με τα μάτια ανοιχτά (αναδημοσίευση)

από τον COSTINHO

Το όνομά του είναι Μπαχάα Μπαντρ. Ήταν δηλαδή. Πια δεν βρίσκεται στη ζωή, αλλά με κάποιο τρόπο, για κάποιο λόγο, το όνομα το προφέρουμε πάντα σε ενεστώτα, σε χρόνο του παρόντος -είναι αν μη τι άλλο μια υπενθύμιση, ένα μνημείο όλων αυτών που κάποιος υπήρξε και υπάρχει. Ήταν επίσης δεκατριών χρονών. Ήταν, δεν είναι. Το παρόν της ηλικίας σταματάει όταν σταματάει και η δυνατότητα του μέλλοντός της. Γίνεται μόνο παρελθόν. Η ηλικία είναι άλλωστε καταγραφή του χρόνου που παρήλθε. Είχε και ένα δίδυμο αδερφό. Είχε, δεν έχει. Κανείς από τους δύο δεν είναι αδερφός για τον άλλον. Ο αδερφός συντάσσεται μόνο σε χρόνο παρελθόντος. Τώρα, αυτός που γεννήθηκε μαζί του, που μοιράστηκε για δεκατρία χρόνια όλους τους χρόνους, ακόμα κι αν κανείς τους δεν έμαθε πως κλίνονται οι μέλλοντες, ακουμπάει τα μάτια στα μάτια του, τόσο που να μην τον βλέπει. Να μη μπορεί, γιατί δεν μπορεί. Τα μάτια του Μπαχάα είναι ανοιχτά, λες και θέλει να τα βλέπει όλα, σαν να μπορεί, ακόμα και τώρα που σταμάτησαν όλοι οι χρόνοι για κείνον, τώρα που έχασε αδερφό και κόσμο, τώρα που έχασε όλους τους χρόνους. Κι η γη της Παλαιστίνης, χώμα και νερό όπως κάθε γη, μαζί κι οι γιοι της Παλαιστίνης, χώμα και νερό όπως όλοι οι γιοι, τα ανοιχτά μάτια του θα κάνουν ξανά χώμα και ζωή, σαν να μην τελειώνει ποτέ το χώμα, σαν από αυτά να πρέπει να τρέξει το νερό, το νερό όλης της γης που επιβάλλει η ζωή, που επιβάλλει τη ζωή, να μένουν τα μάτια ανοιχτά, να προφέρεται η λέξη Παλαιστίνη πάντα σε χρόνο παρόντος, ποτέ σε παρελθόν, ποτέ σε μάτια κλειστά που δεν μπορούν. Η γη μεγαλώνει, η ζωή διαστέλλεται, το χώμα και το νερό δεν σταματάνε ποτέ και σαν από πείσμα όλα ξανά υπάρχουν· με όλο το πένθος και όλο το άνθος. Τα μάτια των παιδιών μπορούν να ακουμπάνε, μπορούν να μένουν ανοιχτά όταν οι αδερφοί δεν είναι πια αδερφοί, όταν τελειώνει ο κόσμος. Μάτια που έμαθαν να αποχαιρετούν, που έμαθαν και να βλέπουν πέρα από το τέλος του κόσμου.

Η μικρή Μαντλίν πρέπει τώρα να είναι εφτά. Όταν έκλεινε τριών είχε ζητήσει για δώρο να πάρει το τρένο. To ride a train. Δεν ξέρω πως διάολο μεταφράζεται αυτό έτσι που να χωράει όλες τις σημασίες του, όλες αυτές που τουλάχιστον για ένα παιδί είναι πάντα ανοιχτές και, κυρίως, πιθανές. Το δώρο της το προσφέρει ο πατέρας, που δεν ξέρω αν κινηματογράφησε όλη τη βόλτα της μικρής με το τρένο, αλλά φρόντισε να δούμε όλοι τα τελευταία σαρανταδύο δευτερόλεπτα της προσμονής αυτής της βόλτας. Το τρένο πλησιάζει και τα μάτια ανοίγουν καθώς αυτό πλησιάζει, καθώς γίνεται πιθανό αυτό που η Μαντλίν δεν ήξερε καν αν είναι απίθανο, που ήξερε μόνο από λέξεις, που φαντάστηκε μόνο από λέξεις -λέξεις που κάθε παιδί βρίσκει τρόπο να τις κάνει προσμονή. Τα μάτια μεγαλώνουν, γεμίζουν με τρένο, ανοίγουν κι άλλο για να το χωρέσουν -γιατί καλά είναι να προσμένεις, αλλά που να φανταστείς πόσο πιο μεγάλο από τα μάτια σου μπορεί να είναι κάτι· που να ξέρεις τι χωράει και τι όχι. Μέσα σε σαραντακάτι δευτερόλεπτα τα μάτια γεμίζουν, λάμπουν, μαγεύονται, απορούν, καθρεφτίζουν, παραδίνονται, αγχώνονται, ακούνε, ξεχειλίζουν, ανυπομονούν, φοβούνται και λίγο, προσμένουν ακατάπαυστα. Τα μάτια των παιδιών, ανοιχτά και ορθάνοιχτα από ζωή, από προσμονή, από λαχτάρα για ό,τι φαντάστηκαν ότι υπάρχει, πέρα από κάθε πραγματικότητα, μέσα σε κάθε πραγματικότητα, κόντρα σε κάθε πιθανότητα και ερήμην της, κόντρα σε κάθε χρόνο και ερήμην του, τα μάτια πάνω στον κόσμο, πάνω στη γη και μέσα από τη γη, βλέπουν. Βλέπουν τα πάντα και έτσι υπάρχουν τα πάντα. Βλέπουν ό,τι θέλουν και έτσι υπάρχουν αυτά που θέλουν· όλα αυτά που θέλουν. Δεν θέλουν να βλέπουν το θάνατο και γι'αυτό δεν υπάρχει ο θάνατος. Ακουμπάνε θεόκλειστα πάνω του και έτσι φοβάται εκείνος. Που δεν υπάρχει για κανέναν.

Μάνος Χατζιδάκις: Με μεθά η αναρχία

πηγή: http://dithen2010.blogspot.gr/2014/10/blog-post_35.html

Ουδέποτε επιδίωξε να λειτουργήσει ως σοφός ή ως «δάσκαλος» των πολλών. Προτιμούσε να συναναστρέφεται με ανθρώπους που σκέφτονταν, με ανθρώπους που διεκδικούσαν το δικό τους μερίδιο ευθύνης στην συνδιαμόρφωση αυτού που θα ονομάζαμε «κοινός βίος».

Παρ’ όλα αυτά, σήμερα πολλά από τα λεγόμενά του λειτουργούν ως πνευματικός οδηγός, ως μπούσουλας σε μία κοινωνία που διαρκώς ρέπει προς ό,τι ο ίδιος σιχαινόταν. Τον λαϊκισμό, την υποκρισία, τον φασισμό, την πνευματική φτώχεια.

Ο Μάνος Χατζιδάκις λειτουργεί σήμερα ως προφήτης, ως καθοδηγητής και ας μην το επιδίωξε o ο ίδιος ποτέ. Τα τσιτάτα του γνωρίζουν την καθολική αποδοχή, μόνο που ο ίδιος δεν ήθελε ανθρώπους που λειτουργούν με τσιτάτα. Δεν ήθελε καθοδηγητές, ούτε προόριζε ποτέ τον εαυτό του για κάτι τέτοιο.

«Μα ποτέ δεν θέλω να υπάρξω εποικοδομητικό στοιχείο κανενός κόσμου» θα γράψει το 1968, προφητικά στον Νίκο Γκάτσο, υπερασπιζόμενος την ελευθερία του, μα και την ελευθερία του κόσμου που σήμερα τον έχει ανάγκη. Την ελευθερία ακόμη και από τον ίδιο.

«Με μεθά η αναρχία και η όποια αντίδραση στην ολοένα αυξανόμενη οργάνωση του κόσμου τούτου. Και νά’ σαι βέβαιος, πως η οργάνωση αυτή θα φτάσει σε τέτοια σημεία σκληρότητας, που τα ολοκληρωτικά καθεστώτα της σήμερον θα μας φαίνονται παράδεισοι ελευθεριών. Γι’ αυτό και νοιώθω την ανάγκη ν’ αρχίσω να προσανατολίζομαι προς την μεριά αυτού που έρχεται κι όχι αυτού που φεύγει»

«Αν κάτι λατρεύω με πάθος είναι η ελευθερία που μου χαρίζει η ποιητική μου φύση», θα συμπληρώσει χωρίς να γνωρίζει ότι αυτή ακριβώς η ποιητική φύση, 35 χρόνια μετά, θα μοιάζει όλο και περισσότερο εξορισμένη από το μυαλό και τη ζωή αυτού του νέου κόσμου που ήρθε.

Αν ζούσε ο Μάνος Χατζιδάκις, σήμερα θα γινόταν 89 ετών. Γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1925, στην Ξάνθη.

