Είναι τρελοί αυτοί οι Ισλανδοί; Όχι απλώς αρνήθηκαν να πληρώσουν το χρέος που τους φόρτωσαν οι τράπεζες, όχι μόνο έριξαν με μαζικές διαδηλώσεις την κυβέρνηση που τους έμπλεξε σε αυτή την περιπέτεια, αλλά απέφυγαν και την κόλαση με την οποία απειλούνται όσοι "διασώζονται". Η οικονομία τους έχει ανακάμψει, όπως παραδέχονται πλέον με θλίψη οι οίκοι αξιολόγησης ενώ επιμένουν να βγάζουν τη γλώσσα στις διεθνείς αγορές κουρεύοντας ακόμη και το ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών.
Ο οίκος Fitch αναβάθμισε την περασμένη εβδομάδα το αξιόχρεο της Ισλανδίας σε διαβαθμισμένο επίπεδο με σταθερή προοπτική και αναγκάσθηκε να παραδεχτεί ότι η "ανορθόδοξη πολιτική της χώρας για την αντιμετώπιση της κρίσης" αποδίδει. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι οι Ισλανδοί δεν επιθυμούν να ενταχθούν στην Ε.Ε. που επιμένει στις "ορθόδοξες" λύσεις του νεοφιλελευθερισμού.
Η μικρή νησιωτική χώρα του Βορρά κατέκτησε ξανά την προηγούμενη εβδομάδα μια θέση στη διεθνή ειδησεογραφία. Επικαλούμενο στοιχεία της Ισλανδικής Ένωσης Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών, το πρακτορείο Bloomberg μετέδωσε πως οι -εθνικοποιημένες πια- τράπεζες της Ισλανδίας διέγραψαν δάνεια των νοικοκυριών που αντιστοιχούν στο 13% του ΑΕΠ μειώνοντας έτσι το βάρος του χρέους για περισσότερο από το ένα τέταρτο του τοπικού πληθυσμού.
"Μπορείτε να πείτε με βεβαιότητα ότι η Ισλανδία κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ στη διαγραφή χρέους νοικοκυριών. Η χώρα έκανε ό,τι χρειαζόταν σε μία κρίση ακολουθώντας τα εγχειρίδια. Οποιοσδήποτε οικονομολόγος θα συμφωνούσε" δήλωσε ο οικονομολόγος Λαρς Κρίστενσεν αποδεικνύοντας έτσι ότι οι Ισλανδοί, εκτός από τόλμη, διαθέτουν και χιούμορ.
Με στόχο την ανακούφιση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, το ανώτατο δικαστήριο της χώρας έκρινε επίσης παράνομα τα δάνεια που συνδέονται με ξένα νομίσματα, με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά να μην χρειάζεται πλέον να καλύπτουν τις απώλειες από την υποτίμηση της ισλανδικής κορώνας. Χωρίς τη διαγραφή του χρέους, οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα λύγιζαν από το βάρος των δανείων τους μετά την εκτόξευση του χρέους στο 240% των εισοδημάτων το 2008.
Το Bloomberg αναγνωρίζει την αποτελεσματικότητα των μέτρων που πήρε η Ισλανδία για να ξεπεράσει την κρίση του 2008, όταν οι τράπεζές της προχώρησαν σε χρεωκοπία για το ποσό των 85 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ισλανδική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6,7% το 2009, αλλά σημείωσε ανάπτυξη 2,9% το 2011 και θα αναπτυχθεί κατά 2,4% φέτος και το 2013, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ, ενώ οι υπόλοιπες χώρες του διεθνούς οργανισμού προβλέπεται να αναπτυχθούν μόνο κατά 1,6%.
Ο οίκος Fitch αναβάθμισε την περασμένη εβδομάδα το αξιόχρεο της Ισλανδίας σε διαβαθμισμένο επίπεδο με σταθερή προοπτική και αναγκαστικέ να παραδεχτεί ότι η "ανορθόδοξη πολιτική της χώρας για την αντιμετώπιση της κρίσης" αποδίδει. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι οι Ισλανδοί δεν επιθυμούν να ενταχθούν στην Ε.Ε. που επιμένει στις "ορθόδοξες" λύσεις του νεοφιλελευθερισμού.
Ωστόσο η προσέγγιση της Ισλανδίας για την αντιμετώπιση της κρίσης ήταν εξαρχής αιρετική, καθώς τα συμφέροντα των δανειστών δεν υπερίσχυσαν των αναγκών του λαού. Μόλις τον Οκτώβριο του 2008 έγινε φανερό ότι οι τράπεζες της χώρας δεν ήταν δυνατό να σωθούν, η κυβέρνηση παρενέβη, θωράκισε τους εγχώριους τραπεζικούς λογαριασμούς και άφησε τους διεθνείς πιστωτές μετέωρους.
