασκευή, ζωγραφισμένο από τον Τσαρούχη σε ένα ομορφότερο Λαύριο. Κάτω: Σήμερα σώζεται μόνο το ένα από τα τρία πήλινα αγάλματά του, ο Ερμής. 

Πολλοί Αθηναίοι έχουν αγοράσει τα τελευταία χρόνια παραθεριστικές κατοικίες στην περιφέρεια του Λαυρίου, ιδίως προς το Σούνιο. Τα συχνά περάσματά τους τούς έχουν κάνει να αγαπήσουν την μικρή πόλη, με την τέλεια ρυμοτομία, τα εναπομείναντα νεοκλασικά και βιομηχανικά κτίρια, τα μικρομάγαζα, την προκυμαία και τα λοφώδη περίχωρά της. Δεν λείπουν αυτοί που, μεγαλωμένοι στην πρωτεύουσα μεγαλούπολη, επέλεξαν την Λαυρεωτική ως τόπο μόνιμης κατοικίας. Πολλοί περισσότεροι, βέβαια, είναι οι περαστικοί θαυμαστές του Λαυρίου.

Κοντά στο λιμάνι, πίσω από το νεοκλασικό μέγαρο του 1864 που στεγάζει την Δημαρχία Λαυρεωτικής, κρύβεται ένα σύμπλεγμα βιομηχανικών κτιρίων που αποτελεί πια σημείο αναφοράς της ζωής της πόλης. Πρόκειται για το Παλαιό Μηχανουργείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου, οικοδόμημα της δεκαετίας του 1870. Στο κτίριο η Εταιρεία κατασκεύαζε τα απαραίτητα για την λειτουργία της μηχανήματα και εξαρτήματα. Δυστυχώς, δεν σώθηκε ο μηχανικός του εξοπλισμός. Σώθηκε όμως το ίδιο το κτίριο, με την χαρακτηριστική των εδώ βιομηχανικών κτιρίων λιθοδομή από πέτρα και τούβλο, τοξωτά ανοίγματα και κεραμοσκεπή.

Παλαιό μηχανουργείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου. 
Στεγάζει σήμερα την Δημοτική Βιβλιοθήκη Λαυρίου. 

Σε τμήμα του Παλαιού Μηχανουργείου βρήκε στέγη και καταφύγιο η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λαυρίου. Το όλο εγχείρημα της οργάνωσης, του εξοπλισμού και της καταγραφής των βιβλίων της έχει αναλάβει ομάδα εθελοντών, που ίδρυσε τον σύλλογο «ΛΑΥΡΑ-Σύλλογος Φίλων Βιβλιοθήκης Λαυρίου και Ιστορικών Αρχείων Λαυρεωτικής». Σε ένα Λαύριο που έχει γίνει αγνώριστο, τόσο στην εμφάνιση όσο και στην κοινωνική του σύνθεση, η Βιβλιοθήκη στοχεύει να αποτελέσει τον φύλακα της ιστορίας και της συλλογικής μνήμης.

Η Βιβλιοθήκη δεν θα μπορούσε να βρει καταλληλότερη στέγη από ένα ιστορικό βιομηχανικό κτίριο. H μεταλλουργία υπήρξε ο λόγος ύπαρξης του Λαυρίου: το νεότερο Λαύριο ιδρύθηκε για την εκμετάλλευση των εδώ μεταλλείων και έζησε από την μεταλλευτική βιομηχανία ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η περιοχή αποτελεί ένα υπαίθριο μουσείο βιομηχανικής ιστορίας – αρχαίας και νεότερης. Τα νεοκλασικά της πόλης, αντικείμενο θαυμασμού, τα έκτισε ο πλούτος που έφεραν τα μεταλλεία σε μια μικρή ομάδα επενδυτών και υπαλλήλων. Ελάχιστα γλίτωσαν την δράση των καιροσκόπων αλλά και των αρχών, που παραδοσιακά συνεργάσθηκαν με τους πρώτους.

Λεηλασία και δεκαετής περιπλάνηση: η ιστορία μιας βιβλιοθήκης

«Δώσαμε στον σύλλογο το όνομα ΛΑΥΡΑ, που σημαίνει στενωπός, σήραγγα» εξηγεί η πρόεδρός του Στέλλα Γκρανιά. «Από την λέξη αυτή προέρχεται και το όνομα του Λαυρίου, καθώς αναφέρεται στις μεταλλευτικές στοές. Κανονικά γράφεται Λαύρειο, με ει» τονίζει. «Στην βιβλιοθήκη ειδικότερα, η λέξη παραπέμπει στο πέρασμα μέσα από γεμάτους βιβλία διαδρόμους». Η Γκρανιά συντονίζει το έργο των εθελοντών και την όλη προσπάθεια καταγραφής των βιβλίων και εξοπλισμού της βιβλιοθήκης. Εκείνη σχεδίασε και τον εντυπωσιακό φωτισμό του χώρου, προσθέτοντας στα ήδη υπάρχοντα σφαιρικά φώτα από ριζόχαρτο πολλά περισσότερα, που εναλλάσσονται σε θερμούς και ψυχρούς τόνους.

Η Στέλλα Γκρανιά με τον ερευνητή της Σμύρνης Αχιλλέα Χατζηκωνσταντίνου. 

«Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Λαυρίου είναι από τις παλαιότερες στην Ελλάδα. Άνοιξε στο κοινό το 1954 και στεγάσθηκε στο ισόγειο του παλαιού δημαρχείου, στην κεντρική πλατεία του Λαυρίου» εξηγεί η Γκρανιά. «Παρέμεινε εκεί ως το 2003, όταν στο ισόγειο εγκαταστάθηκε το ΚΕΠ. Τότε τα βιβλία πετάχθηκαν στον επάνω όροφο, που δεν είχε ανακαινισθεί. Τα παράθυρά του ήταν ανοικτά και τα βιβλία εκτεθειμένα στα στοιχεία της φύσης και τα περιστέρια. Μπορούσε να μπει ελεύθερα από το ΚΕΠ όποιος ήθελε, και εκλάπη σημαντικό κομμάτι των παλαιότερων και πολυτιμότερων βιβλίων. Μέχρι και για σκηνικό χρησιμοποιήθηκαν – κάποια από τα παλαιότερα δερματόδετα – από την θεατρική ομάδα του δήμου. Υπεβλήθη λοιπόν η βιβλιοθήκη σε δεκαετή δοκιμασία, που περιλάμβανε περιπλάνηση, καταστροφή και λεηλασία. Το 2013 ιδρύσαμε τον σύλλογο ΛΑΥΡΑ, ώστε να παραλάβουμε όσα βιβλία είχαν γλιτώσει. Εμείς οι ίδιοι, τα μέλη της ΛΑΥΡΑΣ, τα μεταφέραμε από το παλιό δημαρχείο ως εδώ. Μας συνέδραμε ο Κώστας Πόγκας, που διετέλεσε επί εικοσαετία δήμαρχος Λαυρίου και είναι μέλος της ΛΑΥΡΑΣ».

Σε ένα από τα ράφια της ανασυσταθείσας βιβλιοθήκης δεσπόζει η φωτογραφία μιας νεαρής γυναίκας, ντυμένης με την μόδα του 1950. «Είναι η Αλίκη Πρεβενά. Υπήρξε η πρώτη βιβλιοθηκάριος, που δούλεψε με μεγάλο ζήλο. Όταν πήγα να δω την ηλικιωμένη Αλίκη για να την ενημερώσω πως έλαβε απόφαση το δημοτικό συμβούλιο να σωθεί η βιβλιοθήκη και ότι ανετέθη στην ΛΑΥΡΑ η καταμέτρηση και καταγραφή της, έκλαψε από χαρά… Δυστυχώς δεν ζει πια».

Φωτογραφία της Αλίκης Πρεβενά, της πρώτης βιβλιοθηκαρίου της Βιβλιοθήκης Λαυρίου.

Η σκιά της ιστορίας του νεότερου Λαυρίου βαραίνει στον χώρο. Εκτός από την φωτογραφία της Πρεβενά, στον έναν τοίχο της Βιβλιοθήκης παρελαύνουν φωτογραφίες καλλιτεχνών, συγγραφέων και διανοουμένων που είχαν σχέση με την πόλη, αλλά και ανωνύμων Λαυριωτών από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα.

Για τον εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης και την αντικατάσταση όσων βιβλίων χάθηκαν, η τοπική κοινωνία έχει ήδη δείξει ενδιαφέρον. Πολλοί Λαυριώτες δωρίζουν βιβλία, κάποιοι ολόκληρες τις βιβλιοθήκες τους. «Έχουμε φθάσει τα 16.000 αντίτυπα καταγεγραμμένα πλήρως, ενώ έχουμε 3.000 ακόμη των οποίων επίκειται η καταγραφή. Μας δώρισαν πολύ καλά βιβλία, παλαιά και δυσεύρετα. Ειδικά όσον αφορά την ιστορία και την αρχαιολογία του Λαυρίου και της Λαυρεωτικής, αλλά και την βιομηχανική ιστορία της πόλης, έχουμε πια αντικαταστήσει εκείνα που χάθηκαν. Δημιουργείται έτσι εκ νέου η βιβλιογραφία του τόπου. Στα παλαιά βιβλία (1860-1920) τα περισσότερα από αυτά που διασώσαμε είναι ξενόγλωσσα. Έχουμε πάρα πολλά στην γαλλική, αγγλική και γερμανική γλώσσα. Διαθέτουμε πάρα πολλά ελληνικά της εποχής του Μεσοπολέμου. Το τμήμα το σχετικό με το περιβάλλον και την νομική του προστασία είναι ιδιαίτερα πλούσιο, ιδίως σε αγγλόφωνη βιβλιογραφία. Πολλοί Λαυριώτες σημειώνουμε πια στην διαθήκη μας πως αφήνουμε όλα μας τα βιβλία στην Δημοτική Βιβλιοθήκη».

Καταγραφή γεωλογικών χαρτών στην Βιβλιοθήκη. 

Οι εθελοντές της ΛΑΥΡΑΣ αποτελούν πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, σημειώνει η Γκρανιά. «Δεν προσφέρουμε μόνο αφιλοκερδώς εργασία, αλλά χρηματοδοτούμε οι ίδιοι το έργο μας. Έχουμε περιορισμένα μέσα στην διάθεσή μας. Εξαρτώμεθα όχι μόνο από δωρεές βιβλίων, αλλά και υλικού. Για παράδειγμα, τα ράφια όπου φυλάσσονται τα βιβλία τα έχουμε μαζέψει εδώ κι εκεί – εξού και είναι τόσο διαφορετικά. Κουβαλήσαμε οι ίδιοι κάποιες βιβλιοθήκες από τα σπίτια μας, μαζέψαμε άλλες που τις είχαν πετάξει, ενώ άλλες μας τις δώρισαν. Δεν επαρκούν, όμως, και τα βιβλία στα περισσότερα ράφια είναι τοποθετημένα οριζόντια σε στοίβες, αντί για κάθετα όπως θα έπρεπε. Ζητούμε εδώ και τέσσερα χρόνια μια βιβλιοθήκη ασφαλείας για τα σπάνια βιβλία, χωρίς ανταπόκριση.

Τα δερματόδετα παλιά βιβλία που διασώθηκαν από την παλιά βιβλιοθήκη 
πρέπει να τοποθετηθούν σε μια βιβλιοθήκη ασφαλείας.

Οι υπολογιστές, εκτυπωτές και η όλη γραμματειακή υποδομή είναι και αυτά προϊόντα δωρεών – από τον ΟΤΕ, από ιδιώτες. Το κτίριο του μηχανουργείου δεν διαθέτει κλιματισμό για το καλοκαίρι, ούτε όμως θέρμανση για τον χειμώνα. Το τελευταίο είναι πραγματικά δύσκολο».

Αφοσιωμένες εθελόντριες: τρεις γυναίκες επί τω έργω

Τα περισσότερα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΛΑΥΡΑΣ είναι γυναίκες. Η Στέλλα Γκρανιά είναι πρόεδρος, η αρχαιολόγος Όλγα Κακαβογιάννη αντιπρόεδρος και η Αθηνά Πατέλη γραμματέας. Στον σύλλογο έχουν γραφεί πολλά μέλη από το Λαύριο αλλά και από πολύ μακρύτερα: πρόσωπα από την Αθήνα και το εξωτερικό που έχουν κάποιον σύνδεσμο με τον τόπο. Γυναίκες είναι και οι τρεις εθελόντριες που θα συναντήσει κανείς συχνότερα στην βιβλιοθήκη. Η Στέλλα Γκρανιά ξεκίνησε να εργάζεται εθελοντικά στον χώρο πριν πέντε χρόνια· σήμερα πια παρίσταται καθημερινά. Η Όλγα Κακαβογιάννη – που κατοικεί στην Αθήνα – ξεκίνησε πριν δύο χρόνια, και έρχεται στην βιβλιοθήκη κάθε Σάββατο και Κυριακή. Η Αθηνά Καρρά, που μόλις μετακόμισε στο Λαύριο από το Πόρτο Ράφτη, παρίσταται κι εκείνη καθημερινά, ασχολούμενη με την ηλεκτρονική καταγραφή του υλικού.

Ιστορικά βιβλία στην Βιβλιοθήκη. 

Η Στέλλα Γκρανιά γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά πέρασε τα επτά πρώτα χρόνια της ζωής της στο Λαύριο, σε ένα νεοκλασικό σπίτι στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής που δεν υπάρχει πια. «Βρισκόταν ακριβώς πίσω από το Ξενοδοχείο Ευρώπη, στην κατηφόρα. Είχε τρεις αυλές σε διαφορετικά επίπεδα». Η μητέρα της, Μαρία Μάνθου-Γκρανιά, καταγόταν από μία από τις παλαιότερες οικογένειες του Λαυρίου. Εδώ και μία δεκαετία, η Γκρανιά εγκαταστάθηκε μόνιμα στο εξοχικό της οικογένειας στο Λιμάνι Πασά του Σουνίου, μετά από πολυετή σταδιοδρομία στην Αθήνα ως γραφίστας. Διετέλεσε, για δεκαοκτώ χρόνια, πρόεδρος του συλλόγου Ποσειδωνία, που – με έδρα στο Λιμάνι Πασά – προστατεύει το φυσικό περιβάλλον του Σουνίου.

«Τον σύλλογο Ποσειδωνία τον είχαν ιδρύσει οι γονείς μας, ως εξωραϊστικό σύλλογο. Συνειδητοποίησα πως θα μπορούσε να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για την ακύρωση διοικητικών αποφάσεων που κινδύνευαν να αποβούν επιβλαβείς για τον τόπο. Όταν εμφανίσθηκε ο κίνδυνος εγκατάστασης δεξαμενών πετρελαίου στο Λαύριο, το 1998, ζούσα ακόμη στην Αθήνα. Βλέποντας τα τοπία της παιδικής μου ηλικίας, συνειδητοποίησα πως η απειλή των πετρελαίων ξεπερνούσε το τοπίο του Λαυρίου και ήταν απειλή για όλο το Αιγαίο…». Υπό την πολυετή προεδρία της Γκρανιά, η Ποσειδωνία κατόρθωσε να ακυρώσει τα σχέδια για εγκατάσταση δεξαμενών στο Λαύριο και, αργότερα, παραχωρητήρια του Υπουργείου Οικονομικών και την απόπειρα πολεοδόμησης του Σουνίου, με στόχο την κατασκευή συγκροτημάτων παραθεριστικών κατοικιών από μεγαλοκατασκευαστές.

Η Στέλλα Γκρανιά στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής, όπου έζησε ως παιδί. 

Η Γκρανιά θεωρεί πως «σειρά συμπτώσεων» την έσπρωξε στην Βιβλιοθήκη. «Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος. Σήμερα, 101 ετών, διαβάζει ακόμη με μανία. Μεγάλωσα σε σπίτι με βιβλιοθήκη και από παιδί απέκτησα αναγνωστική εμπειρία. Το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας μου ως γραφίστριας έγινε στον εκδοτικό κόσμο της Αθήνας – ξεκίνησα σχεδιάζοντας εξώφυλλα. Ο πρώτος μου σύζυγος Άλεξ Βόλκοφ ήταν παλαιοπώλης και συλλέκτης παλαιών βιβλίων στην Βιέννη. Έχω η ίδια μια βιβλιοθήκη με 6.000 βιβλία. Όλα αυτά με εφοδίασαν με γνώσεις πάνω στο βιβλίο, που τώρα εφαρμόζω για να καταγραφεί σωστά η Βιβλιοθήκη και να συντηρηθούν τα σπάνια βιβλία της».

Η Όλγα Κακαβογιάννη δεν είναι η ίδια Λαυριώτισσα, αλλά απέκτησε στενό δεσμό με τον τόπο λόγω της καταγωγής του συζύγου της, Βαγγέλη Κακαβογιάννη, αλλά και του επαγγέλματός της. «Ο σύζυγός μου ήταν Λαυριώτης – τον έχασα πρόπερσι. Είμαστε και οι δύο αρχαιολόγοι – τον γνώρισα μάλιστα το 1964 στην Ρόδο, όπου βρισκόμασταν και οι δύο για δουλειά. Στο Λαύριο έρχομαι συνεχώς από το 1965. Το Λαύριο που αντίκρισα δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό. Έσωζε τότε ακόμα όλα τα βιομηχανικά του κτίρια – όχι μόνο το συγκρότημα της Γαλλικής Εταιρείας, αλλά και τα περισσότερα κτίρια της Ελληνικής. Η κεντρική πλατεία και η συνοικία της Αγίας Παρασκευής, που αποτελούσαν τον τόπο κατοικίας των λίγων “αστικών” οικογενειών της πόλης, ήταν ένα αρμονικό σύνολο από νεοκλασικά…».
Νεοκλασικά αστικά σπίτια στην Αγία Παρασκευή. 

