Δημοσιεύθηκε
ο ν.4509/2017 στον οποίο περιλαμβάνεται η διαβόητη τροπολογία για την
ποινική δίωξη όσων αντιστέκονται στην λαίλαπα των πλειστηριασμών.
Συγκεκριμένα με το άρθρο 61 του νόμου, πέραν της αυτεπαγγέλτου δίωξης όσων προξενούν σωματικές βλάβες σε συμβολαιογράφους -διάταξη που ως γνωστόν δεν αφορά το κίνημα- τροποποιήθηκε η παράγραφος 3 του άρθρου 334 του ποινικού κώδικα (διατάραξη οικιακής ειρήνης) ως εξής: Όποιος εισέρχεται παράνομα σε κατάστημα ή χώρο δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέλειας ή σε χώρο που χρησιμοποιείται από υπάλληλο πλειστηριασμού κατά τη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης ή παραμένει στους χώρους αυτούς παρά τη θέληση της υπηρεσίας ή του υπαλλήλου του πλειστηριασμού που τους χρησιμοποιεί, θέληση την οποία του δηλώνει ο νόμιμος εκπρόσωπος της υπηρεσίας ή ο υπάλληλός της ή ο υπάλληλος του πλειστηριασμού, και προκαλεί έτσι διακοπή ή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής της υπηρεσίαςή του πλειστηριασμού τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών τιμωρείται όποιος παράνομα εισέρχεται ή παραμένει στους προαναφερόμενους χώρους ή καταστήματα κατά το χρόνο μη διεξαγωγής της υπηρεσίας ή του πλειστηριασμού με σκοπό την παρακώλυση αυτών.
Η διάταξη συνιστά τον ιδεότυπο του ιδιώνυμου αδικήματος. Ιδιώνυμο είναι το αδίκημα του οποίου τα στοιχεία που το συγκροτούν παραλλάσουν τόσο πολύ από το βασικό αδίκημα που το καθιστούν αυτοτελές. Και βέβαια στην καθομιλουμένη η λέξη χρησιμοποιείται για κατ’ εξοχήν πολιτικά αδικήματα που ενέχουν το στοιχείο της φρονηματικής δίωξης. Εδώ ο ορισμός ταιριάζει απόλυτα και με τις δυο έννοιες.
Καταρχάς η διάταξη ως είχε πριν την τροποποίησή της δεν μπορούσε να καταλάβει την διακοπή ή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής του πλειστηριασμού που διενεργείτο στα Ειρηνοδικεία, καθώς η διεξαγωγή πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης δεν συγκροτεί δημόσια υπηρεσία η λειτουργία της οποίας μπορούσε να διαταραχθεί (ούτε βέβαια ο συμβολαιογράφος θα μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμος εκπρόσωπος της υπηρεσίας αυτής για να διατυπώσει τη θέλησή της). Αντίθετα με τη διάταξη της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου θα μπορούσε να θεωρηθεί διατάραξη οικιακής ειρήνης η εισβολή σε γραφείο συμβολαιογράφου (Όποιος εισέρχεται παράνομα ή παραμένει παρά τη θέληση του δικαιούχου στην κατοικία άλλου ή στο χώρο που αυτός χρησιμοποιεί για την εργασία του ή σε χώρο περικλεισμένο που αυτός κατέχει τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή).
Ισχύει λοιπόν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης στη Βουλή, ήτοι ότι το προϊσχύον δίκαιο κάλυπτε τους πλειστηριασμούς στα Ειρηνοδικεία, αλλά όχι τους πλειστηριασμούς που θα διενεργούνται ηλεκτρονικά από το γραφείο του συμβολαιογράφου.Το γεγονός ότι μέσα σε μια Βουλή γεμάτη δικηγόρους δεν βρέθηκε ένας να ξεφτιλίσει νομικά τον Υπουργό, που προσπάθησε να θολώσει τα νερά, δείχνει για μια ακόμα φορά την έλλειψη αντιπολιτευτικής φωνής στο μνημονιακό κοινοβουλευτικό κενοτάφιο.