διβάστε περισσότερα εδώ

...αν είναι να βρεις την αγάπη σου καλύτερα ξεκίνα με τα πόδια (αναδημοσίευση)

το βρήκαμε στις Ιστορίες λέξεων

Η σκέψη λεν πως τρέχει πιο γρήγορα απ’ το φως… 

μα αν είναι να βρεις την αγάπη σου καλύτερα ξεκίνα με τα πόδια

Όταν συναντιόμαστε με τους ανθρώπους που επιλέγουμε στις αναζητήσεις μας, εκείνο που αρχικά μας ελκύει και μας γοητεύει, είναι εκείνο που κρυφά ποθούμε από τον εαυτό μας, αλλά διστάζουμε να προχωρήσουμε στην πραγμάτωσή του μόνοι μας, γιατί δεν έχουμε μια σφαιρική εικόνα για τον εαυτό μας. Εναποθέτουμε λοιπόν σε εκείνους την προσδοκία μας, πως μέσα από εκείνους, χάρη στην συμβολή τους στην ζωή μας, θα έρθει η πολυπόθητη λύτρωση που θα μας χαρίσει τον εαυτό μας ολάκερο. Αγκιστρωνόμαστε από την ελπίδα μας, την οποία την μεταθέτουμε στο πρόσωπο που μας ενδιαφέρει και αγωνιζόμαστε ώστε να τελεσφορήσει η σχέση, η οποία φαντασιώνουμε πως θα μας φέρει τα μαγικά δώρα, ώστε να πειστούμε πως αξίζουμε την χαρά, την ευτυχία, την ολοκλήρωση.

Οι προσδοκίες μας από τις σχέσεις μας με τους άλλους

Επειδή δεν πιστεύουμε αρκετά στον εαυτό μας ή επειδή έχουμε παραμείνει παιδιά, όπου καρτερικά περιμένουμε τη μαμά ή τον μπαμπά να επιβεβαιώσουν τις ικανότητές μας, να μας επιτρέψουν το δικαίωμα στο όνειρο, να σμιλέψουν την αξία μας, περιμένουμε τον «από μηχανής Θεό» να μας φέρει μια έτοιμη λύση, την οποία υπηρετούμε ως δούλοι των προσώπων στα οποία παρατηρούμε την αντανάκλασή μας. Συνδεόμαστε εξαρτητικά μαζί τους προσμένοντας από εκείνους την σωτηρία, ενώ στην πραγματικότητα αναβάλουμε την υλοποίηση των ονείρων μας, γιατί όλη μας η ενασχόληση στρέφεται στην εξυπηρέτηση εκείνων οι οποίοι φανταζόμαστε πως θα μας φέρουν το όνειρο στο χρυσοφόρο άρμα και δεν εστιάζεται στην ανοικοδόμηση της εικόνας μας, ώστε η θέαση της να μας πείσει πως μπορούμε να τα καταφέρουμε και να προχωρήσουμε στο μονοπάτι της ζωής μας ως νικητές και όχι ως ακόλουθοι.

Αυτό συχνά το αποκαλούμε αγάπη, έρωτα, φιλία, ενώ η αλήθεια είναι πιο πολύπλοκη και για αυτό ό,τι διαδραματίζεται ανάμεσα μας, μας προκαλεί σύγχυση και δεν μας απελευθερώνει.

Οι σχέσεις αγάπης αφορούν δυο ανθρώπους, οι οποίοι ενώ αρχικά ελκύονται ο ένας από τον άλλον, κυρίως λόγω των προσδοκιών που τρέφει ο ένας για τον άλλον, σταδιακά επέρχονται ζυμώσεις στη σχέση τους, όπου εκείνο που υπερισχύει είναι το ενδιαφέρον του ενός για τον άλλον, που εκδηλώνεται με την μορφή συχνών αλληλεπιδράσεων που προκαλούν τρυφερότητα και καθησυχαστικά συναισθήματα. Ακόμα και όταν υπάρχουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, στο τέλος εκείνο που επικρατεί είναι η νηνεμία και η γαλήνια αίσθηση της σιγουριάς και της ασφάλειας που εδραιώνει την εμπιστοσύνη μεταξύ μας.

Στις σχέσεις που επικρατεί η προσδοκία, ενώ αρχικά οι συναισθηματικές αντιδράσεις συνοδεύονται από μια θύελλα συναισθημάτων που τα διακρίνει η υπερβολή, σταδιακά επέρχεται η εξασθένιση των θετικών συναισθημάτων και η απομυθοποίηση συνοδεύεται από πάταγο, όπου τα πάντα εξαφανίζονται λες και ήταν ατμός που διαλύθηκε. Και αυτό γιατί κάθε φορά που η προσδοκία υπερισχύει, το πρόσωπο που την αισθάνεται νιώθει τόσο έντονη την ανάγκη να μεταθέσει στο άλλο πρόσωπο την επιθυμία του για την κάλυψη των ελλείψεων του, οπότε εξαρτάται από αυτό, και η σύνδεση δεν γίνεται σύνθεση όπου υπερισχύει η αμοιβαιότητα, αλλά μεταλλάσσεται σε γάντζωμα, όπου εκείνο που επικρατεί είναι η εμμονή, το πάθος που το μεγιστοποιεί η προσμονή της λύτρωσης. Στην σκέψη λοιπόν πως μπορεί να το χάσει, οι ανασφάλειες του θεριεύουν, αισθάνεται μετέωρος και οι αντιδράσεις του γίνονται παρορμητικά απαιτητικές, προκειμένου να κρατηθεί από την σχέση, όχι γιατί αγαπάει, αλλά γιατί θεωρεί το άλλο πρόσωπο ως σανίδα σωτηρίας του, όπου χωρίς αυτήν φαντάζεται πως θα επέλθει ο αφανισμός του. Στις σχέσεις προσδοκίας κάθε αυτόνομη κίνηση του άλλου ή κάθε έκφραση αγάπης που εκφράζεται σε άλλα πρόσωπα προκαλεί αναταραχή στον ψυχισμό στην σκέψη της απώλειας όχι της αγάπης αλλά του υποστυλώματος, οπότε η επερχόμενη κατεδάφιση προκαλεί δυσφορία, θυελλώδη συναισθήματα και παρορμητικές αντιδράσεις. Όσο λοιπόν γίνεται αντιληπτό, ότι κανείς δεν μπορεί να γιατρέψει τις πληγές του ή να του αποκαταστήσει τον ερειπωμένο του κόσμο, θυμώνει και απευθύνεται ληστρικά οπουδήποτε, προκειμένου να διατηρήσει αλώβητη την ψευδαίσθηση, πως κάποια στιγμή θα επέλθει η ολοκλήρωση όχι με δική του προσπάθεια, αλλά μέσω κάποιου άλλου. 

Στις σχέσεις αγάπης αυτό που αγαπάμε στο άλλο πρόσωπο, είναι όλες εκείνες οι ιδιαίτερες εκδηλώσεις που ενισχύουν την αγάπη ανάμεσά μας, όπως η έγνοια του ενός για τον άλλον, ο θαυμασμός για κάθε αυτόνομη έκφραση που κάνει τον εαυτό του καθενός μας να αναδεικνύεται και η χαρά του που μας ευφραίνει, γιατί το καθετί το μοιραζόμαστε μεταξύ μας. Η σκέψη του και μόνο μας καθησυχάζει και μας προκαλεί ένα αίσθημα γαλήνης και απελευθέρωσης, ενώ η δημιουργικότητά μας γίνεται όλο και πιο ακμαία και πιο παραγωγική στη σκέψη ενός αμοιβαίου «μαζί». Για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε σχέσεις αγάπης, χρειάζεται να έχουμε συμβιβαστεί με την ιδέα πως παρότι δεν είμαστε τέλειοι, παρόλο που το παρελθόν μας δεν ήταν ρόδινο, παραμένουμε άρτιοι και δεν αποζητάμε στο άλλο πρόσωπο να μας συμπληρώσει με τεχνητό τρόπο, αλλά να μας αγαπήσει και να το αγαπήσουμε. Το αίτημα που απευθύνουμε είναι αίτημα αγάπης και όχι χρησιμοποίησης του άλλου προσώπου, για να αποκτήσουμε ένα δικό μας προσωπείο.

Είναι πολύ εύκολο μια σχέση προσδοκίας να μας ξεγελάσει και να την παρερμηνεύσουμε ως σχέση αγάπης νανουρίζοντας το όνειρό μας, το οποίο σταδιακά μπορεί να αποδειχτεί εφιάλτης.

Όσο όμως παρατηρούμε τα συναισθήματά μας, όσο είμαστε σε επαφή με αυτά και με τον σεβασμό προς τον εαυτό μας, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να τοποθετούμε στο συρτάρι της μνήμης οτιδήποτε δεν μπορεί να διαρκέσει, παίρνοντας τις αποφάσεις μας και να αφοσιωθούμε με ενδιαφέρον σε εκείνους, όπου η στοργή, το ενδιαφέρον, η τρυφερότητα, η έμπρακτη αφοσίωση, η αμοιβαία εξέλιξη, η συναισθηματική αλληλεπίδραση, πυκνώνουν τον ψυχισμό μας και κάνουν την αγάπη ανθεκτική και πηγαία.