Το ζεύγος Κακαβογιάννη εργάσθηκε σε ανασκαφές στην Αττική. «Ο άνδρας μου, και λόγω καταγωγής, είχε ειδικευθεί στα αρχαία μεταλλεία και είχε βάση του το Λαύριο. Ίδρυσε την Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής (Ε.ΜΕ.Λ) και το Ορυκτολογικό Μουσείο Λαυρίου, που στεγάσθηκε σε βιομηχανικό κτίριο της Ελληνικής Εταιρείας. Εγώ, πάλι, είχα την βάση μου στα Μεσόγεια. Ποτέ δεν κατοικήσαμε μόνιμα στο Λαύριο».


Η Βιβλιοθήκη δέχεται καθημερινά επισκέπτες, ο αριθμός των οποίων αυξάνει μέρα με την ημέρα. «Καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή, δεν έχουμε ακόμη ξεκινήσει τον δανεισμό. Έρχεται όμως κόσμος και κάθεται και διαβάζει» λέει η Γκρανιά. Η Κακαβογιάννη έχει αναλάβει την καταγραφή των παιδικών βιβλίων. «Το κάνω με μεγάλη χαρά. Έχουμε εξαιρετική συλλογή που φθάνει τα 8.000 αντίτυπα. Πολλά είναι παλιά βιβλία με μεγάλη καλλιτεχνική αξία» λέει η αρχαιολόγος. «Ελπίζουμε να βρεθεί χώρος ώστε να στεγασθεί δίπλα, αλλά χωριστά, η Παιδική Βιβλιοθήκη. Προς το παρόν, πολλοί γονείς φέρνουν τα παιδιά τους να γνωρίσουν τον χώρο και αυτό αποτελεί σημαντική ανταμοιβή για το έργο μας» επισημαίνει η Γκρανιά.

Η Αθηνά Καρρά εγκαταστάθηκε πριν λίγους μήνες στο Λαύριο, καθώς διορίσθηκε στο εδώ δασαρχείο. Έχει σπουδάσει ελληνικό πολιτισμό στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο. «Όταν τελειώνει η βάρδια μου, έρχομαι στην βιβλιοθήκη. Η ιδέα της βιβλιοθήκης πάντοτε με γοήτευε, καθώς αγαπώ τα βιβλία». Μέχρι να προσαρμοσθεί στο Λαύριο, μια πόλη που παρότι μικρή, έχει μεγάλη παράδοση στην υποδοχή «ξένων», έχει βρει στην Βιβλιοθήκη το καταφύγιό της. «Διαβάζοντας για το Λαύριο κτίζω σιγά σιγά την σχέση μου και τους δεσμούς μου με τον τόπο» λέει.

Κάθε στάδιο της καταγραφής και της κατηγοριοποίησης των βιβλίων που ολοκληρώνεται ελέγχεται από την Ευριδίκη Ρετσίλα, μουσειολόγο-βιβλιοθηκονόμο και επίσης μέλος του Δ.Σ. της Λαύρας. Η Τζουλιάνα Δαβάκη επίσης ασχολείται με την ηλεκτρονική καταγραφή, αλλά εργάζεται από το σπίτι της. Τον κύριο όγκο της χειρόγραφης καταγραφής, πραγματικό άθλο κατά την Γκρανιά, έχει επιφορτισθεί η Χρυσή Ντούλια, που κατέγραψε 12.000 βιβλία. «Όλοι οι εθελοντές της βιβλιοθήκης δουλεύουν με ένα προσωπικό στοίχημα» λέει η Γκρανιά με μια δόση υπερηφάνειας.

Η γέννηση της πρώτης βιομηχανικής πόλης της Ελλάδας

Όταν μιλάμε για «πόλη του Λαυρίου» αναφερόμαστε στο Λαύριο των νεότερων χρόνων. «Το αρχαίο Λαύριο δεν περιελάμβανε συνοικισμό. Στον χώρο του λιμανιού, όπως σε όλες τις ακτές, βρίσκονταν τα καλούμενα εργαστήρια καμίνων» τονίζει η Όλγα Κακαβογιάννη. Για την διακίνηση των μεταλλευτικών προϊόντων των «αργυρείων» του Λαυρίου δεν χρησιμοποιείτο το σημερινό λιμάνι, αλλά εκείνα του Θορικού και του Λιμανιού του Πασά, όπου βρισκόταν και η νεότερη αγορά του Δήμου Σουνιέων.

«Εκμεταλλεύονταν τα εδώ κοιτάσματα αργυρούχου μολύβδου από την προϊστορική εποχή. Ο πλούτος τους έθρεψε τον κυκλαδικό, τον μινωϊκό και τον μυκηναϊκό πολιτισμό. Με το ασήμι του Λαυρίου, ήδη ο Πεισίστρατος έκοψε τις περίφημες λαυρεωτικές γλαύκες, ασημένια τετράδραχμα που στην μία πλευρά φέρουν την Αθηνά και στην άλλη την γλαύκα. Αργότερα ο Θεμιστοκλής, που καταγόταν από την περιοχή (τον δήμο Φρεαρίων κοντά στην σημερινή Ανάβυσσο), αποφάσισε να κατασκευάσει με τα έσοδα των μεταλλείων τις διακόσιες τριήρεις, που έσωσαν την Αθήνα από τους Πέρσες στην Σαλαμίνα» λέει η αρχαιολόγος. Στους Πέρσες, ο Αισχύλος αναφέρει για τους Αθηναίους πως «ἀργύρου πηγὴ τις αὐτοῖς ἐστι, θησαυρὸς χθονός».

Τα μεταλλεία εγκαταλείφθηκαν τον 2ο αι. π.Χ., διότι εξαντλήθηκαν τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα. Το λιμάνι του Λαυρίου έμεινε γνωστό για αιώνες ως «Πόρτο Εργαστηράκια». Ως τα μέσα του 19ου αι. η θέση ήταν έρημη. Οι μελανόχρωμοι λόφοι από τις «σκωρίες» (σκουριές), απορρίμματα της τήξης του μεταλλεύματος για την εξαγωγή του αργυρούχου μολύβδου, ήταν τα μόνα ορατά ίχνη της αρχαίας σημασίας του Λαυρίου. Αυτήν την γνώριζαν, φυσικά, όσοι είχαν μελετήσει τα αρχαία κείμενα.

Χαρακτηριστική λιθοδομή του Λαυρίου (δίπλα στον φούρνο της καλαμίνας στο λιμάνι), όπου λευκά μάρμαρα εναλλάσσονται με κόκκινα τούβλα και κομμάτια από τις αρχαίες σκουριές. 

Πίσω από την ίδρυση της πόλης του Λαυρίου την δεκαετία του 1860 βρίσκεται η προσπάθεια του μικρού και οικονομικά καχεκτικού ελληνικού βασιλείου να εκμεταλλευθεί τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές και να αναπτύξει βιομηχανία. Επί Όθωνος, η κυβέρνηση στέλνει στο Λαύριο τον σπουδαγμένο στην Γερμανία Σμυρναίο μηχανικό και μεταλλειολόγο Ανδρέα Κορδέλλα. Του ζητά να εκτιμήσει τις δυνατότητες εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της περιοχής. Σε έκθεσή του, ο Κορδέλλας διαβλέπει την οικονομική προοπτική που παρέχει η ανάτηξη των αρχαίων σκωριών και η επεξεργασία των εκβολάδων, των μεταλλευμάτων δηλαδή που οι αρχαίοι είχαν απορρίψει κατά την εξόρυξη λόγω της χαμηλής τους περιεκτικότητας σε άργυρο.

«Πιστεύεται πως η έκθεση διέρρευσε στην γαλλική πρεσβεία» λέει η Στέλλα Γκρανιά. Σε κάθε περίπτωση, τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν έχει πια καθαιρεθεί ο Όθων και φθάσει ο Γεώργιος Α’, εμφανίζεται στο Λαύριο ο Ιταλός Giovanni Battista (Giambattista) Serpieri. Γεννηθείς στο Ρίμινι, ο Σερπιέρι είχε εργασθεί στο Κάλιαρι της Σαρδηνίας στην επιχείρηση του πατέρα του, που ειδικευόταν στην εκμετάλλευση σκωριών ρωμαϊκής εποχής. Διαβλέποντας την οικονομική προοπτική των σκωριών και των εκβολάδων του Λαυρίου, ο Σερπιέρι συμπράττει με τον γαλλικό τραπεζικό οίκο I. Roux-Fressynet και ιδρύει το 1864 την εταιρεία «Roux-Serpieri-Fressynet et Cie». «Ο Σερπιέρι αναφέρεται ως ιδρυτής του νεότερου Λαυρίου, αλλά η αρχή των γεγονότων βρίσκεται βέβαια στην επίσκεψη και την έκθεση του Κορδέλλα» λέει η Γκρανιά.

Η δράση της Roux-Serpieri-Fressynet προσέλκυσε εσωτερικούς αλλά και εξωτερικούς μετανάστες. Το Λαύριο έγινε η πρώτη ελληνική πόλη που σχεδιάσθηκε από το μηδέν και η πρώτη αμιγώς βιομηχανική πόλη της χώρας. Από τους πρώτους κατοίκους του ήταν ομάδα Ισπανών καμινευτών και των οικογενειών τους, που η εταιρεία έφερε το 1865 από την Καρταχένα ώστε να αναλάβουν την ανακαμίνευση των σκωριών. Την χρονιά εκείνη παράγεται και πάλι αργυρούχος μόλυβδος στο Λαύριο, ύστερα από είκοσι αιώνες. Για την εγκατάσταση των Ισπανών καμινευτών η εταιρεία δημιούργησε τον πρώτο εργατικό οικισμό στην Ελλάδα, με ομοιόμορφες κατοικίες, στην θέση που παραμένει γνωστή ως «[Ι]Σπανιόλικα». Μερικές σώζονται, πολύ κοντά στο Παλαιό Μηχανουργείο και την Βιβλιοθήκη.
Τα (Ι)Σπανιόλικα, ο πρώτος οικισμός του νεότερου Λαυρίου. Κάποιες από τις ομοιόμορφες εργατικές κατοικίες που η Roux – Serpieri – Fressynet οικοδόμησε για τους καμινευτές από την Καρταχένα. 

Συνέρρευσαν οικογένειες εργατών και υπαλλήλων από την Ιταλία, την νότια Γαλλία, την Μάλτα (οι οικογένειες Μuscat και Attard, απόγονοι των οποίων ζουν ακόμη στην πόλη). Το Λαύριο έγινε γρήγορα το κατεξοχήν πρόσωπο της νεωτερικότητας του μικρού κράτους.

Η οικογένεια Μποργίνη (Borghini) ήλθε στο Λαύριο από την Ιταλία. 

Το 1867, η Roux-Serpieri-Fressynet απασχολούσε 1.200 εργαζομένους. Αποτελούσε την σημαντικότερη βιομηχανία του ελληνικού κράτους και την μεγαλύτερη ξένη επένδυση εκείνη την εποχή. Οι εγκαταστάσεις της εκτείνονταν ανάμεσα στο λιμάνι και τα (Ι)Σπανιόλικα. «Δεν σώζονται δυστυχώς τα βιομηχανικά κτίρια της Roux-Serpieri-Fressynet. Από την εποχή της απομένουν μονάχα οι λίγες εργατικές κατοικίες στα Ισπανιόλικα και το νεοκλασικό μέγαρο του 1865, στο λιμάνι, που στέγαζε τα γραφεία της. Σήμερα στεγάζει το Δημαρχείο Λαυρεωτικής» λέει η Στέλλα Γκρανιά.

Το συγκρότημα της Roux – Serpieri – Fressynet. Χαλκογραφία από τα αρχεία της Βιβλιοθήκης. 

Τα Λαυρεωτικά: χρηματιστηριακό σκάνδαλο προ χρηματιστηρίου

Το 1869 ξεσπά το «Λαυρεωτικό ζήτημα». Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου, κατόπιν επίμονων πιέσεων της αντιπολίτευσης του Επαμεινώνδα Δηληγιώργη, αμφισβητεί στην Roux-Serpieri-Fressynet το δικαίωμα επανακαμίνευσης των σκωριών και των εκβολάδων. Ισχυρίζεται πως η εταιρεία έχει δικαίωμα μόνο εξόρυξης μεταλλευμάτων και όχι την εκμετάλλευση προϊόντων ανθρώπινης εργασίας που βρίσκονται ήδη στην επιφάνεια. «Η κυβέρνηση Κουμουνδούρου επικαλέσθηκε τον αρχαιολογικό νόμο του 1834 προκειμένου να απαγορεύσει στην Εταιρεία να εκμεταλλεύεται τις σκωρίες και τις εκβολάδες, προϊόντα εργασίας των αρχαίων» επισημαίνει η Κακαβογιάννη.

Κάμινος καθαρισμού της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλίων Λαυρίου. 
Χαλκογραφία από τα αρχεία της Βιβλιοθήκης.

Η Εταιρεία δεν δέχεται την κυβερνητική θέση, ζητεί την παρέμβαση της Γαλλίας και της Ιταλίας, που απειλούν ακόμη και να στείλουν τα πολεμικά τους πλοία προκειμένου να προασπίσουν τα συμφέροντά της. Στο μεταξύ, ο Δηληγιώργης – για να πλήξει την κυβέρνηση – βάζει ανθρώπους του να διαδώσουν ότι στις εκβολάδες περιέχεται χρυσός. Τερατολογίες για ένα Ελ Δοράδο κρυμμένο στις σκουριές του Λαυρίου ηλεκτρίζουν την κοινή γνώμη στην πρωτεύουσα. Η αποτυχία εύρεσης συμβιβασμού με την ξένη εταιρεία οδηγεί σε σοβαρή πολιτική κρίση και επάλληλες παραιτήσεις κυβερνήσεων, μέχρι την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Δηληγιώργη.

Μετοχή της Compagnie francaise des mines du Laurium που ιδρύθηκε το 1875. [Wikimedia Commons]

Τελικά, την λύση παρέχει ο Κωνσταντινουπολίτης Ανδρέας Συγγρός, συνιδιοκτήτης της Τράπεζας Κωνσταντινουπόλεως, στον οποίο απευθύνονται ο βασιλεύς Γεώργιος και ο Δηληγιώργης. Η Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως εξαγοράζει την Roux-Serpieri-Fressynet το 1873, μετονομάζοντάς την σε Ελληνική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου. Ο Σερπιέρι ιδρύει το 1875 νέα εταιρεία, την Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (Compagnie Française de Mines du Laurion) με έδρα το Παρίσι. Η μεν Ελληνική Εταιρεία έχει δικαίωμα εκμετάλλευσης των σκωριών και των εκβολάδων, η δε Γαλλική Εταιρεία το δικαίωμα εξόρυξης. Η Ελληνική Εταιρεία εκδίδει μετοχές και οι Αθηναίοι, επηρεασμένοι από τον πυρετό του πατριωτισμού και ακόμη περισσότερο από τις τερατολογίες περί τόνων χρυσού στο Λαύριο, σπεύδουν να τις αγοράσουν. Διαδίδεται πως αυτές θα κάνουν κάθε Έλληνα πλούσιο. Δεν έχει ιδρυθεί ακόμη χρηματιστήριο και οι συναλλαγές πραγματοποιούνται στο καφενείο «Η ωραία Ελλάς», στην γωνία Ερμού και Αιόλου. Η μετοχή της Ελληνικής Εταιρείας γίνεται ανάρπαστη και η τιμή της εκτινάσσεται στα ύψη, χωρίς να αντιστοιχεί σε κάποια πραγματική αξία. Γρήγορα οι φήμες περί χρυσού διαψεύδονται και η φούσκα σκάει. Ιδίως οι μικρομέτοχοι που έχουν επενδύσει τις αποταμιεύσεις τους καταστρέφονται. Πρόκειται για το πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην ελληνική ιστορία.

Το Λαύριο ως “company town”: H ζωή στην σκιά των δύο εταιρειών

Από το 1875, η πόλη του Λαυρίου ζει στην σκιά των δύο μεταλλευτικών εταιρειών, της ελληνικής και της γαλλικής. Οι εταιρείες κτίζουν κατοικίες για τους εργάτες, τους υπαλλήλους και τους διευθυντές τους, καταστήματα, λιμενικές εγκαταστάσεις, σχολεία και δημόσια κτίρια, και ναούς – όπως τον ωραίο, σε νεοκλασικό ρυθμό και γαλάζιο χρώμα, Άγιο Ανδρέα, προς τιμήν του Ανδρέα Κορδέλλα, το ωραίο εξωτερικό του οποίου τα τελευταία χρόνια αδαείς κατέστρεψαν. Αναλαμβάνουν και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του προσωπικού. Η πόλη έχει αποκτήσει το άρτιο πολεοδομικό της σχέδιο την εποχή της Roux-Serpieri-Fressynet, με απόλυτα ευθείς και φαρδείς δρόμους και μια επιμήκη κεντρική πλατεία, γύρω από την οποία συγκεντρώνονται σταδιακά όλα τα δημόσια κτίρια.

Το κτίριο του παλαιού δημαρχείου Λαυρίου, που στέγασε την βιβλιοθήκη από το 1954 ως το 2003. Λεπτομέρεια. 

«Στο ιστορικό Λαύριο δεν υπάρχουν στενά σοκάκια. Η πόλη είχε μια αρμονία, με τους φαρδείς δρόμους και την μεγάλη πλατεία στην μέση και ένα ενιαίο, νεοκλασικό αστικό τοπίο» τονίζει η Στέλλα Γκρανιά. Χάρη στις εταιρείες, η πόλη απέκτησε υποδομές άγνωστες την εποχή εκείνη στην Ελλάδα, όπως αστικό δάσος, και θεσμούς όπως η Φιλαρμονική. «Χάρη στην γαλλική και ιταλική παρουσία, είναι από τις πρώτες πόλεις στην Ελλάδα που αποκτά φιλαρμονική ορχήστρα. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η δημιουργία της Ελληνικής Εταιρείας είναι που παγίωσε την δομή της κοινωνίας του Λαυρίου» τονίζει η Γκρανιά. «Διευθυντές της υπήρξαν σημαίνουσες προσωπικότητες, όπως ο Κορδέλλας και ο Φωκίων Νέγρης».

