Ο Ασώματος άνθρωπος (αναδημοσίευση)

του Χάρη Ναξάκη

το βρήκαμε εδώ

Στο θαυμάσιο έργο της γερμανικής λογοτεχνίας της περιόδου του ρομαντισμού, «Η αξιοθαύμαστη ιστορία του Πέτερ Σλέμιλ», ο ήρωας συναντάει σε ένα στενοσόκακο ένα παράξενο τύπο που του προτείνει μια ασυνήθιστη αγοραπωλησία. Να του πουλήσει τη σκιά του με αντάλλαγμα ένα μαγικό πουγκί από μαροκινό δέρμα που είναι πάντα γεμάτο από χρυσά νομίσματα. Ο Πέτερ Σλέμιλ, μετά την ανταλλαγή, απομακρύνθηκε με γοργά βήματα για να γίνει όμως στη συνέχεια περίγελος των περαστικών. Οι γυναίκες φώναζαν «Χριστός και Παναγία! Ο κακομοίρης δεν έχει πια σκιά!» και οι μαθητές ενός σχολείου του απευθύνθηκαν κοροϊδευτικά: «Οι καθωσπρέπει άνθρωποι έχουν τη συνήθεια να παίρνουν μαζί τη σκιά τους όταν βγαίνουν στον ήλιο». Για να γλιτώσει επιτάχυνε το βήμα του και τους πέταξε άφθονα νομίσματα…….

Ο ψηφιακός άνθρωπος με τη δικτυωμένη ζωή είναι ένας Σλέμιλ, ένας ασώματος άνθρωπος, χωρίς συναισθήματα, ψυχή, χωρίς σκιά. Τα πούλησε στο θεό της τεχνοεπιστήμης, ανταλλάσσοντας την πραγματική ζωή με την εικονική. Συνήθως ο δημόσιος διάλογος για το διαδίκτυο εξαντλείται είτε στην άκριτη υποστήριξη ενός μέσου που εκθειάζεται ως το σύμπαν της ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση, ένα επίγειο τεχνολογικό παράδεισο, μέχρι του σημείου ο αναλφαβητισμός να μετριέται με την πρόσβαση στον κυβερνοχώρο ,ως ένα δίκτυο αλληλοενημέρωσης που βοηθάει την εδραίωση οριζόντιων αντιεραρχικών σχέσεων(!!), είτε εξαντλείται στην κριτική της σκοτεινής πλευράς του: παιδόφιλοι, πωλητές πορνογραφικού υλικού, πρώην χάκερ που λειτουργούν ως τεχνολογική μαφία υποκλέπτοντας πιστωτικές κάρτες, αυταρχικές κυβερνήσεις που ελέγχουν τους πολίτες τους, πράκτορες που υποκλέπτουν κρατικά μυστικά και βιομηχανικά σχέδια, κλπ. Η κριτική πρέπει να προχωρήσει πέρα από την παραπάνω προφανή σκοτεινή πλευρά της διαδικτυακής «ελευθερίας». Ούτε πρέπει να μείνουμε στη σημαντική κατά τα άλλα οικονομική της διάσταση. Χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες (πληροφορίες, μουσική, βιβλία, ηλεκτρονικά παιγνίδια, κοινωνική δικτύωση), που προσφέρουν δωρεάν ή με χαμηλό αντίτιμο η Google , το facebook, η Microsoft, η Apple ή η Amazon τους προσφέρουμε ταυτόχρονα δωρεάν τις καταναλωτικές προτιμήσεις μας, τον σεξουαλικό προσανατολισμό μας, τη συχνότητα της συμπεριφοράς μας, τον εαυτό μας. Ο εαυτός μας ψηφιοποιείται, γίνεται πληροφορίες και πουλιέται στη συνέχεια στις επιχειρήσεις που μας βομβαρδίζουν με εξειδικευμένες διαφημίσεις. Οι γιγάντιες επιχειρήσεις του διαδικτύου πουλάνε τον τρόπο ζωής μας ως εμπόρευμα, τον οποίο προσφέραμε εμείς σχεδόν δωρεάν και στη συνέχεια τα εμπορεύματα αγοράζουν εμάς αφού καλύπτουν τις εξατομικευμένες μας προτιμήσεις. Ούτε βέβαια η κριτική εξαντλείται στην αφελή (;)θέση των φιλελεύθερων και αριστερών επιστημολόγων ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη και η χρήση της είναι καλή ή κακή. Αλήθεια οι επιστήμονες που παράγουν επιστημονική γνώση και εφαρμοσμένη τεχνολογία λειτουργούν χωρίς αξιακές αναφορές, σε ένα κοινωνικό και ιδεολογικό κενό;

Το κρίσιμο ζήτημα με το διαδίκτυο είναι η εικονικότητά του. Οι σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορικής, της επικοινωνίας και των πολυμέσων μετασχηματίζουν τον κόσμο σε εικονικό, σε ένα εκτεταμένο πεδίο πληροφοριών, σε μια παράσταση ή ομοίωμα του πραγματικού. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη δημιουργία ενός τεχνολογικού σύμπαντος που διευρύνει την κατασκευασμένη διαμεσολάβηση της αμεσότητας (Ι.Γ. Καλλίνικος)και δημιουργεί μορφές επικοινωνίας που καθιστούν περιττή τη συμμετοχή της ανθρώπινης ολότητας ως ενότητα σώματος, εμπειρίας και νόησης. Η ρίζα της εικονικότητας είναι ο καρτεσιανός διαχωρισμός νου(ψυχή) από το σώμα, που είναι μη σκεπτόμενο, έχει απλώς έκταση και μηχανικά μέρη. Η νόηση όμως παράγεται από τον οργανισμό ως σύνολο ( εγκέφαλος και σώμα) και από τον οργανισμό εν δράση ( αλληλεπίδραση με το περιβάλλον). Η ψυχή λέει ο A.R.Damasio «αναπνέει μέσω του σώματος και ο πόνος, είτε ξεκινάει από το δέρμα είτε από μια νοητική εικόνα, συμβαίνει στη σάρκα». Σήμερα η τεχνολογικά κατασκευασμένη αναπαράσταση του κόσμου, μέσω του διαδικτύου, τείνει να αντικαταστήσει την ενεργή συμμετοχή του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος στην αντίληψη και ιδιοποίηση του κόσμου.