κείμενο της Αγγελικής Μπολουδάκη

Φεστιβάλ Εξαρχείων:Φωτογραφίες

Φωτογραφίες από την πρώτη μέρα του φεστιβάλ (Σάββατο 18 Οκτώβρη)

Η ανταπόκριση στο κάλεσμα της Λαϊκής Συνέλευσης Εξαρχείων προς τους κατοίκους αλλά και προς όλους όσους συχνάζουν στη γειτονιά ήταν πολύ μεγαλύτερη από τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις. Παρόλο που πολύ κοντά μας υπάρχε παράλληλη χρονικά εκδήλωση παρόμοιου χαρακτήρα. 

Παρευρέθηκαν και συμμετείχαν με όλες τους τις δυνάμεις στην προετοιμασία, πραγματοποίηση και περιφρούρηση των εκδηλώσεων δεκάδες επισκέπτες, κάτοικοι και επαγγελματίες, δομές και συλλογικότητες που συσπειρώνονται στη Λαϊκή Συνέλευση Εξαρχείων, όπως: Αυτοοργανωμένη Δομή Υγείας Εξαρχείων (ΑΔΥΕ), Κ-ΒΟΞ, Κοινωνική Κουζίνα  El Chef, Λέσχη Υπογείως, Νοσότρος, Πάρκο Ναυαρίνου, Σκόρος, Στέκι Μεταναστών, Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων. 

Η πρώτη μέρα του φεστιβάλ απέδειξε το πόσο η γειτονιά έχει ανάγκη από μια ανοικτή συνέλευση, μαζική και προσανατολισμένη στο να πάρουν οι κάτοικοι τη γειτονιά στα χέρια τους. Ακόμη περισσότερο έδειξε πόσο αναγκαία είναι η περιφρούρηση τόσο των εκδηλώσεων όσο και όλων των δημόσιων χώρων στη γειτονιά. Είναι αλήθεια ότι το φεστιβάλ στην πρώτη μέρα δέχθηκε προκλήσεις από περίεργους θαμώνες, στημένους για να προκαλέσουν. Οι επεμβάσεις της ομάδας περιφρούρησης απέτρεψαν άμεσα κάθε πρόκληση και κάθε απειλή επεισοδίων.  

Το φεστιβάλ συνεχίζεται και τελειώνει σήμερα Κυριακή με το εξής πρόγραμμα

11:00-12:00 Καθαρίζουμε την πλατεία

12:00 – 13:00 Παράσταση τσίρκου για παιδιά από το τσίρκο Κατσιβάτσε

13:00-14:00 Διαδραστικό Αντιρατσιστικό Παιδικό Πρόγραμμα

14:00-16:00 Μπαλόνια, face painting, κατασκευές

17:30-18:30 Περιήγηση στα Εξάρχεια

19:00-21:00 Συζήτηση: «Ελευθερία και συνύπαρξη στο δημόσιο χώρο»

21:00 Λαϊκό γλέντι με τους Bandallusia

παράλληλες δράσεις

«Τα Εξάρχεια στο χρόνο»: έκθεση ζωγραφικής παιδιών και προβολή ταινιών μικρού μήκους για τα Εξάρχεια.

Ανταλλακτικό παζάρι από το Σκόρο.

Συλλογική κουζίνα-προσφορά από επαγγελματία της γειτονιάς

Μέσα στο φεστιβάλ θα υπάρχουν πάγκοι με ενημερωτικό υλικό από κάθε συλλογικότητα που δραστηριοποιείται στα Εξάρχεια και θέλει να συμμετάσχει. Θα μετέχει το Δι.Κ.Α. Εξαρχείων και οι ΤΡΟΦΟΣΥΛΛΕΚΤΕΣ. Θα μοιράζουμε ενημερωτικό υλικό και θα συλλέγουμε τρόφιμα από όποιον/α θάθελε να φέρει.

έκθεση ζωγραφικής: από τα παιδιά της γειτονιάς

"Μικροί" και "μεγάλοι" μαθαίνουν να φτιάχνουν με τα χέρια τους..

Ο "Σκόρος" επί τώ έργω

στο Κουκλοθέατρο

Από τη συζήτηση για τη βία και τον κοινωνικό κανιβαλισμό: χωρίς πάνελ, χωρίς "ειδικούς" και με μεγάλη συμμετοχή στην κουβέντα, παρά το γεγονός ότι κράτησε πάνω από 2 ώρες.

Από τη θεατρική παράσταση, «Μαμά Φρικιό» του Ντάριο Φο 

με τη θεατρική ομάδα Theatre de Votanique

Πλούτος (αναδημοσίευση)

του Γιάννη Μακριδάκη

Διανύουμε αυτές τις μέρες άλλη μία τεχνητή έξαρση της τεχνητής κρίσης. Τεχνητές εξάρσεις και κρίσεις ενός τεχνητού, ατελούς αλλά, το χειρότερο, ανόητου συστήματος, το οποίο, θεμελιωμένο επί του λάθους ορισμού του πλούτου, βρίσκεται δέσμιο στον φαύλο κύκλο των αντιφάσεών του και οδεύει ολοένα και πιο γρήγορα προς την πλήρη κατάρρευση.

Βεβαίως η κατάρρευση αυτή είναι προς το παρόν ελεγχόμενη και μάλιστα συμβαίνει με την μορφή καθίζησης, ώστε όσοι διαθέτουν περισσότερο από αυτόν τον λεγόμενο “πλούτο” χρήματος, να κονιορτοποιηθούν υστερότερα από τους άλλους, τους μη κατέχοντες αυτόν. Εκτός βεβαίως αν συμβούν κάποια φυσικά απρόοπτα, τα οποία όμως, όπως οτιδήποτε φυσικό, δεν αποτελούν πλέον ούτε καν φευγαλέα σκέψη στην καθημερινότητα των αποπροσανατολισμένων ανθρώπων.

Επειδή όμως ο άνθρωπος, λόγω της ξέφρενης εξέλιξής του, την οποίαν επιτυγχάνει έχοντας επικεντρώσει την ενέργειά του προς την λάθος αυτήν κατεύθυνση, έχει αποκτήσει πλέον την δυνατότητα να προξενεί εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες καταστροφές στον πλανήτη, ταυτόχρονα με την ελεγχόμενη κατάρρευση της πυραμίδας του χρηματοοικονομικού συστήματος καταρρέει και το οικοσύστημα, ανεξέλεγκτα όμως αυτό λόγω της χαοτικής και ασύληπτης από τον ανθρώπινο νου σύνθεσής του. Γεγονός που καθιστά αδιαμφισβήτητη τελικά την άδοξη αυτοκαταστροφή της ανθρωπότητας αν συνεχίσει για λιγοστό ακόμη χρόνο να πορεύεται στην ίδια διαδρομή, την θεμελιωμένη στο ανόητο παιδαριώδες λάθος.

Την ιστορική λοιπόν αυτή στιγμή της ύπαρξης του γένους των ανθρώπων επί γης, δεν έχουμε περιθώρια καθυστέρησης, ούτε πλέον την πολυτέλεια ανάθεσης ευθύνης.

Ο καθένας από εμάς προσωπικά είναι εκπρόσωπος της ανθρωπότητας και οφείλει να αλλάξει έστω και απειροελάχιστα την πορεία της αλλάζοντας την ρότα της ζωής του, απεγκλωβίζοντάς την από το λάθος το δομικό, διορθώνοντάς το και επικεντρώνοντας κατόπιν την ενέργειά του επί της νέας πορείας.

Το δομικό λάθος είναι βεβαίως ότι ορίσαμε ως πλούτο την συγκέντρωση των κουπονιών τα οποία επινοήσαμε για να μετρούν τον πλούτο και να εξυπηρετούν με ακρίβεια και άκοπα τις μεταξύ μας ανταλλαγές των παραγώγων του πλούτου, ανταλλαγές που αποτελούν βεβαίως δομικά στοιχεία των κοινωνιών και όχι των αγορών.

Πλούτος λοιπόν είναι μονάχα οι πόροι της γης. Οι φυσικοί πόροι που εξασφαλίζουν την ζωή στον άνθρωπο και σε όλα τα άλλα έμβια πλάσματα. Πλούτος είναι μονάχα ο ήλιος, το οξυγόνο, το νερό, οι πρώτες ύλες της γης, οι σπόροι, το χώμα και η μέλισσα.

Δίχως αυτά ούτε Ζωή, ούτε Υβρις.

ΥΓ

Μόλις ανήρτησα το παρόν άρθρο, κατέβηκα στην Λ. Αλεξάνδρας και περπατώντας άκουσα μέσα στο βουητό των αυτοκινήτων, από κάπου απέναντι να έρχεται πεντακάθαρη η φωνή ενός τζιτζικιού. 16 Οκτωβρίου τζιτζίκι στην Αθήνα!