Το αδίκημα όπως νομοθετήθηκε περιέχει σημαντικές αντιφάσεις και ερμηνευτικά ζητήματα. Πώς θα θεωρηθεί ότι κάποιος εισέρχεται και παραμένει παράνομα σε χώρο διεξαγωγής του πλειστηριασμού, όταν αυτός διεξάγεται υποχρεωτικά δημόσια; Εκτός πλέον αν θεωρείται ότι οι μόνοι νόμιμοι πλειστηριασμοί είναι αυτοί που διεξάγονται τελευταίως με κλειστές προσφορές από τις τράπεζες και σε κλειστό οικογενειακό κύκλο (μόνο ο συμβολαιογράφος και τα ΜΑΤ).
Ποιος είναι ο χώρος που διεξάγεται ο πλειστηριασμός; Η αίθουσα του Ειρηνοδικείου ή ακόμα και τα κυλικεία και οι τουαλέτες αυτού (χώροι στους οποίους προσπαθούσαν τελευταίως οι συμβολαιογράφοι να πραγματοποιήσουν πλειστηριασμούς με τις ευλογίες της διοίκησης του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών);
Η διαμαρτυρία συνιστά διατάραξη; Ο αποκλεισμός του εξωτερικού χώρου του Ειρηνοδικείου (που δεν συνιστά παραμονή στο χώρο του πλειστηριασμού, αλλά δεν επιτρέπει την δημόσια πρόσβαση σε αυτόν);
Και βέβαια το αποκορύφωμα της φρονηματικής δίωξης αποτελεί η διάταξη σύμφωνα με την οποία τιμωρείται και όποιος εισέρχεται ή παραμένει παράνομα (πώς παράνομα αφού οι χώροι των Ειρηνοδικείων είναι δημόσιοι;) στο χώρο διεξαγωγής πριν την διεξαγωγή με σκοπό την (μελλοντική) διατάραξη. Με ποιον τρόπο θα διαπιστώνεται ο σκοπός που τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο παραμένει ενδιάθετο φρόνημα; Και από ποιόν θα διαπιστώνεται;
Τι σχέση έχουν αυτές οι διατάξεις με τις (συνταγματικά καθιερωμένες) κατευθυντήριες αρχές του ποινικού δικαίου και με τις δηλώσεις του προηγούμενου Υπουργού ότι η δικαιοσύνη δεν ασχολείται με απόψεις, αλλά με πράξεις και ότι οφείλουμε να σεβόμαστε στο έπακρο τα ατομικά δικαιώματα; Επαψαν να ανήκουν σε αυτά η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της συνάθροισης;
Αποδεικνύεται απλούστατα για μια ακόμα φορά ότι η κατάργηση των κοινωνικών κατακτήσεων και των κοινωνικών και συλλογικών δικαιωμάτων (μεταξύ άλλων του δικαιώματος στη στέγη, του δικαιώματος στην απεργία κλπ) πηγαίνει χεράκι χεράκι και ροπαλάκι ροπαλάκι με την καταστολή και την κατάργηση των ατομικών δικαιωμάτων.
Ας επισημάνουμε ότι οι ποινές που προβλέπονται δεν έχουν ανώτατο όριο το ένα ή τα δυο έτη προκειμένου προφανώς να μην μπορούν στο μέλλον να υποπέσουν σε ειδική παραγραφή. Τιμωρούνται δηλαδή βαρύτερα από την διατάραξη κοινής ειρήνης (συμμετοχή σε διαδήλωση που εκτρέπεται σε βιαιοπραγίες).
Εδώ μάλιστα αυτό που ποινικοποιείται είναι είτε η διαμαρτυρία και η αγωνία του ανθρώπουπου δεν έχει κανένα άλλο μέσο να σώσει το σπίτι του (και βρίσκεται σε προφανή κατάσταση ανάγκης), είτε η κοινωνική αλληλεγγύη, δηλαδή η ανιδιοτελής ανταπόκριση στο αίτημα του άλλου, δηλαδή η στοιχειώδης ανθρωπιά.
Έτσι μαζί με την έννοια της Αριστεράς μετατράπηκαν σε σφουγγαρίστρες και οι κριτικές θεωρίες του δικαίου και οι φιλελεύθερες αντιλήψεις για το ποινικό δίκαιο
Και καλά, ο Κοντονής επί Τσαουσέσκου σπούδασε, αυτά έμαθε. Οι υπόλοιποι (μεταξύ των οποίων καθηγητές του ποινικού και της φιλοσοφίας του δικαίου) δεν σκέφτηκαν τουλάχιστον να παραιτηθούν;
*Ο Δημήτρης Σαραφιανός είναι δικηγόρος και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της ΛΑ.Ε.