Εσωτερικοί μετανάστες από ολόκληρη την τότε επικράτεια συνέρρευσαν να εργασθούν στην Ελληνική Εταιρεία. «Τα δημόσια κτίρια, όπως το παλαιό Δημαρχείο που στέγαζε την Βιβλιοθήκη, η Αγορά της πόλης, τα σχολεία, αρρένων και θηλέων από το 1907, τα νεοκλασικά της Αγίας Παρασκευής, οικοδομήθηκαν από την Ελληνική Εταιρεία για τους Αθηναίους επενδυτές που ήλθαν στο Λαύριο και το διοικητικό προσωπικό της. Εκείνη οικοδόμησε και το κτίριο του Συλλόγου των Φιλομούσων, το 1885-6, που στέγαζε την φιλαρμονική της και σήμερα το πολιτιστικό κέντρο του δήμου».

«Λαϊκά νεοκλασικά», έργα μαστόρων, στην Αγία Παρασκευή.

Στην company town που αποτελεί το Λαύριο εμφανίζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα πολλοί νεωτερισμοί, ιδίως τεχνολογικοί. Εδώ θα λειτουργήσει η πρώτη τηλεφωνική γραμμή στην χώρα, συνδέοντας τα γραφεία της Ελληνικής Εταιρείας στο λιμάνι με τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της στην είσοδο της πόλης. Στο Λαύριο πρωτοχρησιμοποιούνται ηλεκτρικοί λαμπτήρες. Η Ελληνική Εταιρεία κατασκευάζει και τον Αττικό Σιδηρόδρομο, το περίφημο «Θηρίο», που εγκαινιάζεται το 1885. Από τα την Πλατεία Αττικής οδηγεί στο Λαύριο, μέσω Ηρακλείου, Κηφισιάς και των χωριών της Μεσογαίας. «Ο σιδηρόδρομος έβγαλε το Λαύριο από την απομόνωσή του» λέει η Γκρανιά, που τον πρόλαβε πριν κλείσει το 1957. «Καταργήθηκε λόγω των συμφερόντων του ΚΤΕΛ: οι Μεσογίτες έχουν το μονοπώλιο στα εισιτήρια». Σώζονται, κοντά στο λιμάνι, το κτίριο του σταθμού και εκείνο του καφενείου του. Δυστυχώς γκρέμισαν το αμαξοστάσιο.

Οι δύο μεταλλευτικές εταιρείες είχαν διαφορετική πορεία. Η Ελληνική Εταιρεία είχε περιορισμένη προοπτική, καθώς εκμεταλλευόταν μονάχα τις σκωρίες και τις εκβολάδες και δεν εξόρυσσε. Σταμάτησε τις εργασίες της το 1917, καθώς εξαντλήθηκε το προς εκμετάλλευση υλικό. Το 1920 ο πληθυσμός του Λαυρίου, που στην αυγή του 20ου αι. είχε ξεπεράσει τις 10.000, έπεσε στο μισό, και ανέκαμψε μόνο μετά την άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων. Η Γαλλική Εταιρεία, αντίθετα, υπήρξε από τις μακροβιότερες επιχειρήσεις της χώρας. Λειτούργησε ως το 1982, οπότε ενοικίασε τις εγκαταστάσεις της στην Ελληνική Μεταλλουργική Εταιρεία, η οποία έκλεισε το 1989.

Ακριβώς απέναντι από την πόλη του Λαυρίου βρίσκεται η Μακρόνησος, αναπόσπαστο στοιχείο του πανοράματος της Λαυρεωτικής. Η τραγική πρόσφατη ιστορία του νησιού είναι σήμερα ευρύτερα γνωστή από εκείνη του Λαυρίου, ακριβώς επειδή είναι πιο πρόσφατη.

Η Βιβλιοθήκη φύλακας της Ιστορίας και της συλλογικής μνήμης

Στόχος της ΛΑΥΡΑΣ είναι να συγκεντρώσει όλα τα τεκμήρια της ιστορίας του Λαυρίου για την διευκόλυνση της έρευνας, εξηγεί η Στέλλα Γκρανιά. Η βιβλιοθήκη φιλοδοξεί να καταστεί κέντρο τεκμηρίωσης για τους ερευνητές. «Ήδη την εποχή της ίδρυσής της υπήρξε το απαραίτητο ορμητήριο για να βρει κανείς τις πληροφορίες για το αρχαίο ή το νεότερο Λαύριο, η απαραίτητη στάση των ερευνητών» σημειώνει. Η Όλγα Κακαβογιάννη επισημαίνει πως η Δημοτική Βιβλιοθήκη διαθέτει, όπως θα ανέμενε κανείς, εξαιρετικά πλούσια συλλογή τόμων σε διάφορες γλώσσες, τόσο για την αρχαιολογία της Λαυρεωτικής όσο και για την μεταλλευτική επιστήμη, την ορυκτολογία και την ιστορία του νεότερου Λαυρίου.

«Έρχονται συχνά ερευνητές που συμβουλεύονται τα βιβλία για τα διδακτορικά ή την έρευνά τους» λέει η αρχαιολόγος, ενώ η Γκρανιά σημειώνει: «Παρότι είμαστε εθελοντές, η καταγραφή των βιβλίων γίνεται με απολύτως επαγγελματικά κριτήρια. Αποτυπώνονται όλα τα στοιχεία του βιβλίου, βιβλιοδεσία, κολοφώνες, ακόμη και εκτιμήσεις για την σπανιότητά του. Κάνουμε το παν για να διευκολυνθεί ο ερευνητής, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως δεν απευθυνόμαστε στο γενικό κοινό».

Πέραν της επίσημης ιστορίας, οι δύο γυναίκες αναφέρονται στην σημασία που έχει η καταγραφή και διατήρηση της προφορικής ιστορίας, της συλλογικής μνήμης των γηραιοτέρων. «Το νεότερο Λαύριο είναι ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος ως προς την ιστορία και την κοινωνική του σύνθεση» λέει με έμφαση η Κακαβογιάννη. «Δέχθηκε κόσμο από ολόκληρο τον ελληνικό χώρο και το εξωτερικό, και αποτέλεσε ένα ψηφιδωτό συνοικιών από συντοπίτες, καθεμία από τις οποίες είχε το δικό της αρχιτεκτονικό και κοινωνικό χαρακτήρα: τα Σπανιόλικα, τα Μανιάτικα (Νεάπολη), ο Κυπριανός (για τους εργάτες και τους υπαλλήλους της Γαλλικής Εταιρείας), τα Κουμιώτικα, τα Σαντοριναίικα, η Αγία Παρασκευή (περιοχή των αστών), ο Συνοικισμός (των Μικρασιατών προσφύγων)». Οι Σαντορινιοί ήλθαν στο Λαύριο μετά τους σεισμούς του 1956. «Πολλά από τα σπίτια στα Σαντοριναίικα τα έκτισαν υπόσκαφα στην πλαγιά του λόφου πάνω από τον Κυπριανό, όπως στην Σαντορίνη…» λέει η Γκρανιά.

Σπίτια στον συνοικισμό των Μικρασιατών του Λαυρίου. 

Μέσα από τις τάξεις των εργατών του Λαυρίου έμελλε να αναδειχθούν συγγραφείς και δημιουργοί, που προστέθηκαν στις σημαίνουσες προσωπικότητες που – ιδίως η Ελληνική Εταιρεία – προσέλκυσε ως διευθυντές και διοικητικούς στην πόλη. Τα έργα Λαυριωτών δημιουργών έχουν, φυσικά, ξεχωριστή θέση στην Βιβλιοθήκη. Η Γκρανιά ξεχωρίζει τον Βάσο Δασκαλάκη (1897-1944), που γεννήθηκε στην Μάνη και εργάσθηκε στο Λαύριο ως μεταλλωρύχος. «Απέκτησε σημαντική μόρφωση με δική του προσπάθεια, καθώς δεν είχε μπορέσει – λόγω ένδειας της οικογενείας του – να φοιτήσει στο γυμνάσιο. Παρακολούθησε νυκτερινά σχολεία και μελέτησε μόνος του ξένες γλώσσες. Έμαθε τόσο καλά σουηδικά και νορβηγικά, ώστε έγινε ο βασικός μεταφραστής στα ελληνικά του Χένρικ Ίψεν και του Κνουτ Χάμσουν. Στο έργο του Οι Ξεριζωμένοι περιγράφει την ζωή των μεταλλωρύχων που, από κάθε γωνιά της Ελλάδας, είχαν έλθει στο Λαύριο». Μεταξύ των νέων λογοτεχνών της πόλης, η Κακαβογιάννη ξεχωρίζει τον Νίκο Βουρλάκο και την Βάντα Παπαϊωάννου-Βουτσά. Από τους καλλιτέχνες, θεωρεί σημαντική την παρουσία στην πόλη του κεραμιστή και εικαστικού Πάνου Βαλσαμάκη, ο οποίος διετέλεσε την περίοδο 1942-1957 καλλιτεχνικός διευθυντής του εργοστασίου κεραμικής ΑΚΕΛ ΑΕ στο Λαύριο.

Γκρανιά και Κακαβογιάννη αναφέρονται στην αλλοίωση της κοινωνικής ταυτότητας του Λαυρίου. «Τα τελευταία χρόνια, ο άνδρας μου μιλούσε για ένα “Λαύριο χωρίς Λαυριώτες”. Ενώ ο πληθυσμός ήταν ένα μείγμα ξένων και Ελλήνων από διάφορες περιοχές, είχε παρά ταύτα οικοδομηθεί μια λαυρεωτική ταυτότητα. Το 1965 που πρωτοήλθα, γνώρισα μια κοινωνία εμφανώς στερημένη οικονομικά, αλλά με κοινωνική συνοχή» λέει η Κακαβογιάννη, ο άνδρας της οποίας είχε πατέρα ναυτικό, με καταγωγή από εργατική οικογένεια. «Η κοινωνία δεν ήταν κοινωνία αστική – αστική κουλτούρα είχε μονάχα μια μικρή ομάδα υπαλλήλων και μηχανικών της Γαλλικής Εταιρείας, που λειτουργούσε ακόμη, ιατρών και άλλων επαγγελματιών. Κατοικούσαν κατά κύριο λόγο στα νεοκλασικά της Αγίας Παρασκευής. Δεν ήταν όμως μια ομάδα περιχαρακωμένη. Η κοινωνική διαστρωμάτωση δεν ήταν άγρια, ήταν υποβόσκουσα. Τα παιδιά, μου έλεγε ο άνδρας μου, δεν έδιναν σημασία. Αργότερα την κατήργησαν».

Φωτογραφίες παλιών Λαυριωτών στην βιβλιοθήκη. 

Η Γκρανιά, που κατάγεται εκ μητρός από την ομάδα αυτήν της Αγίας Παρασκευής, συμφωνεί. «Η κοινωνική ζωή είχε πολλά κοινά σημεία για όλους τους Λαυριώτες. Όλοι αντάλλασσαν συνταγές, πέραν κοινωνικών τάξεων. Κοινό σημείο ήταν και η ζωή στις αυλές, τόσο στα νεοκλασικά των αστών όσο και στα σπίτια των εργατών, που σημάδευε τους καλοκαιρινούς μήνες. Ήταν μια κοινωνία ορθάνοιχτη, όχι εσωστρεφής. Σε αυτό βοηθούσε βέβαια και η σιδηροδρομική σύνδεση με την Αθήνα». Την δεκαετία του 1950 άρχισε νέος κύκλος εσωτερικής μετανάστευσης προς και από το Λαύριο. «Εργάτες έφθασαν για να εργασθούν εδώ στην κλωστοϋφαντουργία του Καρέλλα. Παράλληλα, πολλοί παλιοί Λαυριώτες έφυγαν στην Αθήνα. Έτσι, το Λαύριο δεν γιγαντώθηκε πληθυσμιακά, αλλά άλλαξε σύνθεση» λέει η Γκρανιά.

Σήμερα η κοινωνία του Λαυρίου είναι πιο εσωστρεφής από ό,τι στο παρελθόν, συμφωνούν οι δύο γυναίκες. «Θεωρώ χαρακτηριστικό τον τοπικισμό των τοπικών συλλόγων. Οι Πελοποννήσιοι ανήγειραν ανδριάντα του Κολοκοτρώνη, σε μια πόλη που δημιουργήθηκε πολύ μετά τα κατορθώματα του ήρωα. Οι Κρητικοί, πάλι, ανήγειραν άγαλμα του Βενιζέλου. Πελοποννήσιοι, Κρητικοί, Πόντιοι κ.λπ. κάνουν χωριστές εκδηλώσεις, συχνά αγνοώντας οι μεν τους δε» λέει η Κακαβογιάννη. «Η αλήθεια είναι πως και στις παλιότερες γενιές υπήρχαν τοπικισμοί και διαφορές. Σε μια εκδήλωση που οργανώσαμε πρόσφατα για την προφορική ιστορία», λέει η Γκρανιά, «ένας από τους Μανιάτες μου είπε, απερίφραστα: κοινή εκδήλωση με τους Τουρκόσπορους δεν κάνω!».

Παλαιό μνήμα στο δημοτικό κοιμητήριο. 

Η ΛΑΥΡΑ φιλοδοξεί να καταστήσει την βιβλιοθήκη κέντρο εκδηλώσεων για την ιστορία, την βιομηχανική και αρχιτεκτονική κληρονομία και ιδίως την προφορική ιστορία του Λαυρίου. Το 2015 είχε οργανώσει την εκδήλωση «Στις Γειτονιές του Λαυρίου», που καλούσε τους πολίτες να συναντηθούν και να μοιραστούν τις μνήμες τους ώστε να αναβιώσει και να καταγραφεί η ιστορία των συνοικιών. Η καταγραφή αυτή είναι πολύ σημαντική, τονίζει η Στέλλα Γκρανιά, καθώς έχει πια αλλάξει τόσο η κοινωνική σύνθεση όσο και η εμφάνιση των συνοικιών. «Aπό την εποχή της χούντας άρχισαν σημαντικές καταστροφές. Ως το 2000 περίπου, όμως, τα όρια και η χωριστή φυσιογνωμία των συνοικιών ήταν ακόμη κάπως διακριτά. Με την επιδημία των κατεδαφίσεων που ακολούθησε, σήμερα είναι αδύνατο να τις ξεχωρίσεις μέσα στην επέλαση του μπετόν».

Στόχος της ΛΑΥΡΑΣ είναι να γίνει ο χώρος διαδραστικό πολιτιστικό κέντρο, με παρουσιάσεις νέων βιβλίων, συζητήσεις, εκδηλώσεις. «Η κοινωνία του Λαυρίου έχει αγκαλιάσει την προσπάθεια αυτή και αδημονεί να έχει ξανά την Βιβλιοθήκη της, που αποτελεί τον κύριο χώρο πολιτισμού της πόλης» λέει η Γκρανιά. Σχεδιάζει για το φθινόπωρο εκδήλωση στον χώρο με θέμα το ταξίδι και την ταξιδιωτική λογοτεχνία στην ελληνική γραμματεία.

Καρτ ποστάλ που απέστειλε Λαυριώτης σε φίλο από την Κόρδοβα. Βρέθηκε σε βιβλίο σχετικό με την πόλη. Τα ταξιδιωτικά βιβλία και λευκώματα είναι μία από τις συλλογές που έχουν αναδειχθεί στην Βιβλιοθήκη.

Καταστροφή των μνημείων και αντίσταση στην λήθη

Η αλήθεια είναι πως δύσκολα συγκρατεί κανείς την οργή του επισκεπτόμενος την Βιβλιοθήκη και ξεφυλλίζοντας τα παλιά βιβλία, συγκρίνοντας το οικοδομικό τοπίο του Λαυρίου πριν πενήντα χρόνια με το σημερινό. Μοναδικά στην Ελλάδα βιομηχανικά κτίρια καταστράφηκαν, ενώ τα νεοκλασικά που έδιναν στην πόλη το ιδιαίτερο χρώμα της αφανίσθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους, είτε επρόκειτο για αστικά μέγαρα είτε για σεμνά εργατικά σπίτια. Δεδομένης της ανεπανόρθωτης καταστροφής του αρχιτεκτονικού τοπίου, ο ρόλος της Βιβλιοθήκης ως κέντρου μνήμης και τεκμηρίωσης γίνεται ακόμη πιο καίριος.

Εργατικές κατοικίες στον Κυπριανό. Είχαν ανεγερθεί από την Γαλλική Εταιρεία για τους εργάτες της. 

Η λίστα καταστροφών της οικοδομημένης ιστορίας του Λαυρίου είναι μακριά και οδυνηρή. «Το σήμα κατατεθέν του λιμανιού ήταν οι διπλές καμινάδες της Ελληνικής Εταιρείας στον λόφο. Ανατινάχθηκαν από τους Γερμανούς το 1944 καθώς ήταν το σημάδι για τα βρετανικά αεροπλάνα να εντοπίσουν το λιμάνι. Οι Γερμανοί είχαν συστήσει εννέα πολυβολεία στην γύρω περιοχή» λέει η Γκρανιά. Η καταστροφή εκείνη ήταν και η μόνη που δεν συντελέσθηκε από τις ελληνικές αρχές ή από Έλληνες κατασκευαστές με την άδεια των πρώτων.