Ανέκοψα την πορεία μου και άρχισα να ακολουθώ τους ήχους του περνώντας ανάμεσα από μποτιλιαρισμένα στο φανάρι της Πανόρμου οχήματα. Επί της νησίδας, πάνω στον κορμό μιας λεύκας, έναντι της Σχολής Δημόσιας Υγείας βρήκα το υπέροχο αυτό πλασματάκι που μου άλλαξε ξαφνικά την πορεία μου. Δεν είναι τίποτε να αλλάξει πορεία κάποιος τελικά

Σερζ Λατούς:Το δίλημμα πλέον είναι “αποανάπτυξη ή βαρβαρότητα”»

Πηγή: efsyn

Συνέντευξη στον Τάσο Τσακίρογλου – Μετάφραση: Βασίλης Παπακριβόπουλος

Ένα ελπιδοφόρο πρώτο βήμα για τη συνειδητοποίηση των κινδύνων που ελλοχεύουν για το περιβάλλον θεωρεί ο καθηγητής Φιιλοσοφίας Σερζ Λατούς τις πρόσφατες μεγάλες κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο.

- Πώς σχολιάζετε τις πρόσφατες μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας για το κλίμα σε όλο τον κόσμο; Το να χαρακτηρίζουμε την κλιματική αλλαγή ως ένα καθαρό και επείγοντα κίνδυνο δεν αποτελεί λύση από μόνο του, αλλά, κατά τη γνώμη σας, αποτελεί ένα κρίσιμο πρώτο βήμα;

Στις μέρες μας, γινόμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης του πολιτισμού της οικονομικής μεγέθυνσης. Η έκβαση της σημερινής ανθρωπολογικής κρίσης δεν μπορεί να είναι άλλη από το δίλημμα «αποανάπτυξη ή βαρβαρότητα», την παραλλαγή του «(οικο)σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Σήμερα, οι κοινωνίες κλονίζονται από πάσης φύσεως καταστροφές (οικονομικές, οικολογικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και, τελικά, καταστροφές ολόκληρων πολιτισμών), ενώ στο μέλλον θα βιώσουν την απειλή ακόμα σοβαρότερων καταστροφών.

Γι’ αυτόν τον λόγο, είτε θα κατορθώσουν να βρουν στο εσωτερικό τους τις δυνάμεις που είναι αναγκαίες για να επανεφεύρουν τον εαυτό τους ως οικολογικές και συμβιωτικές δημοκρατίες, είτε θα ξεπηδήσουν από το χάος που θα προκληθεί οι χειρότερες μορφές ολοκληρωτισμού, εάν βέβαια υποθέσουμε ότι η ανθρωπότητα θα επιβιώσει από αυτές τις καταστροφές. Ο αγώνας ενάντια στην απορρύθμιση του κλίματος του πλανήτη –και συνεπώς ο περιορισμός των υψηλών εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου- είναι μονάχα ένα μέρος του προβλήματος• ωστόσο, τελικά, σε αυτή τη μάχη, αυτό που αμφισβητείται είναι η κοινωνία της οικονομικής μεγέθυνσης.

Κι είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε ανθρώπους να διαδηλώνουν μαζικά για ένα οικολογικό ζήτημα, κι όχι για να διεκδικήσουν την ικανοποίηση οικονομικών, πολιτικών ή κοινωνικών αιτημάτων. Θα πρέπει λοιπόν να χαιρετίσουμε αυτό το γεγονός ως το πρώτο βήμα προς τη συνειδητοποίηση της σοβαρότητας όλων όσα διακυβεύονται σήμερα.

- Φαίνεται πως, παρά τα τρικ που χρησιμοποιεί το σύστημα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη σχέση ανάμεσα στην καπιταλιστική «οικονομική ανάπτυξη», την εξουσία των επιχειρήσεων και τους κινδύνους για το κλίμα. Πόσο εύκολο είναι να καταπολεμήσουμε την επικρατούσα «κλιματική απελπισία»;

Πρόκειται λίγο-πολύ για τη συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης. Στην πράξη, δεν είναι εύκολο για το σύστημα να δώσει μιαν απάντηση στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής. Η τεχνολογική φυγή προς τα εμπρός μάς παρασύρει περισσότερο προς την επιστημονική φαντασία και λιγότερο σε ρεαλιστικές λύσεις, ακόμα κι αν δεν χρειαστεί να καταφύγουμε στην εγκατάλειψη του πλανήτη και στην αναζήτηση σωτηρίας στο Διάστημα ή στη δημιουργία βιονικών ανθρώπων.

Είτε πρόκειται για τις «παγίδες άνθρακα», είτε για τη διασπορά στους ωκεανούς μεγάλων ποσοτήτων ρινισμάτων σιδήρου για να αυξηθεί η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, είτε για τη δημιουργία μιας κοσμικής οθόνης ή για την ανάπτυξη γιγάντιων κατόπτρων στον ουρανό που θα αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία, όλες αυτές οι λύσεις εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους και έχουν υπέρογκο κόστος.

Σε κάθε περίπτωση, έχουν μονάχα προσωρινό χαρακτήρα, δεδομένου ότι η πρόθεσή τους είναι η παράταση της απεριόριστης χρήσης ενέργειας και όχι ο περιορισμός της. Ολες οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί ώς τώρα ανήκουν περισσότερο στο πεδίο του «πράσινου ξεπλύματος» για την απόκτηση μιας περιβαλλοντικής εικόνας και λιγότερο σε εκείνο των πραγματικών λύσεων, οι οποίες προϋποθέτουν την αμφισβήτηση της υπερβολής, που είναι συνυφασμένη με τον παραγωγισμό και τον καπιταλισμό.

- Το τελευταίο σας βιβλίο («Κορνήλιος Καστοριάδης: η ριζοσπαστική αυτονομία» – Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων) αφορά τον μεγάλο Ελληνα φιλόσοφο. Ποια είναι η σπουδαιότητα και η εγκυρότητα της σκέψης του σήμερα;

Η σκέψη του Κορνήλιου Καστοριάδη συμβαδίζει σε μεγάλο βαθμό με το πρόγραμμα για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας η οποία θα αποτελέσει την εναλλακτική λύση στην παραγωγικίστικη κοινωνία, τόσο στο επίπεδο της θεωρητικής της σύλληψης –της χειροπιαστής ουτοπίας της άμεσης δημοκρατίας-, όσο και στο επίπεδο της υλοποίησής της, δηλαδή της «αποαποικιοποίησης του φαντασιακού» και της «εξόδου από την οικονομία». Από αυτήν την άποψη, είναι κάτι παραπάνω από επίκαιρη.

Στον Καστοριάδη, η αυτονομία, η δημοκρατία και η φιλοσοφία στηρίζονται σε ένα κοινό θεμέλιο: την αμφισβήτηση της ετερονομίας. Και οι τρεις συνδέονται στενά και αποτελούν η μια προϋπόθεση της άλλης. Δεν μπορεί να υπάρξει φιλοσοφική σκέψη σε μια κοινωνία στην οποία απουσιάζει η έννοια της αυτονομίας και το παραμικρό ψήγμα δημοκρατίας. Συνεπώς, η φιλοσοφία είναι αναγκαστικά πολιτική, και μάλιστα με τη βαθύτερη έννοια του όρου.

Εύκολα καταλαβαίνει κάποιος πως, δεδομένου ότι η δημοκρατία στηρίζεται στην αυτονομία, δεν μπορεί παρά να μιλάμε για την άμεση δημοκρατία, ενώ μπορεί να λειτουργήσει μονάχα εάν τα μέλη της κοινότητας έχουν εκπαιδευτεί για να είναι πολίτες. «Η αντιπροσώπευση είναι μια αρχή ξένη προς τη δημοκρατία. Κι αυτό δεν σηκώνει την παραμικρή συζήτηση. Από τη στιγμή που θα υπάρξουν μόνιμοι εκπρόσωποι, η πολιτική εξουσία, δραστηριότητα και πρωτοβουλία αφαιρούνται από το σώμα των πολιτών για να ανατεθούν στο περιορισμένο σώμα των εκπροσώπων, οι οποίοι και τις χρησιμοποιούν κατά τρόπο ώστε να εδραιώσουν τη θέση τους και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις οι οποίες θα επηρεάσουν καθοριστικά –μέσα από πλήθος τρόπων- την έκβαση των επόμενων εκλογών (1)».