Οι συνέπειες αυτής της αντικατάστασης είναι : 1)η κατάργηση της αναλυτικής σκέψης, αρκεί μηχανιστικά να αντιγράφουμε ή να παρακολουθούμε στο δίκτυο τη ροή των δεδομένων, 2) οι χρήστες ως μεταμφιεσμένοι ατομιστές επικοινωνούν με τους εφήμερους φίλους τους ή τους σκοτώνουν μ’ ένα κλικ, 3) στην ψηφιακή επικοινωνία χάνουμε το βλέμμα του άλλου, την δέσμευση, την αντίληψη του κινδύνου, τα συναισθήματα, την διαπροσωπική σχέση , τις δεξιότητες που απορρέουν από την αλληλεπίδραση του εγώ με τον άλλο και το περιβάλλον, την αίσθηση της πραγματικότητας, όλα αυτά που δίνουν νόημα στην ύπαρξη. Σύμφωνα με τον Σωκράτη «η ψυχή του φιλοσόφου ατιμάζει το σώμα και το αποφεύγει…και άρα δεν είναι αυτό….δίκαιο…..και καλό και αγαθό;» (Πλάτωνος Φαίδων). Και η απάντηση του Νίτσε στο τάδε έφη Ζαρατούστρα «θέλω να μιλήσω σε αυτούς που περιφρονούν το σώμα. Μακάρι να μην μάθουν, κι ούτε να διδάξουν διαφορετικά πράγματα, μα μόνο να αποχαιρετήσουν το ίδιο τους το σώμα- και έτσι να απομείνουν βουβοί».

Υπέρ αδυνάτου (αναδημοσίευση)

του ΑΡΗ ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Τούς βλέπεις, σωριασμένους στα πεζοδρόμια, άπλυτους κι ανήμπορους και τους προσπερνάς. Καμιά φορά μασουλάνε με τα ούλα, γιατί δόντια δεν έχουν, λίγο ψωμί η ένα μήλο. Άλλοι εκλιπαρούν για λίγα λεπτά, αλλά είναι βυθισμένοι στη σιωπή.

Έπειτα, οι άλλοι, αυτοί που είναι έγκλειστοι. Σεργιανάνε πάνω κάτω στην αυλή, συνέχεια, με βλέμμα άδειο, καμιά φορά παραμιλάνε. Μερικοί απ´ αυτούς δεν έχουν κανέναν στον κόσμο, άλλους τους έχουν παρατήσει εκεί οι συγγενείς, σε κάποια ψυχιατρεία ή κλινικές. Φτάνουν κοντά τις πέντε χιλιάδες, με αυξητική τάση, στην κατάθλιψη και την παράνοια. Ορισμένοι έχουν μια γλίσχρα σύνταξη, άλλοι δεν πρόλαβαν. Και τώρα, η Πολιτεία ετοιμάζεται να τούς πετάξει στο δρόμο. Όλους. Κάπως έτσι όπως στην Αμερική, επί Ρήγκαν, όπου άνθρωποι με ψυχικές παθήσεις, ένας σωρός, ζούσαν εδώ κι εκεί στη Πλατεία Ντιπόν στην Ουάσιγκτον κι άλλοι εκτός εαυτού ξεσπούσαν την επιθετικότητα τους στους περαστικούς.

Τα Ασφαλιστικά Ταμεία είχαν μια κάποια πρόνοια. Με μια συμμετοχή, μικρή, τού ασθενούς, μπορούσε να τούς υποδεχθεί μια ιδιωτική κλινική. Τώρα, με το Μηνομόνιο και τους εντολοδόχους της Τρόικας, ο ΕΟΠΥ κλείνει τις στρόφιγγες. Το Δαφνί, λέει, θα βάλει λουκέτο κι οι κλινικές δεν μπορούν ν αντεπεξέλθουν στα έξοδα, έτοιμες κι αυτές ή να κλείσουν, ή ν απαιτήσουν, από τούς νοσηλευόμενους, να καταβάλλουν από μόνοι τους τα νοσήλεια. Κοστίζεις ακριβά αν είσαι ψυχικά ασθενής, κάθε μήνα περίπου χίλια ευρώ στην κλινική. Όσοι αντέξουν, άντεξαν, οι άλλοι στο… δρόμο.

Ο Πολιτισμός, όμως, μιας χώρας δεν αξιολογείται μόνο από τα θέατρα, τους κινηματογράφους, τις γκαλερί, ή τα μουσεία που διαθέτει. Πρώτιστα μετράει η πρόνοια αυτής τής χώρας για τον αδύνατο, εκείνον που σέρνεται στους δρόμους, τη γριά που δεν έχει ν αγοράσει μια ασπιρίνη, τον ψυχοπαθή που δίχως τα φάρμακα οδηγείται σταδιακά σ ένα βασανιστικό τέλος.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί, δεν μπορούν να περιέχονται ως νούμερα μέσα σ έναν προϋπολογισμό, δεν είναι κουκιά μετρημένα. Είναι γραμμάτια ανοιχτά στην κοινωνία, αδιαμαρτύρητα και καρτερικά, αλλά γραμμάτια, οφειλόμενα από μας. Τους οφείλουμε την ύπαρξή μας, μας μεγάλωσαν, άλλοι με αγώνες κι άλλοι με πάμπολλες στερήσεις, κάνανε το σκατό τους παξιμάδι μέχρι να μας ενηλικιώσουν. Κρατήθηκαν στη ζωή με ψωμί κι ελιά.

