Κοινωνική & Αλληλέγγυα Οικονομία: Η ευθύνη των εταίρων, για χρέη ΚΟΙΝΣΕΠ ή Συνεταιρισμού Εργαζομένων

Κείμενο του Συνεργατικού Χώρου Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Dock

Με την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που διέπει την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑΛΟ) με τον νόμο 4430/2016 υπεισέρχονται μία σειρά αλλαγών σε σχέση με τον προηγούμενο νόμο (4019 /2011). Αλλαγές για υφιστάμενες αλλά και νέες επιχειρήσεις που αν και είναι σημαντικές, καμιά φορά τις παραβλέπουν όσοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της ΚΑΛΟ.

Μία από αυτές τις σημαντικές αλλαγές είναι η ευθύνη των εταίρων,  για χρέη της ΚΟΙΝΣΕΠ ή  του Συνεταιρισμού Εργαζομένων  (Συν.Εργ.) προς το δημόσιο.

Με τον νόμο 4430 η ευθύνη αμοιβαιοποιείται σε όλα τα μέλη και όχι μόνο σε ένα άτομο. Παύει έτσι ο νόμιμος εκπρόσωπος να είναι ο μοναδικός υπόλογος και όλα τα υπόλοιπα μέλη να μην έχουν καμία ευθύνη για τα χρέη που δημιουργεί ο συνεταιρισμός (Άρθρο 16 παρ.5).

Ο νόμιμος εκπρόσωπος μπορεί να εναχθεί (συρθεί) στα δικαστήρια, και αυτός είναι ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής ή ο διαχειριστής, αναλόγως. Έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τα μέλη τις οφειλές που του χρεώθηκαν ως νόμιμου εκπροσώπου,  αφού τα μέλη «ευθύνονται έναντί του απεριόριστα και εις ολόκληρον»

Απεριόριστα και εις ολόκληρον σημαίνει πως κάθε μέλος έχει προσωπική ευθύνη για ΟΛΟ το ποσό του χρέους του συνεταιρισμού. Ο νόμιμος εκπρόσωπος έχει επίσης τη δυνατότητα να ζητήσει το σύνολο του ποσού ακόμα και από ένα μόνο μέλος.

Πρακτικά αυτό σημαίνει πώς αν πχ μία ΚΟΙΝΣΕΠ 10 μελών αποκτήσει χρέος προς το Δημόσιο 10.000 ευρώ, αυτό αρχικά θα ζητηθεί από το νόμιμο εκπρόσωπο. Στην συνέχεια ο νόμιμος εκπρόσωπος έχει δικαίωμα να απαιτήσει τα 10.000 από κάθε μέλος της ΚΟΙΝΣΕΠ. 

Αυτό μπορεί να γίνει είτε σε ίσα μερίδια των 1.000 ευρώ είτε  τα μέλη να συνεννοηθούν μεταξύ τους για να ευνοηθούν πχ με χαμηλότερη εισφορά όσοι αδυνατούν και να συνεισφέρουν περισσότερα όσοι δύναται ή ανάλογα με την αποζημίωση της εργασίας τους που έλαβαν από την ΚΟΙΝΣΕΠ κοκ.

Επειδή όμως η «φτώχεια φέρνει γκρίνια», δεν είναι απαραίτητο ότι τα  μέλη της παραπάνω ΚΟΙΝΣΕΠ θα συνεννοηθούν μεταξύ τους, οπότε ο νόμιμος εκπρόσωπος έχει τη δυνατότητα να στραφεί νομικά εναντίον των μελών ή κάποιων μελών της ΚΟΙΝΣΕΠ. 

Έχοντας οι ΚΟΝ.ΣΕΠ και οι Συν.εργ την εμπορική ιδιότητα, σημαίνει ότι αντιμετωπίζονται από το κράτος σαν οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση. Μέχρι λοιπόν να βγει η απόφαση του δικαστηρίου, αν φτάσουν εκεί τα πράγματα, τα μέλη μπορούν να βγάλουν φορολογική ενημερότητα. Που σημαίνει ότι δε χρωστάνε στο κράτος. 

Όχι όμως και ο νόμιμος εκπρόσωπος, ο οποίος καταβάλει κανονικά όλο το ποσό και μετά στρέφεται κατά των εταίρων.

Προέκταση της αμοιβαιοποίησης  της ευθύνης των εταίρων, είναι ότι οι αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα. Το κόστος των αποφάσεων βαραίνει όλα τα μέλη και όχι μόνο τον πρόεδρο ή τον διαχειριστή, αφού έχουν εκτελεστικό ρόλο.

Ικανοποιείται έτσι ένα πάγιο αίτημα του πεδίου για ίσα δικαιώματα και ίσες υποχρεώσεις μελών. Κατ’ αυτήν την άποψη, θα ήταν πολύ άδικο άλλο σώμα να έπαιρνε τις αποφάσεις και άλλοι να πλήρωναν το κόστος της αποτυχίας τους. Παράλληλα, περιορίζεται και η εξουσία του νόμιμου εκπροσώπου. Αφού οι αυξημένες ευθύνες, του προσέδιδαν βαρύνοντα λόγο.

Με το νέο νόμο παραμένει όμως η ιδιότητα του «νόμιμου εκπροσώπου», αφού το κράτος θέλει να έχει απέναντί του ένα φυσικό πρόσωπο.

Στην περίπτωση δόλου των διαχειριστών τα μέλη εξασφαλίζονται επαρκώς από το αστικό, το εμπορικό και το ποινικό δίκαιο.

Για χρέη προς ιδιώτες εξακολουθεί η ευθύνη του εταίρου να περιορίζεται στη συνεταιριστική του μερίδα. Όπως και του νόμιμου εκπροσώπου (πρόεδρος ή διαχειριστής). 

