Από Χριστίνα Κοψίνη, εφ. Καθημερινή
Στου Στρέφη, σε αυτοσχέδια εργαστήρια, παρασκευάζεται η «σίσα», γνωστή ως «κόκα των φτωχών», η οποία εντοπίζεται μόνο στην Αθήνα. Στην κορυφή του λόφου, μέσα στη λακκούβα, έχουν στηθεί τα αυτοσχέδια εργαστήρια επεξεργασίας της «σίσας» ή τουλάχιστον ενός τύπου αυτής της σχετικά νέας ουσίας που αποκαλείται «κόκα των φτωχών». Η πρόσβαση, δύσκολη στο σημείο του λόφου Στρέφη. Κι ας είναι ελάχιστα μέτρα απόσταση από το αστυνομικό τμήμα της περιοχής, σε ένα από τα πλέον φρουρούμενα σημεία της Αθήνας. Ολοι ξέρουν, αλλά κανείς δεν μιλάει.
Εδώ στις γούβες, σε στέρεη μορφή, μεταφέρονται προσεκτικά τα στοιχεία από τις μπαταρίες των αυτοκινήτων και άλλα άγνωστα συστατικά –μη ανιχνεύσιμα ακόμη από τα εργαστήρια– που αφού υγροποιηθούν, θα πουληθούν λiγο αργότερα προς 1 έως 2 ευρώ η δόση. Ναρκωτικό χαμηλού κόστους και εύκολο στη χρήση. Με μεγάλη διεγερτική επίδραση, που μπορεί να σε κρατήσει έως και τρία 24ωρα άγρυπνο. Απώλεια βάρους, επιθετικότητα, έντονη διάθεση σεξουαλικότητας. Αυτές είναι ορισμένες από τις παρενέργειες που καθιστούν τη «σίσα» εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία. Μάλιστα, δεν λείπουν και οι συσχετισμοί με την αύξηση των κρουσμάτων HIV (έιτζ). Αν και δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ευθεία συσχέτιση, πιθανολογείται ότι το διαρκές σπιντάρισμα και η έντονη σεξουαλική διέγερση, σε συνδυασμό με τη μείωση των αναστολών, οδηγούν σε μείωση των απαραίτητων προφυλάξεων από τον ιό του ΗΙV.
«Μέχρι τώρα, καμία νέα ουσία δεν είχε κάνει την πρώτη της εμφάνιση στην Ελλάδα», αναφέρει η τελευταία ετήσια έκθεση του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά. «Ομως, το 2010 εντοπίστηκε στην Ελλάδα και μέχρι στιγμής σε καμία άλλη χώρα, η ουσία «σίσα» (εφεδρική ή κατ’ άλλους μεθαμφεταμίνη, υδροχλωρικό οξύ, αιθανόλη και υγρό μπαταρίας αυτοκινήτου). Η ουσία φαίνεται να είναι αρκετά διαδεδομένη κι επειδή χρησιμοποιείται κυρίως σε ενέσιμη μορφή, ενοχοποιείται από αρκετούς επαγγελματίες του χώρου για τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων του ΗΙV το 2011».
Το ναρκωτικό των φτωχών και της κρίσης συναντάται κυρίως στην Αθήνα και όχι σε άλλες μεγάλες πόλεις της περιφέρειας. Τουλάχιστον για την ώρα. Οι περιγραφές των επιπτώσεων από τους χρήστες είναι αποκαλυπτικές. «Φεύγει το μυαλό, βρίζεις, ξεφεύγεις, έχεις μανία να χτυπήσεις και να κλέψεις», περιγράφει ένας χρήστης την επίδραση της ουσίας στον οργανισμό του, απαντώντας σε πρόσφατη έρευνα που έκανε το ΚΕΘΕΑ. «Δεν μπορείς να κοιμηθείς ούτε να φας και προκαλεί ακατάπαυστη ομιλία», λέει άλλος χρήστης. «Κόβει την όρεξη. Πέντε άτομα αυτοκτόνησαν». Πέρυσι κόστιζε 20 ευρώ το γραμμάριο. Σήμερα η τιμή έχει πέσει.
Τα πρώτα απτά στοιχεία από τις επιπτώσεις που επιφέρει η χρήση αυτής της χημικής ουσίας προέρχονται από την έρευνα που διεξήγαγε η ομάδα άμεσης παρέμβασης του ΚΕΘΕΑ - Εξέλιξις το περασμένο φθινόπωρο. Η ομάδα αυτή κάνει αυτό που λέμε «δουλειά στον δρόμο». Φυσικά δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά επιχειρεί να μειώσει τη βλάβη, προσφέροντας μια δυνατότητα στον χρήστη. Να έλθει σε ένα συγκεκριμένο χώρο, να φάει, να πλυθεί, να αλλάξει ρούχα, να κουβεντιάσει.