Δώσανε στη κοινωνία εργάτες, στρατιώτες, επιστήμονες, μπάτσους, εφοριακούς, γιατρούς, εφοπλιστάδες, τραπεζικούς, ο,τι πιο ωραίο και πιο άθλιο συγκροτεί τον ιστό μιας κοινωνίας. Καθένας, ή καθεμιά, απ´ αυτούς με το άδειο βλέμμα, που δεν έχει θέση μήτε και η απόγνωση, ένας πατέρας και μια μάνα του καθενός. Είναι Έλληνες που είχαν όνειρα και δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τον εφιάλτη πού ζουν. Γι αυτό, κάθε Άδωνις και κάθε Βορίδης, αυτή η φασιστική σπορά που έχει την καταγωγή της απ´ ο,τι πολιτικά βδελυρό, είναι απάτριδες γονέων, δεν είναι σε θέση, και δεν θάναι ποτέ τους σε θέση, να λογαριάσουν τον φόρο που πρέπει ν αποδώσουν σ αυτούς τους αδύναμους.

Σ όλους αυτούς, που βγήκαν από την κοινή μήτρα αυτής τής Πατρίδας και που ο Πολιτισμός της δεν προέβλεπε Καιάδα. Αντίθετα, τον διδαχτήκαμε στα σχολειά σαν την απόλυτη απαξία τής ανθρώπινης ύπαρξης και σα στοιχείο βαρβαρότητας, μιας κοινωνίας που βασίζεται μόνο σε «υγιείς», η απόλυτη επιβεβαίωση του Ναζισμού, η θεωρητική βάση των φούρνων του Μαουτχάουζεν κι όλων εκείνων των κολαστηρίων που υποβίβασαν την ανθρωπότητα στο Ναδίρ τής ύπαρξης της.

Δεν είναι, λοιπόν, δυνατόν ο Πολιτισμός αυτής της χώρας ν αντέξει τέτοιους κωλοπαιδαρισμούς. Διότι, όσο κι αν θέλουν να μας υποβιβάσουν, αυτή η φάρα έχει ακόμα στο DNA της έναν Πολιτισμό που δεν χρειάζεται να της τον μάθει η Γιούνισεφ, η η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Έχει μια ευαισθησία, ακόμα, απέναντι σ αυτά τα περιφερόμενα σκέλεθρα του βίου. Κάθε άστεγος είναι ένας δικός μας, καθένας και καθεμιά, που έχουν κλείσει την πόρτα σε κάθε χαρά ή λύπη τής ζωής, που δε νοιώθουν την υγρασία τής βροχής και την ευεργεσία του ήλιου, που δεν χαίρονται πια κι ούτε λυπούνται, παρά, κλείδωσαν για πάντα την ψυχούλα τους και δεν ανοίγει με κανένα αντικλείδι, είναι δικά μας αδέρφια.

Γι αυτό είμαστε και θάμαστε πάντα υπέρ του αδυνάτου. Κι αν αυτή η ανθρωποβόρα μαφία που μας κυβερνά δεν τόχει καταλάβει, θάρθει η ώρα να πέσει στον Καιάδα που άνοιξε.

Εις το επανιδείν, Ελεύθεροι (αναδημοσίευση)

από τον Γιάννη Λαζάρου

Χάσαμε οποιαδήποτε διάθεση για μάχη αφού χάσαμε το οποιοδήποτε συναίσθημα που θα πυροδοτούσε τον μηχανισμό αντίδρασης. Μπήκαμε σε μια τάξη. Στην τάξη που όρισαν οι κυβερνώντες με τους δημοκρατικούς διαλόγους και τον πολιτικό πολιτισμό. Ελάτε να συζητήσουμε την μοίρα μας, να μάς δώσει τον ώμο ένα κόμμα να κλάψουμε την απόγνωσή μας. Από τη μια μεριά οι εισβολείς να σε τσακίζουν και από την άλλη μεριά τα κομματίδια «αντίστασης» να σου δίνουν μαντήλι να κλάψεις. Αλλά πάντα πολιτισμένα. Όχι σε δρόμους, όχι εξάρσεις και βιαιότητες. Η βία είναι ενάντια στην Δημοκρατία. Η βία πλέον χαρακτηρίζεται ως τριτοκοσμική επιλογή και δεν ταιριάζει στα φανταχτερά σαλόνια των δυτικών προτύπων που μάς στοίβαξαν σαν να ήμαστε ληγμένες κονσέρβες.

Έμεινε να κοιτάμε φωτογραφίες από όταν αίμα κυλούσε στις φλέβες μας και όχι επιδοματίνη. Βούλωσέ το μη χάσεις το επίδομα. Βούλωσέ το μη σε πούνε γραφικό. Βούλωσέ το, ενοχλείς. Μην καταντήσεις«Μητσάρας»! Μην κάνεις τον κόσμο να δει τα σκατά και πει «όχι ρε, ο κόσμος δεν αντέχει άλλα σκατά, κάντε στην μπάντα». Πρόσεχε την εικόνα σου και μην σηκώνεις ανορθόγραφα πλακάτ. Μη γίνεις«Μητσάρας»! Μη γίνεις αυτός που όλοι οι νοικοκυραίοι γελάνε και περιπαίζουν. Πρόσεχε μην γδαρθείς, μην τραυματιστείς διότι στοκ επιδοματίνης δεν υπάρχει στο σανατόριο που σε έχουν χώσει.