Ολοι οι «αρνητές της οικονομικής μεγέθυνσης» δεν έχουν υποχρεωτικά απόψεις εξίσου ριζοσπαστικές με εκείνες του Καστοριάδη• για την ακρίβεια, η δημοκρατία αποτελεί κατά τη γνώμη τους έναν ορίζοντα νοημάτων ο οποίος δεν αποκλείει ορισμένες περισσότερο ευέλικτες θέσεις για την επίτευξη της μετάβασης από τη σημερινή κατάσταση στη χειροπιαστή ουτοπία. Στην πραγματικότητα, η ανάθεση της εξουσίας σε εντεταλμένους εκπροσώπους αποτελεί μικρότερο πρόβλημα από την περιφρόνηση με την οποία αντιμετωπίζεται ο λαός: μια κάστα επαγγελματιών πολιτικών που εκλέγεται χάρη στη χειραγώγηση του εκλογικού σώματος, τον θεωρεί ανίκανο να αυτοκυβερνηθεί. Μια λιγότερο ριζοσπαστική αντίληψη για την άμεση δημοκρατία επιτρέπει την αναζήτηση γεφυρών επικοινωνίας με την άποψη περί μεταδημοκρατίας που διατύπωσε ο πολιτικός επιστήμονας Colin Crouch, καθώς και με τις νεοζαπατίστικες πρακτικές (2).

-Υπάρχει τρόπος να λύσουμε την αντίφαση μεταξύ του κοινωνικού φαντασιακού για την αυτονομία και του φαντασιακού για την ανάπτυξη;

Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, στις ρίζες της νεωτερικότητας βρίσκονται δύο έννοιες του κοινωνικού φαντασιακού: «αφενός της απεριόριστης επέκτασης μιας –υποτιθέμενης- “ορθολογικής” κυριαρχίας πάνω στα πάντα (τόσο πάνω στη φύση, όσο και πάνω στα ανθρώπινα όντα): πρόκειται για ένα πρόγραμμα που αντιστοιχεί στην καπιταλιστική διάσταση των νεωτερικών κοινωνιών • αφετέρου, της ατομικής και της κοινωνικής αυτονομίας (…) η οποία αντιστοιχεί στο δημοκρατικό, χειραφετικό και επαναστατικό πρόγραμμα (3)».

Η πρώτη οδηγεί τη Δύση στην κατάρρευση, ενώ η δεύτερη, προδομένη από τον καπιταλισμό, αποτελεί την πηγή του προγράμματος της αποανάπτυξης. Συνεπώς, η κριτική της τεχνικής, της οικονομικής μεγέθυνσης και της ανάπτυξης προκύπτει από το ξεγύμνωμα της Δυτικής φαντασίωσης περί ορθολογικής κυριαρχίας πάνω στον κόσμο. Ετσι, η οικοδόμηση μιας κοινωνίας της αποανάπτυξης προϋποθέτει την αποαποικιοποίηση του φαντασιακού μας για να αλλάξουμε εμείς πραγματικά τον κόσμο, προτού η δική του αλλαγή μάς καταδικάσει να ζούμε μέσα στην οδύνη.

Για την υπονόμευση της ετερονομίας, το πρώτο βήμα μας θα πρέπει να συνίσταται στην αποκάλυψη των εννοιών του κοινωνικού φαντασιακού στις οποίες στηρίζεται η υπάρχουσα κατάσταση των πραγμάτων. Πρόκειται για τη μοναδική δυνατότητα που διαθέτουμε σε μια περίοδο ύφεσης του επαναστατικού κινήματος. Βέβαια, η πορεία προς την κατάκτηση της αυτονομίας δεν είναι αυτονόητη• ωστόσο, δεν εξαρτάται από την ύπαρξη ενός πολιτικού κόμματος κι ενός πολιτικού κινήματος, στα οποία υπάρχει πάντα η πιθανότητα να προκύψει μια γραφειοκρατική εκτροπή.

-Είναι η ιδέα της «αποανάπτυξης» συμβατή με τον καπιταλισμό και σε τι είδους κοινωνία οδηγεί αυτή;

Δεδομένου ότι η οικονομική μεγέθυνση και η ανάπτυξη αποτελούν αντίστοιχα μεγέθυνση της συσσώρευσης κεφαλαίου και ανάπτυξη του καπιταλισμού, και συνεπώς απεριόριστη εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης και απεριόριστη καταστροφή της φύσης, η αποανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να συνίσταται απλώς σε μείωση του ρυθμού με τον οποίο πραγματοποιείται η συσσώρευση, η εκμετάλλευση και η άγρια καταστροφή, σε μείωση της ταχύτητας με την οποία τρέχει ο καπιταλισμός. Η έξοδος από τον καπιταλισμό είναι αναγκαία μεν, αλλά ανεπαρκής.

Οφείλουμε να τσακίσουμε την παραγωγικίστικη και καταναλωτική κοινωνία. Με λίγα λόγια, οφείλουμε να καταστρέψουμε τη βιομηχανική κοινωνία. Δεν αρκεί να αμφισβητήσουμε την καπιταλιστική κοινωνία, θα πρέπει να το κάνουμε και για κάθε κοινωνία της οικονομικής μεγέθυνσης. Κι εδώ, ο Μαρξ συλλαμβάνεται να έχει άδικο.

Οπως γράφει πολύ εύστοχα ο Τάκης Φωτόπουλος, «όσο κι αν η οικονομία της οικονομικής μεγέθυνσης είναι η κόρη της δυναμικής τής αγοράς, μπορούμε να έχουμε μια οικονομία της οικονομικής μεγέθυνσης η οποία να μην είναι οικονομία της αγοράς, πράγμα το οποίο συνέβη κατά κύριο λόγο στην περίπτωση του “υπαρκτού σοσιαλισμού” (4)». Συνεπώς, ενώ η αμφισβήτηση της κοινωνίας της οικονομικής μεγέθυνσης προϋποθέτει την αμφισβήτηση του καπιταλισμού, το αντίθετο δεν είναι αυτονόητο. Ο λιγότερο ή περισσότερο φιλελεύθερος καπιταλισμός και ο παραγωγικίστικος σοσιαλισμός είναι δύο παραλλαγές ενός και μόνου κοινωνικού προγράμματος που στηρίζεται στην οικονομική μεγέθυνση που θα εξασφαλίσει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, οι οποίες υποτίθεται ότι θα ευνοήσουν την πορεία της ανθρωπότητας προς την πρόοδο.

Η παραδοσιακή θέση μιας ορισμένης άκρας Αριστεράς συνίσταται στο να αποδίδεται σε μια οντότητα, στον «καπιταλισμό», οποιοδήποτε μπλοκάρισμα, οποιαδήποτε αδυναμία, με αποτέλεσμα αυτή η οντότητα να μετατρέπεται στον εχθρό που θα πρέπει να καταστραφεί. Στην πραγματικότητα, σήμερα, από τη στιγμή που θα ορίσουμε ως εχθρό μας τη λέξη «καπιταλισμός», καθίσταται προβληματικό να του προσδώσουμε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, δεδομένου ότι οικονομικές οντότητες όπως οι υπερεθνικές εταιρείες, οι οποίες στην πραγματικότητα κατέχουν την εξουσία, δεν είναι -από τη φύση τους- σε θέση να την ασκήσουν άμεσα. Από την άλλη πλευρά, ο «Μεγάλος Αδελφός» είναι ανώνυμος και η υποδούλωση των υπηκόων του είναι περισσότερο απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη εποχή εθελοντική: πράγματι, η χειραγώγηση της εμπορικής διαφήμισης είναι απείρως πιο ύπουλη από εκείνη της πολιτικής προπαγάνδας…

Συνεπώς, η αποανάπτυξη στρέφεται υποχρεωτικά εναντίον του καπιταλισμού. Οχι τόσο επειδή καταγγέλλει τις αντιφάσεις του καθώς επίσης και τα οικολογικά και τα κοινωνικά του όρια, αλλά προπάντων επειδή αμφισβητεί το «πνεύμα» του, το κατά Μαξ Βέμπερ «πνεύμα του καπιταλισμού» ως προϋπόθεση για την υλοποίησή του. Η βολική ατάκα για «έξοδο από τον καπιταλισμό» υποδηλώνει μια ιστορική διαδικασία, η οποία κάθε άλλο παρά απλή θα είναι… Η εξόντωση των καπιταλιστών, η απαγόρευση της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και η κατάργηση της μισθωτής εργασίας και του νομίσματος θα βύθιζαν την κοινωνία μέσα στο χάος, ενώ από την άλλη πλευρά κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό μονάχα με τίμημα μια μαζική τρομοκρατία. Φυσικά, όλα αυτά δεν θα αποδεικνύονταν αρκετά για την εξάλειψη του καπιταλιστικού φαντασιακού. Το αντίθετο θα συνέβαινε.

