Ποιοι και γιατί εχθρεύονται την αυτοδιαχείριση;

του Κώστα Χαριτάκη
μέλος της Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης (Αθήνας) στη ΒΙΟΜΕ 

Δημοσιεύεται στο 17ο τεύχος του περιοδικού ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ που κυκλοφορεί 

σαν πρόλογος...

Είναι γνωστή η πολεμική του ΚΚΕ κατά του εγχειρήματος της ΒΙΟ.ΜΕ. Αν αναζητήσει κανείς τα σχετικά κείμενα με τις "εμβριθείς" αναλύσεις των θεωρητικών του κόμματος, θάχει να διαβάσει δεκάδες άρθρα και να ακούσει πολλές ομιλίες "αφιερωμένες" στη ΒΙΟΜΕ. Μόνο η ΚΟΜΕΠ (το θεωρητικό όργανο του κόμματος) του αφιέρωσε 24 ολόκληρες σελίδες, κάτι που δεν έχει κάνει για οποιοδήποτε άλλο θέμα. Επίσης σε δεκάδες εκδηλώσεις εργατικών σωματείων και εργατικών κέντρων κύριο θέμα στις παρουσιάσεις των εκπροσώπων του κόμματος ήταν η ΒΙΟ.ΜΕ. Δεν θα αναφερθώ καθόλου στα όσα υπέστησαν οι εργαζόμενοι από την έμπρακτη πολεμική του ΠΑΜΕ αλλά και των εργατικών σωματείων που ελέγχει. Αυτά τα λένε καλύτερα οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που τάζησαν στο πετσί τους (δείτε στο σχετικά links που παραθέτω στο τέλος).

Το άρθρο του Κώστα Χαριτάκη έρχεται να απαντήσει στην "αριστερή" κριτική των θεωρητικών του κόμματος. Οι οποίοι, ας σημειώσουμε, στην μακροσκελή αφιέρωση της ΚΟΜΕΠ, επικαλούνται ψευδή στοιχεία, φέρνοντας παραδείγματα αυτοδιαχείρισης τα οποία δεν είχαν κινηματικό χαρακτήρα, ούτε και πολιτικό προσανατολισμό. (Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Μοντραγκόν-δείτε σχετικά στην ΚΟΜΕΠ). 

το άρθρο

Το εγχείρημα της αυτοδιαχειριζόμενης ΒΙΟΜΕ έχει βρεθεί αντιμέτωπο όχι μόνο με τους “φύσει” και “θέσει” εχθρούς της αυτοδιαχείρισης, τα αφεντικά και το κράτος, αλλά και με δυνάμεις της αριστεράς, κομμουνιστικές και αντικαπιταλιστικές, ακόμη και του αναρχικού κινήματος. Παρά τις διαφορές τους, οι δυνάμεις αυτές φαίνεται να συμφωνούν ως προς το ότι εντός του καπιταλισμού η αυτοδιαχείριση δεν μπορεί παρά να είναι ένα είδος “αυτοεκμετάλλευσης” των εργαζομένων, μια μορφή “συλλογικού κεφαλαιοκράτη”. Και επομένως, όχι μόνο δεν έχει να προσφέρει τίποτα στην υπόθεση της κοινωνικής χειραφέτησης, αλλά, ακόμη χειρότερα, “απαλλάσσει” τον καπιταλισμό από την ...υποχρέωσή του να βρίσκει δουλειά και να τρέφει όλους τους εργαζόμενους. Κατά μία άλλη παραλλαγή αυτών των απόψεων, αν και αναγνωρίζονται οι “καλές προθέσεις” τέτοιων εγχειρημάτων, είναι ωστόσο καταδικασμένα απλώς να διαχειρίζονται τη μιζέρια και να αναπαράγουν εντέλει τον καπιταλισμό όσο δε συμβαίνει μια “κεντρική” αλλαγή μέσω της κατάκτησης της κρατικής εξουσίας. 

Στη συζήτηση αυτή, που πολλές φορές έχει πάρει διαστάσεις ανοιχτής πολεμικής και εχθρότητας απέναντι σε κάθε αυτοδιαχειριστική προσπάθεια, έχουν επιστρατευτεί τα βαρύτιμα θεωρητικά τσιτάτα από τις σκονισμένες βιβλιοθήκες, συνήθως, του μαρξισμού-λενινισμού, τα οποία αποδεικνύουν, “επιστημονικά” πάντα, τη μη επαναστατικότητα ή/και την ανοιχτή αντεπαναστατικότητα αυτών των προσπαθειών. Δύο είναι τα κύρια σημεία αυτής της επίθεσης: α) η αυτοδιαχείριση εκτρέπει τους εργαζόμενους από το κύριο έργο που θα πρέπει να έχει το “οργανωμένο εργατικό κίνημα” που είναι η διεκδίκηση αιτημάτων από το κράτος και τις κυβερνήσεις, και β) αρνείται, ή έστω υπονομεύει, την αναγκαιότητα του ρόλου του “κόμματος της εργατικής τάξης” που αυτό και μόνο, με τον αγώνα του για την οργάνωση της τάξης και την κατάκτηση της εξουσίας, μπορεί να “απελευθερώσει” την κοινωνία. 

Είναι φανερό, και μόνο από αυτή τη συνοπτική περιγραφή, ότι δεν πρόκειται απλά για κάποιες πολιτικο-θεωρητικές διαφορές αλλά για ένα ολόκληρο πολιτισμικό και κοσμοθεωρητικό ρήγμα που χωρίζει αυτές τις απόψεις από την πνοή και το πνεύμα των αυτοδιαχειριστικών εγχειρημάτων. Στην πραγματικότητα, και γι' αυτό έχει ενδιαφέρον, αυτή η αντιπαράθεση συμπυκνώνει με εξαιρετικά διαυγή τρόπο τη διαφορά ανάμεσα στον ηττημένο και ασθμαίνοντα μπροστά στις νέες πραγματικότητες κόσμο της ιδεολογίας και των κάθε είδους “-ισμών” (κλειστών αυτοαναφορικών συστημάτων), από τη μια, και του ζωντανού και ανοιχτού κόσμου της πράξης που παλεύει εδώ και τώρα για απεξάρτηση από τις κυρίαρχες σχέσεις και αυτοκαθορισμό, από την άλλη. Με άλλα λόγια, ανάμεσα σε μια εκ των άνωθεν παλιού τύπου κομματοκεντρική και κρατικά εστιασμένη πολιτική, και σε μια νέου τύπου πολιτική που αναδύεται από τα κάτω, από αγωνίες, διεργασίες και μάχες που αφορούν το “πώς να ζήσουμε” και όχι απλώς το “υπό ποιους θα ζήσουμε”. 

Φυσικά, η θεωρητική συζήτηση έχει την ιστορία της και η εξέτασή της έχει τη σημασία της, όμως σήμερα τα παλιά ερωτήματα τίθενται με νέους όρους και οι παλιές απαντήσεις, ανεπαρκείς όπως αποδείχθηκε και στον καιρό τους, δεν μπορούν να διεκδικούν την επάρκεια σήμερα... Είτε από τη σκοπιά των λεγόμενων “αντικειμενικών συνθηκών”, είτε από τη σκοπιά των λεγόμενων “υποκειμενικών συνθηκών” (διαχωρισμός που, στο όνομα μάλιστα του υλισμού, έχει καταντήσει μεταφυσικός), όλες οι έννοιες των παραδοσιακών ιδεολογιών έχουν ρευστοποιηθεί, προσβεβλημένες από τη διπλή απώλεια και του “υποκειμένου” (εργατική τάξη, όπως την ξέραμε) και του “αντικειμένου” (καπιταλισμός, όπως τον ξέραμε). Βεβαίως και τα δύο εξακολουθούν να υπάρχουν, μόνο που δεν αντιστοιχούν πλέον ακριβώς οι λέξεις με τα πράγματα. Και δεν είναι μόνο οι κυρίαρχοι που ξανασχεδιάζουν το χάρτη των εννοιών και των συμβολισμών της δικής τους κυριαρχίας, αλλά και το ανταγωνιστικό αντικαπιταλιστικό κίνημα επαναπροσδιορίζει τις έννοιες και τα μέσα της χειραφέτησης με τη δική του πολύπλευρη πρακτική. 

Η αυτοδιαχείριση, λοιπόν, ως ζωντανή τάση του σημερινού (“κάτω”) κόσμου, δεν έχει ανάγκη να αντλήσει τα επαναστατικά διαπιστευτήριά της από τις ματαιωμένες σελίδες των απάντων οποιουδήποτε μεγάλου διδασκάλου, ούτε από την ηρωικότητα των ανεκπλήρωτων προσπαθειών του παρελθόντος. Της αρκεί, θα έπρεπε να της αρκεί, το ότι καταφέρνει να εμπλέκει σήμερα, εδώ και τώρα, ένα πλήθος υποκειμένων σε ένα εν δυνάμει σχέδιο αναδιοργάνωσης της ζωής με όρους αυτονομίας, ισότητας και ελευθερίας. Ποια σελίδα τίνος στοχαστή, ποια αφήγηση ποιας εποχής, μπορεί να διεκδικεί ανώτερη ισχύ από την παλλόμενη συγχρονική πράξη της προσπάθειας για απαγκίστρωση από τον ετεροκαθορισμό και την ετερονομία, την κυριαρχία, την ανισότητα και την εκμετάλλευση, αυτών που υποτίθεται ότι αποτελούν για όλους τους επαναστάτες τον “περιούσιο λαό” της κοινωνικής απελευθέρωσης; Η “πράξις” αυτή δεν είναι αστόχαστη, εμπεριέχει και θεωρητικές καταβολές και ιστορικές εμπειρίες, αλλά δε δημιουργεί κάποιου είδους “ιδεολογική ταυτότητα”. Κι ίσως αυτό είναι που ξενίζει περισσότερο τους θεωρητικούς “καθοδηγητές”, μαθημένοι καθώς είναι σε μια σκέψη πρωτίστως “ταυτοτική” που δομείται γύρω από το ερώτημα “πού κατατάσσεσαι” και όχι γύρω από το “τι είναι αυτό που κάνεις”. 