Κοίτα να είσαι φυσιολογικός, να μπεις σε κόμμα που θα σε κανακέψει και να φοράς πλυμένα ρούχα στις ομιλίες των σωτήρων σου, ακόμα κι αν το βρακί σου έχεις να το αλλάξεις από την ημέρα της Αλλαγής του Αντρέα. Βρώμισε η αλλαγή όπως και το βρακί σου, όπως η ανάσα σου, όπως το μυαλό σου αλλά εσύ καμαρώνεις γιατί δεν έγινες «Μητσάρας». Έγινες αριστεροκεντρωοφασιστοπασοκονεοφιλλελεύθερος. Τα κατάφερες να ντρέπεσαι να κατέβεις στον δρόμο αγριεμένος ή χαμογελαστός, να φυλάγεσαι να πεις ένα «άει στο διάολο», να σκιάζεσαι μην καταγραφείς από τις κάμερες των τηλεοπτικών συνεργών ως φρικιό.

Χώρεσες σε Μεταπολιτεύσεις, σε Χούντες, σε Αλλαγές, σε Ανένδοτους, σε Ανατροπές αλλά δεν χώρεσες ποτέ στην μοναδική λέξη που θα έπρεπε να έχεις κολλήσει στο πέτο σου ως παράσημο ζωής: Ελεύθερος. Στοιβάζεσαι, μεταλλάσσεσαι, αλλάζεις, ανατρέπεσαι άνευ αντίστασης και άνευ φωνής. Τα κατάφερες, δεν έγινες «Μητσάρας». Έγινες το ανώτερο είδος που ξυπνάς το πρωί, προσεύχεσαι μην πτωχεύσει καμία Τράπεζα και χάσεις τα σίγουρα, κολλάς τη μούρη στον υπολογιστή να κάνεις την επανάστασή σου στα κρυφά, παρακολουθείς με αγωνία τις σφυγμομετρήσεις αν το κόμμα σου ανέβασε ποσοστά και πέφτεις στο κρεββάτι σου ζωντανός. Ζωντανός όχι ελεύθερος.

Δεν έγινες όμως «Μητσάρας» και αυτό είναι το ατού σου. Είναι το μεγάλο ένσημο της ζωής σου που αντικαθιστά όλα τα ένσημα εργασίας και ανεργίας που έχεις μαζέψει μέχρι σήμερα. Με αυτό το μεγάλο αποδεικτικό στην τσέπη σου θα μπορείς να μπεις στα ταμεία ανεργίας, στα προγράμματα επιδότησης κοινωφελούς εργασίας για 5 μήνες, στο επίδομα φτώχειας για 200 ευρώ το μήνα, στο κοινωνικό παντοπωλείο για φθηνό μακαρόνι και στο κοινωνικό τιμολόγιο του ρεύματος και του πετρελαίου μπας και φέτος γλυτώσεις την πνευμονία.

Θα νιώθεις ότι ο αρχηγός, όταν θα μιλάει από το μπαλκόνι προεκλογικά, θα κοιτάει αποκλειστικά εσένα στα μάτια και εσύ θα νιώθεις περήφανος που τα κατάφερες - και με αυτό το σύστημα- να μείνεις ζωντανός και αλώβητος από μπάτσους, από δικαστές, από κλητήρες. Και όλα αυτά χωρίς να έχεις φάει ούτε μία κλωτσιά. Σηκώθηκες στα δύο πόδια και κατάφερες να μην γίνεις «Μητσάρας».

Νομίζεις ότι η αθανασία της στιγμής θα σε ακολουθήσει και όταν θα βάζουν τα κόκαλά σου στο χωνευτήρι λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών της οικογένειάς σου για τα ταφία σου. Η αθανασία σου καθαρέ, νομοταγή, λογικέ, ασφαλισμένε, εξευρωπαϊσμένε, φυσιολογικέ πολίτη αυτής της χώρας κρατάει όσο ένα γαβ του Λουκάνικου. 

Ένα γαβ του Λουκάνικου και ένα μήνυμα σε πλακάτ του Μητσάρα. Έτσι μετριέται η αθανασία. Με τις λίγες λέξεις σε ένα άσπρο χαρτόνι και με τα πόσα γαβγίσματα έκανες υπερασπιζόμενος την Αξιοπρέπεια. - 

Χωρίς ρίζες (αναδημοσίευση)

 Ξεριζωμένο κύλαε το ποτάμι. 

Αλλά κρατώντας οι άνθρωποι τις ξεχωμένες ρίζες τους 

θαρρούν από κάπου κρατιούνται 

και φυλάνε οράματα και οστά προγόνων και τέφρες ονείρων 

και τηρούν ευλαβικά κανόνες και νηστείες 

κι έτσι κατέβαιναν με προαιώνια εμβατήρια ψαλμωδίες και θρήνους

Βύρωνας Λεοντάρης, εκ περάτων 

Του Θωμά Τσαλαπάτη

στη στήλη Ανοχύρωτη Πόλη-Εφημερίδα των Συντακτών

«Θα μείνεις χωρίς καταγωγή, χωρίς παρελθόν, χωρίς ιστορία», ανέκραξε το κοράκι στον Αθηναίο και ύστερα έφυγε να κρυφτεί σε κάποιο κοινότοπο παραμύθι. Δεν γνωρίζω τον αριθμό, την ακρίβεια του κοινού χαρακτηριστικού, ούτε καν εάν υπάρχει κάποια σύμπτωση κοινού αισθήματος, αλλά γνωρίζω πως υπάρχει ένας πληθυσμός αρκετός που μοιράζεται το ίδιο γεγονός. Μιλώ για τους ανθρώπους τους ξεκομμένους από τον τόπο καταγωγής, αυτούς που γεννήθηκαν στην Αθήνα (ίσως να συμβαίνει και με άλλες πόλεις, δεν το γνωρίζω) και γνώρισαν την πόλη αυτή ως μόνο τόπο. Χωρίς χωριό για θερινές επισκέψεις, χωρίς μόνιμο προορισμό διακοπής, χωρίς κάποιο σπίτι φερμένο από μια διαδοχή γενεών να περιμένει για κάποια, όποια στιγμή. Γνωρίζοντας την πληροφορία του τόπου προέλευσης φυσικά, αλλά αντιμετωπίζοντάς την όπως τόσα άλλα στοιχεία ταυτότητας, όπως π.χ. εκείνο το: Πρόσωπο: ωοειδές.

