Του Osvaldo Bayer*
Φθάνω στην Ευρώπη. Διαβάζω εφημερίδες. Ακούω συνεντεύξεις πολιτικών. Πηγαίνω σε πανεπιστήμια για να ακούσω τους σημερινούς διανοητές. Δεν μπορώ να καταλάβω. Μα τίποτα δεν έμαθε αυτή η σημερινή Ευρώπη; Είναι η πρώτη ερώτηση που κανένας δεν μπορεί να μου απαντήσει. Μόνο ένα ειρωνικό χαμόγελο αντί για απάντηση ή ένα ανασήκωμα των ώμων με ένα «ξέρω και γω». Θα ήθελα να συμβουλευτώ τους μεγάλους οικονομολόγους της ιστορίας οι οποίοι φυσικά δεν θα με φώτιζαν καθόλου ή θα προσπαθούσαν να εξηγήσουν τα ανεξήγητα. Βρίσκομαι στη Γερμανία. Εχτές στον ύπνο μου είδα ένα όνειρο. Είχα καταφέρει να συγκεντρώσω τους δέκα από τους πιο σπουδαίους φιλοσόφους της για να μου εξηγήσουν τα γιατί της σημερινής εποχής. Ήρθαν όλοι, Kant, Schopenhauer, Hegel, Nietzsche, Marx, Adorno, Jaspers, Leibnitz, Husserl και Habermas. Φυσικά ο Φρόυντ δεν ήρθε.
Άρχισα με τον Καντ, που τον κάλεσα για περίπατο στο δάσος. Τον ρώτησα σχεδόν σε ύφος επίπληξης πώς αυτής σκέφτηκε να πετύχει την Αιώνια Ειρήνη. Είχα μέσα στις τσέπες μου ένα σωρό αποκόμματα από εφημερίδες των τελευταίων ημερών. Άρχισα μ’ αυτόν τον τίτλο: «Κι άλλα θωρακισμένα άρματα μάχης της Γερμανίας για το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας. Ακούγεται για πώληση 600 έως 800 αρμάτων Leopard II Γερμανικής κατασκευής. Οι Άραβες προτιμούν το γερμανικό τανκ από το Αμερικάνικο M1 Abrams.”
Ρωτάω τον Καντ: Μα πώς η Γερμανία, ύστερα από την φρικτή εμπειρία του τελευταίου πολέμου όπου σκοτώθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι και οι πόλεις της καταστράφηκαν, μπορεί να πουλάει όπλα σε ένα κράτος σαν τη Σαουδική Αραβία που δεν είναι δημοκρατικό και δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ επίσης έχει συντρίψει το δημοκρατικό κίνημα του Μπαχρέιν το 2011; Ο Καντ μένει αμίλητος. «Την ίδια στιγμή» συνεχίζω εγώ και του διαβάζω την είδηση «Η Γερμανία πουλάει χρόνια τώρα υποβρύχια στο Ισραήλ. Υποβρύχια με πυρηνικές κεφαλές.” Η σιγή συνεχίζεται. Παίρνω μια άλλη είδηση, της 5ης Ιουνίου φέτος: “Η Γερμανία είναι η τρίτη χώρα στις εξαγωγές όπλων». Εξάγει το 11% των συνολικών πωλήσεων όπλων στον κόσμο, μετά τις ΗΠΑ (30%) και τη Ρωσία (23%). Και τώρα έρχεται η είδηση που μπορεί να επιφέρει κατάθλιψη και στον πιο αισιόδοξο του ανθρώπινου είδους: η πρώτη χώρα στις αγορές όπλων από τη Γερμανία είναι η Ελλάδα, με 15% του συνόλου. Η Ελλάδα, η πιο φτωχή χώρα της Ευρώπης, με εκατομμύρια ανέργους και με μια ανεπανόρθωτη οικονομική κρίση. Φαντασιακές δημιουργίες της πραγματικότητας.