Συγκεκριμένα με το άρθρο 61 του νόμου, πέραν της αυτεπαγγέλτου δίωξης όσων προξενούν σωματικές βλάβες σε συμβολαιογράφους -διάταξη που ως γνωστόν δεν αφορά το κίνημα- τροποποιήθηκε η παράγραφος 3 του άρθρου 334 του ποινικού κώδικα (διατάραξη οικιακής ειρήνης) ως εξής: Όποιος εισέρχεται παράνομα σε κατάστημα ή χώρο δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφέλειας ή σε χώρο που χρησιμοποιείται από υπάλληλο πλειστηριασμού κατά τη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης ή παραμένει στους χώρους αυτούς παρά τη θέληση της υπηρεσίας ή του υπαλλήλου του πλειστηριασμού που τους χρησιμοποιεί, θέληση την οποία του δηλώνει ο νόμιμος εκπρόσωπος της υπηρεσίας ή ο υπάλληλός της ή ο υπάλληλος του πλειστηριασμού, και προκαλεί έτσι διακοπή ή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής της υπηρεσίαςή του πλειστηριασμού τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών τιμωρείται όποιος παράνομα εισέρχεται ή παραμένει στους προαναφερόμενους χώρους ή καταστήματα κατά το χρόνο μη διεξαγωγής της υπηρεσίας ή του πλειστηριασμού με σκοπό την παρακώλυση αυτών.
Η διάταξη συνιστά τον ιδεότυπο του ιδιώνυμου αδικήματος. Ιδιώνυμο είναι το αδίκημα του οποίου τα στοιχεία που το συγκροτούν παραλλάσουν τόσο πολύ από το βασικό αδίκημα που το καθιστούν αυτοτελές. Και βέβαια στην καθομιλουμένη η λέξη χρησιμοποιείται για κατ’ εξοχήν πολιτικά αδικήματα που ενέχουν το στοιχείο της φρονηματικής δίωξης. Εδώ ο ορισμός ταιριάζει απόλυτα και με τις δυο έννοιες.
Καταρχάς η διάταξη ως είχε πριν την τροποποίησή της δεν μπορούσε να καταλάβει την διακοπή ή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής του πλειστηριασμού που διενεργείτο στα Ειρηνοδικεία, καθώς η διεξαγωγή πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης δεν συγκροτεί δημόσια υπηρεσία η λειτουργία της οποίας μπορούσε να διαταραχθεί (ούτε βέβαια ο συμβολαιογράφος θα μπορούσε να θεωρηθεί νόμιμος εκπρόσωπος της υπηρεσίας αυτής για να διατυπώσει τη θέλησή της). Αντίθετα με τη διάταξη της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου θα μπορούσε να θεωρηθεί διατάραξη οικιακής ειρήνης η εισβολή σε γραφείο συμβολαιογράφου (Όποιος εισέρχεται παράνομα ή παραμένει παρά τη θέληση του δικαιούχου στην κατοικία άλλου ή στο χώρο που αυτός χρησιμοποιεί για την εργασία του ή σε χώρο περικλεισμένο που αυτός κατέχει τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή).
Ισχύει λοιπόν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που είπε ο Υπουργός Δικαιοσύνης στη Βουλή, ήτοι ότι το προϊσχύον δίκαιο κάλυπτε τους πλειστηριασμούς στα Ειρηνοδικεία, αλλά όχι τους πλειστηριασμούς που θα διενεργούνται ηλεκτρονικά από το γραφείο του συμβολαιογράφου.Το γεγονός ότι μέσα σε μια Βουλή γεμάτη δικηγόρους δεν βρέθηκε ένας να ξεφτιλίσει νομικά τον Υπουργό, που προσπάθησε να θολώσει τα νερά, δείχνει για μια ακόμα φορά την έλλειψη αντιπολιτευτικής φωνής στο μνημονιακό κοινοβουλευτικό κενοτάφιο.
Το αδίκημα όπως νομοθετήθηκε περιέχει σημαντικές αντιφάσεις και ερμηνευτικά ζητήματα. Πώς θα θεωρηθεί ότι κάποιος εισέρχεται και παραμένει παράνομα σε χώρο διεξαγωγής του πλειστηριασμού, όταν αυτός διεξάγεται υποχρεωτικά δημόσια; Εκτός πλέον αν θεωρείται ότι οι μόνοι νόμιμοι πλειστηριασμοί είναι αυτοί που διεξάγονται τελευταίως με κλειστές προσφορές από τις τράπεζες και σε κλειστό οικογενειακό κύκλο (μόνο ο συμβολαιογράφος και τα ΜΑΤ).