Θυμάμαι εκείνες τις στιγμές στην πρώτη ηλικία, όταν οι συμμαθητές ή οι φίλοι της γειτονιάς απαντούσαν με απόλυτη φυσικότητα στην ερώτηση «πού θα πας διακοπές;», «μα στο χωριό φυσικά». Και συ κάτι καταλάβαινες και κάτι σου διέφευγε, έγνεφες απλώς προσφέροντας στο αυτονόητο του πράγματος και οι φίλοι έφευγαν κοντά τρεις μήνες, για να επιστρέψουν με εμπειρίες, στιγμές και άγνωστους σε σένα φίλους από το χωριό. Και έτσι στο δικό σου μυαλό, αυτό το χωριό των φίλων δεν ήταν μια σειρά από προορισμούς -χωριά και κωμοπόλεις σπαρμένες στον χάρτη της Ελλάδας- αλλά ένας και μόνο προορισμός (σχεδόν μυθικός στο πρώιμο μυαλό σου), το Χωριό, ένας τόπος δικής σου απώλειας που δεν μπορούσες να καταλάβεις.

Ετσι μάθαμε να τρώμε από τα έτοιμα. Υιοθετήσαμε την τρέχουσα ιστορία, το επιφανειακό της βάθος, την προκατασκευασμένη μορφή και χρήση της. Στα 18 δηλώσαμε στην ταυτότητα ως τόπο γέννησης την Αθήνα και προσπαθήσαμε να την υιοθετήσουμε, σαν τόπο καταγωγής, σαν τόπο μνήμης. Εχοντας πάντα γνώση πως κάποιο ψέμα κρύβεται σε αυτές μας τις δηλώσεις. Και έτσι μείναμε χωρίς προορισμό καταγωγής, με όποια επιστροφή να σημαίνει απλώς φεύγω, με ένα ταξίδι χωρίς πραγματική κατεύθυνση. Στέκουμε τώρα όρθιοι, στο παρόν όλων μας των ηλικιών, χωρίς να έχουμε κάτι να ξεχάσουμε.

Η χώρα αυτή -και η πόλη αυτή στο κέντρο της- στήθηκε απότομα. Μετακίνησε τους πληθυσμούς της στην κατασκευαστική της έξαρση, δέχτηκε πρόσφυγες από τα απέναντι παράλια μεταλλάσσοντας την ταυτότητά τους μέσα από τον εξευτελισμό. Δημιούργησε πρόσφυγες, εξόριστους, απόβλητους. Μετακίνησε, ξερίζωσε, υποσχέθηκε. Ομογενοποίησε ταυτότητες και τρόπους σε έναν εύκολο μέσο όρο πρακτικής κατεύθυνσης. Εσβησε και ξαναέσβησε σαν μαθητής σκράπας στην ιστορία.

Τώρα βλέπεις τους μετανάστες στη γειτονιά αυτή, το μόνο σημείο που έμαθες να αποκαλείς τόπο δικό σου. Φερμένους από τόπους μακρινούς, σπρωγμένους από βία, από όνειρο ή από ανάγκη. Και βλέπεις κάπου εκεί το τι σημαίνει καταγωγή, πόνος της νοσταλγίας, πραγματική μοναξιά από τόπο, ακούγοντας τον απότομο ήχο του ξεριζώματος. Και μέσα σε αυτή τη γειτονιά –το μόνο σημείο που έμαθες να αποκαλείς δικό σου– γίνονται και αυτοί κομμάτι του τόπου σου.

Ετσι περιπλανιόμαστε σε ένα δάσος με ανεστραμμένα δέντρα. Ομοια παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Τα φύλλα πεσμένα στα χαμηλά. Τον κορμό τοποθετημένο με ανάποδη φορά. Και τις ρίζες στημένες στην κορυφή, γυμνές, σχετικές και μετέωρες, προσπαθώντας μάταια να μπήξουν τον εαυτό τους στα σπλάχνα του ουρανού. Αυτή η γενεαλογία μας και αυτό το γενεαλογικό μας δέντρο. Και έτσι, καθώς μεγαλώνουμε, όλο και απομακρυνόμαστε, όλο και αφαιρούμε τον δεσμό, την καταγωγή, τη συνέχεια. Το παρελθόν γίνεται όλο και πιο μακρινό, χάνεται κάπου στο θολό και στις υποθέσεις της ιστορίας. Κι εμείς, περπατώντας στο δάσος με τα γενεαλογικά δέντρα, γινόμαστε όλο και γηραιότεροι από ηλικία και όλο και νεότεροι από χρόνο.

tsalapatis.blogspot.gr/

έρημος...

επικατάρατος εν γη αλμυρά…

Το “ως σεαυτόν” δεν ήτανε για μένα

Αγάπησα τους άλλους δίχως ν’ αγαπάω τον εαυτό μου

Χωρίς αγάπη του εαυτού μου 

δεν ήμουν ούτε εγώ ούτε

άλλος ανάμεσα στους άλλους.