Αλλά αυτό που κάνουμε είναι “περισσότερο ένα μοντέλο μετάβασης, παρά ένα μοντέλο κοινωνίας, όπου χτίζουμε προοδευτικά τις πρακτικές και παίρνουμε αποφάσεις που μας απομακρύνουν από το σημείο εκκίνησής μας εντός του συστήματος, προς τον κόσμο στον οποίο θέλουμε να ζήσουμε” (Ενρίκ Ντουράν – συνέντευξη για τη συνεταιριστική πρωτοβουλία CIC της Καταλονίας, διαθέσιμη στο www.x-pressed.org). Οι παραδοσιακές ιδεολογίες εστίαζαν κυρίως στην περιγραφή των αρχών και των δομών της νέας κοινωνίας (εν είδει άρθρων πίστης στην ιδανική κοινωνία που κάποτε θα φτάσουμε), η μετάβαση ήταν αφημένη στον “αυτόματο πιλότο” μιας κρατικά ελεγχόμενης και καθοδηγούμενης επαναστατικής διαδικασίας. Ο “νέος άνθρωπος” (η καθαρίστρια του “Κράτος και Επανάσταση” του Λένιν, που θα μπορούσε να αναλάβει τη διακυβέρνηση) θα προέβαλε μετά από δοκιμασίες και πολύχρονη κοπιαστική εκπαίδευση από το κόμμα και το κράτος. Μέχρι τότε, ολόκληρη η ιεραρχία του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας και της διεύθυνσης θα ήταν αναγκαία και αδιαμφισβήτητη. Τα εργοστασιακά συμβούλια και η αυτοδιαχείριση ήταν “αποδιοργάνωση”, ο κρατικός σχεδιασμός και η μονοπρόσωπη διεύθυνση ήταν “οργάνωση”. Ε, λοιπόν, αυτός ο “νέος άνθρωπος” δεν προέβαλε ποτέ τελικά, όπως όλοι ξέρουμε πια σήμερα, γιατί ακριβώς ενώ προσπάθησε να πάρει τα εργοστάσια και τη ζωή στα χέρια του, τελικά υπέκυψε στη διαπαιδαγωγητική λειτουργία του κόμματος και του κράτους. 

Όπως φαίνεται από αυτή τη δραματική ιστορική εμπειρία, αλλά κυρίως από τη σύγχρονη ολοκληρωτική καπιταλιστική συνθήκη, το ερώτημα που έχουν να αντιμετωπίσουν θεωρητικά και πρακτικά, ή με μια θεωρητική πρακτική, τα κοινωνικά χειραφετικά κινήματα είναι “πώς μπορεί κανείς να καθιερώσει, στα διαλείμματα της υποτέλειας, τη νέα εποχή της ελευθερίας: όχι την εξέγερση των σκλάβων, αλλά την έλευση μίας νέας κοινωνικότητας μεταξύ ατόμων που ήδη έχουν, ο καθένας από μόνος του, αποτινάξει τα δουλοπρεπή πάθη που αναπαράγονται επ’ αόριστον από τον ρυθμό των ωρών εργασίας;” (Ζακ Ρανσιέρ - “The nights of labour: The workers’ dream in nineteenth century”, παρατίθεται στο “Ο Σίσυφος και η Εργασία της Φαντασίας”, Stevphen Shukaitis, http://www.rebelnet.gr). Κάτι τέτοιο απαιτεί τη δημιουργία “υλικών βάσεων” για την απεξάρτηση της ζωής μας από το κεφάλαιο και το κράτος. Αν θέλουμε να κινηθούμε από το επίπεδο της προπαγάνδας και των ακαδημαϊκών-πολιτικών μαθημάτων στο επίπεδο της ζωής, πρέπει να βρούμε ή να δημιουργήσουμε εδάφη όπου μπορούμε να ριζώσουμε και να αναπτυχθούμε με τα δικά μας ανεξάρτητα μέσα. Πρέπει να μπορούμε να δημιουργούμε λύσεις από εμάς και για εμάς, και όχι απλά να ζητάμε λύσεις από το κεφάλαιο και το κράτος διαιωνίζοντας την εξάρτησή μας από τις αλυσίδες της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας (στην ουσία αντιγράφοντας τον καπιταίσμό, βάζοντας στη θέση των πρώην αφεντικών τα αφεντικά του κράτους ή τους ινστρούκτουρες του κόμματος). Η αυτοδιαχείριση μπορεί να μας παρέχει τα μέσα για την επιβίωσή μας με αξιοπρέπεια και ελευθερία, δημιουργώντας ταυτόχρονα εκείνα τα δίκτυα αλληλεγγύης και οριζόντιας αμεσοδημοκρατικής διασύνδεσης που θα αποτελέσουν το πραγματικό έδαφος κοινωνικής χειραφετικής κίνησης και δημιουργίας των δικών μας κοινών. 

Όπως το θέτει και πάλι ο Ρανσιέρ, “η απουσία του αφεντικού από την ώρα και το χώρο της παραγωγικής εργασίας μετατρέπει αυτή την εκμεταλλευόμενη εργασία σε κάτι περισσότερο: όχι απλώς μια συμφωνία που υπόσχεται στο αφεντικό μία καλύτερη απόδοση σε αντάλλαγμα της ελευθερίας της κίνησης των εργατών αλλά τη διαμόρφωση ενός τύπου κίνησης των εργατών που ανήκει σε διαφορετική ιστορία από αυτή των αφεντικών”. Ακριβώς αυτό: η δημιουργία της δικής μας ιστορίας. Ή με άλλα λόγια, η δική μας αυτοεκπαίδευση ...στο να μην είμαστε εργάτες. Να μην είμαστε απλώς ο άλλος πόλος του κεφαλαίου, έτοιμοι να πεθάνουμε από ασφυξία μόλις κοπεί ο δεσμός μας (ή μάλλον τα δεσμά) μαζί του. Στην παραδοσιακή ιδεολογία και εργατική πολιτική υπάρχουν μόνο αφεντικά και εργάτες. Γι' αυτό και τους εργάτες που επιλέγουν την αυτοδιαχείριση δεν μπορούν να τους κατατάξουν παρά μόνο ως καινούργια αφεντικά. Δεν υπάρχει χώρος για να κινηθούν οι εργάτες πέρα από αυτή τη σχέση, καταργώντας έτσι και τον εαυτό τους ως επιβεβαίωση του κεφαλαίου. Αυτόν το δρόμο πασχίζει να διασχίσει, με τεράστιες δυσκολίες και πλήθος αντιφάσεων, η αυτοδιαχείριση. Και αυτό είναι που πάνω απ' όλα δε συγχωρούν οι εχθροί της... 

σχετικά links

ΚΟΜΕΠ τεύχος 5: 

http://www.komep.gr/2013-teyxos-5/gia-th-legomenh-aytodiaxeirish-ton-ergostasion-h-periptosh-ths-biome

Άρθρα του Ριζοσπάστη:

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=7318127

http://www2.rizospastis.gr/story.do?id=7615920

Μια απάντηση των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ

http://biom-metal.blogspot.gr/2013/01/blog-post_19.html

Τί απαντούν οι 'απ' έξω" στις επιθέσεις του ΠΑΜΕ κατά των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ.

https://www.facebook.com/permalink.php?id=205543079488794&story_fbid=527048394004632

Σχόλιο του ΠΑΜΕ για τη ΒΙΟ.ΜΕ

https://www.youtube.com/watch?v=dh2l4dCCK0M

Σημείωση: ο πρόλογος και οι παραπομπές έγιναν από τον διαχειριστή.

Για τα γεγονότα της 6ης Φλεβάρη στα Εξάρχεια (Επειδή εκτός από σπασμένα περιπολικά υπήρξαν και σπασμένα κεφάλια)

αναρτήθηκε στο Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα

Το βράδυ της Παρασκευής 6\2, περαστικοί από την οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια δεχτήκαμε την επίθεση μιας ομάδας ατόμων που εκείνη τη στιγμή έσπαγαν ένα περιπολικό της τροχαίας.

Η επίθεση είχε ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της νεοναζιστικής και γηπεδικής βίας. 

Ήταν απρόκλητη και η ένταση της βίας κλιμακώθηκε αστραπιαία και σε επικίνδυνο βαθμό. Χρειάστηκε απλώς η παρατήρηση του ενός από εμάς που βρέθηκε κοντά, πως η παρουσία του περιπολικού οφείλεται σε τροχαίο ατύχημα, για να τον ρίξουν κάτω και να αρχίσουν να τον χτυπούν όλοι μαζί, σε κάθε σημείο του σώματος. 

Καθώς οι υπόλοιποι πλησιάσαμε, διαμαρτυρόμενοι για αυτή την επίθεση, αυτοί έφυγαν για να ξαναγυρίσουν ύστερα από 2 λεπτά, πολυπληθέστεροι και οπλισμένοι με ρόπαλα και καρέκλες.

Στάθηκε αδύνατο να τους ηρεμήσουμε. Ο δεύτερος από εμάς δέχθηκε εξαιρετικά ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι με καρέκλα, ένας τρίτος που προσπάθησε να ζητήσει το λόγο της επίθεσης, χτυπήθηκε και αυτός με ρόπαλο στο κεφάλι. Το βλέμμα τους αναζητούσε επίμονα τον πρώτο που τους είχε μιλήσει και του επιτέθηκαν ξανά, ενώ δεν είχε συνέλθει ακόμα από το αρχικό σοκ. Η βραδιά τέλειωσε για εμάς στο νοσοκομείο με μώλωπες, θλάσεις σε όλο το σώμα και 7 ράμματα στο κεφάλι. 

Στα χρόνια των ταγμάτων εφόδου και της έντασης της κρατικής καταστολής από το 2008 έως τώρα, εκτεθήκαμε πολλές φορές, όπως χιλιάδες άλλοι και άλλες, στον κίνδυνο της βίας. Ήμασταν προσεκτικοί και τυχεροί. Ωστόσο, αυτό που θα μπορούσε να μας συμβεί στις διαδηλώσεις του κέντρου της Αθήνας, στις αντιφασιστικές δράσεις στο Πέραμα, τη Νίκαια ή τον Άγιο Παντελεήμονα, συνέβη στα Εξάρχεια κι αυτό μας πληγώνει, μας θυμώνει και μας ανησυχεί.