Κοιτάζω τον Καντ που εξακολουθεί να μένει αμίλητος. Μετά πιάνω άλλα αποκόμματα πρόσφατων εφημερίδων. «Στις ΗΠΑ αυτοκτονούν κατά μέσο όρο 18 πρώην στρατιώτες που επιστρέφουν από το Ιράκ και το Αφγανιστάν». Δεκαοχτώ ζωές την ημέρα. Αληθινό δίδαγμα. Το ίδιο συνέβη με πολλούς Αργεντινούς στρατιώτες που γύρισαν από τις Μαλβίνες, προσθέτω. Συνεχίζω να διαβάζω το άρθρο για τους Αμερικανούς στρατιώτες που επιστρέφουν από το Ιράκ και το Αφγανιστάν: «Κάθε χρόνο αυτοκτονούν 6500 στρατιώτες που έχουν γυρίσει απ’ αυτούς τους πολέμους. Για κάθε έναν που σκοτώνεται στα πεδία των μαχών άλλοι 25 πεθαίνουν στα σπίτια τους, αφού επιστρέψουν. Πρόσφατα στην Καλιφόρνια ένας βετεράνος απαγχονίστηκε μπροστά στο κτίριο των γραφείων για τη μέριμνα στους στρατιώτες». Αλλά αυτά τα διδάγματα δεν επαρκούν –συνεχίζω να λέω στον Καντ–, όχι, τώρα ήρθε στη μόδα η στρατιωτίνα. Δηλαδή, το πλάσμα που φέρνει τη ζωή εκπαιδεύεται να σκοτώνει, της φοράνε στολή όπως στους άντρες και τη βάζουν να κάνει βηματισμό και να πιέζει τη σκανδάλη. Στις 11 Ιουνίου του φετινού χρόνου οι γερμανικές εφημερίδες δημοσίευσαν ετούτη την είδηση: «Στρατός με ελάχιστες κυρίες» τίτλος της Frankfurter Rundschau). “Ο γενικός επιθεωρητής του Ομοσπονδιακού Στρατού της Γερμανίας θέλει να διπλασιάσει των αριθμό των γυναικών του στρατού, από το 9% στο 18%» . Όμως ο στρατηγός Wieker δεν είναι εντελώς ικανοποιημένος, διότι από τις 18.000 στρατιωτίνες μόνο 3400 ανήκουν σε τμήματα που είναι έτοιμα να πάνε στα μέτωπα των μαχών. Ο στρατηγός αυτός είπε ότι οι γυναίκες στρατιώτες χρειάζονται περισσότερη εμπειρία μετώπου.
Φουκαρά Καντ, σκέφτομαι. Η Αιώνια Ειρήνη και ο άνθρωπος έφτασαν σε τέτοια άκρα ώστε να θέλει να εκπαιδεύσει τη γυναίκα ως στρατιώτη. Φυσικά, οι μελέτες τονίζουν ότι οι άντρες στρατιώτες θεωρούν κακή την απόδοση των γυναικών στρατιωτών, παρότι οι εξετάσεις που γίνονται δείχνουν ότι οι στρατιωτίνες παίρνουν καλύτερους βαθμούς σε θέματα σχετικά με τις διανοητικές τους ικανότητες και σε ό,τι αφορά την επιμέλεια και την προετοιμασία των σωμάτων τους. Τελικά, ίσως να έχουν μέλλον στο στρατό.
Εδώ σταματώ και συλλογίζομαι με νοσταλγία τους αγώνες των γυναικών για την αληθινή τους απελευθέρωση. Και τις βλέπω στο μέλλον να φορούν στολή. Ναι, και γιατί όχι; Όμως ονειρεύομαι στρατιώτες της ειρήνης, στις παρελάσεις και στις εκστρατείες έχουν λουλούδια στις κάνες των όπλων αντί για σφαίρες. Και οι φεμινιστικές οργανώσεις του κόσμου να οργανώνουν πορείες κάθε χρόνο στα σύνορα και αντί να μπήγουν σημαίες να φυτεύουν λουλούδια εκεί.
Αλλά υπάρχουν άνθρωποι που δεν το βάζουν κάτω. Οι ίδιες εφημερίδες που έγραψαν τις πολεμικές ειδήσεις στις 19 Ιουνίου θυμήθηκαν τον Carl Friedrich von Weizsäcker, το σοφό που ήταν μεταξύ όσων συνέβαλλαν στην ανακάλυψη της ατομικής ενέργειας και έπειτα έγινε ένας απόστολος της ειρήνης στον κόσμο. Όταν είδε τα αποτελέσματα των ερευνών του συνειδητοποίησε ότι μόνο η αιώνια ειρήνη –εκείνη του Καντ– θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο και από εκείνη τη στιγμή έγινε ένας από τους πιο μαχητικούς φιλοσόφους στηην υπεράσπιση της ειρήνης στον κόσμο. Η προσωπικότητά του ήρθε στη δημοσιότητα έντονα τις τελευταίες ημέρες επειδή έκλειναν εκατό χρόνια από τη γέννησή του.