Δεν ήμουν τίποτε μέσα στην τρικυμία της σάρκας μου

στα σαλεμένα λόγια μου και στ’ αναφιλητά του νού μου

μα έπασχα στα δράματα των άλλων

εγώ ο χαμένος πάντα στα αδιέξοδά τους

εγώ των αποχωρισμών τους ο εγκαταλειμμένος

ο παραμιλητός του πυρετού τους

Κι όλα αυτά έτσι 

για ένα ήθος δηλαδή για μια ιδεολογία

Δεν ήταν ήθος ύβρις ήταν. Και δεν το ‘ βλεπες

αργεί αλλά σε βρίσκει το κακό

άξαφνα όλα γυρνούν τ’ απάνω κάτω

πατάς τους όρκους σου και πράττεις τ΄ αντίθετα απ’ την

πίστη σου και μένεις

στην ερημιά της πτώσης σου

να δέρνεσαι και να χαλιέσαι.

Άν άντεξα τη ζωή μου ως εδώ δεν ήτανε για μένα

Και τώρα ποιος ο αμητός;

Ω βλέμματα, ω φωνές, ω αγγίγματα που με λιχνίσατε

στ΄ αλώνια της αλαζονείας και της ταπείνωσης

κρατήστε τον καρπό αλλά δώστε μου πίσω το άγανο

το άγανο που τ’ αφήσατε του ανέμου

και χάθηκε χρυσίζοντας

προς τον βαθύψηλο ουρανό.

Βύρων Λεοντάρης

Εγώ σώζω ανθρώπους, δεν σώζω τράπεζες”

Του Νίκου Μπογιόπουλου

από enikos.gr

Ονομάζεται Ρομπέρτο Ρίβας. Είναι Ισπανός. Το επάγγελμά του είναι πυροσβέστης. Πριν λίγες μέρες δικάστηκε από την ισπανική δικαιοσύνη. Καταδικάστηκε και του επιβλήθηκε πρόστιμο 600 ευρώ. Το αδίκημα του Ρίβας ήταν ότι αρνήθηκε να εκτελέσει την εντολή των ανωτέρων του. Η εντολή που του είχαν δώσει ήταν να σπάσει την κλειδαριά στο σπίτι που διέμενε μια 85χρονη και να προχωρήσει στην έξωση της υπέργηρης γυναίκας, η οποία αδυνατούσε να πληρώσει το στεγαστικό της δάνειο.

Στην Ισπανία των χιλιάδων πλειστηριασμών σπιτιών από τις τράπεζες, η πολιτεία έχει αποφασίσει να αναθέτει στην Πυροσβεστική την διαδικασία της έξωσης των ανήμπορων ανθρώπων που έχουν οικονομικά καταστραφεί. Όταν οι ένοικοι του σπιτιού δεν συνεργάζονται και δεν… συμμορφώνονται στο ξεσπίτωμά τους, ανατίθεται στην Πυροσβεστική να παραβιάζει την είσοδο του σπιτιού. Και να πετάει τους ανθρώπους μαζί με τα υπάρχοντά τους έξω από το σπίτι. Έτσι οι τράπεζες παραλαμβάνουν το σπίτι «καθαρό»…. 

Ο Ισπανός πυροσβέστης αρνήθηκε να το κάνει. Αρνήθηκε να συνεργαστεί και να υπακούσει στην εντολή. Αρνήθηκε να ξεσπιτώσει την 85χρονη. Και η πολιτεία τον οδήγησε σε δίκη. Κατά την διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας και στο ερώτημα γιατί δεν εκτέλεσε την εντολή που του είχε δοθεί, ο Ρίβας απάντησε:«Εγώ σώζω ανθρώπους, δεν σώζω τράπεζες».

Η πολιτεία τιμώρησε τον Ρίβας για την ανυπακοή και την απείθειά του. Αμέσως μετά τη δίκη, εξερχόμενος της αίθουσας, ο Ρίβας πέρασε καταχειροκροτούμενος ανάμεσα από τους συναδέλφους του που είχαν παραταχθεί στην έξοδο του δικαστηρίου για να τον υποδεχτούν. Σε χειροκροτήματα ξέσπασε και το πλήθος του κόσμου που είχε συγκεντρωθεί στο χώρο. Ανάμεσά τους ήταν και τα μέλη του Συνδέσμου Θυμάτων Στεγαστικών Δανείων που έχει συσταθεί στην Ισπανία.

Οι επευφημίες δεν κόπασαν ούτε όταν ο Ρίβας φόρεσε τη στολή και το κράνος του και ανέβηκε στο όχημα της Πυροσβεστικής για να πιάσει δουλειά. Φεύγοντας το όχημα, το πλήθος αποχαιρέτησε τον Ρίβας και τους συναδέλφους του τραγουδώντας το «El pueblo unido jamás será vencido». Ο τίτλος του τραγουδιού στα ελληνικά είναι «Λαός ενωμένος, ποτέ ηττημένος»:

το τραγούδι εδώ

Μουσική για δύο φωνές-στην οδό Θεμιστοκλέους και Δερβενίων

Την Κυριακή 5 Οκτώβρη στον πεζόδρομο της Θεμιστοκλέους, εκεί που διασταυρώνεται με τη Δερβενίων, η Βαρβάρα και η Εϋα με τη φωνή τους και μόνο θα "ξορκίσουν" και αυτές με τη σειρά τους "το κακό". 

Τραγούδια που στρέφουν το βλέμμα στην ομορφιά, που θυμίζουν πως η ζωή δεν είναι αλλού, αλλά εδώ σε κάθε σπιθαμή της πατημασιάς μας, σε κάθε ανάσα του είναι μας, σε κάθε ψίθυρο της ψυχής μας. 