Ποιος είναι ο χώρος που διεξάγεται ο πλειστηριασμός; Η αίθουσα του Ειρηνοδικείου ή ακόμα και τα κυλικεία και οι τουαλέτες αυτού (χώροι στους οποίους προσπαθούσαν τελευταίως οι συμβολαιογράφοι να πραγματοποιήσουν πλειστηριασμούς με τις ευλογίες της διοίκησης του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών);
Η διαμαρτυρία συνιστά διατάραξη; Ο αποκλεισμός του εξωτερικού χώρου του Ειρηνοδικείου (που δεν συνιστά παραμονή στο χώρο του πλειστηριασμού, αλλά δεν επιτρέπει την δημόσια πρόσβαση σε αυτόν);
Και βέβαια το αποκορύφωμα της φρονηματικής δίωξης αποτελεί η διάταξη σύμφωνα με την οποία τιμωρείται και όποιος εισέρχεται ή παραμένει παράνομα (πώς παράνομα αφού οι χώροι των Ειρηνοδικείων είναι δημόσιοι;) στο χώρο διεξαγωγής πριν την διεξαγωγή με σκοπό την (μελλοντική) διατάραξη. Με ποιον τρόπο θα διαπιστώνεται ο σκοπός που τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο παραμένει ενδιάθετο φρόνημα; Και από ποιόν θα διαπιστώνεται;
Τι σχέση έχουν αυτές οι διατάξεις με τις (συνταγματικά καθιερωμένες) κατευθυντήριες αρχές του ποινικού δικαίου και με τις δηλώσεις του προηγούμενου Υπουργού ότι η δικαιοσύνη δεν ασχολείται με απόψεις, αλλά με πράξεις και ότι οφείλουμε να σεβόμαστε στο έπακρο τα ατομικά δικαιώματα; Επαψαν να ανήκουν σε αυτά η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της συνάθροισης;
Αποδεικνύεται απλούστατα για μια ακόμα φορά ότι η κατάργηση των κοινωνικών κατακτήσεων και των κοινωνικών και συλλογικών δικαιωμάτων (μεταξύ άλλων του δικαιώματος στη στέγη, του δικαιώματος στην απεργία κλπ) πηγαίνει χεράκι χεράκι και ροπαλάκι ροπαλάκι με την καταστολή και την κατάργηση των ατομικών δικαιωμάτων.
Ας επισημάνουμε ότι οι ποινές που προβλέπονται δεν έχουν ανώτατο όριο το ένα ή τα δυο έτη προκειμένου προφανώς να μην μπορούν στο μέλλον να υποπέσουν σε ειδική παραγραφή. Τιμωρούνται δηλαδή βαρύτερα από την διατάραξη κοινής ειρήνης (συμμετοχή σε διαδήλωση που εκτρέπεται σε βιαιοπραγίες).
Εδώ μάλιστα αυτό που ποινικοποιείται είναι είτε η διαμαρτυρία και η αγωνία του ανθρώπουπου δεν έχει κανένα άλλο μέσο να σώσει το σπίτι του (και βρίσκεται σε προφανή κατάσταση ανάγκης), είτε η κοινωνική αλληλεγγύη, δηλαδή η ανιδιοτελής ανταπόκριση στο αίτημα του άλλου, δηλαδή η στοιχειώδης ανθρωπιά.
Έτσι μαζί με την έννοια της Αριστεράς μετατράπηκαν σε σφουγγαρίστρες και οι κριτικές θεωρίες του δικαίου και οι φιλελεύθερες αντιλήψεις για το ποινικό δίκαιο
Και καλά, ο Κοντονής επί Τσαουσέσκου σπούδασε, αυτά έμαθε. Οι υπόλοιποι (μεταξύ των οποίων καθηγητές του ποινικού και της φιλοσοφίας του δικαίου) δεν σκέφτηκαν τουλάχιστον να παραιτηθούν;
*Ο Δημήτρης Σαραφιανός είναι δικηγόρος και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της ΛΑ.Ε.