Παρακολουθήσαμε τη συζήτηση που ξεκίνησε στο διαδίκτυο μετά τα γεγονότα της Παρασκευής, σχετικά με τη στάση του κινήματος στις συνθήκες που διαμορφώνει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν σκοπεύουμε να παρέμβουμε σε αυτήν. Είναι μια συζήτηση χρήσιμη, μια συζήτηση που πρέπει να συνεχισθεί. 

Αισθανόμαστε όμως πως εθελοτυφλούμε, πως η συζήτηση αυτή θα παραμένει μετέωρη όσο θα επικεντρώνει μόνο στη σκοπιμότητα της πυρπόλησης ενός περιπολικού και όχι στο εντεινόμενο φαινόμενο της άσκησης βίας ενάντια σε οποιονδήποτε εκφράζει αντίρρηση.

Μας προκαλεί εντύπωση το ότι κάποιοι αντιμετωπίζουν με κυνισμό παρόμοια γεγονότα και προσπαθούν (από ανοησία, ναρκισσισμό, ιδιοτέλεια;) να αποδώσουν στον κανιβαλισμό και τη λατρεία της ωμής βίας, το χαρακτήρα επαναστατικής πρακτικής.

Τους θυμίζουμε πως το vivalamuerte ήταν το σύνθημα της ισπανικής φάλαγγας, η δεποίηση της βίας σαγήνευσε πρώτους τους υμνητές του ιταλικού φασισμού. 

Γιατί πραγματικά, η ομάδα αυτή έχασε κάθε ενδιαφέρον για τις λαμαρίνες όταν της παρουσιάστηκε η ευκαιρία να χτυπήσει ανθρώπινα σώματα.

Κι αυτό σημαίνει κάτι πολύ πιο βαθύ και δυσεξήγητο για την κοινωνία που ζούμε.

Παράξενοι καιροί… 

Ν.Κ.– Κ.Τ.s

πέραν κάθε σωτηρίας (αναδημοσίευση)

από MHNYMAL

vanolffen

Ένα μεσαιωνικό ανέκδοτο εξηγεί πόσο είναι δύσκολο να λέει κανείς ψέματα σε άλλους δίχως να λέει ψέματα στον εαυτό του. Είναι μια ιστορία για ό,τι συνέβη μία νύκτα σε μια κωμόπολη που στο παρατηρητήριό της υπηρετούσε μέρα - νύκτα ένας φρουρός για να προειδοποιεί τον κόσμο όταν πλησίαζε ο εχθρός. Ο φρουρός ήταν ένας άνδρας που διασκέδαζε κάνοντας φάρσες, κι εκείνη την νύκτα σήμανε συναγερμό μόνο και μόνο για να τρομάξει τους ντόπιους. Η επιτυχία του ήταν απροσδόκητη: όλοι έσπευσαν στα τείχη και τελευταίος κατέφθασε κι ο ίδιος ο φρουρός. Η ιστορία αυτή φανερώνει την έκταση στην οποία η σύλληψη της πραγματικότητας στηρίζεται στον κοινό με τους συνανθρώπους μας κόσμο, και τι δύναμη χαρακτήρα χρειάζεται για να επιμείνεις σε κάτι, αλήθεια ή ψέμα, που δεν συμμερίζονται οι άλλοι. Μ' άλλα λόγια, όσο πιο επιτυχημένος είναι ένας ψεύτης, τόσο πιο πιθανόν είναι να πέσει θύμα των δικών του χαλκευμάτων. Εξάλλου, ο χωρατατζής που εξαπατά τον εαυτό του κι αποδεικνύεται πως βρίσκεται στην ίδια μοίρα με τα θύματά του φαίνεται απείρως ανώτερος σε αξιοπιστία από τον ωμό ψεύτη, ο οποίος επιτρέπει στον εαυτό του ν' απολαμβάνει την αταξία του από απόσταση. Μόνον η αυταπάτη είναι πιθανόν να δημιουργήσει μιαν επίφαση αληθολογίας, και σε μια διαμάχη γύρω από τα γεγονότα ο μόνος πειστικός παράγοντας που κάποιες φορές ενδέχεται να επικρατήσει έναντι της ηδονής, του φόβου και του κέρδους είναι η προσωπική εμφάνιση. 

Μια ηθική προκατάληψη των ημερών είναι μάλλον σκληρή όσον αφορά το ωμό ψεύδος, ενώ η συχνά άκρως ανεπτυγμένη τέχνη της αυταπάτης συνήθως αντιμετωπίζεται με μεγάλη ανοχή και επιείκεια. Ένα από τα ελάχιστα λογοτεχνικά παραδείγματα που μπορεί να παρατεθεί σε αντίθεση με αυτήν την τρέχουσα αξιολόγηση, είναι η περίφημη σκηνή του μοναστηριού στην αρχή των Αδελφών Καραμαζώφ. Ο πατέρας, ένας αθεράπευτος ψεύτης, ρωτά τον Στάρετς: "Και τι πρέπει να κάνω για να κερδίσω τη σωτηρία;" Και ο Στάρετς απαντά: "Πάνω απ' όλα, ποτέ να μην λες ψέματα στον εαυτό σου!" Ο Ντοστογιέφσκι δεν προσθέτει καμία εξήγηση ούτε αναπτύσσει το θέμα. Επιχειρήματα που υποστηρίζουν την απόφανση ότι "είναι καλύτερο να ψεύδεσαι σε άλλους παρά να εξαπατάς τον εαυτό σου" θα πρέπει να υποδεικνύουν ότι ο ωμός ψεύτης εξακολουθεί να έχει επίγνωση της διάκρισης μεταξύ αλήθειας και ψεύδους, κι έτσι η αλήθεια που κρύβει από τους άλλους δεν έχει ακόμη εξοβελιστεί εντελώς από τον κόσμο· έχει βρει σαν τελευταίο καταφύγιο τον ίδιο. Η ζημιά που έχει προκληθεί στην πραγματικότητα δεν είναι ολοκληρωτική ή οριστική, και, αντιστοίχως, η ζημιά που έχει προκληθεί στον ίδιο τον ψεύτη δεν είναι επίσης ολοκληρωτική ή οριστική. Έχει πει ψέματα, αλλά δεν είναι ακόμη ψεύτης. Ο ίδιος και ο κόσμος που εξαπάτησε δεν είναι "πέραν κάθε σωτηρίας" - για να το πούμε στη γλώσσα του Στάρετς.

Hannah Arendt, Αλήθεια και Πολιτική

μτφ. Γ. Ν. Μερτίκας

εκδ. Στάσει Εκπίποντες (2012)

Το νέο Easternlin-Paradox* (αναδημοσίευση)

από eagainst.com

Λευτέρης Τενεκίδης 

Είναι καιρός να ξεφύγουμε από τις συλλογικές ψευδαισθήσεις, που τόσο καλά μας βύθισε σε αυτές, το όνειρο της εποχής πριν την κρίση του 2008. Η κρίση πάντα υπήρχε και μάλιστα σε κάθε επίπεδο, πέραν της αριθμητικής οικονομίας, μα ο τρόπος ζωής μας αδυνατούσε να την βγάλει στην φόρα. Χρειάστηκε ο οικονομισμός και η αυταρχικότητα της μέσης λύσης, πέρα των άκρων δηλαδή, του ύστατου νεοφιλελευθερισμού για να μας δείξει πως ο μαρασμός μας, δεν είναι μονό ισολογιστικά λάθη, μα κάτι παραπάνω. Ο άνθρωπος πεθαίνει, μαζί του οι αξίες, η γνώση, τα αισθήματά του, το περιβάλλον, η σκέψη, όλο αυτό που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως ζωή.

Ο τρόπος παραγωγής αποστείρωσε κάθε ιδεολογία, κάθε συναίσθημα, κάθε λόγο ύπαρξης, θέτοντας την επίτευξη του μέγιστου κέρδους σαν υπέρτατη αξία της ζωής. Η ζωή έπαψε να είναι μια περιπέτεια και έγινε μια ατέρμονη διαδικασία παραγωγής πλεονάσματος. Πλεονάσματος, που καταστρέφεται για να ικανοποιηθεί η ληστρική επιθυμία μας να αποκτήσουμε κέρδος. Κέρδος, που ποτέ δεν έρχεται σε συμφωνία με την ανθρωπιά και την συνθήκη να ζούμε σε αρμονία με τον κόσμο γύρω μας. Ο πολιτισμός της παραγωγής που δομήσαμε, όσο απεχθές και αν ακουστεί, είναι μια παραφωνία στο φυσικό μας περιβάλλον και κάπου εκεί ξεκινάει η κρίση.

Ο παροξυσμός μας για την ανάπτυξη μας αποστερεί τις ακόμη και τα βασικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας. Ο έρωτας, η σκέψη, ο τρόπος έκφρασής μας, διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εξυπηρετούν τον ανώτερο σκοπό της ανάπτυξης το κέρδος. Κάνουμε έρωτα, όχι επειδή είμαστε άνθρωποι και γουστάρουμε να κάνουμε έρωτα, αλλά επειδή θέλουμε να κερδίσουμε σεβασμό στον κοινωνικό μας περίγυρο (πχ. Η εικόνα του “άντρακλα”), καθιστώντας την πιο όμορφη ανθρώπινη επαφή, ένα είδος δημόσιας σχέσης, αποξενώνοντας τον άνθρωπο από την χαρά της ζωής. Η σκέψη ακόμα γίνεται ένα εργαλείο παραγωγής. Επιχειρούμε δίχως τέλος ματαιόδοξα ταξίδια στην λύση του θαύματος της ζωής ή στην εξερεύνηση των κόσμων πέρα από τον δικό μας, όχι για να δώσουμε κάποια απάντηση σε αυτά ώστε να συνειδητοποιήσουμε ποιοι είμαστε και γιατί είμαστε εδώ, μα για να αυξήσουμε την ικανότητά μας να παράγουμε συνεχώς κέρδος, εξ ‘ου λοιπόν οι “διακοπές στο διάστημα”, οι “γονιδιακές τράπεζες” , οι 3d εκτυπωτές, που δείχνουν το όραμα μιας τέλειας τεχνολογικής ουτοπίας, που δίνει την λύση σε κάθε υλικό πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως κάθε τι που πηγάζει από τον ίδιο τον άνθρωπο.