«Η πρώτη μεγάλη συμφορά έγινε επί χούντας» λέει η Κακαβογιάννη. «Ο χουνταίος δήμαρχος έδωσε την άδεια σε έναν εργολάβο να γκρεμίσει το σημαντικότερο βιομηχανικό κτίριο του Λαυρίου. Πρόκειται για το μεγάλο ατμήλατο μεταλλοπλύσιο της Ελληνικής Εταιρείας, από τα μεγαλύτερα μεταλλοπλύσια του κόσμου και μοναδικό στην νότια Ευρώπη. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία προκάλεσε αρχικά την διακοπή των εργασιών, αλλά στο τέλος η κατεδάφιση πραγματοποιήθηκε. Ο εργολάβος θησαύρισε πουλώντας τα υλικά του συγκροτήματος, ιδίως τις τεραστιες ποσότητες σιδηροκατασκευών, καθώς και τα οικοδομικά υλικά, σε οικοδομές… Σήμερα απομένει μονάχα το θυρωρείο, που στεγάζει το Ορυκτολογικό Μουσείο, αφιερωμένο στην μνήμη του μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα, καθώς και η πρόσοψη ενός κτιρίου, που έχει κηρυχθεί διατηρητέα ως νεώτερο Μνημείο. Το κτίριο θα αναστηλωθεί, για να χρησιμοποιηθεί για την στέγαση του Ορυκτολογικού Μουσείου».

Το ατμήλατο μεταλλοπλύσιο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλίων Λαυρίου. 
Χαλκογραφία από τα αρχεία της Βιβλιοθήκης.

Από τα άλλα κτίρια που οικοδόμησε η Ελληνική Εταιρεία σώζονται, πέραν του Μηχανουργείου, εκείνο του Οργανισμού Λιμένος Λαυρίου με το χαρακτηριστικό ρολόι, τα εναπομείναντα του σιδηροδρόμου και τα νεοκλασικά μέγαρα των σχολείων και της Φιλαρμονικής πάνω στην πλατεία του Λαυρίου. Σώζεται και η δημοτική Αγορά, που είναι κηρυγμένη από το υπουργείο Πολιτισμού ως Νεότερο Μνημείο. «Σήμερα δεν την βλέπεις από τις τέντες και τις καρέκλες των ταβερνών. Το μαρμάρινο σιντριβάνι στην μέση το κρύβει μια τεράστια πινακίδα καταστήματος» λέει η Γκρανιά. «Ήταν πάντοτε λευκή. Σήμερα την έχουν βάψει ροζ, κίτρινη, κόκκινη. Αυτό το ζήτημα του χρώματος είναι μεγάλο θέμα, ιδίως με τα νεοκλασικά. Τα βάφουν ροζ, πορτοκαλί, ασημί, γαλάζιο, χρώματα για κουφέτα ή εσώρουχα που δεν χρησιμοποιούντο ιστορικά. Τα πεζοδρόμια στην Αγία Παρασκευή και την κεντρική πλατεία ήταν στρωμένα με μαρμαρόπλακες από το λατομείο της Αγριλέζας, στον εθνικό δρυμό του Σουνίου. Η δημαρχία τα αφαίρεσε. Σήμερα πολλές από εκείνες τις μαρμαρόπλακες τις βρίσκεις σε βίλες του Σουνίου…».

Μάρμαρα από την Αγριλέζα στο κατώφλι διατηρητέου σπιτιού. Στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής και στην πλατεία του Λαυρίου υπήρχε πλακόστρωση με μάρμαρο της Αγριλέζας. Ήταν το πρώτο πράγμα που λεηλατήθηκε στην πόλη. Συναντάς σήμερα τις πλάκες σε βίλες.

Σώζονται, ευτυχώς, τα 39 βιομηχανικά κτίρια της Γαλλικής Εταιρείας στο συγκρότημά της, έκτασης 45.000 τ.μ., στον Κυπριανό, στην βόρεια είσοδο της πόλης. Τα περισσότερα ανάγονται στην δεκαετία του 1870. Το εντυπωσιακό συγκρότημα, σήμερα Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, δίνει μια καλή εικόνα της εξέλιξης της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.
Γραφεία και βιομηχανικά κτίρια της Γαλλικής Εταιρείας στο συγκρότημα του Κυπριανού (σημερινό Τεχνολογικό Πάρκο). 

«Το θεωρώ μεγάλο ατόπημα ότι δεν υπάρχει ούτε μία πινακίδα στον χώρο που να αναφέρεται στην Γαλλική Εταιρεία. Ως Γαλλική Εταιρεία κηρύχθηκε ο χώρος διατηρητέος ως νεότερο μνημείο. Ακόμη πιο ατυχές είναι ότι μέρος της σκεπής κάποιων κτιρίων κατέρρευσε πριν λίγα χρόνια, ενώ η αποκατάσταση του χώρου είχε ανατεθεί, με κρατικά κονδύλια, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το θέμα το παρακολουθούσαμε – κάθε χρόνο βούλιαζε η στέγη. Κάποιοι είναι υπεύθυνοι που κατέρρευσε…».

Κτίρια της Γαλλικής Εταιρείας στο συγκρότημα του Κυπριανού (σημερινό Τεχνολογικό Πάρκο). 

Για τον αφανισμό των νεοκλασικών και βιομηχανικών κτιρίων υπεύθυνοι είναι πάρα πολλοί. «Στο Λαύριο υπήρξαν τόσες πολλές κηρύξεις νεότερων μνημείων από την δεκαετία του 1980 που είναι απορίας άξιο αν, με το που κηρύσσεται κάτι, εξαφανίζεται» λέει η Γκρανιά. «Η ίδια, με την δράση μου, πληρώνω οικογενειακές αμαρτίες. Συγγενείς μου γκρέμισαν νεοκλασικά στο Λαύριο και κατέστρεψαν ολόκληρες εκτάσεις του Σουνίου…».

Πάνω: Νεοκλασικό στην Αγία Παρασκευή, προτού παραμορφωθεί από τους σημερινούς του ενοίκους. Κάτω: Το ίδιο νεοκλασικό μεταλλαγμένο σε «κάτω παντεσπάνι και πάνω κρέμα», κατά την Στέλλα Γκρανιά. 

Πολλά από τα κηρυγμένα μνημεία του Λαυρίου που έχουν γλιτώσει την κατεδάφιση δεν έχουν γλιτώσει την κακοποίηση ή την εγκατάλειψη. «Ο Κυπριανός κηρύχθηκε στην ολότητά του, ως οικιστικό σύνολο, εργατικός οικισμός. Είναι η συνοικία του Λαυρίου που έχει καλύτερα αντισταθεί στο μπετόν». Τα ίχνη της κακοποίησης των διατηρητέων κτιρίων, κατοικιών κάποτε των εργατών της Γαλλικής Εταιρείας, είναι αμέσως ορατά. Πέτρινες «διακοσμητικές» ταινίες στην εξωτερική τοιχοποιία, αλουμινένιες πόρτες και παράθυρα, κλιματιστικά ορατά στις προσόψεις.
Εργατικές κατοικίες του 1870 στον Κυπριανό. Η κακόγουστη πέτρινη επίστρωση, οι αλουμινένιες πόρτες και παράθυρα και τα εμφανή κλιματιστικά αποτελούν απαράδεκτες παρεμβάσεις στα κτίρια της κηρυγμένης συνοικίας. 

Το μέγαρο της «Ευτέρπης», πάλι, είναι μια τυπική περίπτωση εγκατάλειψης. Το κτίριο κατασκευάσθηκε από την Γαλλική Εταιρεία το 1893 για να στεγάσει την ομώνυμη φιλαρμονική ορχήστρα της, αλλά και για να φιλοξενεί χορούς και θεατρικές παραστάσεις. Εσωτερικά, είναι κοσμημένο με οροφογραφίες Ιταλού καλλιτέχνη εμπνευσμένες από την ελληνική μυθολογία. Σήμερα, μετά βίας στέκεται όρθιο, έχοντας αφεθεί για δεκαετίες στην τύχη του…

Κυπριανός. Το μέγαρο της «Ευτέρπης» αφημένο στην τύχη του. 

Η πόλη γύρισε την πλάτη της όχι μόνο στους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς της, αλλά και στην ίδια της την ιστορία. «Το Λαύριο απαρνήθηκε το μεταλλευτικό του παρελθόν. Στην ιστορία της εργασίας καταλαμβάνει πολύ σημαντική θέση. Η πρώτη απεργία στην Ελλάδα έγινε εδώ, το 1896. Η κυβέρνηση έστειλε τον στρατό και τον στόλο να την καταστείλει και σκοτώθηκαν τέσσερις εργάτες. Αυτά δεν μελετώνται σοβαρά – πρυτανεύουν οι εύκολες αναλύσεις του λαϊκισμού» λέει η Γκρανιά. Θεωρεί ενδεικτικές σχετικά τις αντιδράσεις που ακολούθησαν την προβολή της σειράς Τα Λαυρεωτικά- Η Μεγάλη Απεργία το 1982, που γυρίσθηκε κατά παραγγελία της τότε (πρώτης) κυβέρνησης του ΠAΣΟΚ και έμεινε γνωστή ως «η πρώτη σειρά της Αλλαγής».

Η σειρά «Τα Λαυρεωτικά-Η μεγάλη απεργία» έκανε πρεμιέρα την Τρίτη του Πάσχα, 20 Απριλίου 1982.

«Η σειρά είχε πολλές ιστορικές ανακρίβειες. Παρουσίαζε τα Λαυρεωτικά (1869-1873) και την Μεγάλη Απεργία (1896) ως διαδοχικά, ενώ τα χωρίζει μία εικοσαετία» εξηγεί η Κακαβογιάννη. «Η προβολή της σειράς προκάλεσε μια υστερία στο Λαύριο και την πλήρωσε το άγαλμα του Serpieri στην κεντρική πλατεία. Είναι έργο του γλύπτη Γεωργίου Βρούτου (1899). Κόσμος από το ΚΚΕ πήγε και έριξε μπογιές στο άγαλμα, ενώ το κατέβασαν από την βάση του. Ο τότε δήμαρχος, Πόγκας, πρώην μεταλλωρύχος ο ίδιος, ειδοποίησε αμέσως την Πινακοθήκη που ήλθε και το παρέλαβε. Ένα άγαλμα δεν το καταστρέφεις, και μάλιστα ενός τόσο σημαντικού καλλιτέχνη…». Ο ανδριάντας του Serpieri παρέμεινε ανεπιθύμητος για είκοσι περίπου χρόνια, και επανατοποθετήθηκε στην βάση του, στο ένα άκρο της πλατείας, μετά το 2000.

Στην άλλη άκρη της πλατείας, για αντιδιαστολή, τοποθετήθηκε πριν λίγα χρόνια το «Σύνταγμα» των μεταλλωρύχων, του σημαντικού Συμιακού γλύπτη Κώστα Βαλσάμη, σημειώνει η Κακαβογιάννη. Δημιουργήθηκε στο Βέλγιο, αλλά στην χαμηλή βάση του δεν αναγράφεται το όνομα του δημιουργού του!.

Σε μια πόλη που έχει χάσει τα σημεία αναφοράς της και πολλούς από τους θησαυρούς της, η Δημοτική Βιβλιοθήκη αγωνίζεται να κρατηθεί τουλάχιστον η ιστορική μνήμη. Τα ράφια της παρέχουν όλες τις κατευθύνσεις και τις πληροφορίες για όποιον θέλει να την περιηγηθεί.

*Αλέξανδρος Μασσαβέτας
Σπούδασε νομικά σε Αθήνα και Cambridge. Έζησε νομαδικά με βάση του την Πόλη (2003-2015). Εκεί έγραψε δύο βιβλία για την Κωνσταντινούπολη και ένα για την Μικρά Ασία, ενώ συνεργάσθηκε με ελληνικά και ξένα έντυπα. Σήμερα συνεχίζει την νομαδική του ύπαρξη, με βάση την Αθήνα.

Δευτέρα 13 Αυγούστου 2018

«εκάμαμεν τζαι εμείς πολλά»

Μαύρη σελίδα στην κυπριακή ιστορία: 
Σφαγές Τουρκοκυπρίων από τον ελληνοκυπριακό φασισμό

Μια άγνωστη, για πολλούς, σελίδα της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας είναι οι σφαγές Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκύπριους φασίστες τόσο την περίοδο των διακοινοτικών ταραχών όσο και κατά το καλοκαίρι του 1974, που αποτελούν μια από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία του τόπου.


πηγή: Κατιούσα

Μια άγνωστη, για πολλούς Ελληνοκυπρίους, σελίδα της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας είναι οι σφαγές Τουρκοκυπρίων από Ελληνοκύπριους φασίστες τόσο την περίοδο των διακοινοτικών ταραχών όσο και κατά το καλοκαίρι του 1974. Οι περιπτώσεις της σφαγής των 126 Τ/κ [σημ.Κατ.: Τουρκοκυπρίων] γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων από τα τρία μικρά τ/κ [σημ.Κατ.: τουρκοκυπριακά] χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου -Μάραθα, Σανταλάρη και Αλόα- καθώς και η εκτέλεση 83 Τ/κ άοπλων αιχμαλώτων από την Τόχνη, τον Αύγουστο του 1974, από μέλη της ΕΟΚΑ Β, αποτελούν μια από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία του τόπου μας.

Μάραθα, Αλόα, Σανταλάρης…
Αμέσως μετά την τουρκική εισβολή της 20ής Ιουλίου 1974, μέλη της ΕΟΚΑ Β από τα γύρω χωριά μπήκαν στα τρία τ/κ χωριά πυροβολώντας στον αέρα και εκφοβίζοντας. Εισέβαλαν στα σπίτια και μάζεψαν τους κατοίκους, τους οποίους μετέφεραν με λεωφορεία στο σχολείο της Περιστερωνοπηγής. Τους άντρες τους μετέφεραν αργότερα σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Αμμόχωστο και στη συνέχεια στη Λεμεσό. Κατά την περίοδο μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσης της εισβολής, οι Ε/κ [σημ.Κατ.: Ελληνοκύπριοι] φασίστες προέβαιναν σε καθημερινές επιδρομές στα τρία χωριά, λεηλασίες, κλοπές, βιασμούς γυναικών αλλά και δολοφονίες. Με την έναρξη της δεύτερης φάσης της εισβολής, οι εοκαβητατζήδες προχώρησαν στη μαζική εκτέλεση των 126 γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων, τους οποίους έθαψαν σε ομαδικούς τάφους που έσκαψαν με μπουλντόζες και ακολούθως κάλυψαν με σκουπίδια για να καλύψουν το έγκλημά τους.


Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Τ/κ Ασιήρ Αχμέτ από τη Μάραθα, όταν λίγες μέρες αργότερα τα τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν την περιοχή, το σουηδικό απόσπασμα των Ηνωμένων Εθνών έγινε μάρτυρας της αποκάλυψης του αποτρόπαιου εγκλήματος, στο χώρο του σκυβαλότοπου του χωριού: «Όταν άρχισε η εκταφή (…) είδαμε δεκάδες αποκεφαλισμένα και ακρωτηριασμένα πτώματα, κυρίως παιδιών, τα οποία είχαν σκεπαστεί μόνο με σκουπίδια. Μερικά από τα θύματα ήταν δεμένα μεταξύ τους με τέλι. Μόνο σε μια περίπτωση, μετρήσαμε δέκα άτομα δεμένα με τέλι. Μερικά από τα θύματα ήταν μισοκαμένα. Σχεδόν όλα τα αγόρια κάθε ηλικίας ήταν χωρίς κεφάλια. Μεταξύ των παιδιών που βρέθηκαν δολοφονημένα στο σκυβαλότοπο ήταν και τα έξι αδέλφια μου, η μητέρα μου, η γιαγιά και η θεία μου μαζί με τα εφτά παιδιά της». Ο Τ/κ Κιαμίλ Μέριτς, του οποίου οι δολοφόνοι σκότωσαν τη γυναίκα και τα πέντε παιδιά, δήλωσε ότι «όταν άνοιξαν τον τάφο, βρήκαν τη γυναίκα μου να κρατά το μικρότερο παιδί μας, 18 μηνών, και το μωρό μου είχε σαράντα σφαίρες στο σώμα του». Σύμφωνα με μαρτυρία του Ε/κ στρατιώτη Νίκου Γενιά (Χαραυγή, 20.7.1998), ο οποίος κατά την υποχώρηση από τον Πενταδάκτυλο πέρασε από τα τρία μαρτυρικά χωριά, «εοκαβητατζήδες με εκσκαφείς άνοιγαν λάκκους και έθαβαν τους γέρους και τα παιδιά που σκότωσαν σε αυτά τα χωριά. Μάλιστα ένας από αυτούς κομπάζοντας μάς είπε “Εμείς εκάμαμεν τη δουλειά μας…”»

Όταν τον Αύγουστο του 2009 η τ/κ εφημερίδα «Volkan» κατονόμασε 15 Ελληνοκύπριους ως τους δράστες του εγκλήματος, ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Π. Κληρίδης ζήτησε από την Αστυνομία να συγκεντρώσει στοιχεία για εξιχνίαση της υπόθεσης. Ωστόσο οι έρευνες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια δεν οδήγησαν σε εξιχνίαση. Οι φονιάδες είναι μέχρι σήμερα ατιμώρητοι.