Η κεντρική τράπεζα εισήγαγε ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων για να σταματήσει το ξεπούλημα της κορώνας και δημιουργήθηκαν νέες κρατικά ελεγχόμενες τράπεζες από τα κατάλοιπα των χρεωκοπημένων τραπεζών. Οι κοινωνικές δαπάνες δεν θυσιάστηκαν στο βωμό της λιτότητας. Παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα και τελικά λειτούργησαν ως μοχλός ανάπτυξης.
Ολα αυτά δεν έγιναν επειδή η χώρα διέθετε μια φωτισμένη πολιτική και οικονομική ηγεσία. Ήταν αποτέλεσμα μιας κοινωνικής εξέγερσης που έριξε την κυβέρνηση της κρίσης και διαμόρφωσε το πολιτικό πλαίσιο για τις μετέπειτα διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Τον Ιανουάριο του 2009 οι μαζικές διαδηλώσεις μπροστά στο κοινοβούλιο προκάλεσαν την πτώση της κυβέρνησης την και προκήρυξη εκλογών.
Έπειτα από συμφωνία με τους δανειστές, η κυβέρνηση κατέθεσε νόμο σύμφωνα με τον οποίο οι Ισλανδοί θα πλήρωναν το χρέος της ιδιωτικής τράπεζας Landsbanki για 15 χρόνια με 5,5% επιτόκιο. Νέες μαζικές διαδηλώσεις ανάγκασαν τον πρόεδρο της χώρας να αρνηθεί να θέσει σε ισχύ τον νόμο και να αποδεχτεί το λαϊκό αίτημα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με το θέμα.
Τον Μάρτιο του 2010 το δημοψήφισμα πραγματοποιείται και καταλήγει σε μια συντριπτική νίκη του "Όχι" με ποσοστό 93%. Ακολουθεί δικαστική έρευνα και γίνονται συλλήψεις τραπεζιτών και υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών. Αρκετοί τραπεζίτες εγκαταλείπουν τη χώρα. Για να διερευνηθούν τα αίτια της κρίσης, συγκροτείται μια ανεξάρτητη επιτροπή και εκλέγεται συντακτική συνέλευση για να θεσπίσει το νέο Σύνταγμα της χώρας. Το 25μελές σώμα συγκροτείται τον περσινό Φεβρουάριο και αρχίζει να διαμορφώνει το νέο Σύνταγμα λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις συστάσεις συνελεύσεων που θα πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα.
Στο οικονομικό πεδίο η κυβέρνηση προχωρεί στην υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και επιβάλλει ελέγχους και περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Αρχικά η κορώνα υποτιμάται έναντι του δολαρίου κατά 50% ενώ σύντομα περιορίζεται στο 30% με περαιτέρω ρυθμούς μείωσης. Οι ιδιωτικές τράπεζες αφήνονται να χρεωκοπήσουν και στη συνέχεια εθνικοποιούνται χωρίς να χαθούν οι αποταμιεύσεις των Ισλανδών πολιτών. Τα δάνεια μεταφέρονται στις εθνικοποιημένες τράπεζες, αλλά μειώνεται και το ονομαστικό ύψος των δανείων εξαιτίας της υποτίμησης. Παράλληλα οι εθνικοποιημένες τράπεζες δεν αναγνωρίζουν καμιά υποχρέωση των ιδιωτικών χρεωκοπημένων τραπεζών σε χώρες του εξωτερικού.
Ακόμη και ο συντηρητικός Economist παραδέχεται ότι η ανάκαμψη της ισλανδικής οικονομίας αποκαλύπτει πως "το επιπλέον κόστος για μια χώρα που δεν στηρίζει τις τράπεζές της μπορεί να είναι εκπληκτικά μικρό. Η Ισλανδία άφησε τις τράπεζές της να χρεωκοπήσουν και το ΑΕΠ της έπεσε αθροιστικά κατά 15% από το ανώτατο στο κατώτατο σημείο πριν αρχίσει να ανακάμπτει. Η Ιρλανδία 'έσωσε' τις τράπεζές της και είδε το ΑΕΠ της να πέφτει 14%". Και φυσικά αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό ανεργίας στην "υπάκουη" Ιρλανδία είναι διπλάσιο από εκείνο της Ισλανδίας.
Η σύγκριση των περιπτώσεων των δύο νησιωτικών χωρών αναγκάζει και την "Daily Telegraph" να καταλήξει σε παρόμοιο συμπέρασμα για τα ευεργετικά αποτελέσματα της απειθαρχίας: "Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι ότι, αν το σοκ μιας υποτίμησης μπορεί να πυροδοτήσει μια βίαιη κρίση και πολύ επώδυνη, μια πολιτική λιτότητας και αποπληθωρισμού εξαιτίας του χρέους καταλήγει να προκαλεί περισσότερες ζημιές".
Πηγή: Εφημερίδα Αυγή 26/02/2012