Πολλοί θα πουν είναι η φυσική εξέλιξη του ανθρώπου για να επιβιώσει, να γίνει ένα με την τεχνολογία της ανάπτυξης, να αποικήσει στο διάστημα, να ξεπεράσει κάθε οικονομική κρίση- με μια οικονομική ευζωία-, να αποστειρώσει πλήρως τα συναισθήματά του που εμποδίζουν την έλευση ενός τέτοιου φωτεινού οράματος. Υπάρχει ένα λάθος εδώ όμως, απολύτως σημαντικό. Μιλάμε για το μέλλον της ανθρωπότητας, προβλέποντας την ιστορική μας τάση και όχι δημιουργώντας την ίδια την ιστορία και αυτό είναι η πηγή της κρίσης που πάντα βιώναμε.

Η αποκοπή μας από την φύση, η προσήλωση στον μεσσιανισμό της “ανάπτυξης”, διαστρέβλωσε την ανθρωπιά μας-κάτι που πηγάζει από την σχέση μας με την φύση- σε τέτοιο βαθμό που δρούμε έτσι ώστε να καταστρέφουμε τις τελευταίες ομορφιές του φυσικού και φαντασιακού μας κόσμου.

Οι δείκτες ευζωίας μας δεν μετράνε την καταστροφή που προξενούμε στο περιβάλλον, τα μέτρα “βιώσιμης ανάπτυξης” ή ακόμα καλύτερα η “πράσινη ανάπτυξη” μας δίνουν το άλλοθι να παράγουμε περισσότερο-ξεχνώντας πως καταστρέφουμε περισσότερο-, την ίδια στιγμή που η ποιότητα ζωής μας υποβαθμίζεται ολοένα και πιο πολύ στις μεγαλουπόλεις. Την ίδια στιγμή οι “αναπτυσσόμενες” χώρες, παλεύουν να ζήσουν το δυτικό όνειρο μπαίνοντας στον άγριο χορό της ανάπτυξης, σφάζοντας φυσικούς θησαυρούς στο όνομα του κέρδους. Ζώα, δάση, λίμνες, άνθρωποι ψοφάνε για την δυτική ευτυχία κάτω από πριόνια, υψικαμίνους και μπουλντόζες. Πόλεμοι στο όνομα του νερού, του πετρελαίου, του γαιάνθρακα, του ουρανίου ξεκάνουν τη ανθρωπότητα για να προχωρήσουμε στις τεχνολογικές μας ουτοπίες, που θα αποθεώνουν την απολυταρχία, την ανελευθερία, την απανθρωπιά.

Ο άνθρωπος μακριά από τη φύση γίνεται ολοένα και πιο μόνος, ολοένα και πιο αλαζόνας, ολοένα και πιο πλεονέκτης, ολοένα και πιο “πολιτισμένος”, ολοένα και ατομιστής, ολοένα και πιο “αποπολιτικοποιημένος”, ώστε να κερδίσει περισσότερα, περισσότερα, περισσότερα…

Πρέπει να ξεκολλήσουμε από τα όνειρα του να γυρίσουμε στις εποχές της προ-οικονομικής κρίσης, σε κείνα τα όνειρα της ανάπτυξης, γιατί οι μέρες μας εδώ πέρα είναι μετρημένες, ανεξάρτητα από αυτόν που τελικά θα διαχειριστεί την παραγωγή. Είναι πια το κρίσιμο σημείο της ανθρωπότητας και ακόμα παραπάνω της φύσης. Και δεν ρίχνω στο τραπέζι την “βαθιά οικολογία”, γιατί αρκετοί την αποδοκιμάζουν άκριτα, παρά μόναχα ένα δίπολο: Ή θα αυτοκτονήσουμε επιδιώκοντας την ανάπτυξη ή θα ζήσουμε με μια τελείως νέα συνείδηση πιο κοντά στην φύση, άρα και στον άνθρωπο, ικανή να κάνει τον άνθρωπο πραγματικά ευτυχισμένο.

(Πριν λίγες δεκαετίες η ευτυχία-που συνέπιπτε με το αν είναι φτωχός ή όχι- του μέσου ανθρώπου, καθοριζόταν από το άμα είχε στην κατοχή του δυο τηλεοράσεις. Τώρα το μέτρο της ευτυχίας είναι η κατοχή σύνδεσης στο διαδίκτυο. Ας αναλογιστούμε αυτό.)

*Από τη δεκαετία του 1970 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το παράδοξο («Easterlin-Paradox»,1974), σύμφωνα με το οποίο: Η ικανοποίηση και η ποιότητα ζωής των ανθρώπων, από ένα σημείο και μετά, δεν εξαρτάται από την αύξηση του εισοδήματος και της κατανάλωσης, αλλά πολύ περισσότερο από άλλους παράγοντες.

Η λούπα μιας χαρμολύπης (αναδημοσίευση)

από το Barikat

του Ταξιάρχη Κεραμέ

«Και δεν θα συλλογιέμαι παρά ένα κομμάτι από τον πατέρα κι ένα κομμάτι 

από τη θάλασσα -αυτά που μ' άφησαν- και την πόλη. Την πόλη που τη σάπισαν.»

Κ. Γώγου

Καύσωνας εκείνον το χειμώνα. Πολύ ζέστη. Πρώτα βέβαια πάγος, κρύο και χιονοστιβάδα ανελέητη. Όλοι καταριόντουσαν τον ουρανό και πολύ περισσότερο τους μετεωρολόγους που έως τότε ελάχιστες φορές έκαναν λάθη σε αυτά τα θέματα. Σπάνια. Μια φορά πριν εικοσικάτι χρόνια. Τώρα κύκλος. Κύκλος του χιονιού και της φωτιάς. Σταμάτησε για λίγο το κεφάκι με τρόπο κάπως ξαφνικό που όλοι ψαρώσαμε. Μάλλον θα ήμαστε χρόνια ψαρωμένοι διότι τόση οικειότητα με τα λέπια που φυτρώσαν στο κεφάλι μας δε συμβαίνει έτσι, στο πιτς φυτίλι. Μάλλον θα ήμαστε από χρόνια σε τούτη την κατάσταση (κι αυτό φάνηκε).

Τρεις λέξεις, Θα Τους Γαμήσουμε. Κι εγώ, από τη θλίψη της γιορτής στη γιορτή της θλίψης, συνομήλικος σκυταλοδρομέας στην αιμάτινη αρένα. Κάπου εκεί, στις διάρκειες και στις εντάσεις του Αθηναϊκού σχηματισμού, εκεί απλώνεται μπροστά σου ο ορίζοντας της ιδιόκτητης χοάνης μας που τα χωράει όλα, η βίαιη τοπογραφία των τσιμεντένιων μανιταριών, ο χρόνος του μέσα χρόνου κι οι πληγές που ανοίξαν όταν ανταλλάζαμε τη νιότη μας με χάντρες και καθρεφτάκια. Κοβαλτιωμένοι τσέοι, απαθείς φιλελέδες (διασχίζουν κι η κολόνια των ίσων αποστάσεων να μένει για ώρα) κι οι ερωτικοί καυγάδες μυρμήγκια που ντρέπονται να υπάρχουν βουτηγμένοι στην άγνοια. Μονάχα τέτοιες νυχτιές κατάλαβα τα ποιήματα. Μαύρο πένθος τυλιγμένο σκοτάδι να πέφτει κεραυνός στην καλοστολισμένη μας αυλή, με τα γιορτινά πολύχρωμα καπελάκια και τις φανταχτερές γλαδιόλες, να καταστρέφει τη φιέστα και να αντηχεί μόνο πιτς. Και μετά; Φυτίλι.

Παρθένα πρωινά. Μόνο κλάμα και όρκοι εκδίκησης. Γιατί Λευτέρη Πούλιε με πονάς τόσο; Δρόμε-σάβανο του Γρηγόρη, του Σωτήρη, του Τάσου, του Μιχάλη, του Αλέξη. Όλοι φορέσαμε αυθόρμητα τις απορίες μας, τις δέσαμε έτσι που να μη φαίνεται το πρόσωπό μας. Μια δόση επανάληψης της απελπισίας που σόκαρε. Τρεμουλιαστό το μάτι που αντικρίζει για πρώτη φορά το πίσω μέρος της ιστορίας, ακόμα χειρότερα την πλάτη, τον σβέρκο και μια πατρίδα να μας ουρλιάζει σα δροσιά που περίμενε χρόνια το ξεραμένο χώμα.

Στις τεράστιες λεωφόρους, πλέον, ο απροσδόκητος τσαμπουκάς των πίσω θρανίων, τα κτίρια που έγιναν φουσκωμένοι ζαχαρωτοί λουκουμάδες κι ορμούνε μέσα οι πικραμένοι και τ’ αποστειρωμένα σεντόνια μας τα λέκιασε περήφανα κι ανεπανόρθωτα εκείνη η ζωηρή φτυσιά στα μούτρα της κανονικότητας. Τσούρμο παράξενων ποντικών ξεπήδησε από τους υπονόμους στο πρώτο σφύριγμα του χειμωνιάτικου αέρα. Τόσο ωραία επικίνδυνο μπουλούκι που σκορπά δημιουργικό τρόμο σε όλα τα σοκάκια και στους περαστικούς (καλά που ήταν τόσα ποντίκια αυτά τα όμορφα χρόνια;) δεν ξανάδα από τότε, κι ορκίζομαι σε κάτι τρυπημένα λάβαρα που σηκώθηκαν ξανά και σε καρδερίνες κίτρινες που ενώ ασφυκτιούσαν ξανάνιωσαν κι έπιασαν πάλι το τραγούδι. Ταμπουρωθήκαμε φιλώντας χείλη από πρωτόγνωρες συντρόφισσες και πίνοντας λυρικές γουλιές απ’ το εξεγερσιακό lsd του μέλλοντός μας. Όχι πια μπότες να στριμώχνουν κορμιά, όχι πια φλύαρες γραβάτες κρεμασμένες στις οθόνες (σας έτσουξε μανάρια μου στην κρατική), όχι πια σάβανα σ’ έρμες μανάδες.

