Εδουάρδο Γκαλεάνο: Aς αφήσουμε τον πεσιμισμό για καλύτερες μέρες (αναδημοσίευση)

από RedNotebook

Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, από τους εξέχοντες συγγραφείς και διανοούμενους της Λατινικής Αμερικής, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 74 ετών. Οι περισσότεροι τον γνωρίσαμε από τις σελίδες της Εποχής και των Σημάτων Καπνού, του περιοδικού αντιπληροφόρησης για την Λατινική Αμερική, στα χρόνια του διεθνούς κινήματος αλληλεγγύης στους εξεγερμένους Ζαπατίστας. 

Τον Νοέμβρη του 2003, τα Σήματα Καπνού και η Καμπάνια “ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΣΙΑΠΑΣ” διοργάνωσαν στο Πολυτεχνείο μια εκδήλωση προς τιμήν του. Με αφορμή εκείνη την εκδήλωση, η Εποχή είχε δημοσιεύσει το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του Γκαλεάνο "Ένας κόσμος ανάποδα", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στάχυ. Το αναδημοσιεύουμε στη μνήμη του:

Στην καστιλιάνικη γλώσσα, όταν καμιά φορά τυχαίνει να θέλουμε να πούμε ότι έχουμε ελπίδες, λέμε: τρέφουμε ελπίδες. Όμορφη έκφραση, όμορφη πρόκληση: την ελπίδα την τρέφουμε, την προστατεύουμε για να μην μας πεθάνει από το κρύο, έρμαιο των μαινόμενων στοιχείων της φύσης, στις μέρες που ζούμε. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δεκαεπτά χώρες της Λατινικής Αμερικής, τρεις στους τέσσερις ανθρώπους λένε ότι η κατάστασή τους χειροτερεύει….

Αλλά, στο στημόνι της πραγματικότητας, όσο εφιαλτική και αν είναι, γεννιώνται νέα υφάσματα, φτιαγμένα από νήματα με πολλά και διαφορετικά χρώματα. Τα εναλλακτικά κοινωνικά κινήματα. Η διαδικασία δεν έχει τίποτα το θεαματικό, και συμβαίνει κυρίως σε τοπικό επίπεδο, αλλά σε όλα τα μέρη του κόσμου αναδύονται μύριες νέες δυνάμεις.

Αναδύονται από κάτω προς τα πάνω και από μέσα προς τα έξω. Αθόρυβα αναλαμβάνουν να επαναθεμελιώσουν τη δημοκρατία σαν γέννημα της λαϊκής συμμετοχής και ξεθάβουν τις περιφρονημένες παραδόσεις της ανεκτικότητας, της αλληλοβοήθειας και της συνύπαρξης με τη φύση. Ένας από τους εκπροσώπους αυτών των δυνάμεων, ο Μάνφρεντ Μάξ-Νεφ, τις περιγράφει σαν ένα νέφος από κουνούπια, κινούμενο με ορμή κατά ενός συστήματος που δε θέλει οι άνθρωποι να αγκαλιάζονται αλλά να διαγκωνίζονται:

-Το νέφος των κουνουπιών –λεει– είναι πιο ισχυρό κι από ρινόκερο. Τα κουνούπια αυξάνονται, αυξάνονται και βουίζουν, βουίζουν.

Στη Λατινική Αμερική αυτές οι δυνάμεις είναι ένα επικίνδυνο είδος που εξαπλώνεται: οργανώσεις των χωρίς-γη, των χωρίς-στέγη, των χωρίς-δουλειά, των χωρίς φωνή, όλων των χωρίς. Σε πολλά μέρη του χάρτη της Λατινικής Αμερικής οι άνθρωποι ενώνονται, παρά την παραλυτική δράση του φόβου, και ενωμένοι μαθαίνουν να μην σιωπούν.

Η επίσημη Ιστορία, η ακρωτηριασμένη μνήμη, είναι μια παλιά τελετή στην οποία οι δυνάστες του κόσμου ευλογούν τα γένια τους. Οι προβολείς αυτής της Ιστορίας φωτίζουν την κορυφή αφήνοντας τη βάση στο σκοτάδι. Οι εσαεί αόρατοι μπαίνουν στο σκηνικό της Ιστορίας στο τέλος, σαν κομπάρσοι του Χόλιγουντ. Ωστόσο αυτοί, οι πρωταγωνιστές της αληθινής Ιστορίας, οι απαρνημένοι, οι απατημένοι, οι κρυφοί πρωταγωνιστές της σημερινής και της χθεσινής πραγματικότητας, είναι οι μόνοι που μπορούν να ενσαρκώσουν την ελπίδα για μια ενδεχόμενη διαφορετική πραγματικότητα.