Εν ψυχρώ εκτέλεση των Τ/κ της Τόχνης
Στις 14 Αυγούστου μέλη της ΕΟΚΑ Β συνέλαβαν 84 Τ/κ άνδρες από την Τόχνη (συμπεριλαμβανομένων και 12χρονων αγοριών) και αφού κρατήθηκαν για ένα βράδυ στο ελληνικό σχολείο, τους μετέφεραν με δύο λεωφορεία στη Λεμεσό. Σύμφωνα με τον μοναδικό επιζήσαντα της Τόχνης, τον 19χρονο τότε Σουάτ Χουσέΐν, οι Τ/κ που επέβαιναν στο ένα λεωφορείο οδηγήθηκαν σε τοποθεσία κοντά στην Παλώδια, όπου εκτελέστηκαν με ριπές αυτόματων όπλων, ενώ στη συνέχεια οι Ε/κ φασίστες πυροβόλησαν στο κεφάλι όποιον ήταν ακόμα ζωντανός. Σύμφωνα με τη μαρτυρία οι εοκαβητατζήδες πυροβολούσαν τους άοπλους αιχμάλωτους επί δέκα λεπτά, αδειάζοντας και ξαναγεμίζοντας τα όπλα τους, ενώ στη σφαγή συμμετείχε και Ελλαδίτης αξιωματικός. Εκείνη τη νύχτα ο Σουάτ είδε με τα μάτια του όλα τα αγαπημένα του πρόσωπα να πέφτουν νεκρά δίπλα του. Ανάμεσά τους ήταν και ο ίδιος, ο οποίος προσποιήθηκε τον νεκρό. Προηγήθηκαν φωνές και κραυγές. «Ένας από τους εκτελεσθέντες έπεσε πάνω μου», θυμάται, λέγοντας πως συνειδητοποίησε ότι ήταν ακόμα ζωντανός μόνο όταν σταμάτησαν οι πυροβολισμοί. «Είχα κάποια τραύματα στο στήθος και τα χέρια, ενώ μια σφαίρα έξυσε το κεφάλι μου. (…) Μόλις βρήκα ευκαιρία σηκώθηκα και έτρεξα. Δεν είχα χρόνο ούτε να κλάψω». Όταν μερικούς μήνες μετά η ΟΥΝΦΙΚΥΠ προσπάθησε να διερευνήσει την υπόθεση, οι δολοφόνοι ξέθαψαν τα θύματα και τα έθαψαν στη Γεράσα. Οι επιβάτες του δεύτερου λεωφορείου εκτελέστηκαν και θάφτηκαν στην Παρεκκλησιά. Η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους εντόπισε και ταυτοποίησε σχεδόν όλα τα θύματα της Τόχνης. Οι φονιάδες της Τόχνης παραμένουν επίσης ατιμώρητοι.

Η αποκάλυψη των σφαγών είχε προκαλέσει τότε συγκλονισμό εντός και εκτός Κύπρου, ενώ φούντωσε και τη δολοφονική μανία του προελαύνοντος Αττίλα σε βάρος των Ε/κ που ξεριζώνονταν από τα χωριά τους. Πολλοί Ε/κ που είχαν αιχμαλωτιστεί από τον τούρκικο στρατό διηγούνται τα άγρια βασανιστήρια που υπέστησαν από τους Τούρκους, τα οποία παρουσιάζονταν από τους εισβολείς ως «αντίποινα» για τις σφαγές αυτές. Με άλλα λόγια, οι χουντικοί και οι εοκαβπταζήδες, αφού προσκάλεσαν -με το πραξικόπημα- τον Αττίλα, αντί να πολεμήσουν τον τούρκικο στρατό προτίμησαν να δολοφονούν αιχμαλώτους και γυναικόπαιδα στα μετόπισθεν. Την ίδια ώρα οι απλοί Ε/κ -στρατιώτες και πολίτες- πλήρωναν το τίμημα της προδοσίας.


Συγκάλυψη, διαστρέβλωση, εκμετάλλευση
Η νέα γενιά των Ε/κ ελάχιστα γνωρίζει για τα εγκλήματα της ε/κ ακροδεξιάς σε βάρος των Τ/κ. Σπάνιες φωτεινές εξαιρέσεις είναι οι περιπτώσεις που έγιναν παρουσιάσεις σε ε/κ ΜΜΕ. Οι Ε/κ εθνικιστές αρνούνται να μιλήσουν για τα εγκλήματα του φασισμού κατά των Τ/κ, προτάσσοντας το πρόσχημα ότι «έτσι απενοχοποιείται η Τουρκία για την εισβολή». Η αλήθεια είναι ότι πολλοί από όσους ενοχλούνται από τις αναφορές σε αυτές τις σφαγές συνδέονται ιδεολογικοπολιτικά, ενδεχομένως και συγγενικά -ζούμε άλλωστε σε ένα πολύ μικρό τόπο- με τους εγκληματίες, οι οποίοι μέχρι σήμερα κυκλοφορούν ελεύθεροι, ατιμώρητοι και αμετανόητοι. Όλοι αυτοί επιλέγουν να αποσιωπούν ή να σχετικοποιούν αυτά τα εγκλήματα γιατί διαλύουν τους μύθους περί «άσπιλης ελληνικής φυλής». Μάλιστα αποδίδουν ειρωνικά τη φράση «εκάμαμεν τζαι εμείς πολλά» σε όσους μιλούν για αυτές τις σφαγές, θέλοντας να τους παρουσιάσουν ως οπαδούς της συλλογικής ευθύνης ολόκληρης της ε/κ κοινότητας. Βέβαια πρόκειται για συνειδητά ψέματα διότι τουλάχιστον το ΑΚΕΛ δεν έχει πει ποτέ ότι «εκάμαμε τζαι εμείς» τέτοια εγκλήματα, αλλά το αντίθετο: «τα εκάμετε εσείς!», οι φασίστες ένθεν και ένθεν του συρματοπλέγματος. Η ευθύνη και η ντροπή ανήκει στο φασισμό και όχι στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Γι’ αυτό άλλωστε το ΑΚΕΛ δεν αντιπαραβάλλει με συμψηφισμό τα εγκλήματα του ελληνοκυπριακού φασισμού με αυτά του τουρκοκυπριακού φασισμού, αλλά τα αθροίζει ως τα συνολικά εγκλήματα του φασισμού κατά του κυπριακού λαού.

Παράλληλα, διαστρέβλωση υπάρχει και από τη σκοπιά της κοσμοπολίτικης φιλελεύθερης αντίληψης για το Κυπριακό, η οποία αποσπά το ζήτημα της εθνοτικής βίας στην Κύπρο από το συνολικό ιστορικοπολιτικό πλαίσιο των ξένων επεμβάσεων και σχεδιασμών στην Κύπρο, παρουσιάζοντας το Κυπριακό ως πρόβλημα μόνο -ή έστω πρωτίστως- αντίπαλων εθνικισμών. Αυτή η αντίληψη προσπερνά το γεγονός ότι το εθνικιστικό μίσος μεταξύ των δύο κοινοτήτων δεν έπεσε από τον ουρανό αλλά υποδαυλίστπκε από τον ιμπεριαλιστικό παράγοντα και τις «μητέρες πατρίδες». Ότι όλα αυτά αποτελούσαν μέρος του Νατοϊκού σχεδίου για να διχοτομηθεί το νησί και να προωθηθεί η «διπλή ένωση» με τις Νατοϊκές μητέρες πατρίδες. Αυτή η θεώρηση συμπληρώνεται με μια πολιτική αντίληψη για τη λύση του Κυπριακού που εστιάζει μόνο στην ψυχολογική συμφιλίωση των δύο κοινοτήτων, χωρίς να αναδεικνύεται ως θεμελιώδης προϋπόθεση η οριστική απαλλαγή της Κύπρου από τους ξένους στρατούς, τους εγγυητές και τους κηδεμόνες.

Η πιο εξοργιστική εκμετάλλευση των εγκλημάτων αυτών γίνεται από τους τουρκικούς σοβινιστικούς κύκλους με στόχο να αποπροσανατολίσουν από την τουρκική κατοχή τα δικά τους φοβερά εγκλήματα σε βάρος των Ε/κ αλλά και την καταπίεση που υφίσταται η τ/κ κοινότητα από την Άγκυρα. Βαθύτερος στόχος της τουρκικής σοβινιστικής προπαγάνδας είναι να πείσει ότι οι Ε/κ αποτελούν κίνδυνο για τους Τ/κ και συνεπώς ο τουρκικός στρατός θα πρέπει να παραμείνει στο νησί για να… εγγυάται την ασφάλειά τους. Και ότι όλα αυτά αποδεικνύουν τάχα ότι οι δύο κοινότητες δεν μπορούν να ζήσουν μαζί και άρα η Κύπρος πρέπει να διχοτομηθεί σε δύο ανεξάρτητα κράτη.

Η αλήθεια φωτίζει το δρόμο
Μόνο η Αριστερά και ορισμένοι άλλοι συνεπείς υπερασπιστές της ιστορικής αλήθειας επέμεναν όλα αυτά τα χρόνια -με κόστος να λοιδορούνται ως ανθέλληνες και προδότες- να υπενθυμίζουν την άβολη αλήθεια ότι εγκλήματα διαπράχθηκαν από στοιχεία και των δύο κοινοτήτων και συγκεκριμένα από την ε/κ και την τ/κ φασιστική ακροδεξιά. To ΑΚΕΛ υπενθυμίζει αυτά τα εγκλήματα και τονίζει ότι «αν δεν πούμε την αλήθεια, όλη την αλήθεια και μόνο την αλήθεια, δεν πρόκειται να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο κοινότητες». Και η αλήθεια είναι ότι στον κατάλογο της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων της Κύπρου μαζί με τους 1.510 Ε/κ αγνοούμενους υπήρχαν και 492 Τ/κ αγνοούμενοι. Κανένας άνθρωπος με στοιχειώδη αξιοπρέπεια, ανεξάρτητα από πολιτική τοποθέτηση ή άποψη για το Κυπριακό, μπορεί να αποφεύγει ερωτήματα όπως το πώς βρέθηκαν μαζικά μέσα σε πηγάδια παιδιά Τ/κ, τα οστά των οποίων ανακαλύπτονται σήμερα.

Η αναγνώριση των εγκλημάτων αυτών ούτε δικαιολογεί ούτε σβήνει το -συνεχιζόμενο άλλωστε- άλγος της τουρκικής κατοχής ούτε τα εγκλήματα του τ/κ σοβινισμού κατά των Ε/κ. Αντίθετα, συμπληρώνει την ιστορική εικόνα του ιμπεριαλιστικού εγκλήματος που συντελέστηκε σε βάρος ολόκληρου του κυπριακού λαού. Και είναι η ιστορική αλήθεια -ακόμα και αυτή που ενοχλεί- που οδηγεί στην αλληλοκατανόηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Είναι η ιστορική αλήθεια -και όχι η αποφυγή των ενοχλητικών όρων ή των άβολων πτυχών της ιστορίας- που συμβάλλει στη δημιουργία στέρεου εδάφους για πραγματική συμφιλίωση των δύο κοινοτήτων η οποία πρέπει να εκφράζεται πρωτίστως ως κοινός αγώνας ενάντια στο κατοχικό και διχοτομικό στάτους κβο.

Του Γιώργου Κουκουμά (μέλος της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ)
Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας Χαραυγή (Κυριακή, 12 Αυγούστου 2018) 

Δευτέρα 6 Αυγούστου 2018

Ένα πεύκο στη Νέα Μάκρη μίλησε (αναδημοσίευση)


Ένα πεύκο στη Νέα Μάκρη μίλησε 



Γεια σας. Είμαι ένα πεύκο στη Νέα Μάκρη.  Είμαι ένα είδος που κάποιοι ονομάζουν και κουκουναριά. Αλλά έχω και «διεθνή» ονομασία. Pinuspinea. 

Ζω στην οδό Λιβισίου, στην άκρη ενός πεζοδρομίου. Κάποτε τα σπίτια γύρω μου ήταν πιο χαμηλά, με αυλές. Τώρα γύρω μου έχουν «φυτρώσει» πολυκατοικίες, πιο γρήγορα απ’ ότι φύτρωσα εγώ. Κι εδώ που είμαι, βλέπω πλέον περισσότερα αυτοκίνητα παρά ανθρώπους ή δέντρα. 

Όπως είπαμε, ζω σε ένα δρόμο που λέγεται «Λιβισίου». Πλέον, έχω πατήσει τα πενήντα και ξέρω πολλά. Κάποτε και το Λιβίσι και η Μάκρη βρίσκονταν στη Μικρασία. Μετά το ’22, «μεταφέρθηκαν» εδώ. Δηλαδή δε μεταφέρθηκαν ακριβώς, φτιάχτηκαν ξανά, από το μηδέν. Όταν πρωτοήρθαν εδώ οι πρόσφυγες, σε αυτούς τους δρόμους ολόγυρά μου, βρίσκονταν μόνο κι άλλα πεύκα σαν και μένα, αδέρφια μου. Εγώ βέβαια είμαι πιο νέο, αλλά –όπως είπαμε- ξέρω την ιστορία. Τώρα πλέον κοιτάζω τριγύρω και βλέπω όλο και λιγότερα αδέρφια μου. Αλλά καταλαβαίνω. Κάπου έπρεπε να ζήσουν κι αυτοί οι άνθρωποι. Μας έλαχε να ζήσουμε μαζί… 

Ξέρω βέβαια ότι και σήμερα στη γύρω περιοχή βρίσκονται ακόμα χιλιάδες αδέρφια μου.  Είτε δυτικά προς το Διόνυσο, είτε νότια προς το Ζούμπερι, είτε βόρεια στο Μαραθώνα και στο Σχινιά, ζουν πάρα πολλά αδέρφια μου. Τόσα πολλά πεύκα που αν τα κοιτάς από μακριά χάνεται το μάτι σου στο πράσινο κι ύστερα στο γαλάζιο του Ευβοϊκού. 

Κάπως έτσι ήταν κι εκεί. Στο Μάτι. Τώρα πια ξέρω ότι είναι πολύ διαφορετικά. 
Εκείνη τη μέρα είδα τον καπνό και μύρισα εκείνη την αποπνικτική μυρωδιά. Σκέφτομαι όλους αυτούς που έφυγαν και πονάω. Τους ανθρώπους και τα αδέρφια μου… 

Τις τελευταίες μέρες έχουν ειπωθεί πολλά για τη σχέση μας με τους ανθρώπους. Γι’ αυτά θέλω να μιλήσω. Είπανε για μας τα πεύκα ότι είμαστε πολύ επικίνδυνα, κάτι σαν όπλα της φωτιάς. Ότι είμαστε «δαδιά», ανά πάσα στιγμή έτοιμα να ανάψουμε. Γράψανε μέχρι κι ότι οι Ρωμαίοι απαγόρευαν στις πόλεις τους τα πεύκα, για παν ενδεχόμενο… 

Κι έτσι να είναι-γιατί αυτή είναι η φύση μας- εμείς τι φταίμε;Τι φταίμε -αλήθεια- όταν η φωτιά χρησιμοποιεί το σώμα μας…; 

Άλλοι πάλι επαναλαμβάνουν ότι παλιά, λέει, δεν υπήρχαμε στο Μάτι. Ότι μας φυτέψανε οι παραθεριστές, όταν στην περιοχή φτιάχτηκαν εξοχικές κατοικίες. Χρησιμοποιούν μάλιστα και μια αεροφωτογραφία του ’47, που δείχνει ότι στο Μάτι υπήρχαν χωράφια και λιβάδια. Να η απόδειξη, λένε, ότι τα πεύκα ήρθαν μετά… 

Όχι, δεν λέει ψέματα η φωτογραφία. Αλλά θα είχε ενδιαφέρον να δούμε τι υπήρχε πιο πριν, πριν το ’47, και αν έμοιαζε με αυτό που έγινε μετά. Με άλλα λόγια: το να υπάρχουν πεύκα εκεί, είναι στη φύση της περιοχής. Της ευρύτερης περιοχής από τους πρόποδες της Πεντέλης μέχρι εκεί που σκάει το κύμα του Ευβοϊκού. Φυσικά, όταν η γη γινόταν καλλιεργήσιμη, δεν επέτρεπε την ανάπτυξή τους… 

Αλλά στη μετέπειτα περίοδο, ακόμα κι αν κάποιοι παραθεριστές φύτεψαν οι ίδιοι πεύκα, το πεύκο θα φύτρωνε ούτως ή άλλως. Και η απόδειξη είναι ότι υπάρχει παντού ολόγυρα. Στη Ραφήνα, στο Ζούμπερι, στο Νέο Βουτζά, σε όλη την πλαγιά του Διονύσου, στη Ραπεντώσα, στην Ανατολή, στο Μαραθώνα, στο Σχινιά… Πάνω και κάτω από τη Λεωφόρο Μαραθώνος. Το πεύκο στην περιοχή αυτή είναι, όπως λέμε, αυτοφυές. 

Εάν κάποιος πάρει ένα χέρσο οικόπεδο εδώ και το αφήσει απείραχτο, το «εγκαταλείψει» στη βλάστηση της περιοχής, εμείς τα πεύκα κάποια στιγμή, με το πέρασμα των χρόνων, θα έρθουμε…Θα μας φέρει ο άνεμος, το νερό, όλα αυτά που μεταφέρουν τους σπόρους… Η φύση έχει τους τρόπους της… 

Και βέβαια το πεύκο δεν είναι αυτοφυές μόνο στην Ανατολική Αττική, αλλά και σ’ ένα μεγάλο μέρος της Ελλάδας. 

Μ’ αυτά θέλω να πω ότι άνθρωποι, ζώα, πεύκα και άλλα δέντρα, είναι από την ίδια πλευρά. Είναι από την ίδια πλευρά και στη μεγάλη καταστροφή που έγινε εδώ. Και γενικά. Ζούμε μαζί. Μαζί μεγαλώνουμε… 

Κάτω από τη σκιά που ρίχνω εγώ και τα αδέρφια μου σε αυτά τα μέρη, τόσοι άνθρωποι έχουν ξαποστάσει, έχουν κοιμηθεί μέσα στους ήχους των τζιτζικιών, έχουν φιληθεί δίπλα στη θάλασσα, έχουν ερωτευτεί… 

Τόσα μικρά παιδάκια κάνουν εμένα και τα αδέρφια μου να γελάμε κρυφά, όταν τα αγκυλώνουν οι βελόνες μας. Αλλά και τόσο πολύ ταλαιπωρούμαστε όταν μας τραντάζει το αυγουστιάτικο μελτέμι –ιδιαίτερα δυνατό εδώ- την ίδια στιγμή που εσείς οι άνθρωποι χαίρεστε τη θάλασσα… 

Ζούμε μαζί… Αλλά βιώνουμε μαζί και τον κίνδυνο, όταν η φωτιά κατεβαίνει από το βουνό, όταν καταστρέφει τα πάντα στο διάβα της… 
Και μαζί ξαναγεννιόμαστε…Έχουν ειπωθεί τόσα για τα κουκουνάρια μας που στη διάρκεια της φωτιάς εκτινάσσονται πυρωμένα, αλλά δεν έχει ειπωθεί το άλλο, ότι το ίδιο το κουκουνάρι είναι αυτό που μπορεί να προφυλάξει το σπόρο από τη φωτιά. Όταν καίγομαι και το κουκουνάρι εκτινάσσεται, ρίχνει το σπόρο μακριά και τον μεταδίδει. Μπορεί να προφυλάξει τη ζωή δηλαδή. Κι ο σπόρος που έχει σωθεί, αργότερα, με το πέρασμα του χρόνου, θα ξαναπετάξει βλαστό.Για να γίνει το πεύκο ξανά. Και το πευκοδάσος. 