φωτογραφία (αναδημοσίευση)

από τον Costinho

  

Κυρίες και κύριοι, ζητώ λίγο την προσοχή σας. Δυστυχώς, δεν ξέρω... Σταματάει λίγο, σαστίζει. Μοιάζει να χάνεται. Δεν ξέρω να παίζω κιθάρα ή κάποιο μουσικό όργανο. Με την οικογένειά μου είμαστε με κομμένο φως και νερό από πριν απ'τις γιορτές. Δεν μπορούμε ούτε να πλυθούμε. Κανείς δεν ξεφτιλίζει τον εαυτό του αν δεν χρειάζεται. Δεν είναι απαραίτητο να μου δώσετε χρήματα, ακόμα και οτιδήποτε φαγώσιμο είναι σημαντικό. Να έχω φαγητό. Να μη γυρίσω σπίτι με άδεια χέρια. Αυτά συγκράτησα. Την όψη του σχεδόν την ξέχασα. Τα άδεια χέρια αλλάζουν βαγόνι.

Ποιες γιορτές να εννοούσε. Ο άνθρωπος που πεινάει, με τα άδεια χέρια, τα απλωμένα, μπορεί να έχει χάσει την αίσθηση του χρόνου, ίσως και του χώρου -αν και αυτοί, τόσο ο χρόνος όσο και ο χώρος, τον αναγκάζουν όλο και πιο άγρια σε αισθήσεις. Να πλυθούμε, να έχω φαγητό, να μη γυρίζω με άδεια χέρια. Ποιος χρόνος θα σταθεί στα βασικά άλλωστε, σε ποιο χρόνο σκύψαμε να δούμε τη ζωή ως μη αυτονόητη. Έξω στο σταθμό, μια νέα φωτεινή κοπέλα φωτογραφίζει άστεγους και ανάπηρους ζητιάνους. Δεν μοιάζει για ρεπορτάζ. Τι σημασία έχει. Τραβάει τη φωτογραφία και μετά αποστρέφει το βλέμμα, γυρίζει στο φίλο της. Αθανασία στο κλικ, θάνατος στο δρόμο.

Τα παιδιά με τις μηχανές, με όλη τη γενναιοδωρία του χρόνου και του χώρου, έχασαν την αίσθηση -κάθε αίσθηση. Οι άνθρωποι πεθαίνουν, ξεφτιλίζουν τον εαυτό τους για να μην πεθάνουν, ξεφτιλίζονται από ανάγκη, κι εμείς τραβάμε φωτογραφίες. Ο θάνατος στην πόλη μας βρήκε φωτογράφους. Παρακολουθούμε μια επιδημία που δεν μας αφορά, έναν τρόμο που δεν μπαίνει στο σπίτι μας. Το πολύ στο βλέμμα μας, άντε και κάνα ψιλό. Λογοτεχνούμε τη φρίκη -αυτό κάνω κι εγώ τώρα. Δεν υπάρχει απάντηση, δεν υπάρχει αίσθηση. Και πληγή πιο μεγάλη από αυτή δεν μπορεί να υπάρξει για μια γενιά. Ότι δεν πατάει σε δρόμο που στο τέλος του να φωτίζεται ο κόσμος. Ότι πάνω στο άνθος της δικής μας φωτογραφίας, βρίσκουμε και ρίχνουμε λίγο φως μόνο για να εγγράψουμε το θανατικό γύρω μας.

Τα ζεις και μετά τα γράφεις στο ίντερνετ, μου είπε με δάχτυλο ο άλλος. Δίκιο είχε. Απάντηση άλλη δεν είχε όμως. Κι ο άνθρωπος στο τρένο, την κιθάρα την εννοούσε για προσφορά.

Η φωτογραφία είναι από την κηδεία του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ο κύριος μπροστά μου, κάπου μακριά από την εκκλησία και τους επίσημους, έκλαιγε συνέχεια. Πήγαινε όλο πιο πέρα από τον κόσμο, όχι μάλλον για να μην τον δουν, αλλά σαν να μην άντεχε, σαν να πνιγόταν. Πριν από αυτή την ημέρα, τον είχα δει σε ένα από τα τελευταία γυρίσματα της Άλλης Θάλασσας, στην οδό Σόλωμου, έξω από το γραφείο του σκηνοθέτη, να υποδύεται ως κομπάρσος τον άστεγο. Ευλαβικά, με υπομονή, σε κάθε επανάληψη της σκηνής έκανε ακριβώς ό,τι του παράγγελνε ο Θόδωρος. Κάτι πολύ λίγο, πολύ απλό ίσως. Για εκείνον όμως σοβαρό. Έτσι έδειχνε τουλάχιστον. Ρώτησα φίλους από το συνεργείο. Ήταν στ'αλήθεια άστεγος.

Το θέμα είναι (αναδημοσίευση)

από silentcrossing

Το θέμα είναι να εκδικηθούμε το θάνατο. Ο έρωτας είναι η μόνη μας εκδίκηση απέναντι στο θάνατο. Το θέμα είναι να αγκαλιαζόμαστε κάθε μέρα σφιχτά, να νιώθουμε τη ζεστασιά των κορμιών μας να καίει. Αυτά περίπου μου είπε η φίλη μου η Ε. ένα απόγευμα στα τέλη του Σεπτέμβρη, είχε μόλις θάψει τη μάνα της και φύσαγε ένα ελαφρύ φθινοπωρινό αεράκι. 