Όμως κι εκείνες οι αλκυονίδες πέρασαν. Απομείναμε κάθε φορά που αρπαζόμαστε ο ένας από τον άλλο ή γονατίζουμε στις δυσκολίες να θυμόμαστε γυρεύοντας μόνιμα την Αλκυόνη και τις χάρες της. Τι μέρες κι εκείνες. Το ξέραμε πως θα διαρκέσουν για λίγο, δε λέω. Μι’ αναλαμπή στις γιορτές των σχιζοφρενών μητροπολιτάνων. Έστω. Έκανε για μια φορά τρομερή ζέστη. Σκέτος καύσωνας εκείνον το χειμώνα. Ο δρόμος άνοιξε ξανά. Και τον περπατάμε. Μην το ξεχάσετε ούτε στιγμή κουφάλες: το μερικό φθείρεται μαχόμενο*.

*Χέγκελ, στο «In girum imus nocte et consumimur igni» του Ντεμπόρ

Ο Άνθρωπος Που Δεν Ήταν Εκεί (αναδημοσίευση)

από τον Γελωτοποιό

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί γεννήθηκε μια νύχτα με βροχή. Είχε μεγάλα μάτια, διάφανα, και μακριά μαλλιά. Ο γιατρός είπε στη λεχώνα ότι είχε γεννήσει ένα ξωτικό. Εκείνη το 'ξερε.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί κοιμόταν μ' ανοιχτά μάτια τη μέρα και ξυπνούσε τα βράδια, για να κλάψει. Ο γάτος της οικογένειας, ένας αργόσχολος σιαμέζος, καθόταν στο προσκεφάλι του, για να διώχνει τ άσχημα όνειρα και τ' ανόσια πνεύματα.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί άργησε να μιλήσει και δυσκολεύτηκε να μάθει να περπατά. Προτιμούσε να κοιμάται, αγκαλιά με τον γάτο. Κι όταν ξυπνούσε περνούσε ώρες πολλές κοιτώντας τις σκιές στο ταβάνι ή έφτιαχνε αλλόκοτα πλάσματα από πλαστελίνη. Τους έδινε κι ονόματα, λέξεις μπερδεμένες που ακούγονταν σαν Κουένυα και Σίνταριν και Φαλάνια και Σύρινθαλ.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί πήγε σχολείο, αλλά έγραφε τα γράμματα ανάποδα. Την ώρα του μαθήματος ζωγράφιζε αγγέλους στο τετράδιο του και στο διάλειμμα έμενε να παρατηρεί πώς οι σφήκες έτρωγαν τ' αχλάδια που πέφταν απ' το δέντρο. Οι δάσκαλοι δεν τον μάλωναν, γιατί ήταν ήσυχος κι είχε μεγάλα μάτια. Τ' άλλα παιδιά τον άφηναν στην ησυχία του, γιατί καταλάβαιναν ότι δεν είναι εκεί.

~~{}~~

Ένα βράδυ οι γονείς του τον έχασαν. Τον έψαξαν, ξεσήκωσαν τη γειτονιά, φώναξαν την αστυνομία. Τελικά τον βρήκαν στο πανηγύρι, δίπλα στον πάγκο ενός πλανόδιου καλλιτέχνη.

Ο πλανόδιος έφτιαχνε λέξεις από σύρμα, ονόματα ανθρώπων και ζώων και ονείρων. Δεν χρησιμοποιούσε εργαλεία. Έπιανε το σύρμα και το 'στριβε, το γυρνούσε, το ίσιωνε, το στίλβωνε, μέχρι που κρατούσε το όνομα κάποιου ή -μερικές φορές- έναν στίχο.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί είχε ξεχαστεί να κοιτάει τα επιδέξια χέρια του καλλιτέχνη, όλη νύχτα.

Οι γονείς του τον μάλωσαν, αλλά εκείνος δεν ήταν εκεί. Μόλις έφτασαν σπίτι ξεκίνησε να φτιάχνει τις δικές του λέξεις από σύρμα.

~~{}~~

Τα χρόνια κυλούσαν κι ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί περνούσε όλο και περισσότερο καιρό με τα μικρά του καλλιτεχνήματα. Όσοι τον συναντούσαν νόμιζαν ότι ήταν εκεί. Έτσι φαινόταν. Και συχνά ήταν. Όμως όσοι τον γνώριζαν καλύτερα ήξεραν ότι δεν ήταν εκεί.

~~{}~~

Όταν μεγάλωσε ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί γνώρισε ένα κορίτσι που του έμοιαζε. Είχε μεγάλα διάφανα μάτια και μακριά μαλλιά. Ζωγράφιζε θλιμμένα πρόσωπα και περπατούσε σαν γάτα. Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί γοητεύτηκε απ' το κορίτσι.

Μια θερινή νύχτα, σ' ένα παγκάκι πάνω απ” το Αιγαίο, τη ρώτησε αν θα τον παντρευόταν κάποτε. Εκείνη δέχτηκε. Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί της φόρεσε στο δάχτυλο ένα κρίκο από αναψυκτικό. Έκαναν ένα παιδί με μεγάλα διάφανα μάτια.

~~{}~~

Τα χρόνια συνέχισαν να περνάνε, έτσι όπως συνηθίζουν να κάνουν απ' την αρχή του κόσμου.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί είχε στήσει έναν πάγκο με τις λέξεις του, πλανόδιος κι εκείνος όπως ο δάσκαλος του. Σπάνια όμως πουλούσε κάποια λέξη από σύρμα. Τις περισσότερες τις χάριζε και χαιρόταν όταν έβλεπε τους ανθρώπους να τις φοράνε στο στήθος, πάνω στην καρδιά.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί αγαπούσε τις νύχτες και τις βροχές. Αγαπούσε το γέλιο των παιδιών και τα μπαλόνια με ήλιο που το 'σκαγαν και 'φτάναν ως τον ήλιο.

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί είχε και κάποιους φίλους, ελάχιστους, μετρημένους στα δάκτυλα του χεριού ενός πάντα. Όταν βρισκόταν με τους φίλους του κανείς δεν ήταν εκεί. Κι ένιωθαν ωραία να μην είναι εκεί παρέα.

~~{}~~

Κάποιες μέρες ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί ζήλευε τους ανθρώπους που μπορούσαν να είναι εκεί, τους ανθρώπους που τα κατάφερναν τόσο καλά εκεί.

Κάποιες νύχτες ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί ευχόταν να ήταν κι αυτός εκεί, κι ας μην είχε φτιάξει ούτε μια λέξη από σύρμα.

Δεν το είχε επιλέξει να μην είναι εκεί. Είχε συμβεί, έτσι όπως γεννήθηκε με μεγάλα διάφανα μάτια, ίσως επειδή κι η μητέρα του δεν ήταν εκεί.

~~{}~~

Το κορίτσι με το δακτυλίδι από κρίκο αναψυκτικού προσπάθησε να τον βοηθήσει, να είναι εκεί. Κι εκείνος το ήθελε, όταν όμως βρισκόταν εκεί ξεθώριαζε, γινόταν διάφανος, τόσο που μπορούσες να δεις από μέσα του.

Και κάθε μέρα που περνούσε εκεί, ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί ένιωθε να χάνει ένα ακόμα κομμάτι του.

Μόνο οι λέξεις από σύρμα τον βοηθούσαν να ενώνει τα κομμάτια του.

~~{}~~

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί κάποτε κατάλαβε ότι υπήρχαν πολλοί ακόμα άνθρωποι που δεν ήταν εκεί. Κι αν κάτι έφταιγε γι' αυτό δεν ήταν οι άνθρωποι, ήταν το εκεί.

Οι άνθρωποι που δεν ήταν εκεί δεν ήταν ηλίθιοι, δεν ήταν δειλοί, δεν ήταν ανίκανοι. Είχαν γεννηθεί με κάποια αποστροφή για το εκεί ή μπορεί να ήταν μόνο αλλεργία, αλλεργία σε όλα όσα τους δίνονταν έτοιμα, σε όλα όσα δεν ήταν δικά τους.

Οι άνθρωποι που δεν ήταν εκεί ήθελαν να δημιουργούν το εκεί τους.

~~{}~~

Έφτιαχναν λέξεις, μουσικές, χορούς, πίνακες, σπίτια, φαγητά, ιδέες, εφευρέσεις, εξισώσεις, φάρμακα, σχολεία, επιστήμες.

Οι άνθρωποι που δεν ήταν εκεί έφτιαχναν τον κόσμο απ” την αρχή, έτσι όπως θα ήθελαν να είναι.

~~{}~~

Δεν γνωρίζω πώς τελειώνει αυτή η ιστορία. Μου τη διηγήθηκε ένας καλλιτέχνης του δρόμου με μεγάλα μάτια. Είχε ινδιάνικο αίμα και τ' όνομα του ήταν Πλανόδιο Βουνό.

Κάποια στιγμή χαμογέλασε και σταμάτησε να είναι εκεί. Το χαμόγελο του άργησε να σβήσει, σαν να ήταν ο γάτος του Τσέσαϊρ.

Μου άφησε μόνο αυτές τις λέξεις, καμωμένες από σύρμα.

Έτσι δεν γνωρίζω πώς τελειώνει αυτή η ιστορία.

Ίσως και να μην τελειώνει.

Η εικόνα είναι λεπτομέρεια από πίνακα της Nelli Bloom

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (η θεωρία και η εφαρμογή της) -αναδημοσίευση.

από http://ta4mx.blogspot.gr/2015/02/blog-post_24.html

ΘΕΜΑ: «Διάλογος είναι να παραδεχθείς ότι η αλήθεια είναι πολλαπλή & ότι είναι ανέφικτη η πλήρης αλήθεια. Και πρέπει να φωτιστεί από πολλές πλευρές για να τη συλλάβει κανείς. Επομένως έχει ανάγκη από τον έλεγχο του άλλου και τον χρειάζεται τον άλλο η αλήθεια. Και δεύτερο, πρέπει να παραδεχθεί κανείς ότι για να πλησιάσει τον άλλο, ένας μόνο τρόπος υπάρχει: να τον πείσει. Στο διάλογο δεν πάμε να σώσουμε τις ιδέες μας: πάμε να σώσουμε την αλήθεια» (Ε.Π. Παπανούτσος). Αν οι παραπάνω απόψεις του Παπανούτσου παίξουν θετικό ρόλο στο να γίνει ουσιαστικός ο διάλογος μεταξύ των ανθρώπων, ν’ αναπτύξεις τη θέση σου για το πώς θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί στην πράξη. 