Ναι, έχω και αυτήν την ιδιότητα… Μπορεί να ξαναγεννηθώ μέσα από τις στάχτες μου… 
Στη διάρκεια της ζωής μου εδώ στη Νέα Μάκρη, παραμένω στο ίδιο σημείο και έχω δει γύρω μου να αλλάζουν πολλά… Ένα δεν έχει αλλάξει. Το ότι ζούμε μαζί με τον άνθρωπο. Κι είμαι σίγουρο ότι κι ο άνθρωπος αν το σκεφτεί, θα διαπιστώσει το ίδιο πράγμα… 

Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι το αν,παλιότερα,στις περιοχές που κάηκαν, υπήρχαν ή δεν υπήρχαν πεύκα, υπήρχαν ή δεν υπήρχαν δέντρα. Εμείς είμαστε κομμάτι αυτού που υπήρχε και θα υπάρχει. Είμαστε κομμάτι του μεσογειακού οικοσυστήματος. 

Και μαζί, θα φανταστούμε ξανά τη ζωή μας και από εδώ και πέρα, όταν το καμένο χώμα ξαναπετάξει βλαστό… 

Το πεύκο άκουσε ο Γιώργος Διάκος 
Στη φωτογραφία εικονίζεται η οδός Λιβισίου στη Νέα Μάκρη. 


Κυριακή 5 Αυγούστου 2018

Κανένα δικαίωμα στη σιωπή (αναδημοσίευση)



Ο θάνατος υπερβαίνει τις «ερμηνείες». Γι’ αυτό ίσως μια πρώτη φυσική αντίδραση είναι η σιωπή. Χρειάζεται να σταθεί κανείς σεβαστικός απέναντι στο μη αναστρέψιμο. Να βιώσει την απώλεια, να συγκλονιστεί χωρίς δικαιολογίες, χωρίς ερμηνείες, χωρίς θυμό, χωρίς συγκατάβαση, με σκέτο πόνο. Αλλά αν δεν θέλουμε αυτός ο πόνος να αγγίξει κι άλλους, αν δεν θέλουμε να γίνει μοίρα, αν δεν θέλουμε να γίνει απελπισία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μια κοινωνία, τότε η επόμενη μέρα απαιτεί εξηγήσεις, απαντήσεις και σχεδιασμό για να μην ξανασυμβεί . Και παράλληλα απαιτεί στήριξη όσων έχουν πληγεί γιατί η πραγματικότητα δεν περιμένει.

Αυτές τις ημέρες ειπώθηκαν και γράφτηκαν πολλά .Δημιουργήθηκαν δύο βασικά αντίπαλες αφηγήσεις:

Η κυβερνητική αφήγηση που βασίστηκε σε δύο άξονες:
Βασική αιτία της καταστροφής είναι ο τρόπος δόμησης αποτέλεσμα παλαιότερων, διαχρονικών παραδοχών και δυσλειτουργιών σε σχέση με την περιαστική οικιστική επέκταση, και

Ειδικά στο συγκεκριμένο επρόκειτο για ένα «ασύμμετρο» το οποίο δύσκολα θα μπορούσε να προβλεφθεί και αντίστοιχα να σχεδιαστεί η αντιμετώπισή του.

Απέναντι σε αυτούς τους ισχυρισμούς αναπτύσσονται μια σειρά από αντιδράσεις απαντήσεις:

-Υπήρξε επιχειρησιακή ανετοιμότητα αλλά και ανεπάρκεια τόσο των κρατικών όσο και των κυβερνητικών παραγόντων.

-Υπήρξε υποβάθμιση στην ανάπτυξη των μέσων προστασίας, συμπεριλαμβανόμενου και του ανθρώπινου δυναμικού με πολλαπλές αιτίες μεταξύ των οποίων σημαντικότατη και αυτή των δημοσιονομικών πολιτικών των μνημονίων.

-Υπήρξε αβελτηρία, αν όχι ηθελημένη υποχώρηση σε αναγκαίες πολεοδομικές παρεμβάσεις ώστε μεταξύ άλλων να αντιμετωπιστούν και τέτοιοι κίνδυνοι.

Κάπου στο πλάϊ αυτής της κεντρικής αντιπαράθεσης αναπτύχθηκαν δύο επιχειρήματα που μετατόπισαν στο κοινωνικό, έναντι του πολιτικού τη συζήτηση.

-Σήμερα προέχει η αλληλεγγύη και η άμεση ανακούφιση των πληγέντων, η συζήτηση για τις ευθύνες μπορεί να ακολουθήσει

-Υπάρχει σοβαρό μερίδιο ευθύνης στους αυθαιρετούχους οικιστές οι οποίοι λειτουργώντας επιπόλαια και εγωιστικά δημιούργησαν μια συνθήκη παγίδα.

Από την πρόταση του Δήμου Μαραθώνα να ενταχθεί όλη η περιοχή στο σχέδιο και να «τελειώνουμε» με το Δάσος ως την πρόταση να κηρυχθεί όλη περιοχή αναδασωτέα και να «τελειώνουμε» με τους αυθαίρετους οικιστές ένας σύντομος δρόμος ανευθυνότητας και αναλγησίας.

Δεν είναι εδώ σε αυτό το κείμενο που θα δοθούν οι απαντήσεις. Οι απαντήσεις θέλουν χρόνοι, μελέτη και βούληση. Εδώ θα προσπαθήσω να θέσω τα κρίσιμα επίδικα κατά παράθεση και χωρίς αξιολογική σειρά. Την βαρύτητα του καθενός θα την βρούμε σε ένα σοβαρό πόρισμα.

Α. Η μικροιδιοκτησία και η εκμετάλλευση της γης, η αντιπαροχή και η αυθαίρετη δόμηση υπήρξε το διαχρονικό deal (μέχρι την πρόσφατη κρίση του 2008) μεταξύ κεφαλαίου και μικρομεσαίων στρωμάτων αλλά ακόμα και λαϊκών τάξεων και η δημιουργία μιας συμμαχίας, μέσω αυτής της μικρότερης ή μεγαλύτερης καλλιέργειας της αυταπάτης μιας κοινωνικής ευημερίας και προσομοίωσης πρόσβασης στο μοντέλο ζωής της αστικής τάξης. Και αν ο μικροοικιστής ικανοποίησε μια ατομική ανάγκη ή μια ναρκισσιστική προβολή κάποιοι αποκόμισαν σημαντικά κέρδη από αυτή τη διαδικασία. Μεγαλοκαταπατητές, εργολάβοι, δημόσιοι «λειτουργοί» και πολιτικές εξουσίες που οργάνωσαν και συγκάλυψαν τις καταστροφικές αυτές πρακτικές. Και ανάμεσα σ όλους αυτούς και τον μεμονωμένο οικιστή δεν υπάρχει «συμμετρία» στο έγκλημα.

Σε όλο αυτό το διάστημα οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές είτε εντάχθηκαν στο σχέδιο, είτε εξασφάλισαν αποχαρακτηρισμό των δασικών τους τμημάτων είτε εξασφάλισαν την τακτοποίηση και μη κατεδάφιση των αυθαιρέτων με την ένταξη στους διαδοχικούς νόμους περί αυθαιρέτων με τελευταίο τον 4495/2017. Σε όλο αυτό το διάστημα οι ιδιοκτήτες πλήρωσαν πρόστιμα ένταξης και διατήρησης, δημοτικά τέλη, συνδέθηκαν «νομίμως» με τα δίκτυα. Πλήρωσαν ΕΡΤ , ΕΝΦΙΑ, φόρους μεταβίβασης. ΟΙ περιοχές αυτές έχουν μια ζωή πλέον του μισού αιώνα. Μέσα σε αυτό το διάστημα η πολιτεία (κρατικοί φορείς και κυβερνήσεις), όφειλαν να εντοπίσουν τα προβλήματα και είχαν όλα τα περιθώρια παρέμβασης. Αυτό που έλειψε ήταν η βούληση ανάληψης του πολιτικού κόστους μιας σχετικά «αντιλαϊκής» παρέμβασης. Βούληση όμως που περίσσεψε όταν από την εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων εξυπηρετήθηκαν άλλες δεσμεύσεις και συμφέροντα. Μια κυβέρνηση που μπορεί εύκολα να καταδικάσει σε φτώχεια χιλιάδες συνταξιούχους αναρωτιέται κανείς γιατί δεν θα μπορούσε να γκρεμίσει μερικές παράνομες μάντρες. Ας θυμηθούμε εδώ ότι όταν ψηφίστηκε ο νόμος 1337/83 που προέβλεπε κατά τη διαδικασία της ένταξης στο σχέδιο αλλά και της νομιμοποίησης εισφορά σε γή και χρήμα, σύσσωμη η αντιπολίτευση (μηδέ της αριστεράς εξαιρούμενης) κατήγγειλε την εισφορά σε γη οδηγώντας στην τελική κατάργηση του υποχρεωτικού χαρακτήρα της και στην διατήρηση του άναρχου και εξαιρετικά προβληματικού τρόπου δόμησης των εκτός σχεδίων περιοχών και των περιοχών αυθαιρέτων.

Μεγάλη η συζήτηση σήμερα για το κατά πόσον το Μάτι όταν ξεκίνησε να χτίζεται ήταν δασική η αγροτική γη. Μια συζήτηση που αφορά κυρίως τις νομικές διαστάσεις την όποιας σημερινής παρέμβασης. Αυτό που έχει ωστόσο σημασία είναι ότι το Μάτι σήμερα είναι Δάσος και μάλιστα κατοικημένο . Και θα όφειλε να έχει αυξημένες μέριμνες στον τομέα της πυροπροστασίας.

Β. Οι καταγγελίες για ελλιπή σχεδιασμό περιορισμένα μέσα, μειωμένο προσωπικό, ελλειμματική αντίδραση της πολιτικής προστασίας, ανυπαρξία ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών, έρχονται από κάθε κατεύθυνση. Ας καταγραφούν και ας δημοσιοποιηθούν. Οι τοπικοί Δήμοι, η περιφέρεια, και οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς έχουν ευθύνη. Ευθύνη έχει κεντρικά και η κυβέρνηση σε σχέση με το ποιες ήταν οι ενέργειες της για την αντιπυρική θωράκιση μιας χώρας με υψηλό κίνδυνο φωτιάς, η οποία μέχρι σήμερα έχει υποστεί πλήθος καταστροφές και επανειλημμένα έχει θρηνήσει ανθρώπινες ζωές. Να επισημάνουμε εδώ ότι οι σεισμοί του 1981 και 1999 στην Αθήνα προκάλεσαν σοβαρές τροποποιήσεις στους αντισεισμικούς κανονισμούς με αποτέλεσμα να διαθέτουμε σήμερα έναν ιδιαίτερα αξιόπιστο αντισεισμικό κανονισμό. Ποιες σχετικές ενέργειες ακολούθησαν αντίστοιχες καταστροφές στον τομέα της πυροπροστασίας; Ίσως γιατί θεωρούμε ότι οι δασικές πυρκαγιές που καταστρέφουν κυρίως το φυσικό περιβάλλον δεν συντελούν σε σοβαρές απώλειες, οι δε ανθρώπινες ζωές που χάνονται μέχρι σήμερα θεωρούνταν ατυχή περιστατικά.

Σε μια χώρα λοιπόν που έχει επανειλημμένα βρεθεί αντιμέτωπη με καταστροφικές πυρκαγιές δεν επιτρέπεται να μιλάμε για ασύμμετρα φαινόμενα. Η έννοια του ασύμμετρου φαινόμενου όπως εμφανίζεται σε κάθε σύστημα που χρήζει μέριμνας –προστασίας (φωτιές, πλημμύρες, σεισμοί, τροχαία ατυχήματα κλπ) δεν είναι τίποτε άλλο από υπολογισμός πιθανότητας κόστους. Αυτή η συσχέτιση είναι εγγενής στους όποιους υπολογισμούς. Τι γίνεται όμως όταν ένα ακραία νεοφιλελεύθερο σύστημα βάζει την ανθρώπινη ζωή σε δεύτερη μοίρα. Τι γίνεται όταν αναπτύσσεται μια θεωρεία που υποστηρίζει ότι το κόστος πρόληψης πρέπει να μειωθεί όταν οι στατιστικές πιθανότητες μας λένε πως συμφέρει περισσότερο το κόστος αποζημίωσης των θυμάτων;

Μετά τις φονικές πυρκαγιές της Ηλείας το 2007με τους 63 νεκρούς η πολιτεία δεν απέδωσε καμία ευθύνη. Μόνο κάποιοι από τους συγγενείς κατάφεραν μικρές καταδίκες κάποιων υπευθύνων μετά από πολύχρονους δικαστικούς αγώνες. [1]

Μικρή αλλά όχι άχρηστη υποθήκη αυτής της τραγωδίας είναι η ειδοποίηση που φθάνει σε κάθε σπίτι της περιοχής εκεί γύρω στον Απρίλιο υπενθυμίζοντας την υποχρέωση να έχεις ένα καθαρό οικόπεδο από ξερά χόρτα επί ποινή προστίμου.

Γ. «Το Μάτι θα καεί όταν ο αέρας θα κατέβει με ταχύτητα από το βουνό» αναφέρει μια οικίστρια να λέει συχνά η γιαγιά της. Το Μάτι κάηκε όπως θα καούν και άλλες περιοχές με αντίστοιχα χαρακτηριστικά αν δεν ληφθούν μέριμνες.

Η σημερινή παρέμβαση πρέπει να βασίζεται σε ένα τρίπτυχο:
-Μέριμνα για όσους έχουν πληγεί
Για μια ακόμα φορά (ας κρατήσουμε την πρόσφατη μεγαλειώδη κινητοποίηση αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες), η κοινωνία επιδεικνύει συνοχή και ισχυρά ανακλαστικά. Πλήθος προσφορών σε είδος αλλά και σε χρόνο από τους απλούς πολίτες, αλλά και ελλειμματική οργάνωση και συντονισμός από τους θεσμικούς φορείς. Δύσκολο να τους παρακάμψεις ιδιαίτερα σε μια στιγμή που οι κάτοικοι της περιοχής κατακλύζονται από απελπισία και αντικειμενικά έχουν μεγάλη δυσκολία να αυτοοργανωθούν. Να είμαστε εκεί με εγρήγορση , κατανόηση και σεβασμό στους ανθρώπους που έχουν πληγεί είναι η μια πλευρά της αλληλεγγύης. Η άλλη πλευρά είναι να παραμείνουμε… Μέχρι την αποκατάσταση και τη δικαίωση. Ποιος άραγε θυμάται σήμερα τους πυρόπληκτους της Ηλείας. Η κρατική μέριμνα ολοκληρώθηκε με τα 3000 Ευρώ που μοιράστηκαν με ευκολία.

-Απόδοση ευθυνών
Σε κάθε συνθήκη όσο ακραία και αν είναι υπάρχουν δύο στάδια κατά τα οποία λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με την ασφάλεια των πολιτών. Το πρώτο αφορά την πρόληψη τόσο ως προς την μείωση της πιθανότητας να συμβεί ένα γεγονός όσο και ως προς την προετοιμασία για τη αντιμετώπισή του.

Το δεύτερο αφορά την επιχειρησιακή αντιμετώπιση του ίδιου του γεγονότος, τις αποφάσεις που λαμβάνονται και τους τρόπους που υλοποιούνται Και στα δύο στάδια είναι φανερό ότι υπάρχουν ευθύνες. Διαχρονικές αλλά και σημερινές. Πρέπει να εντοπιστούν και να αποδοθούν. Αλλιώς διαλύεται κάθε έννοια πολιτείας αν ο πολίτης αισθάνεται απόλυτα ανυπεράσπιστος απέναντι σε μείζονες κινδύνους.

-Και από σήμερα πρέπει να σχεδιαστεί το μέλλον
>Με σοβαρή καταγραφή και χαρτογράφηση της περιοχής τόσο ως προς τη εξέλιξή της στο χρόνο όσο και ως προς την κατάσταση μετά τις συνέπειες της πυρκαγιάς
>Με σεβασμό στους πληγέντες και άνοιγμα μιας ουσιαστικής συμμετοχικής διαδικασίας διαβούλευσης για το μέλλον της περιοχής.
>Με νέο σοβαρό διεπιστημονικό σχεδιασμό που θα είναι ταυτόχρονα δίκαιος ως προς τους πληγέντες, αλλά και θα εξασφαλίζει την αναδόμηση του συνολικού οικοσυστήματος της περιοχής την προστασία από μελλοντικές απειλές και την ποιότητα ζωής των οικιστών.
Και η μεθοδολογία μιας τέτοιας παρέμβασης θα πρέπει από σήμερα να εφαρμοστεί προληπτικά στις εκατοντάδες περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά που ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωπες με τέτοιες «ασύμμετρες» απειλές.

Οι χωρικές και όχι μόνο πολιτικές στην μεταπολεμική Ελλάδα σημαδεύτηκαν από την χωρίς κανόνες υπεράσπιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Η τελευταία κυβέρνηση που οδηγήθηκε να κυβερνήσει στο όνομα της αριστεράς δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Μεγάλα τμήματα της κοινωνίας μέχρι σήμερα υπήρξαν συνένοχα, αδιάφορα, παθητικά επικριτικά. Κάποιες κριτικές φωνές ήταν σχεδόν πάντα μειοψηφικές. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον κανένα δικαίωμα στη σιωπή.