-Εννοιες όπως η «αποανάπτυξη», η «άμεση δημοκρατία» και η «αυτονομία» αποτελούν στοιχεία του ίδιου πολιτικού και διανοητικού πλαισίου, το οποίο στοχεύει στην κοινωνική αλλαγή;

Φυσικά, αυτό εξαρτάται από το πώς αντιλαμβάνεται κάποιος αυτές τις έννοιες. Ωστόσο, θεωρώ –και νομίζω ότι το ίδιο ίσχυε και για τον Καστοριάδη και δίχως αμφιβολία ίσχυε απόλυτα για τον Ιβάν Ιλιτς- πως αυτές οι τρεις έννοιες συνδέονται. Η αυτονομία προϋποθέτει την άμεση δημοκρατία –τουλάχιστον ως ορίζοντα- και είναι εφικτή μονάχα μέσα σε μια κοινωνία η οποία έχει ξαναβρεί την αίσθηση του μέτρου, δηλαδή είναι ενταγμένη μέσα στη βιόσφαιρα και βρίσκεται σε ισορροπία με τα υπόλοιπα είδη και με το σύμπαν. Και στις τρεις περιπτώσεις, το ζητούμενο είναι να αποφευχθεί η ύβρις με την αρχαιοελληνική έννοια, η έλλειψη περιορισμού.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. La polis grecque et la création de la démocratie, ici in Domaines de l’homme, Les carrefours du labyrinthe 2, Seuil/Points essais, Paris 1999, p. 361. 2. Βλέπε: Colin Crouch, Post-démocratie. Diaphanes, Paris, 2013, et mon compte-rendu de cet ouvrage dans la Revue du MAUSS, second semestre 2013. 3. La crise du processus identificatoire, in Carrefour IV, La montée de l’insignifiance, Seuil, 1996, p. 129/130. 4. Fotopoulos Takis, Vers une démocratie generale. Une démocratie directe, économique, écologique et sociale. Seuil, 2001. p. 39.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Ο Σερζ Λατούς γεννήθηκε το 1940 στη Βαν. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Φιλοσοφία και Οικονομικά. Είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris-Sud (Ορσέ) και ειδικός στις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις Βορρά-Νότου. Από το 2002 έχει αφιερωθεί στη μελέτη του φαινομένου της αποανάπτυξης. Στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων τα βιβλία του: «Κορνήλιος Καστοριάδης: η ριζοσπαστική αυτονομία» (2014), «Προς μια κοινωνία της λιτής αφθονίας» (2013), «Καστοριάδης» (2011) και από τις εκδόσεις Βάνιας «Το στοίχημα της αποανάπτυξης» (2008). Στη χώρα μας θα δώσει δύο διαλέξεις σε Θεσσαλονίκη (14/10/14) και Αθήνα (17/10/14), με θέμα «Επανιδρύοντας την κοινωνία: αποανάπτυξη, άμεση δημοκρατία, αυτοδιαχείριση».

Φεστιβάλ Εξαρχείων, Σάββατο 18 – Κυριακή 19 Οκτωβρίου-Πρόγραμμα

Το διήμερο φεστιβάλ στην πλατεία είναι γεγονός! Σε λίγες μέρες θα λάβει χώρα ένα διήμερο εκδηλώσεων με σαφή προσανατολισμό τα παιδιά της περιοχής.Θεατρικό παιχνίδι, κουκλοθέατρο και πολλά άλλα θα δώσουν χαρά στους μικρούς μας γείτονες, δίνοντας έναν άλλο τόνο στην πλατεία που τόσο έχει υποφέρει.

Φυσικά, κεντρικό ρόλο θα έχουν και οι δύο συζητήσεις που θα γίνουν με καθαρά οριζόντια, αμεσοδημοκρατική μορφή, όπως ακριβώς γίνονται στη Λαϊκή Συνέλευση όλο αυτό το διάστημα. Τα θέματα θα είναι δύο από αυτά που μας απασχολούν ιδιαίτερα ως συνέλευση.

Η Λαϊκή Συνέλευση Εξαρχείων δεν είναι μια ακόμα συλλογικότητα. Είναι μια προσπάθεια συνένωσης και ενδυνάμωσης των ήδη υπαρχουσών συλλογικοτήτων και στεκιών. Μια απόπειρα να φέρει τους κατοίκους πιο κοντά, να κατέβουν στον δρόμο και να γνωριστούν, να ενεργοποιηθούν. Μέσα στο φεστιβάλ θα υπάρχουν πάγκοι με ενημερωτικό υλικό από κάθε συλλογικότητα που δραστηριοποιείται στα Εξάρχεια και θέλει να συμμετάσχει.

Πρόγραμμα

Σάββατο 18 Οκτώβρη:

15:00 – 17:00: Καθαρίζουμε την πλατεία

17:00 – 19:00 Κουκλοθέατρο «Στου Κόσμου την άκρη» από την ομάδα Φτουξελευτερία. Εργαστήρι κατασκευής για παιδιά από το κουκλοθέατρο «ο τρελός του Βασιλιά»

19:00-21:30 Συζήτηση: «Βία και κοινωνικός κανιβαλισμός στον καιρό της κρίσης»

22:00-23:00 : Θεατρική παράσταση, «Μαμά Φρικιό» του Ντάριο Φο από τη θεατρική ομάδα Theatre de Votanique

Κυριακή 19 Οκτώβρη:

11:00-12:00 Καθαρίζουμε την πλατεία

12:00 – 13:00 Παράσταση τσίρκου για παιδιά από το τσίρκο Κατσιβάτσε

13:00-14:00 Διαδραστικό Αντιρατσιστικό Παιδικό Πρόγραμμα

14:00-16:00 Μπαλόνια, face painting, κατασκευές

17:30-18:30 Περιήγηση στα Εξάρχεια

19:00-21:00 Συζήτηση: «Ελευθερία και συνύπαρξη στο δημόσιο χώρο»

21:00 Λαϊκό γλέντι με τους Bandallusia

Παράλληλες δράσεις

«Τα Εξάρχεια στο χρόνο»: έκθεση ζωγραφικής παιδιών και προβολή ταινιών μικρού μήκους για τα Εξάρχεια.

Ανταλλακτικό παζάρι από το Σκόρο.

Συλλογική κουζίνα El Chef.

Ο Ασώματος άνθρωπος (αναδημοσίευση)

του Χάρη Ναξάκη

το βρήκαμε εδώ

Στο θαυμάσιο έργο της γερμανικής λογοτεχνίας της περιόδου του ρομαντισμού, «Η αξιοθαύμαστη ιστορία του Πέτερ Σλέμιλ», ο ήρωας συναντάει σε ένα στενοσόκακο ένα παράξενο τύπο που του προτείνει μια ασυνήθιστη αγοραπωλησία. Να του πουλήσει τη σκιά του με αντάλλαγμα ένα μαγικό πουγκί από μαροκινό δέρμα που είναι πάντα γεμάτο από χρυσά νομίσματα. Ο Πέτερ Σλέμιλ, μετά την ανταλλαγή, απομακρύνθηκε με γοργά βήματα για να γίνει όμως στη συνέχεια περίγελος των περαστικών. Οι γυναίκες φώναζαν «Χριστός και Παναγία! Ο κακομοίρης δεν έχει πια σκιά!» και οι μαθητές ενός σχολείου του απευθύνθηκαν κοροϊδευτικά: «Οι καθωσπρέπει άνθρωποι έχουν τη συνήθεια να παίρνουν μαζί τη σκιά τους όταν βγαίνουν στον ήλιο». Για να γλιτώσει επιτάχυνε το βήμα του και τους πέταξε άφθονα νομίσματα…….

Ο ψηφιακός άνθρωπος με τη δικτυωμένη ζωή είναι ένας Σλέμιλ, ένας ασώματος άνθρωπος, χωρίς συναισθήματα, ψυχή, χωρίς σκιά. Τα πούλησε στο θεό της τεχνοεπιστήμης, ανταλλάσσοντας την πραγματική ζωή με την εικονική. Συνήθως ο δημόσιος διάλογος για το διαδίκτυο εξαντλείται είτε στην άκριτη υποστήριξη ενός μέσου που εκθειάζεται ως το σύμπαν της ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση, ένα επίγειο τεχνολογικό παράδεισο, μέχρι του σημείου ο αναλφαβητισμός να μετριέται με την πρόσβαση στον κυβερνοχώρο ,ως ένα δίκτυο αλληλοενημέρωσης που βοηθάει την εδραίωση οριζόντιων αντιεραρχικών σχέσεων(!!), είτε εξαντλείται στην κριτική της σκοτεινής πλευράς του: παιδόφιλοι, πωλητές πορνογραφικού υλικού, πρώην χάκερ που λειτουργούν ως τεχνολογική μαφία υποκλέπτοντας πιστωτικές κάρτες, αυταρχικές κυβερνήσεις που ελέγχουν τους πολίτες τους, πράκτορες που υποκλέπτουν κρατικά μυστικά και βιομηχανικά σχέδια, κλπ. Η κριτική πρέπει να προχωρήσει πέρα από την παραπάνω προφανή σκοτεινή πλευρά της διαδικτυακής «ελευθερίας». Ούτε πρέπει να μείνουμε στη σημαντική κατά τα άλλα οικονομική της διάσταση. Χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες (πληροφορίες, μουσική, βιβλία, ηλεκτρονικά παιγνίδια, κοινωνική δικτύωση), που προσφέρουν δωρεάν ή με χαμηλό αντίτιμο η Google , το facebook, η Microsoft, η Apple ή η Amazon τους προσφέρουμε ταυτόχρονα δωρεάν τις καταναλωτικές προτιμήσεις μας, τον σεξουαλικό προσανατολισμό μας, τη συχνότητα της συμπεριφοράς μας, τον εαυτό μας. Ο εαυτός μας ψηφιοποιείται, γίνεται πληροφορίες και πουλιέται στη συνέχεια στις επιχειρήσεις που μας βομβαρδίζουν με εξειδικευμένες διαφημίσεις. Οι γιγάντιες επιχειρήσεις του διαδικτύου πουλάνε τον τρόπο ζωής μας ως εμπόρευμα, τον οποίο προσφέραμε εμείς σχεδόν δωρεάν και στη συνέχεια τα εμπορεύματα αγοράζουν εμάς αφού καλύπτουν τις εξατομικευμένες μας προτιμήσεις. Ούτε βέβαια η κριτική εξαντλείται στην αφελή (;)θέση των φιλελεύθερων και αριστερών επιστημολόγων ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη και η χρήση της είναι καλή ή κακή. Αλήθεια οι επιστήμονες που παράγουν επιστημονική γνώση και εφαρμοσμένη τεχνολογία λειτουργούν χωρίς αξιακές αναφορές, σε ένα κοινωνικό και ιδεολογικό κενό;