Ευτυχώς κανείς δεν λέει πια ότι η Ιστορία είναι αλάθητη. Γνωρίζουμε καλά ότι η Ιστορία σφάλλει, αφαιρείται, κοιμάται, χάνεται. Την Ιστορία τη φτιάχνουμε εμείς κι εκείνη μας μοιάζει. Αλλά είναι κι αυτή όπως κι εμείς απρόβλεπτη. Η ανθρώπινη ιστορία είναι σαν το ποδόσφαιρο: το καλύτερο στοιχείο της είναι ότι μπορεί να κάνει την έκπληξη.

Πέρα από κάθε πρόγνωση, πέρα από κάθε βεβαιότητα, ορισμένες φορές ο μικρούλης Δαβίδ ταράζει συθέμελα τον αήττητο Γολιάθ. Ας αφήσουμε, λοιπόν, τον πεσιμισμό για καλύτερες μέρες, όπως έγραψε ένας άγνωστος, ένας περαστικός σε έναν τοίχο της Μπογκοτά.

Και να θρέψουμε την ελπίδα. Όμορφη έκφραση, όμορφη πρόκληση.

----

Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο γεννήθηκε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης το 1940. Τα πρώτα του βήματα στην δημοσιογραφία τα κάνει σε ηλικία μόλις 13 ετών, δημοσιεύοντας σκίτσα στο περιοδικό EL SOL. Από το 1961 έως το 1964 υπήρξε διευθυντής της καθημερινής εφημερίδας EPOCA και αρχισυντάκτης της εβδομαδιαίας επιθεώρησης MARCHA, που για χρόνια υπήρξε το βήμα για τις πλέον ενδιαφέρουσες μορφές των λατινοαμερικάνικων γραμμάτων και που έκλεισε οριστικά το 1974 από την δικτατορία. Το 1973, εξ αιτίας των απόψεών του και της δημοσιογραφικής του δουλειάς αναγκάζεται να καταφύγει στην Αργεντινή, όπου ιδρύει και διευθύνει το λογοτεχνικό περιοδικό CRISIS. Πολύ σύντομα το όνομά του βρίσκεται στη λίστα των ανεπιθύμητων προσώπων και μετά το πραξικόπημα του 1976, οι δρόμοι της εξορίας τον φέρνουν στην Ισπανία, όπου και έζησε μέχρι το 1986. Μετά την πτώση της δικτατορίας (1985) επιστρέφει στην Ουρουγουάη.

Στο έργο του Γκαλεάνο συνυπάρχουν η δημοσιογραφία, το δοκίμιο και η αφηγηματική αλληγορία. Πάνω απ’ όλα όμως, ο Γκαλεάνο ήταν ένας εύστοχος και θαρραλέος χρονικογράφος που σκιαγραφεί με αιχμηρότητα τη σύγχρονη κοινωνία, τις πληγές, τα φαντάσματα, αλλά και τις ελπίδες της. Ένας συγγραφέας που πιστεύει στον Άνθρωπο, στρατευμένος στο όραμα μιας κοινωνίας με δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.

Πολυβραβευμένος, έχει τιμηθεί για το έργο του, μεταξύ άλλων, με το μεγαλύτερο βραβείο στην Λατινική Αμερική, το Casa de las Americas, με το βραβείο Aloa, με τοAmerican Book Award, ενώ το 1999 τιμήθηκε με το σημαντικότατο Cultural Freedom Award of Lannan Foundation, Bραβείο για την Πολιτισμική Ελευθερία του Ιδρύματος Λάναν, που απονέμεται σε άτομα που με το έργο τους υπερασπίζονται μαχητικά το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης και το ατομικό ή συλλογικό δικαίωμα υπεράσπισης τρόπων κοινωνικής οργάνωσης, που απειλούνται από την παγκοσμιοποίηση.

Μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του είναι:

* Las venas abiertas de America Latina, 1971 (Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής, εκδόσεις Θεωρία)

* Vagabundo, 1973

* La cancion de nosotros, 1975

* Dias y noches de amor y guerra, 1978 (Μέρες και νύχτες αγάπης και πολέμου, Εξάντας, 1978)

* La trilogia Memoria del fuego (τριλογία Μνήμες φωτιάς, Εξάντας)

* El libro de los abrazos, 1989 (Το βιβλίο των εναγκαλισμών, Κέδρος)

* Las palabras andantes, 1993

* El futbol a sol y sobra, 1995 (Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου, Ελληνικά Γράμματα)

* Patas arriba, 1998 (Ένας κόσμος ανάποδα, Στάχυ)

σημείωση του διαχειριστή: 
βίντεο, Ο Γκαλεάνο μιλά για το φόβο