Κυριακή 22 Ιουλίου 2018

Η αισθητική του τοπίου. Άρθρο - επιστολή του εικαστικού Γιάννη Καστρίτση, με αφορμή τα αιολικά στα Άγραφα


σημείωση για την ανάγνωση: δύσκολο να αφήσεις απαρατήρητη  την όποια φράση και την όποια λέξη απ'' όσα ο επιστολογράφος αναφέρει. Επεσήμανα με διαφορετικό χρώμα χαρακτήρων όσα βαθιά κέντρισαν τον υπαρξισμό μου.  

Αλήθεια ποιον ενδιαφέρει στις μέρες μας η ακεραιότητα της φύσης και πολύ περισσότερο αυτό που θα λέγαμε η αισθητική του τοπίου; Η αισθητική ανάγνωση της φύσης είναι ιστορικά και ιδεολογικά προσδιορισμένη και ξεκινά όταν ο άνθρωπος αποδεσμευμένος από τον καθημερινό πρακτικό βίο της επιβίωσής έχει την δυνατότητα να ατενίσει την φύση χωρίς καμιά σκοπιμότητα και κέρδος παρά μόνο την αισθητική απόλαυση και την εσωτερική του πληρότητα.

Η πλειονότητα των ανθρώπων που έζησαν και ζουν μέσα στην φύση την προσλαμβάνουν με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο από αυτόν του αποστασιοποιημένου επισκέπτη- παρατηρητή. Για αυτούς η φύση ήταν μέρος της καθημερινότητας τους και έπρεπε εκ των πραγμάτων να συνεργάζονται μαζί της, αν ήθελαν να επιβιώσουν. Το αποτέλεσμα αυτής της αμοιβαιότητας ήταν ο άνθρωπος να ζήσει στην μακραίωνη ιστορία του με μια ισορροπημένη σχέση με το φυσικό του περιβάλλον.

Σημαντικό στοιχείο του τοπίου είναι ότι έχει τη δυνατότητα διαρκώς να μεταμορφώνεται, να μας εκπλήσσει. Το ίδιο τοπίο δεν μπορούμε να το ξαναδούμε ποτέ. Τ’ Άγραφα κάθε μέρα είναι και διαφορετικά, άλλα βουνά, για αυτό μας γεννάται και μας ξαναγεννάτε η επιθυμία να ανεβαίνουμε για να τα απολαύσουμε. Σαν έναν πίνακα ζωγραφικής που θέλουμε να τον ξαναβλέπουμε ή ένα καλό τραγούδι που θέλουμε να το ξανακούμε.

Το βουνό, οι κορφές πάντα περιείχαν έναν συμβολισμό για τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές θρησκείες ήταν τόπος κατοικίας των θεών. Περιείχαν μυστήριο, ήταν το απόρθητο σημείο, ένας τόπος προσκυνήματος. Ήταν ο συμβολικός στόχος της πνευματικής προσωπικής και συλλογικής ανύψωσης. Για να φτάσει κανείς στην κορφή έπρεπε σωματικά και πνευματικά να κοπιάσει, να κάνει θυσίες να αποδεχτεί την θνητότητά του.

Στα δημοτικά μας τραγούδια οι κορφές είναι ο προνομιακός τόπος των αετών, το σημείο που ο άνθρωπος πάντα ζηλεύει και προσδοκά να φτάσει. Στερώντας από τον αετό την κορφή του ο άνθρωπος αυτοτραυματίζεται και ο ίδιος. Ο πληγωμένος αετός των δημοτικών τραγουδιών είναι ταυτόχρονα και ο τραυματισμένος, έκπτωτος άνθρωπος.

Για αυτό οι κορφές πρέπει να μένουν αλώβητες στους αιώνες, σημεία προς μια εν δυνάμει κατάκτηση.

Με την τοποθέτηση σιδερένιων τεράτων στις κορφές των βουνών, άνω των εκατό μέτρων χάνεται το μέτρο, η κλίμακα, απομαγεύονται οι κορφές, ο άνθρωπος υποβιβάζεται σε κηλίδα.

Ο άνθρωπος των ημερών μας στο όνομα της κυριαρχίας και της εκμετάλλευσης της φύσης χωρίς μέτρο και σχέδιο, θεωρεί ότι η φύση είναι χειραγωγήσιμη και ότι έχει την απόλυτη κυριαρχία. Όμως τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Για αιώνες ο άνθρωπος έζησε σε μια σχέση συνεργασίας και αμοιβαιότητας με το φυσικό του περιβάλλον.

Οι άνθρωποι που έζησαν στον ορεινό όγκο των Άγράφων, αγάπησαν και συνεργάστηκαν με αυτόν τον σκληροτράχηλο τόπο. Τον τόπο τους τον έκαναν τραγούδια για να απαλύνουν τον κόπο και τον πόνο τους και μας τον παρέδωσαν ακέραιο. Σήμερα για γνωστούς λόγους που δεν είναι του παρόντος ο θνήσκων αυτός τόπος ρήμαξε. Κάποιοι αποφάσισαν τώρα που είναι ευάλωτος να τον βγάλουν στο σφυρί, να τον ξεπουλήσουν, πράγμα που δεν το αποτολμούσαν χρόνια πριν όταν ο τόπος ήταν ζωντανός.

Όταν ο πατέρας μου στα 88 χρόνια για πρώτη φορά μπήκε στο νοσοκομείο για μια επέμβαση μου είπε ότι ήθελε να φύγει, να ξαναεπιστρέψει στον τόπο του, στο χωριό, εκεί που τον γνωρίζουν οι πέτρες και τα δένδρα. Εμείς τι θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές που θα θελήσουν να επιστρέψουν, να κατοικήσουν ή να επισκεφτούν αυτόν τον τόπο; Σιδερένια κουφάρια στις κορφές των βουνών!

Η απόφαση της κυβέρνησης και του πρώην Δημάρχου Αγράφων να υπογράψουν την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στα αλπικά τοπία των Αγράφων, δηλαδή να καταστρέψουν έναν μοναδικό τόπο, γεννά πολλά ερωτηματικά.


Ας μην αφήσουμε «τους καλοθελητές της πράσινης ανάπτυξης» να μείνουν στην ιστορία για την καταστροφή για πάντα ενός μοναδικού οικοσυστήματος, ενός από τα σημαντικότερα αλπικά τοπία και πολιτισμικά περιβάλλοντα της Ελλάδας αλλά και του κόσμου. Στον τόπο που άφησαν τα ίχνη τους ο Ευγένιος ο Αιτωλός, ο Κατσαντώνης, τον τόπο της Αντίστασης και της Ελεύθερης Ελλάδας αλλά και το πιο σημαντικό τον τόπο των πατεράδων μας, του αγροτοποιμενικού πολιτισμού που μας τον παρέδωσαν ακέραιο. Είναι ιεροσυλία, ένα εν εξελίξει έγκλημα στην μνήμη όλων αυτών των ανθρώπων.

Τα Άγραφα ανήκουν σε όλο τον κόσμο και κανείς δεν έχει κάποιο προνομιακό ιδιοκτησιακό καθεστώς. Ακόμη και αν το όφελος για τον Δήμο είναι μεγάλο, οφείλει να διαφυλάξει αυτή την κληρονομιά.

Ας μου επιτραπεί να μιλήσω με τη διττή ιδιότητά μου, ως δημότης Δάφνης που έζησε και μεγάλωσε σε αυτόν τον τόπο, αλλά και ως ζωγράφος που αργότερα προσπάθησε με κάθε τρόπο, μέσα από το έργο του να αναδείξει αυτόν τον τόπο και να τιμήσει τους ανθρώπους του. Με αυτή την διπλή ιδιότητα θα ήθελα να απευθύνω έκκληση στο νυν δήμαρχο και στο δημοτικό συμβούλιο Αγράφων να πάρουν σαφή θέση ενάντια στο σχεδιαζόμενο έγκλημα. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι ανάπτυξης ενός τόπου.

Τα Άγραφα που δημιουργήθηκαν πριν από τριάντα πέντε εκατομμύρια χρόνια πρέπει να μείνουν όπως είναι και να κρατήσουν ακέραια την μορφολογία που ο χρόνος σμίλεψε.

Είναι πολύ πιο δύσκολο να δημιουργείς από το να καταστρέφεις!

Το τοπίο που αντικρίζουμε απέναντί μας έχει τις ίδιες αναλογίες με αυτό που έχουμε μέσα μας. Αν το καταστρέψουμε κάτι θα αλλάξει και εντός μας, αλλά τότε θα είναι πολύ αργά...

Γιάννης Καστρίτσης
(Ο Γ. Κ. είναι δημότης Δάφνης Αγράφων και είναι Επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών Φλώρινας)


Πέμπτη 14 Ιουνίου 2018

Μουσική διαδήλωση-εκδήλωση στα Εξάρχεια (update)


Η Εκδηλωση Αναβλήθηκε λόγω καιρού για την Πέμπτη 21/6 την ίδια ώρα και με το ίδιο πρόγραμμα..

Ενάντια στις ναρκομαφίες
τον κοινωνικό κανιβαλισμό
και την αστυνομική καταστολή

Αγαπάμε τα Εξάρχεια
Μένουμε στα Εξάρχεια
Ζούμε στα Εξάρχεια

Αν θέλουμε να αγωνιστούμε για τα Εξάρχεια που αγαπήσαμε, ας ενισχύσουμε την εκδήλωση με την παρουσία μας.

(σε περίπτωση βροχής υπάρχει η δυνατότητα μέρη της εκδήλωσης να λειτουργήσουν σε στεγασμένους χώρους). Παράλληλα θα υπάρξει σχετική ενημέρωση.
ΛΑΪΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ




Κυριακή 10 Ιουνίου 2018

Τράπεζες: η παρανομία στο DNA τους (ΙΙ)


Στον παραπάνω πίνακα αποκαλύπτεται  σε όλη την έκταση το αποκρουστικό πρόσωπο του τραπεζικού παρακράτους. Σε ένα σύστημα δικαστικής εξουσίας που έχει εθιστεί να αποδίδει στο ακέραιο τη δικαιοσύνη των τραπεζών, υπήρξαν πολλοί δικαστές που, κάτω από το βάρος των πραγματικών στοιχείων, δεν μπόρεσαν να γείρουν τη ζυγαριά προς τη μεριά των τραπεζών. Βέβαια η διαδικασία της δικαστικής εναντίωσης των οφειλετών για την εκτιμηθείσα  αξία του ακινήτου με την οποία βγαίνει στο σφυρί, αποτελεί ένα από τα πολλά στάδια μιας δικαστικής διαμάχης με τις τράπεζες, στα οποία ο κάθε οφειλέτης έχει ηττηθεί παρα-κράτος. Αυτή είναι ίσως η τελευταία μάχη στην οποία και ελπίζει να κερδίσει λίγες χιλιάδες ευρώ ή  λίγο χρόνο ακόμη, πριν η αξιοπρέπειά του βγεί στο σφυρί μπιρ παρά. 

Σαν μαυραγορίτες
Αυτοί οι οφειλέτες, έστρεψαν τον θυμό τους προς τα εκεί που έπρεπε, ξοδεύοντας (είχαν τη δυνατότητα). Είναι όμως χιλιάδες αυτοί που στρέφουν το θυμό τους στον ίδιο τους το εαυτό, είτε γιατί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να προσφύγουν με νομικά μέσα, είτε γιατί έμαθαν για τα καλά πως η δικαιοσύνη των τραπεζών μόνο κατάθλιψη και θάνατο μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία. Όσοι δανείστηκαν για να αγοράσουν ένα σπίτι, όψιμα-πολύ όψιμα, ανακάλυψαν πης συνήψαν αγοραπωλησία με έναν μαυραγορίτη, την τράπεζα. Τους πούλησε το σπίτι ακριβά (φούσκα) και τώρα το αγοράζει (παίρνει πίσω) μπιρ παρά. Ας σκεφτούμε τον μαυραγοριτισμό της χρυσής λίρας στην κατοχή. Ή το σύγχρονο ήπιο μαυραγοριστισμό με το εμπόριο των λιρών. Αγορά 252 ευρώ, πώληση 304 ευρώ (σημερινές τιμές).

Όλη αυτή η δόλια μεθόδευση ξεκίνησε σε ανύποπτους χρόνους, με την επικουρία του κράτους, του φορολογικού και αναπτυξιακού οίστρου των κυβερνήσεών του, εποχές όπου ως γνωστόν οι φύλακες των ονείρων μας διήγαν βίον τριφυλλόν και ύπνον μακάριον.

Βέβαια η φάμπρικα των εμπορικών αξιών δεν είναι το μόνο όπλο των τραπεζών. Σε προηγούμενη ανάρτηση είχαμε αναφερθεί στο βάσανο της γραφειοκρατίας και την κωλυσιεργία των τραπεζών να τηρήσουν ακόμη και αυτά που οι ίδιες εισηγήθηκαν να ψηφισθούν σαν νόμοι (Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών). Μια τρίτη φάμπρικα είναι αυτή της τοκογλυφίας και της με κάθε τρόπο διόγκωσης της αρχικής οφειλής σε σημείο που είναι αδύνατο και πολλές φορές ασύμφορο στον οφειλέτη να ανταποκριθεί ακόμη και στην πιο ευνοϊκή πρόταση ρύθμισης που θα του κάνει η τράπεζα. Αλλά για αυτή τη φάμπρικα θα γράψουμε μια άλλη φορά.
Αυτοί οι 782 πολίτες που τόλμησαν να εναντιωθούν στην κατάφωρη αδικία γνώριζαν από πριν τον απηνή διωγμό που θα υποστούν από το παρακράτος των τραπεζών για αυτή τους την "αναίδεια". Παρακολουθώντας ανελλιπώς πάνω από τέσσερα χρόνια τους πλειστηριασμούς, μάθαμε πως όποιος οφειλέτης τόλμησε να προσφύγει δικαστικά κατά της αυθαιρεσίας των τραπεζών σε οποιοδήποτε στάδιο - ακόμη και σε αυτό της ανακοπής της διαταγής πληρωμής, μπήκε στον κατάλογο προγραφών, γνωρίζοντας το σκληρό πρόσωπο της δανείστριας τράπεζας: Κανένας συμβιβασμός, καμμιά ρύθμιση, κανένας οίκτος. Πλειστηριασμός ! Πρόσφατα μάλιστα τρείς οφειλέτες που είχαν δικαιωθεί ως προς την αξία του ακινήτου τους μπήκαν σε πρώτη προτεραιότητα στη λίστα των πλειστηριασμών. Οι οφειλέτες αυτοί έχασαν τα σπίτια τους (πρώτες κατοικίες).

Πιο συγκεκριμένα:
Από 1/1/2017 έως και σήμερα (6/6/2018) 782 οφειλέτες που τα ακίνητά τους έχουν μπεί στη διαδικασία του πλειστηριασμού, προσέφυγαν δικαστικά προκειμένου να επανεκτιμηθεί η εμπορική αξία του ακινήτου τους. Βάσει της ισχύουσας από το 2016 νομολογίας σαν αξία εκπλειστηριασμού λαμβάνεται υπόψη όχι η αντικειμενική αξία που ίσχυε έως και το 2015 αλλά η εκτιμώμενη εμπορική. Οι εκτιμητικές αρμοδιότητες έχουν από το νόμο παραχωρηθεί στο σώμα πιστοποιημένων εκτιμητών και αρμόδιο υπουργείο είναι αυτό της Ανάπτυξης. Η σχετική νομολογία είναι εδώ. Οι εκτιμητές είναι είτε εταιρείες ειδικού σκοπού-κατά βάση θυγατρικές των τραπεζών, είτε μεμονωμένοι μηχανικοί ή οικονομλόγοι. Το πόσο αντικειμενική και δίκαιη είναι η κρίση τους φαίνεται από τα στοιχεία που θα παραθέσουμε στη συνέχεια. Περιληπτικά να αναφέρουμε πως βάσει των δικαστικών αποφάσεων οι νέες τιμές που προσδιορίζονται είναι από 30% και πάνω από την ήδη αξία που προσδιορίστηκε από τους εκτιμητές.




Στατιστικά στοιχεία από 1//1/2017 έως 5/6/2018
πηγή: https://deltio.tnomik.gr/decisions

Στην περίοδο αυτή κρίθηκαν συνολικά 781 περιπτώσεις ενστάσεων για αναπροσαρμογή τιμής εκκίνησης
Έγιναν δεκτές 552 ποσοστό 70,6%
Απορρίφθηκαν 217 ποσοστό 27,8%
Αναρμοδιότητα δικαστηρίου 12 ποσοστό 1,4%

Πρωτοδικείο Αθήνας 
Κρίθηκαν σύνολο 201 περιπτώσεις
Έγιναν δεκτές 163 ποσοστό 81,10%
Απορρίφθηκαν 37 ποσοστό 18,40%
Αναρμοδιότητα δικαστηρίου 1 ποσοστό 0,5%

Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 
Κρίθηκαν σύνολο 114 περιπτώσεις
Έγιναν δεκτές 56 ποσοστό 49,1%
Απορρίφθηκαν 53 ποσοστό 46,5%
Αναρμοδιότητα δικαστηρίου 5 ποσοστό 4,4%
Από τη σύγκριση μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης ενδέχεται να προκύπτει ότι η ζυγαριά των δικαστών της συμπρωτεύουσας γέρνει προς τη μεριά των τραπεζών. 

ερώτημα αδαούς
προκύπτει αδίκημα ή συνέργεια σε αδίκημα ποινικού και αστικού χαρακτήρα με βάση αυτά τα αποτελέσματα ; Και  πως για παράδειγμα ο Σύλλογος Μηχανικών ή οι όποιες αρμόδιες αρχές σκέφτονται να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο ; Διότι μιλάμε για το Σώμα Πιστοπιημένων Εκτιμητών το οποίο υποτίθεται διασφαλίζει τα συμφέροντα και των οφειλετών.