Έχει θέση αυτή η ανάρτηση σ' ένα κινηματικό blog; Θα ρωτούσε κάποια ή κάποιος. Αν σκεφτεί κανείς πόσες ώρες αναλώνονται ανά εβδομάδα στα κινηματικά γήπεδα, αίθουσες και αμφιθέατρα, σε αυλές σχολείων και καφενεία βουλευομένων, χωρίς να παράγεται τίποτα, παρά μόνο να αναπαράγεται ο εαυτός του καθενός, θα μπορούσε αυτό το κείμενο-μελέτη να χρησιμεύσει σε κάτι τι. Ειδικά σε αυτούς που με 150 λέξεις στη φαρέτρα τους συντάσσουν ανά εβδομάδα τις γνωστές αντιαισθητικές και αντιπνευματικές μπροσούρες, τις οποίες κανείς δεν διαβάζει, απλά τις τσεπώνει, τις κάνει υπόστρωμα για να κάθεται στα πεζοδρόμια, σκουπίζει τη βρεγμένη σέλα του δικύκλου του. 150 λέξεις σε ένα μίξερ, το μίξερ του κάθε κόμματος, παράταξης, συλλογικότητας. Λες και στην 151η λέξη η μπροσούρα υπάρχει φόβος να αυτοαναφλεγεί. Φταίει μετά ο καπιταλισμός ; προφανώς, γιατί είναι ο μέγας καθοδηγητής μας. Ας μιλήσει ο Τάσος Κάρτας που έγραψε το κείμενο.

1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ για την εισαγωγή: μπορούμε ν’ αρχίσουμε με μια γενική αναφορά στα δεδομένα του θέματος, δηλαδή στις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή έκβαση του διαλόγου. Αν μάλιστα ξέρουμε ότι η άποψη για την πολλαπλότητα της αλήθειας έχει την προϊστορία της στους σοφιστές, μια σύντομη και περιεκτική ιστορική αναδρομή, θα ήταν ό,τι το καλύτερο. Στη συνέχεια όμως πρέπει να τονιστεί η σημασία αυτών των προϋποθέσεων στη σημερινή πραγματικότητα και με κάποιο τρόπο να προετοιμαστεί ο δεύτερος άξονας για την πρακτική εφαρμογή τους. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΧΑΡΙΝ:

«Η αντιπαράθεση ανάμεσα σ’ αυτούς που πιστεύουν στη μια και μοναδική αλήθεια, έτσι όπως τη διατύπωσε με τη φιλοσοφία του για τον κόσμο των ιδεών ο Πλάτωνας και σ’ αυτούς που λένε ότι η αλήθεια είναι υποκειμενική με την έννοια ότι μπορεί να τη δει κανείς από διαφορετικές οπτικές γωνίες και να τη διαμορφώσει ανάλογα με την πολιτική και κοινωνική συγκυρία, έχει τη δική της ιστορία. Ο Παπανούτσος λέγοντας πως είναι ανέφικτη η πλήρης αλήθεια φαίνεται να ασπάζεται την άποψη των σοφιστών. Δίνοντας έμφαση μάλιστα στην πολλαπλότητα των απόψεων που μπορούν να διατυπωθούν για ένα θέμα, επισημαίνει την αυτονόητη σημασία του διαλόγου στην αναζήτηση της αλήθειας.

Το γεγονός ότι πάντοτε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, απασχολούσε τον άνθρωπο η αναζήτηση της αλήθειας και έψαχνε να βρει τους τρόπους ή να ορίσει τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματική διερεύνησή της, αποδεικνύει τη σημασία που θα είχε και σήμερα ακόμα μια παρόμοια συζήτηση. 

2. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: βασικές ιδέες ανάπτυξης του θέματος: από την εισαγωγική ενότητα, θα πρέπει με κάποιο τρόπο, να έχει διαφανεί η κατεύθυνση που θα πάρει η προσπάθεια μας για την απόδειξη των ζητουμένων. Hκατεύθυνση για την ανάπτυξη θα πρέπει να βασιστεί σε δύο άξονες: α] αν μπορούν να παίξουν θετικό ρόλο και σε ποιο βαθμό οι συγκεκριμένες απόψεις του Παπανούτσου στο να γίνεται ο διάλογος μεταξύ των ανθρώπων ουσιαστικός και αποτελεσματικός β] με ποιους τρόπους μπορεί αυτό να γίνει πράξη στην καθημερινή πραγματικότητα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΧΑΡΙΝ:

«Για να κατανοήσουμε τη σημασία των προτάσεων του Παπανούτσου, αρκεί να προσπαθήσουμε να σκεφτούμε ποια θέση θα είχε ο διάλογος στις κοινωνίες των ανθρώπων, αν ίσχυαν τα ακριβώς αντίθετα. Μάλλον θα ήταν άνευ σημασίας και εντελώς περιττός, αν είχαμε ανακαλύψει τη μία και μοναδική αλήθεια που θα είχε γενική εφαρμογή για όλους τους ανθρώπους σ’ όλες τις εποχές. Σ’ αυτή την περίπτωση θα ήταν οξύμωρο να θέλουμε να τη φωτίσουμε απ’ όλες τις πλευρές. Και φυσικά η πειθώ θα ήταν άγνωστη λέξη για τον πολιτισμό των ανθρώπων αφού εκ των πραγμάτων και εκ γενετής όλοι θα ήταν πεισμένοι για τη μια και μοναδική αλήθεια. Είναι λοιπόν παραπάνω από βέβαιο ότι δεν θα είχε καμιά θέση ο διάλογος στους πολιτισμούς που θα είχαν ασπαστεί το δόγμα για τη μία και μοναδική αλήθεια» 

«Ένα καλό παράδειγμα της αξίας του διαλόγου, επειδή ισχύουν όλα αυτά που υποστηρίζει ο Παπανούτσος είναι η λειτουργία των δημοκρατικών πολιτευμάτων στις σύγχρονες κοινωνίες.. Τα δύο βασικότερα χαρακτηριστικά που αναδεικνύουν το δημοκρατικό πολίτευμα και το ξεχωρίζουν από κάθε άλλη μορφή πολιτεύματος, είναι η ισηγορία και παρρησία δηλαδή η πολιτική ελευθερία που αναγνωρίζει σε όλους ίση δυνατότητα στο λόγο και το θάρρος που πρέπει να διακρίνει τον άνθρωπο στην έκφραση της σκέψης του. Και τα δύο δεν θα μπορούσαν να εννοηθούν χωρίς το διάλογο. Γι’ αυτό ο διάλογος είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας. Με αυτόν αμβλύνονται οι διαφορές, συγκλίνουν οι αντιθέσεις, αίρονται οι παρεξηγήσεις, προλαβαίνονται οι συγκρούσεις και στο τέλος παίρνονται αποφάσεις που είναι πιο κοντά στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του κοινωνικού συνόλου.

3. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: οργανική σύνδεση παραγράφων. Οι ιδέες με τις οποίες θα αναλύσουμε τα ζητούμενα του θέματος, πρέπει να συνδέονται στενά μεταξύ τους, να απορρέουν δηλαδή η μία από τη άλλη με μια λογική αναγκαιότητα. Στην προηγούμενη ενότητα αναλύοντας την αξία που έχουν για το διάλογο οι προτάσεις του Παπανούτσου, δόθηκε ως παράδειγμα ο ρόλος του διαλόγου στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επομένως στη δεύτερη ενότητα, στην οποία σύμφωνα με το 2οζητούμενο, πρέπει να προτείνουμε με ποιους τρόπους θα γίνει ο διάλογος ουσιαστικός και αποτελεσματικός, μπορούμε να στηριχθούμε επίσης σε παραδείγματα από τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΧΑΡΙΝ:

«Ο διάλογος όμως για να μην είναι μόνο επίφαση ή παρωδία, κενό γράμμα χωρίς περιεχόμενο, απαιτεί ορισμένες βασικές αρχές που θα διέπουν την εφαρμογή του σε όλους τους τομείς που ο άνθρωπος επικοινωνεί και συνεργάζεται με τους συνανθρώπους του. . Και σ’ αυτή την περίπτωση μπορούνε να δανειστούμε στοιχεία από τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος αλλά και από άλλους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας του ανθρώπου. Η αποδοχή του άλλου και ο σεβασμός στη διαφορετική γνώμη του, η πίστη στην πολυφωνία και στην αναγκαιότητα της αντιπαράθεσης των ιδεών, με μια κουβέντα η οργανωμένη και σωστή συζήτηση είτε στη βουλή, είτε στις συνελεύσεις των πολιτικών και επαγγελματικών συλλόγων είτε μέσα σε μια σχολική τάξη, απαιτεί μια ορισμένη στάση των συνδιαλεγόμενων η οποία δεν μπορεί να προκύψει από τη μια στιγμή στην άλλη. Η στάση αυτή προϋποθέτει υπεύθυνη χρήση του λόγου και τη δημοκρατική κατανομή του. Το πρώτο σημαίνει ότι οι συνδιαλεγόμενοι δεν μιλούν για να μιλούν ικανοποιώντας τον εγωισμό τους, αλλά συνομιλούν για να συμβάλουν κι αυτοί απ’ τη μεριά τους στον καλύτερο φωτισμό του θέματος και στην ανεύρεση της αλήθειας. Δημοκρατική κατανομή του λόγου εξάλλου σημαίνει αποφυγή της μονοπώλησης του λόγου από ορισμένα μόνο άτομα. Πρέπει όλοι οι ενδιαφερόμενοι να συμμετέχουν στο διάλογο με ίσους όρους, γιατί η συμμετοχή είναι η πιο ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας. Τέλος, βασική αρχή πρέπει να είναι η συζήτηση να έχει καθορισμένο στόχο, να καταλήγει κάπου, αν όχι με τη μορφή συμπερασμάτων, τουλάχιστον με την ικανοποίηση της ορθής διερεύνησης του θέματος.