Το κρίσιμο ζήτημα με το διαδίκτυο είναι η εικονικότητά του. Οι σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορικής, της επικοινωνίας και των πολυμέσων μετασχηματίζουν τον κόσμο σε εικονικό, σε ένα εκτεταμένο πεδίο πληροφοριών, σε μια παράσταση ή ομοίωμα του πραγματικού. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη δημιουργία ενός τεχνολογικού σύμπαντος που διευρύνει την κατασκευασμένη διαμεσολάβηση της αμεσότητας (Ι.Γ. Καλλίνικος)και δημιουργεί μορφές επικοινωνίας που καθιστούν περιττή τη συμμετοχή της ανθρώπινης ολότητας ως ενότητα σώματος, εμπειρίας και νόησης. Η ρίζα της εικονικότητας είναι ο καρτεσιανός διαχωρισμός νου(ψυχή) από το σώμα, που είναι μη σκεπτόμενο, έχει απλώς έκταση και μηχανικά μέρη. Η νόηση όμως παράγεται από τον οργανισμό ως σύνολο ( εγκέφαλος και σώμα) και από τον οργανισμό εν δράση ( αλληλεπίδραση με το περιβάλλον). Η ψυχή λέει ο A.R.Damasio «αναπνέει μέσω του σώματος και ο πόνος, είτε ξεκινάει από το δέρμα είτε από μια νοητική εικόνα, συμβαίνει στη σάρκα». Σήμερα η τεχνολογικά κατασκευασμένη αναπαράσταση του κόσμου, μέσω του διαδικτύου, τείνει να αντικαταστήσει την ενεργή συμμετοχή του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος στην αντίληψη και ιδιοποίηση του κόσμου.

Οι συνέπειες αυτής της αντικατάστασης είναι : 1)η κατάργηση της αναλυτικής σκέψης, αρκεί μηχανιστικά να αντιγράφουμε ή να παρακολουθούμε στο δίκτυο τη ροή των δεδομένων, 2) οι χρήστες ως μεταμφιεσμένοι ατομιστές επικοινωνούν με τους εφήμερους φίλους τους ή τους σκοτώνουν μ’ ένα κλικ, 3) στην ψηφιακή επικοινωνία χάνουμε το βλέμμα του άλλου, την δέσμευση, την αντίληψη του κινδύνου, τα συναισθήματα, την διαπροσωπική σχέση , τις δεξιότητες που απορρέουν από την αλληλεπίδραση του εγώ με τον άλλο και το περιβάλλον, την αίσθηση της πραγματικότητας, όλα αυτά που δίνουν νόημα στην ύπαρξη. Σύμφωνα με τον Σωκράτη «η ψυχή του φιλοσόφου ατιμάζει το σώμα και το αποφεύγει…και άρα δεν είναι αυτό….δίκαιο…..και καλό και αγαθό;» (Πλάτωνος Φαίδων). Και η απάντηση του Νίτσε στο τάδε έφη Ζαρατούστρα «θέλω να μιλήσω σε αυτούς που περιφρονούν το σώμα. Μακάρι να μην μάθουν, κι ούτε να διδάξουν διαφορετικά πράγματα, μα μόνο να αποχαιρετήσουν το ίδιο τους το σώμα- και έτσι να απομείνουν βουβοί».

Υπέρ αδυνάτου (αναδημοσίευση)

του ΑΡΗ ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Τούς βλέπεις, σωριασμένους στα πεζοδρόμια, άπλυτους κι ανήμπορους και τους προσπερνάς. Καμιά φορά μασουλάνε με τα ούλα, γιατί δόντια δεν έχουν, λίγο ψωμί η ένα μήλο. Άλλοι εκλιπαρούν για λίγα λεπτά, αλλά είναι βυθισμένοι στη σιωπή.

Έπειτα, οι άλλοι, αυτοί που είναι έγκλειστοι. Σεργιανάνε πάνω κάτω στην αυλή, συνέχεια, με βλέμμα άδειο, καμιά φορά παραμιλάνε. Μερικοί απ´ αυτούς δεν έχουν κανέναν στον κόσμο, άλλους τους έχουν παρατήσει εκεί οι συγγενείς, σε κάποια ψυχιατρεία ή κλινικές. Φτάνουν κοντά τις πέντε χιλιάδες, με αυξητική τάση, στην κατάθλιψη και την παράνοια. Ορισμένοι έχουν μια γλίσχρα σύνταξη, άλλοι δεν πρόλαβαν. Και τώρα, η Πολιτεία ετοιμάζεται να τούς πετάξει στο δρόμο. Όλους. Κάπως έτσι όπως στην Αμερική, επί Ρήγκαν, όπου άνθρωποι με ψυχικές παθήσεις, ένας σωρός, ζούσαν εδώ κι εκεί στη Πλατεία Ντιπόν στην Ουάσιγκτον κι άλλοι εκτός εαυτού ξεσπούσαν την επιθετικότητα τους στους περαστικούς.

Τα Ασφαλιστικά Ταμεία είχαν μια κάποια πρόνοια. Με μια συμμετοχή, μικρή, τού ασθενούς, μπορούσε να τούς υποδεχθεί μια ιδιωτική κλινική. Τώρα, με το Μηνομόνιο και τους εντολοδόχους της Τρόικας, ο ΕΟΠΥ κλείνει τις στρόφιγγες. Το Δαφνί, λέει, θα βάλει λουκέτο κι οι κλινικές δεν μπορούν ν αντεπεξέλθουν στα έξοδα, έτοιμες κι αυτές ή να κλείσουν, ή ν απαιτήσουν, από τούς νοσηλευόμενους, να καταβάλλουν από μόνοι τους τα νοσήλεια. Κοστίζεις ακριβά αν είσαι ψυχικά ασθενής, κάθε μήνα περίπου χίλια ευρώ στην κλινική. Όσοι αντέξουν, άντεξαν, οι άλλοι στο… δρόμο.

Ο Πολιτισμός, όμως, μιας χώρας δεν αξιολογείται μόνο από τα θέατρα, τους κινηματογράφους, τις γκαλερί, ή τα μουσεία που διαθέτει. Πρώτιστα μετράει η πρόνοια αυτής τής χώρας για τον αδύνατο, εκείνον που σέρνεται στους δρόμους, τη γριά που δεν έχει ν αγοράσει μια ασπιρίνη, τον ψυχοπαθή που δίχως τα φάρμακα οδηγείται σταδιακά σ ένα βασανιστικό τέλος.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί, δεν μπορούν να περιέχονται ως νούμερα μέσα σ έναν προϋπολογισμό, δεν είναι κουκιά μετρημένα. Είναι γραμμάτια ανοιχτά στην κοινωνία, αδιαμαρτύρητα και καρτερικά, αλλά γραμμάτια, οφειλόμενα από μας. Τους οφείλουμε την ύπαρξή μας, μας μεγάλωσαν, άλλοι με αγώνες κι άλλοι με πάμπολλες στερήσεις, κάνανε το σκατό τους παξιμάδι μέχρι να μας ενηλικιώσουν. Κρατήθηκαν στη ζωή με ψωμί κι ελιά.

Δώσανε στη κοινωνία εργάτες, στρατιώτες, επιστήμονες, μπάτσους, εφοριακούς, γιατρούς, εφοπλιστάδες, τραπεζικούς, ο,τι πιο ωραίο και πιο άθλιο συγκροτεί τον ιστό μιας κοινωνίας. Καθένας, ή καθεμιά, απ´ αυτούς με το άδειο βλέμμα, που δεν έχει θέση μήτε και η απόγνωση, ένας πατέρας και μια μάνα του καθενός. Είναι Έλληνες που είχαν όνειρα και δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τον εφιάλτη πού ζουν. Γι αυτό, κάθε Άδωνις και κάθε Βορίδης, αυτή η φασιστική σπορά που έχει την καταγωγή της απ´ ο,τι πολιτικά βδελυρό, είναι απάτριδες γονέων, δεν είναι σε θέση, και δεν θάναι ποτέ τους σε θέση, να λογαριάσουν τον φόρο που πρέπει ν αποδώσουν σ αυτούς τους αδύναμους.