Δευτέρα 4 Ιουνίου 2018

Τράπεζες: η παρανομία στο DNA τους (I)


Η "αντιδεοντολογική" εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας
του Αργύρη Αργυριάδη

Διαβάζουμε κατά καιρούς ότι οι τράπεζες προσπαθούν να ρυθμίσουν τα ληξιπρόθεσμα δάνεια των οφειλετών και ότι το πρόβλημα των "κόκκινων" δανείων αποτελεί πυριτιδαποθήκη στο μαλακό υπογάστριο του τραπεζικού συστήματος. Συμβαίνει, όμως, πράγματι αυτό; Και ποιές οι κυρώσεις των τραπεζών αν δεν χρησιμοποιούν επαρκώς τα νομικά εργαλεία που θέσπισε η πολιτεία (κώδικας δεοντολογίας, εξωδικαστικός μηχανισμός κλπ), τη στιγμή μάλιστα που στην πράξη τις τεράστιες κεφαλαιακές απώλειες τους κληθήκαμε - και θα ξανακληθούμε - να καλύψουμε συλλήβδην οι πολίτες και οι μέτοχοι αυτών;

Κατ’ εφαρμογή του Ν. 4224/2013, θεσπίστηκε για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ιδιωτών και επιχειρήσεων από την Τράπεζα της Ελλάδος, με την υπ’ αρ. 116/1/25.08.2014 Απόφαση της Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων, ο Κώδικας Δεοντολογίας. Ο τελευταίος θέτει ως κύριο και πρωταρχικό στόχο του την εξεύρεση συναινετικής λύσης μεταξύ δανειολήπτη και πιστωτικού ή χρηματοδοτικού ιδρύματος προκειμένου να μειωθεί με συμβιβαστικό τρόπο το δυσθεώρητο ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Βασική υποχρέωση που συνεπάγεται η εφαρμογή του Κώδικα, αποτελεί η τήρηση των διαδικασιών του, πριν την τυχόν καταγγελία της πιστωτικής σύμβασης. Κάθε τραπεζικό ίδρυμα, λοιπόν, υποχρεούται να θεσπίσει λεπτομερώς καταγεγραμμένη Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ.), στην οποία μπορούν να συμμετάσχουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα, πρωτοφειλέτες, συνοφειλέτες και εγγυητές, εφόσον διατηρούν τον χαρακτηρισμό του "συνεργάσιμου δανειολήπτη", όπως ορίστηκε με απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης ιδιωτικού Χρέους του Ν. 4224/2013.

Ειδικότερα, ένας δανειολήπτης είναι συνεργάσιμος έναντι των δανειστών του όταν: (i) παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας στους δανειστές, (ii) είναι διαθέσιμος σε επικοινωνία με τον δανειστή και ανταποκρίνεται με ειλικρίνεια και σαφήνεια σε κλήσεις και επιστολές του, (iii) προβαίνει σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών προς τον δανειστή αναφορικά με την τρέχουσα οικονομική του κατάσταση (iv) προβαίνει σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών, προς το δανειστή και (ν) συναινεί σε διερεύνηση εναλλακτικής πρότασης αναδιάρθρωσης με το δανειστή.

Περαιτέρω, η θεσπισθείσα Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων αποτελείται από πέντε στάδια. Κατά το πρώτο στάδιο, το ίδρυμα επικοινωνεί με τον πρωτοφειλέτη και, αν υπάρχει, τον εγγυητή, και του ζητεί να παράσχει τα απαιτούμενα οικονομικά στοιχεία. Στο δεύτερο και τρίτο στάδιο γίνεται συγκέντρωση και αξιολόγηση, αντίστοιχα, των οικονομικών στοιχείων του οφειλέτη, στο τέταρτο η τράπεζα οφείλει να προτείνει κατάλληλες λύσεις ρύθμισης και το πέμπτο στάδιο περιλαμβάνει τη διαδικασία εξέτασης των τυχόν ενστάσεων.

Η τράπεζα σε όλη τη διάρκεια του σταδίου της αξιολόγησης, οφείλει να καταβάλλει κάθε εύλογη προσπάθεια για να συνεργαστεί με τον δανειολήπτη προκειμένου να προσδιορίσει με ακρίβεια την ικανότητά του για αποπληρωμή του χρέους, με στόχο να καταλήξουν σε μια κατάλληλη λύση πριν προβεί σε καταγγελία της σύμβασης και εκκινήσει νομικές ενέργειες αναγκαστικής είσπραξης της καθυστερούμενης απαίτησης.

Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που μια τράπεζα λειτουργήσει ετσιθελικά και δεν τηρήσει την ανωτέρω προβλεπόμενη διαδικασία; Δυστυχώς μια τάση στη νομική θεωρία που γίνεται και αποδεκτή από πρόσφατες αποφάσεις  που είδαν το φως της δημοσιότητας θεωρεί τις προβλέψεις του ανωτέρω Κώδικα ένα απλό … ευχολόγιο κρίνοντας ότι η τράπεζα μπορεί να κάνει εντέλει ό,τι θέλει και εναπόκειται στην Τράπεζα της Ελλάδας να της επιβάλει τυχόν διοικητικές κυρώσεις. Είναι όμως έτσι;

Ο Κώδικας Δεοντολογίας αποτελεί κανονιστική διοικητική πράξη, εκδοθείσα κατόπιν νομοθετικής εξουσιοδότησης, που θέτει κανόνες ουσιαστικού δικαίου (τραπεζικού ή αστικού), δηλαδή κανόνες θετικού αυστηρού δικαίου (hard law). Περαιτέρω, μολονότι δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη, οι συγκεκριμένες διατάξεις είναι αναγκαστικού δικαίου (ius cogens). Τούτο συνάγεται ερμηνευτικά από τη φύση και το σκοπό των συγκεκριμένων διατάξεων. Οι τελευταίες αποσκοπούν στην προστασία του ασθενέστερου συμβαλλόμενου (δηλαδή του υπερήμερου δανειολήπτη) και στη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος (συστημική σταθερότητα). Η τελευταία δεν μπορεί να εξαρτάται αποκλειστικά από την ωριμότητα ή καλοπιστία μεμονωμένων τραπεζικών στελεχών. Για αυτό  κρίθηκε σκόπιμο από το νομοθέτη να ενταχθεί σε ένα διακριτό και συνεκτικό κανονιστικό πλαίσιο.

Συνεπώς, η μη τήρηση του Κώδικα δεν συνεπάγεται μόνον κυρώσεις εποπτικής ή ελεγκτικής φύσης από την ΤτΕ. Αντιθέτως δίνει το δικαίωμα και στον ίδιο τον οφειλέτη να επικαλεστεί την ακυρότητα της σχετικής καταγγελίας με επίκληση διατάξεων του Αστικού Κώδικα, καθόσον δεν υπάρχει κανένα κενό νόμου. Και τούτο διότι η διάταξη του άρθρου 174 ΑΚ καλύπτει το υποτιθέμενο κενό στις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας.

Πράγματι, σύμφωνα με την ΑΚ 174, δικαιοπραξία που αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη του νόμου, αν δεν συνάγεται κάτι άλλο από την παραβιαζόμενη διάταξη, είναι άκυρη (απόλυτη ακυρότητα). Η ΑΚ 174 αποτελεί "λευκό κανόνα" δικαίου αφού η εφαρμογή της απαιτεί την ανεύρεση των απαγορευτικών διατάξεων που θα τη συμπληρώσουν. Συνεπώς εφόσον υφίσταται κανόνας επιτακτικού δικαίου που παραβιάζεται (όπως για παράδειγμα ο Κώδικας Δεοντολογίας) τότε σε συνδυασμό με το άρθρο 174 ΑΚ, η συγκεκριμένη δικαιοπραξία είναι άκυρη. Προφανές είναι ότι υπό αντίθετη ερμηνεία θα επιβραβεύονταν συμπεριφορές που τελούνται προς καταστρατήγηση του νόμου (in fraudem legis) δηλαδή επιφέρουν αποτελέσματα που αποδοκιμάζονται από το νόμο.

Σε κάθε περίπτωση ο οφειλέτης μπορεί να επικαλεστεί καταχρηστική συμπεριφορά (ΑΚ 281) της τράπεζας σε περίπτωση μη εφαρμογής του Κώδικα αρκεί να αποδείξει ότι η παράλειψη τήρησης της προβλεπόμενης διαδικασίας δεν εξυπηρετεί κάποιο εύλογο συμφέρον της τράπεζας αλλά αντίθετα συνεπάγεται ζημία για τον πιστούχο, με αποτέλεσμα η ανωτέρω συμπεριφορά της τράπεζας να υπερβαίνει προφανώς τα όρια τα οποία επιβάλλονται από την καλή πίστη και από τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του δικαιώματος.

Εάν υιοθετήσουμε την αντίθετη άποψη τα ερωτήματα που δημιουργούνται είναι εύλογα. Τι ανάγκη είχαμε τη θεσμοθέτηση "Κώδικα Δεοντολογίας" αφού η επίκληση της "φιλευσπλαχνίας" ή "καλοπιστίας" μιας τράπεζας δεν απαιτούσε τη ψήφιση νέου νόμου; Και εντέλει όσοι κομπορρημονούσαν ότι δεν θα "αφήσουν κανένα σπίτι σε χέρια τραπεζίτη" - και σήμερα ψηφίζουν πλειοψηφικά στη βουλή – επικροτούν μια τέτοια "λειψή" προστασία του οφειλέτη;

Ασχέτως πολιτικής προσέγγισης το νομικό οπλοστάσιο κατά τη γνώμη μας υπάρχει. Αρκεί να ερμηνευτεί ορθά και να εφαρμοστεί με κοινωνική ενσυναίσθηση από τα αρμόδια δικαστήρια που καλούνται για άλλη μια φορά να υπερβούν κυβερνητικές αβελτηρίες και νομοτεχνικές αστοχίες ...

* Ο κ. Αργύρης Αργυριάδης είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής & Διαχειριστής Αφερεγγυότητας

πηγή: www.alf.gr


Παρασκευή 11 Μαΐου 2018

Να σταματήσει η καταστολή των πολιτών που αντιστέκονται στην υφαρπαγή λαϊκής κατοικίας και περιουσίας.

Να σταματήσει η καταστολή των πολιτών που αντιστέκονται 
στην υφαρπαγή λαϊκής κατοικίας και περιουσίας.
Η Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών καταγγέλλει την νέα δίωξη που ασκήθηκε στο μέλος του Συντονισμού Συλλογικοτήτων και πρόεδρο του Δ.Σ. του Ζ΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Θεσ/νίκης, Ηλία Σμήλιο, ο οποίος κατηγορείται για «παρακώληση διενέργειας πλειστηριασμού από κοινού» στις 28/9/2016, στο Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης.
Το «αδίκημα» που του αποδίδεται αφορά την αποτροπή αρπαγής, από την Τράπεζα Πειραιώς, του σπιτιού του Μιχάλη Π. και της πολυμελούς άπορης οικογένειάς του, με τον ίδιο κι ένα παιδί ΑΜΕΑ!

Κυβέρνηση, «θεσμοί» και τράπεζες, πατώντας πάνω στο έδαφος της ευρύτατης κοινωνικής εξαθλίωσης που προκαλούν οι μνημονιακές πολιτικές, μεθοδεύουν την κλοπή της λαϊκής κατοικίας και περιουσίας, στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης μεταφοράς πλούτου από τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα στις τράπεζες και στο μεγάλο κεφάλαιο. Για την υλοποίηση αυτής της πολιτικής ασκείται μία πρωτοφανής καταστολή σε βάρος των πολιτών που αντιστέκονται, με την ψήφιση ιδιωνύμων, την άγρια αστυνομοκρατία, τις διώξεις και τους ξυλοδαρμούς πολιτών έξω από τα γραφεία των μεγαλοσυμβολαιογράφων που υλοποιούν τους ηλεκτρονικούς, πλέον, πλειστηριασμούς. 

Στοιχείο αυτής της καταστολής αποτελεί και η δικαστική δίωξη που ασκήθηκε στον Η. Σμήλιο, αλλά και σε άλλους αγωνιστές του κινήματος κατά των πλειστηριασμών, στο Ναύπλιο, στην Αθήνα, στο Αγρίνιο και σε άλλες πόλεις. 

Για μια ακόμη φορά επαναλαμβάνουμε ότι η καταστολή τους δεν μας τρομάζει. Αντίθετα, αποδεικνύει ότι το κίνημα κατά των πλειστηριασμών έχει καταφέρει να γίνει πραγματικά επίφοβο γι’ αυτούς που απειλούν την λαϊκή κατοικία και περιουσία.
Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στον Η. Σμήλιο και απαιτούμε: 

• Την άμεση παύση κάθε δίωξης και την απόσυρση όλων των κατηγοριών σε βάρος του Ηλία Σμήλιου και των άλλων αγωνιστών κατά των πλειστηριασμών.
• Την κατάργηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και κατασχέσεων και την προστασία της λαϊκής κατοικίας και περιουσίας, με την καθιέρωση του ακατάσχετου της πρώτης κατοικίας και τη σεισάχθεια για τα χρέη των λαϊκών νοικοκυριών προς τις τράπεζες και το κράτος.
• Την κατάργηση του ιδιωνύμου και τον τερματισμό των διώξεων και της καταστολής του κινήματος. 

Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών

Δευτέρα 30 Απριλίου 2018

Πλατεία Εξαρχείων, εκδηλώσεις ενάντια στις ναρκομαφίες, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και την κρατική καταστολή


Eκδηλώσεις στην πλατεία Εξαρχείων
-για μικρούς και μεγάλους-

Στα πλαίσια των αγώνων που δίνουμε μαζί με άλλες συλλογικότητες των Εξαρχείων ενάντια στις ναρκομαφίες, τον κοινωνικό κανιβαλισμό και την κρατική καταστολή, διοργανώνουμε με άλλες συλλογικότητες πολιτιστικές και πολιτικές εκδηλώσεις πάνω στην πλατεία Εξαρχείων.
Μια πρώτη εκδήλωση γίνεται την Κυριακή 6 Μάη.
Σας περιμένουμε όλους και όλες -μικρούς και μεγάλους.

Σχετικό είναι το κάλεσμα που ακολουθεί.

Τα Εξάρχεια είναι μια γειτονιά όπου εδώ και δεκαετίες φιλοξενούνται, στεγάζονται και περιφρουρούνται κοινωνικοί αγώνες που αναπτύσσονται στην Αθήνα. Λόγω του πολιτικού χαρακτήρα τους, τα Εξάρχεια, αποτελώντας αγκάθι στους σχεδιασμούς της κυριαρχίας, ήταν και είναι μόνιμα στο στόχαστρο της καταστολής του κράτους. Αλλά ο κρατικός σχεδιασμός δεν περιορίζεται στην καταστολή. Η γειτονιά επιχειρείται να υποβαθμιστεί και να αποπολιτικοποιηθεί, αλλάζοντας φυσιογνωμία.

Μαφίες και εμπόριο ναρκωτικών, συμμορίες και άτομα με αντικοινωνικές συμπεριφορές (κλοπές, ξυλοδαρμοί, μαχαιρώματα, βία, σεξισμός,) που με άξονα τη λογική «στα Εξάρχεια δεν έχει αστυνομία, άρα επιτρέπονται όλα» παρασιτούν εις βάρος των κατοίκων, εις βάρος των αγωνιστών, εις βάρος των αγώνων που έχουν δοθεί και δίνονται. 

Οι φορές που οι κάτοικοι και οι αγωνιζόμενοι κλήθηκαν να υπερασπιστούν τα Εξάρχεια δεν είναι λίγες. Από την αρχή της προσφυγικής κρίσης στο πνεύμα του κοινωνικού αγώνα, εδώ εκφράστηκε και η συμπαράσταση, σε χιλιάδες εκτοπισμένους που βιώνουν την απόλυτη έκφραση της κρατικής βίας, τον πόλεμο. Η υπεράσπιση των Εξαρχείων μας αφορά εξίσου όλους. Ντόπιους και ξένους. Η δυνατότητα να ζούμε μαζί δεν μας χαρίστηκε από κανέναν. Και δε θα την χαρίσουμε σε κανέναν. Το γεγονός πως εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες φιλοξενούνται στην περιοχή δεν είναι αυτονόητο, ούτε μπορεί να συμβεί σε άλλες περιοχές της Αθήνας. Συμβαίνει γιατί κάποιοι έδωσαν σκληρούς αγώνες για να παραμείνει η γειτονιά ανοιχτή και φιλόξενη. Και αυτό έχουμε την απαίτηση να το σεβαστούν όλοι.

Καλούμε εσάς τους πρόσφυγες, τους μετανάστες, τους εργαζόμενους, τους επισκέπτες, όσους αγαπούν αυτήν τη γειτονιά και όσους θέλουν να βρίσκονται στα Εξάρχεια χωρίς φόβο στον αγώνα που δίνουμε ενάντια στα κρούσματα αντικοινωνικής βίας και ενάντια στον κοινωνικό κανιβαλισμό που μας επιβάλλουν οι από τα πάνω. Η σχετική απουσία αστυνόμευσης εντός των Εξαρχείων δεν πρέπει να αφήσει χώρο στην ασυδοσία. Αντίθετα, θα πρέπει να περιφρουρηθεί και να αξιοποιηθεί στην κατεύθυνση δημιουργίας δομών κοινωνικής αυτοοργάνωσης. Σε αυτόν τον αγώνα δε θέλουμε απλά την συγκατάβασή σας, αλλά τη συμμετοχή σας. Θέλουμε μαζί να ξανακάνουμε τη γειτονιά μας βιώσιμη για όλους, γιατί μόνο ξεκινώντας από τα καθημερινά μας προβλήματα θα μάθουμε να χτίζουμε ένα νέο κόσμο, ένα κόσμο ειρήνης και αλληλεγγύης.

Ας μάθουμε να ζούμε μαζί, ας αγωνιστούμε μαζί.
Λαϊκή Συνέλευση Εξαρχείων
Απρίλης 2018