4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ/συμπεράσματα: το κείμενό μας θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει και μια παράγραφο με την οποία θα τελειώνει η διαπραγμάτευση του θέματος. Η κατακλείδα πρέπει να έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: α] να είναι σύντομηβ] να ανακεφαλαιώνει τα σημαντικά σημεία της ανάπτυξης και γ] να συμπεραίνει. Το συμπέρασμα δεν πρέπει να είναι γενικό και αόριστο αλλά να έχει πολύ στενή σχέση με τις βασικές ιδέες στις οποίες εμείς στηρίξαμε την παρουσίαση του θέματος. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα καλός και εύστοχος επίλογος θα ήταν να κάναμε μια δική μας πρόταση για το μέλλον του διαλόγου ή για την αποτελεσματικότητά του. 

«Μπορεί να φαίνονται αυτονόητες και αυταπόδεικτες οι αλήθειες για τη σημασία και την αξία του διαλόγου, που πολλοί διανοητές όπως ο Παπανούτσος, ο καθένας με το δικό του τρόπο, διατυπώνουν. Το ό,τι όμως και σήμερα πολλές φορές ο διάλογος μεταξύ των ανθρώπων και στις πιο δημοκρατικές κοινωνίες, δεν είναι πάντοτε ουσιαστικός και αποτελεσματικός, ενώ μερικές φορές είναι εμφανή τα προβλήματα στην ομαλή διεξαγωγή του, αποδεικνύει το δρόμο που πρέπει να διανυθεί ακόμα. Σ’ αυτή την περίπτωση ο ρόλος της παιδείας είναι καθοριστικός. Μόνο μέσα από την παιδεία μπορεί ο νέος να συνειδητοποιήσει την αξία του διαλόγου και κυρίως μέσα από την πνευματική καλλιέργεια που αυτή προσφέρει μπορεί να βρει τους τρόπους με τους οποίους θα κάνει καθημερινή του πράξη τις βασικές αλήθειες που διέπουν την ομαλή διεξαγωγή του.

Ανακοίνωση της Λαϊκής Συνέλευσης Εξαρχείων για τα γεγονότα της Παρασκευής 6/2/2015

από: Λαϊκή Συνέλευση Εξαρχείων

Το βράδυ της Παρασκευής 6/2 ολιγομελής ομάδα επιτέθηκε και πυρπόλησε περιπολικό της τροχαίας που είχε έρθει στη συμβολή των οδών Τοσίτσα και Σπυρίδωνος Τρικούπη για να καταγράψει τροχαίο περιστατικό και στη συνέχεια ξυλοκόπησε άγρια δύο κατοίκους και συντρόφους, επειδή διαμαρτυρήθηκαν γι΄ αυτή την ενέργεια.Ακολούθησε η γνωστή πρακτική με το άναμμα των κάδων που μετέτρεψε την πλατεία σε πεδίο μάχης και κατέληξε σε προσαγωγές, συλλήψεις καθώς και στην απαράδεκτη επίθεση στο κατειλημμένο κοινωνικό κέντρο Κ* ΒΟΞ.Με την πρόσφατη απομάκρυνση των δυνάμεων καταστολής κάποιοι θρασύδειλοι βρίσκουν ευκαιρία να δείξουν την «επαναστατικότητά» τους, καταφέρνοντας, επί της ουσίας, να ξαναφέρουν τα ΜΑΤ στη γειτονιά μας.

Η συγκεκριμένη ομάδα δημιουργεί προβλήματα στα Εξάρχεια εδώ και χρόνια. Οι συμπεριφορές είναι γνωστές: Τραμπουκισμοί σε κατοίκους, επιθέσεις σε στέκια και συναγωνιστές, βανδαλισμοί και κλοπές, ιδιοκτησιακή αντίληψη για την πλατεία και τους γύρω δρόμους, πάντα με ένα δήθεν αντιεξουσιαστικό προσωπείο. Βέβαια, οι τακτικές των ανθρώπων αυτών καμία σχέση δεν έχουν με τον αναρχικό χώρο και ηθελημένα τον δυσφημίζουν.

Η Λαϊκή Συνέλευση δε πρόκειται να αρκεστεί σε μια απλή καταδίκη του γεγονότος. Σκοπεύει να ενισχύσει τις δράσεις της απομακρύνοντας οριστικά από την γειτονιά μας τέτοιου τύπου ομάδες.Από την άλλη, είναι σαφές ότι μια κυβερνητική αλλαγή δεν αρκεί για να αποτρέψει την αυτονόμηση των φασιστικών πρακτικών στους κόλπους της ΕΛ.ΑΣ. Οπότε η ηγεσία του ΠΡΟ.ΠΟ. ας αφήσει τις προτάσεις για δήθεν διάλογο και ας κάνει πράξη την κατάργηση των ομάδων ΜΑΤ-ΔΕΛΤΑ, την απαγόρευση των χημικών και την εξάρθρωση των φασιστικών θυλάκων στο ¨βαθύ κράτος¨ της αστυνομίας.

Εμείς, ως κάτοικοι και συλλογικότητες των Εξαρχείων θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια σε κάθε μορφή περιορισμού της ελευθερίας μας, ενάντια σε κάθε μορφή καταστολής. Σε αυτή την κατεύθυνση δημιουργούμε εστίες αλληλεγγύης και περιφρουρούμε οι ίδιοι και οι ίδιες την γειτονιά μας απέναντι στο δίπολο κρατικής καταστολής – κοινωνικού κανιβαλισμού και μαφιών.

Η Λαϊκή Συνέλευση Εξαρχείων συναντιέται κάθε Παρασκευή, στις 19:30, στον χώρο της, στην Ανδρέου Μεταξά 12.

ΛΑΪΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ

Το πειστικότερο άλλοθι του αμετάθετου παρόντος! (αναδημοσίευση)

από η ποίηση πρέπει να γίνεται απ’ όλους, όχι από έναν

 

Κάρελ Άππελ: Αναβάτης αγριάλογου

Αίφνης, μια διάχυτη αισιοδοξία έχει αρχίσει να διαπνέει το σώμα αυτής της ταλαίπωρης κοινωνίας. Η μεγάλη αφήγηση του εκπεσόντος παρία που κάνει δυναμικά την επανεμφάνιση του και έχει την απαίτηση να γίνουν πλέον αποδεκτά, τα δικά του αιτήματα ορθώνοντας το ανάστημα του, επιβάλλεται με όρους παροξυσμικής αυτοϊκανοποίησης της απαθούς τάξης των νοικοκυραίων! Έπρεπε δηλαδή να υπάρξει με άρωμα φιλολαϊκού προοδευτισμού και εθνικής ελαφρόνοιας μια υποτιθέμενη αλλαγή πλεύσης στις πολιτικές αποφάσεις για να αισθανθούν οι κοινοί θνητοί μία ιδέα εικονικής πνοής στον ασφυκτικό βίο τους.

Αυτού του είδους λοιπόν η αφέλεια θέλει να πείσει τον εαυτό της ότι οι άνθρωποι μπορούν να σταθούν επάνω από τις αγορές. Πως η ζωή είναι μπροστά και πέρα από τα κέρδη! Όταν μάλιστα αυτή αρχίζει να γίνεται ναρκισσευόμενα επιθετική* τότε εξαπολύει σοφιστικέ βερμπαλισμούς και φιλολογίζουσες περιττολογίες, τζούφιους λεκτικούς μύδρους ατάκτως ερριμμένους. Ο άνεμος αντίστασης που πνέει στο αντιμνημονιακό μέτωπο, ενσαρκώνει τις αιτίες και τους μοχθηρούς του κοινωνικού ζητήματος στην κρίση χρέους και στα υπερεθνικά διευθυντήρια και παραβλέπει ηλιθιωδώς ότι το πρόβλημα πηγάζει αποκλειστικά από την έμφυτη αντινομία της τυφλής υπακοής μιας κοινωνίας, παγκόσμιας και οικουμενικής, στους παρανοϊκούς νόμους της αυτονομημένης κερδοφορίας. Για να το πούμε δηλαδή διαφορετικά και με πιο κατανοητά λόγια, η κρίση χρέους και οι τεχνογκουρού που έχουν αναλάβει το κουλάντρισμα της δεν είναι η αιτία αυτής της κοινωνικής κρίσης, όπως το έχει χάψει η αντιμνημονιακή μανία με τα αριστερά και δεξιά συμπράγκαλα της, αλλά ένα γενικό σύμπτωμα μιας κοινωνίας που οργανώνεται στην συστημική συνθήκη της αφηρημένης εργασίας και στις εμμονές που ρέουν από αυτή.

Γίνεται απολύτως σαφές ότι οι τακτικές των κυβερνητικών θέσεων δεν αποτελούν επ' ουδενί κάποια ρηξικέλευθη κριτική ενάντια στις αγορές και τα χάλια τους. Αντιθέτως εκείνο που κάνουν είναι να απομακρύνουν σταθερά τις δυνατότητες της αμφισβήτησης και τις όποιες προϋποθέσεις της και να δίνουν ένα πειστικό άλλοθι αριστερής νομιμοποίησης στο αμετάθετο παρόν. Το άνευρο παιχνίδι του κοινοβουλευτισμού αναζωογονεί την αφέγγιστη, κοινωνική συναίνεση. Η αριστερή κυβέρνηση θέλει να είναι ο αναστηλωτής του τραυματισμένου πολιτειακού κύρους και της ημιθανούς κρατικής οντότητας. Δεδομένης της λαϊκιστικής και ουσιαστικά φασιστικής ψευδορητορείας που καραδοκεί, και κορτάρει ασύστολα τον μικροαστικό εσμό, έτοιμη να υφαρπάξει το μεγαλύτερο όφελος αυτή η ατελής αναστύλωση θα είναι το προσωρινό πλεονέκτημα και συνάμα η οριστική καταδίκη της προοδευτικής διακυβέρνησης.

*Βλέπε ομιλία Ζουράρι στην Βουλή

Η τυραννία της οικονομίας (αναδημοσίευση)

το βρήκαμε στο από κοινού

Αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος τελειώνει,

Όχι μ ’ένα πάταγο αλλά μ’ ένα λυγμό

T.S.Eliot

Όχι πια άλλα κροκοδείλια δάκρυα για την πτώση στην πρόσφατη θεομηνία του ιστορικού μονότοξου και απαράμιλλης ομορφιάς γεφυριού της Πλάκας στην Ήπειρο. Τα μανιασμένα νερά από τα αγέρωχα βουνά μ’ ένα παρατεταμένο βουητό (λυγμό) εκδικήθηκαν τον υβριστή άνθρωπο, εν ονόματι της φύσης, για τα φαραωνικά έργα του (φράγματα της ΔΕΗ στον Αώο ποταμό στα Γιάννενα και στον Άραχθο στην Άρτα). Ο λυγμός των νερών δεν λογάριασε την μαστορική τέχνη των κτιστάδων και ο απαιτούμενος φόρος τιμής στους μαστόρους της πέτρας δεν είναι απλώς το ξαναχτίσιμο του γεφυριού, αλλά η αλλαγή προτύπου ζωής, η αρμονική συμφιλίωση με τη φύση. 