.Το θέμα είναι τα μεσημέρια του καλοκαιριού να τα περνάς με Μητροπάνο στην καντίνα με τις πλαστικές καρέκλες του γύφτου, να κερνάς ούζο τη δίπλα σου παρέα, να λες είναι ωραία η πουτάνα η ζωή. Το θέμα είναι, όταν το ηλιοβασίλεμα απλώνει τα γαμψά του νύχια και το αλκοόλ ανασηκώνει τα πέπλα της πραγματικότητας, εσύ να απαγγέλλεις στίχους του Λειβαδίτη: Αυτό το άστρο στον ουρανό είναι η πέτρα που είχαμε στο στόμα, μην και ξεφύγει ο στεναγμός μας. Το θέμα είναι να γυρνάς νύχτα απ’ την παραλία και το ραδιόφωνο να παίζει Χαρούλα, να τρέχεις να ξαλμυριστείς στα γρήγορα γιατί σε λίγο σε περιμένει η παρέα για μπύρες κάτω απ’ την κληματαριά. Το θέμα είναι να ανάβεις φωτιές με μικρά ξυλάκια στις πιο απομακρυσμένες παραλίες, η θάλασσα να είναι γεμάτη προσμονή και το βλέμμα του να αστράφτει. Το θέμα είναι να θέλεις τον κόσμο και να τον θέλεις τώρα γιατί το αύριο δεν θα έρθει ποτέ. Το θέμα είναι να νοικιάσεις ένα σπίτι σαν παιδική ζωγραφιά να το γεμίσεις γλάστρες με δυόσμο (θα ‘ρθουν χρόνια με νέες απώλειες σου λέω). Το θέμα είναι να χάνεσαι στα μονοπάτια με πυξίδα απορυθμισμένη. Να πίνεις αψέντι και η πράσινη νεράιδα να σε παίρνει απ’ το χέρι πάνω απ’ όλες τις θάλασσες του Λιβυκού. Το θέμα είναι να κάνεις έρωτα σε όλες τις παραλίες του Λιβυκού. Μετά, να αποχαιρετάς το καλοκαίρι με ρούμι και τζιτζιμπίρα στη ζεστή ακόμα άμμο, οι κεραυνοί να φωτίζουν τη νύχτα στην άκρη του ορίζοντα κι ένα ωραίο μπλε φεγγάρι να σου παίρνει το μυαλό. Το θέμα είναι να στάζει ο ιδρώτας απ’ τα μέτωπα σε σώματα που παλεύουν σε άδεια στρώματα. Να λες μοναδική μου πατρίδα είναι ο πούτσος, η κωλοτρυπίδα του, το στήθος, το μουνί της. Το θέμα είναι να πεθαίνεις κάθε που τα σώματα σπαράζουν. Να τρέμεις απ’ τον πόθο και να λες αυτή είναι η δική μου εξέγερση απέναντι στο χρόνο, στον αιώνα, των αιώνων, αμήν. Το θέμα δεν είναι να σώσουμε τον κόσμο ή να πραγματώσουμε την ουσία της ανθρωπότητας, το θέμα είναι να μάθουμε να μην τιναζόμαστε στα χάδια σαν καλώδια ηλεκτροφόρα.

.Το θέμα είναι να εκδικηθούμε το θάνατο, να τα ξοδέψουμε όλα πριν μας ανακαλύψει εκείνος, την ώρα της μοιρασιάς να μας βρει ξεβράκωτους, τίποτα να μην έχει να μας πάρει. Κι ο έρωτας η μόνη μας εκδίκηση απέναντι στο θάνατο. Το θέμα είναι να αγκαλιαζόμαστε κάθε μέρα σφιχτά, να νιώθουμε τη ζεστασιά των κορμιών μας να καίει. Αυτά περίπου μου έγραφε στο μήνυμα της η φίλη μου η Κ. κάπου στα μέσα του καλοκαιριού, Νίκο ο Παναγιώτης μας δεν τα κατάφερε, η κηδεία είναι τη Δευτέρα στις 3, ήταν ήδη απόγευμα κι όμως ο ήλιος έκαιγε ακόμα, καυτός.

Σκόρπια ύλη (αναδημοσίευση)

από τον Αδέσποτο Σκύλο

by ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

Μέσα μας δε λιώνουν οι νεκροί ποτέ. Βαστούν με τα δόντια το μερίδιο της σιωπής. Μας ομιλούν, ασφαλείς μες την κρυψώνα του χρόνου. Είναι οι αγαπημένοι μας που δε φθείρονται πια μπροστά στα μάτια μας, αλλά γεύονται χαδιάρικα τη δικής μας φθορά. Εμείς τρώμε τη σοκολάτα μα αυτοί απολαμβάνουν τη γεύση της.

Γιατί ένας ένας οι νεκροί στριφώνουν το μέσα μας. Μας ελευθερώνουν σιγά και βασανιστικά απ’ τη γητειά της ευκολίας. Απ’ την ξεγνοιασιά και την αδιαφορία. Σκηνογραφούν τη μνήμη και φωτίζουν τη φαντασία. Οι νεκροί μάς κάνουν δημιουργικούς. Μάς απευθύνουν το λόγο συνωμοτικά, με όλη την έπαρση αιωνιότητας που τους έχει κληροδοτήσει ο θάνατος. Είναι μες την κοιλιά μας οι νεκροί. Μέσα στο κάδρο της μονίμως βουρκωμένης κρίσης μας.

Σκόρπια ύλη που κλιμακώνει το λογοτεχνικό συναίσθημα και τον ποιητικό βερμπαλισμό του ανεόρταστου βίου. Οι νεκροί δεν βασιλεύουν και δεν ανταγωνίζονται. Τρώνε το φαγάκι τους στον κάτω κόσμο της σαδιστικής μας φαντασίας. Πίνουν τον καφέ τους υπό το φως κάποιου ξένου ήλιου. Είναι αυτοί που δεν έχουν πια εξουσία και γι’ αυτό μας εξουσιάζουν. Αυτοί που έγιναν σκόνη μέσα στην αρμονία των ουράνιων αριθμών. Αυτοί που στα δύσκολα, γίνονται δροσεροί επίδεσμοι, πάνω στη χαίνουσα πληγή της ζωής.