Σ όλους αυτούς, που βγήκαν από την κοινή μήτρα αυτής τής Πατρίδας και που ο Πολιτισμός της δεν προέβλεπε Καιάδα. Αντίθετα, τον διδαχτήκαμε στα σχολειά σαν την απόλυτη απαξία τής ανθρώπινης ύπαρξης και σα στοιχείο βαρβαρότητας, μιας κοινωνίας που βασίζεται μόνο σε «υγιείς», η απόλυτη επιβεβαίωση του Ναζισμού, η θεωρητική βάση των φούρνων του Μαουτχάουζεν κι όλων εκείνων των κολαστηρίων που υποβίβασαν την ανθρωπότητα στο Ναδίρ τής ύπαρξης της.

Δεν είναι, λοιπόν, δυνατόν ο Πολιτισμός αυτής της χώρας ν αντέξει τέτοιους κωλοπαιδαρισμούς. Διότι, όσο κι αν θέλουν να μας υποβιβάσουν, αυτή η φάρα έχει ακόμα στο DNA της έναν Πολιτισμό που δεν χρειάζεται να της τον μάθει η Γιούνισεφ, η η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Έχει μια ευαισθησία, ακόμα, απέναντι σ αυτά τα περιφερόμενα σκέλεθρα του βίου. Κάθε άστεγος είναι ένας δικός μας, καθένας και καθεμιά, που έχουν κλείσει την πόρτα σε κάθε χαρά ή λύπη τής ζωής, που δε νοιώθουν την υγρασία τής βροχής και την ευεργεσία του ήλιου, που δεν χαίρονται πια κι ούτε λυπούνται, παρά, κλείδωσαν για πάντα την ψυχούλα τους και δεν ανοίγει με κανένα αντικλείδι, είναι δικά μας αδέρφια.

Γι αυτό είμαστε και θάμαστε πάντα υπέρ του αδυνάτου. Κι αν αυτή η ανθρωποβόρα μαφία που μας κυβερνά δεν τόχει καταλάβει, θάρθει η ώρα να πέσει στον Καιάδα που άνοιξε.

Εις το επανιδείν, Ελεύθεροι (αναδημοσίευση)

από τον Γιάννη Λαζάρου

Χάσαμε οποιαδήποτε διάθεση για μάχη αφού χάσαμε το οποιοδήποτε συναίσθημα που θα πυροδοτούσε τον μηχανισμό αντίδρασης. Μπήκαμε σε μια τάξη. Στην τάξη που όρισαν οι κυβερνώντες με τους δημοκρατικούς διαλόγους και τον πολιτικό πολιτισμό. Ελάτε να συζητήσουμε την μοίρα μας, να μάς δώσει τον ώμο ένα κόμμα να κλάψουμε την απόγνωσή μας. Από τη μια μεριά οι εισβολείς να σε τσακίζουν και από την άλλη μεριά τα κομματίδια «αντίστασης» να σου δίνουν μαντήλι να κλάψεις. Αλλά πάντα πολιτισμένα. Όχι σε δρόμους, όχι εξάρσεις και βιαιότητες. Η βία είναι ενάντια στην Δημοκρατία. Η βία πλέον χαρακτηρίζεται ως τριτοκοσμική επιλογή και δεν ταιριάζει στα φανταχτερά σαλόνια των δυτικών προτύπων που μάς στοίβαξαν σαν να ήμαστε ληγμένες κονσέρβες.

Έμεινε να κοιτάμε φωτογραφίες από όταν αίμα κυλούσε στις φλέβες μας και όχι επιδοματίνη. Βούλωσέ το μη χάσεις το επίδομα. Βούλωσέ το μη σε πούνε γραφικό. Βούλωσέ το, ενοχλείς. Μην καταντήσεις«Μητσάρας»! Μην κάνεις τον κόσμο να δει τα σκατά και πει «όχι ρε, ο κόσμος δεν αντέχει άλλα σκατά, κάντε στην μπάντα». Πρόσεχε την εικόνα σου και μην σηκώνεις ανορθόγραφα πλακάτ. Μη γίνεις«Μητσάρας»! Μη γίνεις αυτός που όλοι οι νοικοκυραίοι γελάνε και περιπαίζουν. Πρόσεχε μην γδαρθείς, μην τραυματιστείς διότι στοκ επιδοματίνης δεν υπάρχει στο σανατόριο που σε έχουν χώσει.

Κοίτα να είσαι φυσιολογικός, να μπεις σε κόμμα που θα σε κανακέψει και να φοράς πλυμένα ρούχα στις ομιλίες των σωτήρων σου, ακόμα κι αν το βρακί σου έχεις να το αλλάξεις από την ημέρα της Αλλαγής του Αντρέα. Βρώμισε η αλλαγή όπως και το βρακί σου, όπως η ανάσα σου, όπως το μυαλό σου αλλά εσύ καμαρώνεις γιατί δεν έγινες «Μητσάρας». Έγινες αριστεροκεντρωοφασιστοπασοκονεοφιλλελεύθερος. Τα κατάφερες να ντρέπεσαι να κατέβεις στον δρόμο αγριεμένος ή χαμογελαστός, να φυλάγεσαι να πεις ένα «άει στο διάολο», να σκιάζεσαι μην καταγραφείς από τις κάμερες των τηλεοπτικών συνεργών ως φρικιό.

Χώρεσες σε Μεταπολιτεύσεις, σε Χούντες, σε Αλλαγές, σε Ανένδοτους, σε Ανατροπές αλλά δεν χώρεσες ποτέ στην μοναδική λέξη που θα έπρεπε να έχεις κολλήσει στο πέτο σου ως παράσημο ζωής: Ελεύθερος. Στοιβάζεσαι, μεταλλάσσεσαι, αλλάζεις, ανατρέπεσαι άνευ αντίστασης και άνευ φωνής. Τα κατάφερες, δεν έγινες «Μητσάρας». Έγινες το ανώτερο είδος που ξυπνάς το πρωί, προσεύχεσαι μην πτωχεύσει καμία Τράπεζα και χάσεις τα σίγουρα, κολλάς τη μούρη στον υπολογιστή να κάνεις την επανάστασή σου στα κρυφά, παρακολουθείς με αγωνία τις σφυγμομετρήσεις αν το κόμμα σου ανέβασε ποσοστά και πέφτεις στο κρεββάτι σου ζωντανός. Ζωντανός όχι ελεύθερος.

Δεν έγινες όμως «Μητσάρας» και αυτό είναι το ατού σου. Είναι το μεγάλο ένσημο της ζωής σου που αντικαθιστά όλα τα ένσημα εργασίας και ανεργίας που έχεις μαζέψει μέχρι σήμερα. Με αυτό το μεγάλο αποδεικτικό στην τσέπη σου θα μπορείς να μπεις στα ταμεία ανεργίας, στα προγράμματα επιδότησης κοινωφελούς εργασίας για 5 μήνες, στο επίδομα φτώχειας για 200 ευρώ το μήνα, στο κοινωνικό παντοπωλείο για φθηνό μακαρόνι και στο κοινωνικό τιμολόγιο του ρεύματος και του πετρελαίου μπας και φέτος γλυτώσεις την πνευμονία.

Θα νιώθεις ότι ο αρχηγός, όταν θα μιλάει από το μπαλκόνι προεκλογικά, θα κοιτάει αποκλειστικά εσένα στα μάτια και εσύ θα νιώθεις περήφανος που τα κατάφερες - και με αυτό το σύστημα- να μείνεις ζωντανός και αλώβητος από μπάτσους, από δικαστές, από κλητήρες. Και όλα αυτά χωρίς να έχεις φάει ούτε μία κλωτσιά. Σηκώθηκες στα δύο πόδια και κατάφερες να μην γίνεις «Μητσάρας».

Νομίζεις ότι η αθανασία της στιγμής θα σε ακολουθήσει και όταν θα βάζουν τα κόκαλά σου στο χωνευτήρι λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών της οικογένειάς σου για τα ταφία σου. Η αθανασία σου καθαρέ, νομοταγή, λογικέ, ασφαλισμένε, εξευρωπαϊσμένε, φυσιολογικέ πολίτη αυτής της χώρας κρατάει όσο ένα γαβ του Λουκάνικου. 

Ένα γαβ του Λουκάνικου και ένα μήνυμα σε πλακάτ του Μητσάρα. Έτσι μετριέται η αθανασία. Με τις λίγες λέξεις σε ένα άσπρο χαρτόνι και με τα πόσα γαβγίσματα έκανες υπερασπιζόμενος την Αξιοπρέπεια. -