Γιατί έπεσε το γεφύρι; Επειδή δεν εκπονήθηκαν μελέτες; Δεν έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για τη συντήρησή του; Σπαταλήθηκαν τα χρήματα σε έργα βιτρίνας ή μούχλιασαν στα συρτάρια της γραφειοκρατίας ή γιατί έβρεξε πολύ ο θεός; Συνέβαλλαν σίγουρα και τα παραπάνω. Αν μείνουμε όμως μόνο σ’ αυτές τις διαπιστώσεις ρίχνουμε νερό στο μύλο της απενοχοποίησης του ανθρώπου-υπερόπτη που θεωρεί ότι ξέκοψε από τη φύση, τη ζωώδη προϊστορία του και ως ανώτερος από τα άλλα είδη είναι ηθικά νομιμοποιημένος να κατακτήσει τη φύση. Η βία του προμηθεϊκού ανθρώπου είναι ενάρετη γιατί αντικειμενικά οδηγεί στην πρόοδο. 

Τι είναι όμως πρόοδος για το δυτικό πολιτισμό; Η αέναη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων με σκοπό την παραγωγή αγαθών. Τι απαιτείται γι’ αυτή την ανάπτυξη; Ενέργεια, υδροηλεκτρικά εργοστάσια, εξηλεκτρισμός. Κι όταν τα συσσωρευμένα νερά υπερβαίνουν ένα όριο τι κάνουμε; Διοχετεύουμε τα πλεονάζοντα νερά του υδροηλεκτρικού φράγματος του Αώου στον Άραχθο ποταμό και το πολύ-πολύ να ρίξουμε ένα γεφύρι ή να πνιγούνε οι παρακάτω, οι Αρτινοί, για να μην πνιγούμε εμείς οι Γιαννιώτες. Παράπλευρες απώλειες του πολέμου ανθρώπου-φύσης. Ανάπτυξη ή θάνατος.

Γιατί λοιπόν έπεσε το γεφύρι; Γιατί το υποκείμενο έχει εκπέσει, έχει μετατραπεί σε μονοδιάστατο άνθρωπο, ένα ανθρωπολογικό τέρας, σε οικονομικό άνθρωπο (homo economicus) και σε ορθολογικό ατομιστή. Αυτός ο ανθρωπολογικός τύπος ενδιαφέρεται μόνο για το ιδιοτελές του όφελος, μπαζώνει τα ρέματα, καταπατά τις παρόχθιες εκτάσεις, μολύνει τα νερά και τον αέρα, ρίχνει τα γεφύρια. Γιατί όμως πορεύεται μ’ αυτό τον τρόπο; Γιατί το μοναδικό κίνητρο αυτού του τέρατος είναι η μεγιστοποίηση των απολαύσεων που προκύπτουν από τις απεριόριστες επιθυμίες του, τη διαρκή δηλαδή κατανάλωση εμπορευμάτων. 

Η δίκαιη κοινωνία για το homo economicus είναι η καταναλωτική κοινωνία, αυτή που προσφέρει ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, που παράγει εμπορεύματα για να καλύψει τις απεριόριστες επιθυμίες. Αυτή δεν είναι άλλωστε η πεμπτουσία του ωφελιμισμού; Ο καταναλωτικός όμως ηδονισμός χρειάζεται ένα ενεργοβόρο παραγωγικό μοντέλο, για να είναι ικανό να παράγει διαρκώς νέα προϊόντα. Χρειάζεται δηλαδή τα γιγάντια και περιβαλλοντικά καταστροφικά υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ, την χρήση λιθάνθρακα και αύριο των υδρογονανθράκων και της πυρηνικής ενέργειας. Καταναλώνω άρα υπάρχω είναι το νόημα της ζωής του δυτικού ανθρώπου και για να γίνει πράξη αυτή η εκπτώχευση της ύπαρξης χρειάζεται η παραπάνω ενεργοβόρος παραγωγική μηχανή. Μίλησε κανείς για ήπιες μορφές ενέργειας ή για μικρές υδροηλεκτρικές μονάδες για τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών; Αυτή η εκπτώχευση έχει ρίζες και στην αριστερά. Στο ερώτημα τι είναι σοσιαλισμός ο Λένιν έδωσε μια βαθυστόχαστη (! ;;) απάντηση: εξηλεκτρισμός και σοβιέτ. Γι’ αυτή λοιπόν την πτώση του υποκειμένου σε ιδιοτελή καταναλωτικό ατομιστή πρέπει να κλαίμε. Για να μην τελειώσει ο κόσμος μ’ ένα λυγμό, γεγονός αδιάφορο για τη φύση και το σύμπαν, είναι καιρός να αλλάξουμε πορεία.

Όχι πια άλλα δάκρυα, συσκέψεις και ανακοινώσεις, για την καταστροφή από τα πλημμυρικά φαινόμενα του κάμπου της Άρτας. Λίγο γιατί ο θεός έβρεξε πολύ, λίγο γιατί οι από πάνω, οι Γιαννιώτες, έσπρωξαν τα νερά παρακάτω, αυτά περπάτησαν μέχρι την Άρτα. Αιώνες κάνουν αυτή τη διαδρομή και στο τέλος απλώνονται για να ξαποστάσουν μετά το κοπιαστικό τους ταξίδι. Πριν ξαποστάσουν όμως τα συλλαμβάνουν στο φράγμα του Πουρναρίου της Άρτας για να παράγει ρεύμα η ΔΕΗ, όχι για τις ανάγκες των κατοίκων αλλά για να το πουλάει στη βόρεια Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Τα νερά έγιναν πολλά, στο όνομα όμως της εθνικής οικονομίας, της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας, έπρεπε να παραμένουν φυλακισμένα για να δουλεύει στο maximum το εργοστάσιο της ΔΕΗ και να παράγει ρεύμα και κέρδος. Ψιθύρισε κανείς ότι οι άνθρωποι είναι πάνω από τα κέρδη; Αλήθεια τη θέση πήραν όλες οι πολιτικές δυνάμεις όταν αποφασίστηκε στη μπούκα της πόλης της Άρτας , γεγονός που δεν έχει γίνει σε κανένα μέρος του κόσμου, να κτιστεί ένα φράγμα; Ξέχασα. Η τεχνολογία είναι ανίκητη. Άκουσε κανείς τίποτα για το Τσερνομπίλ ή τη Φουκοσίμα; Οι φιλελεύθεροι θεωρούσαν πρόοδο ότι θα γίνει μια μεγάλη επένδυση και οι πάσης φύσεως αριστεροί νίκη ότι η διαχείριση του φράγματος και του υδροηλεκτρικού εργοστασίου θα ανήκει στο δημόσιο και όχι στους ιδιώτες. Αλήθεια από πότε είναι αριστερή αντίληψη ότι η μορφή της ιδιοκτησίας (ιδιωτικό ή δημόσιο) καθορίζει το περιεχόμενο; Τι σημασία έχει η μορφή της ιδιοκτησίας αν τα κέρδη, η τυραννία της οικονομίας, η λατρεία της αποδοτικότητας, της ανταγωνιστικότητας είναι πάνω από τους ανθρώπους; Η δημόσια ΔΕΗ και τα έργα της δεν έπνιξε τώρα την πόλη;

Κι όταν λοιπόν τα φυλακισμένα νερά πολλαπλασιάστηκαν οι δήμαρχοι των παρόχθιων περιοχών αρνούνταν να συναινέσουν σε μια προληπτική εκτόνωση των νερών στο φράγμα για να μην πλημμυρίσουν οι καταπατητές ψηφοφόροι τους. Κι όταν έγιναν πάρα πολλοί οι φυλακισμένοι τους απελευθέρωσαν για να μην καταρρεύσει η φυλακή (φράγμα) από την απειλούμενη εξέγερση. Το αποτέλεσμα ήταν να κατακλύσουν τον κάμπο και να τον λεηλατήσουν. Το ποτάμι απλώθηκε στα όριά του μόνο που αυτά ήταν καταπατημένα από φιλελεύθερους, αριστερούς, κομμουνιστές, την εκκλησία, επιχειρηματίες και δημοτικούς άρχοντες. Είχαν γίνει σπίτια, καλλιεργούμενες εκτάσεις, δρόμοι, εργοστάσια. Διαμαρτυρήθηκε κανένας πολιτικός φορέας ή κίνηση πολιτών για την καταπάτηση των κοινών, των δημοσίων αγαθών, της κοίτης του ποταμού; Ορισμένοι μάλιστα από την αριστερά για να δικαιολογήσουν την ένοχη συνείδησή τους έχουν έτοιμη την απάντηση. Φτωχοί άνθρωποι είναι οι καταπατητές των κοινών αγαθών, θεωρώντας έτσι ότι η απληστία και η ιδιοτέλεια είναι καλή γιατί παράγει αγαθά για να καλυφθούν οι ανθρώπινες ανάγκες. Αν το κακό όμως είναι κοινότυπο, όπως είπε η Χάνα Άρεντ, τότε και η ιδιοτέλεια είναι κοινότυπη ανεξάρτητα από την ιδεολογική θέση του καθενός. Υπάρχει όμως φως στο τούνελ ή το υποκείμενο έχει αμετάκλητα αλλοτριωθεί;

Σήμερα χρειαζόμαστε ένα κίνημα για έναν οικονομικό αθεϊσμό, που θα έχει ως στόχο την ελάττωση της οικονομικής δραστηριότητας, την απεξάρτηση του ατόμου από την τυραννία της οικονομίας, την παράλογη ιδέα ότι κάθε ανθρώπινη επιλογή οδηγείται από την οικονομική λογική και το κέρδος και την ταύτιση της ευτυχίας με την απεριόριστη κατοχή πραγμάτων.

Χάρης Ναξάκης