Ο αναγνώστης εκείνη τη μέρα αδυνατούσε να κατανοήσει τον κόσμο: δύο σελίδες εφημερίδας για τη μνήμη του Carl Friedrich von Weizsäcker και τρεις σελίδες εφημερίδας αφιερωμένες στις μεγάλες επιχειρήσεις πωλήσεων όπλων.
Σταματώ. Κοιτάζω τον Καντ ενώ βαδίζουμε μαζί στο δάσος. Στο βλέμμα μου υπάρχει ένα ερωτηματικό. Γιατί όλα αυτά; Διατυπώνω την ερώτηση: Μα είναι αδύνατο να υπάρξει λύση; Ο Καντ μου απαντάει: Μιας και τον ανάφερες, θα σου επαναλάβω μια απάντηση που έδωσε ο Von Weizsäcker όταν του έκαναν την ίδια ερώτηση: “’όταν ένας νέος μου λέει ότι τίποτα δεν γίνεται, του απαντώ: δεν είναι έτσι, ένας βάτραχος που χοροπηδάει πέφτει μέσα σ’ ένα κανάτι γάλα, εκεί αρχίζει να χοροπηδάει με μανία και με τόσα πηδήματα και χτυπήματα το γάλα γίνεται βούτυρο ”.
Έχουμε βγει πια από το δάσος και άξαφνα ανοίγεται μπροστά μας ένα κατάξερο λιβάδι, χωρίς χορτάρι. Ο Καντ με πιάνει από το χέρι και με οδηγεί. Σε μια στιγμή εκεί πέρα έχει φυτρώσει μια τριανταφυλλιά γεμάτη τριαντάφυλλα. Ο Καντ χαϊδεύει ένα λουλούδι, μου χαμογελάει και φεύγει.
Επιστρέφω στη συνάθροιση των φιλοσόφων. Τους μιλώ για τη σημερινή Ευρώπη. Την ανεργία και την πικρία, το ευρώ, την «λιτότητα» που επιβάλει ο καπιταλισμός, την αύξηση του ορίου ηλικίας για συνταξιοδότηση, την αύξηση των φόρων. Και τους διαβάζω την επίσημη λίστα με τα «διευθυντικά στελέχη» που κερδίζουν τα περισσότερα χρήματα στην Ευρώπη. Αυτός που κερδίζει τα περισσότερα είναι ο μάνατζερ του γερμανικού εργοστασίου αυτοκινήτων της Φολκσβάγκεν, ο Martin Winterkorn, με 17,7 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Μετά ακολουθούν: Ο Vittorio Colao (Vodafone), 14,2 εκατομμύρια’ Ο José Jiménez (Novartis) με 12,6 εκατομμύρια’ Ο Bob Dudley (BP), με 11,1’ Ο Alfredo Abad (Banco Santander), με 10,2’ Ο Andrew Witty (GlaxoSmithKline), με 9,58’ ο Josef Ackermann (Deutsche Bank), 9,35’ ο Peter Voser (Shell), 9,33’ ο Peter Walsh (Diageo), 8,9’ και ο Dieter Zetsche (Daimler), 8,6 εκατομμύρια. Δημοκρατική Ήπειρος. Με εκατομμύρια ανέργους, κυρίως νέους.
Διαβάζω την παραπάνω λίστα στους φιλοσόφους. Σηκώνονται όλοι αμίλητοι, Μόνο ο Μαρξ απλώς μουρμουρίζει: «Τελικά, δεν έπεσα έξω». Ο Νίτσε σκάει σε τρανταχτά γέλια. Εγώ κοιτάζω τα άδεια χέρια μου. Ο Ελληνικός Λαός –εκεί που έζησε ένας Σωκράτης, ένας Πλάτωνας κι ένας Αριστοτέλης-.. πριν από λίγες μέρες ψήφισε τη Δεξιά.
8/7/2012 μετάφραση Κ.Η
Από την εφημερίδα Pagina 12 7-7-2012
*Ο Osvaldo Bayer είναι Αργεντινός συγγραφέας, ιστορικός, καθηγητής και μάχιμος στους αγώνες των καταπιεσμένων. Στην Ελλάδα έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο του Οι Αναρχικοί Απαλλοτριωτές σε μετάφραση Αχ.Καλαμαρά από τις εκδόσεις Ελ.Τύπος. Απ’ όσο ξέρουμε ετοιμάζεται το βιβλίο του Εξεγερμένη Παταγονία σε μετάφραση Νίκου Κοκάλα ενώ πρόσφατα προβλήθηκε στην Αθήνα η ομώνυμη ταινία του Έκτωρ Ολιβέιρα.