Αυτό έχει διπλή ανάγνωση. Από τη μία διευκολύνεται η συμμετοχή στη ΚΟΙΝΣΕΠ ή Συν.Εργ αφού η πιθανή ζημία ενός μέλους είναι ελάχιστη. Από την άλλη αποτρέπει ή αυξάνει το κόστος της  πίστωσης (από τράπεζες, προμηθευτές) αφού στην ουσία δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση. Εκτός αν συμφωνηθεί κάτι άλλο με τους πιστωτές (πχ προσωπικές εγγυήσεις). 

Για την πληρέστερη  κατανόηση των παραπάνω παραθέτουμε το εδάφιο του νόμου 4430 με τις παραπομπές.

Ν. 4430 \20016 άρθρο 16 παρ 5

Για τις εταιρικές υποχρεώσεις ευθύνεται μόνο η Κοιν.Σ.Επ. με την περιουσία της. Ειδικά, για τις υποχρεώσεις προς το Δημόσιο ο διαχειριστής ή ο πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής της ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολοκλήρον με την Κοιν.Σ.Επ. για τις οφειλές της προς το Δημόσιο, σύμφωνα με το άρθρο 31 του Ν. 4321/2015 (Α' 32), το άρθρο 115 του Ν. 2238/1994 (Α'151) και το άρθρο 4 του Ν. 2556/1997 (Α' 270) και διατηρεί δικαίωμα αναγωγής κατά των λοιπών μελών της Κοιν.Σ.Επ. Γ ια τις οφειλές προς το Δημόσιο διατηρεί δικαίωμα αναγωγής κατά των λοιπών μελών της Κοιν.Σ.Επ., τα οποία για τις οφειλές του προηγούμενου εδαφίου, ευθύνονται έναντί του απεριόριστα και εις ολόκληρον.

άρθρο 31 του Ν. 4321/2015 (Α' 32)

Αλληλέγγυα ευθύνη

1.Τα πρόσωπα που είναι νόμιμοι εκπρόσωποι, πρόεδροι, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, όπως αυτές προσδιορίζονται στο άρθρο 3 του ν. 4174/2013, Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (Α' 170), κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα και εις ολόκληρον για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. Στα νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες που συγχωνεύονται, ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον μαζί με τα πιο πάνω πρόσωπα, για την πληρωμή των κατά το προηγούμενο εδάφιο οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών του διαλυόμενου νομικού προσώπου και εκείνο ή εκείνη η νομική οντότητα που το απορρόφησε ή το νέο νομικό πρόσωπο ή η νέα νομική οντότητα που συστήθηκε, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. Η προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη των προσώπων που έχουν τις παραπάνω ιδιότητες για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων που οφείλονται από τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες υπάρχει και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας που εκπροσωπούν.

2….

3.Τα πρόσωπα που κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για τις οφειλές νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας προς Φ.Κ.Α., κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατό να εξοφλήσουν αυτοτελώς τις οφειλές του νομικού προσώπου προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (Φ.Κ.Α.), που υπήρχαν κατά την ανάληψη των καθηκόντων τους, καθώς και αυτές που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους, ανεξαρτήτως του χρόνου βεβαίωσής τους. Στην περίπτωση αυτή αναστέλλεται η λήψη ή η εκτέλεση κάθε αναγκαστικού μέτρου σε βάρος τους και χορηγείται σε αυτούς αποδεικτικό ασφαλιστικής ενημερότητας για κάθε χρήση.

4.Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή ασφαλιστικών οφειλών εκ μέρους του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας, σύμφωνα με το παρόν άρθρο, δύνανται να ασκήσουν έναντι των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα.

5.Το άρθρο αυτό ισχύει από την ημερομηνία κατάργησης του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 για τα πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα με βάση τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 4 του ν. 2556/1997 (Α'270), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 69 του ν. 2676/1999 (Α' 1). Για τα υπόλοιπα πρόσωπα ισχύει από την ψήφιση του παρόντος.

το άρθρο 115 του Ν. 2238/1994 (Α'151)

Ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα

1 Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσης τους ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους …..  Τα πρόσωπα που αναφέρονται πιο πάνω έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά των προσώπων που διατέλεσαν σύμβουλοι. καθώς και μέλη ή μέτοχοι του νομικού Προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσης του ως προς τους φόρους που αφορούν σε χρήσεις προγενέστερες από την έναρξη της εκκαθάρισης ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους.

2 Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές και γενικά εντεταλμένοι στη διοίκηση του νομικού προσώπου. κατά το χρόνο της διάλυσης των λοιπών νομικών προσώπων του άρθρου 101. ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά το νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και των φορών που παρακρατούνται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους

άρθρο 4 του Ν. 2556/1997 (Α' 270)

Έσοδα Ι.Κ.Α.

4.Οι διατάξεις του άρθρου 115 του ν. 2238/1994 (ΦΕΚ 151 Α ) 'Περί κύρωσης του Κώδικα φορολογίας εισοδήματος', που αναφέρονται στην ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα, για την καταβολή των φόρων που οφείλουν στο Δημόσιό τα πρόσωπα αυτά, κατά το χρόνο διάλυσης ή συγχώνευσης τους. εφαρμόζονται κατ αναλογία και για την καταβολή των οφειλόμενων στο Ι.Κ.Α. ασφαλιστικών εισφορών.

Το DOCK αποτελείται από  ενεργά μέλη του χώρου της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας με συμμετοχή σε συνεταιριστικά εγχειρήματα, κινηματικές δράσεις και δικτυώσεις για την προώθηση της Κ.ΑΛ.Ο.