Συνθήκες ένδειας
Από τον περασμένο Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο, το πρόγραμμα αναζήτησε περισσότερα στοιχεία γι’ αυτή τη νέα ουσία. Σε αυτό το τρίμηνο διαπιστώθηκε ότι από ένα σύνολο 148 χρηστών που ζήτησαν τις υπηρεσίες του προγράμματος στα Εξάρχεια, το 95,3% γνώριζε τη «σίσα». Το 63,2% έκανε χρήση ηρωίνης, ως κύρια ουσία, αλλά το 68,5% είχε κάνει και περιστασιακή χρήση της νέας ουσίας. Ηλικίες από 26 έως 45 ετών, με τους περισσότερους μεταξύ 31 και το 35 ετών.
«Οπως η μεθαδόνη μοιάζει με το υποκατάστατο της ηρωίνης, έτσι και η σίσα μοιάζει με το υποκατάστατο της κόκας σε συνθήκες ένδειας», μας λέει η Μάρθα Φωστέρη, ειδική βοηθός διευθυντή του ΚΕΘΕΑ. «Η κρίση επηρεάζει και τις πιάτσες. Μειώνονται οι οικονομικές δυνατότητες των χρηστών να αγοράσουν τη δόση τους και πέφτουν οι αντοχές τους για να φροντίσουν στοιχειωδώς τον εαυτό τους. Οι νομικές και οικονομικές υποχρεώσεις συσσωρεύονται και η ανεργία συμβαδίζει με τη διάκριση του κοινωνικού στιγματισμού. Η εξαθλίωση μεγαλώνει. Η παραβατικότητα αυξάνεται και τα όποια υποκατάστατα γίνονται η εύκολη λύση», υπογραμμίζει η κ. Φωστέρη.
Μας θέτει δε και μια άλλη πτυχή, που έχει σχέση με την κοινωνική και την οικογενειακή συνοχή. Η κρίση δυσχεραίνει την απεμπλοκή των παιδιών από τις ουσίες γιατί μειώνονται και οι αντιστάσεις των οικογενειών. «“Πρέπει να πάω στη δουλειά, κυρία μου, δεν μπορώ να έλθω’’, μου λένε όλο και πιο συχνά οι γονείς που πρέπει να πάρουν μέρος στη θεραπεία του εξαρτημένου παιδιού». Αυτή είναι πλέον μια αρκετά κοινή απάντηση από γονείς κουρασμένους, φορτωμένους από το άγχος της απόλυσης, που λιγοστεύει ακόμη περισσότερο τον χρόνο και τη διάθεση για το πρόβλημα του παιδιού.
Διακίνηση δίπλα σε αυλή σχολείου
Στη γωνία, δίπλα στο δημοτικό σχολείο, γίνεται η καθιερωμένη πώληση της σίσας. Αριστοτέλους και Σμύρνης, κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Θέλει ακόμη μιάμιση ώρα να χτυπήσει το κουδούνι για το σχόλασμα. Αλλά η αγοραπωλησία θα χαλάσει από την εμφάνιση των ανδρών της αστυνομίας. Στα σκαλάκια, 2 άνθρωποι «φαντάσματα» θα αφήσουν τις μισοτελειωμένες δόσεις τους. Ολα αυτά μόλις προχθές. «Εκτός της σχολικής αυλής δεν έχω αρμοδιότητα», δηλώνει η διευθύντρια του σχολείου, σε παρέμβαση κατοίκου που βρέθηκε μπροστά σε ανάλογη σκηνή. «Αραγε, ποιος έχει αρμοδιότητα; Mήπως πρέπει εμείς οι ίδιοι, οι πολίτες, να κάνουμε αλυσίδες προστασίας γύρω από τα σχολεία και τις γειτονιές μας;» αναρωτιέται η Ελένη Ζ., κάτοικος της περιοχής. Οι επιχειρήσεις «σκούπα» απλώς μεταθέτουν το κακό, ένα δρόμο πιο πάνω. Οχι πια στα κεντρικά σημεία, αλλά στα στενά. Σαν να κρύβεις το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Από την παραγωγή του Στρέφη στην κατανάλωση που γίνεται κάθε μέρα στην Ηπείρου, τη Φυλής, τη Σμύρνης, τη Σολωμού, τη Στουρνάρη και σε άλλα σημεία του κέντρου της Αθήνας. Το πρόβλημα δεν σχετίζεται μόνο με την παραβατικότητα αλλά με τη ζωή. Το 17,7% των χρηστών εμφανίζει αυτοκτονικό ιδεασμό. Στην πλειοψηφία τους είναι υποσιτιζόμενοι, ενώ σε 7,5% είναι άστεγοι. Το 64% πάσχει από ηπατίτιδα C, ενώ το 84% είναι χρήστες ηρωίνης. Από το σύνολο των χρηστών το 61,3% απασχολείται κάπου.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής, ο αριθμός των προβληματικών χρηστών παραμένει σταθερός τα τελευταία χρόνια, περίπου 20.000, ενώ ο αριθμός των ενέσιμων ναρκωτικών υπολογίζεται σε 9.000. Περίπου 13.000 άνθρωποι κατηγορήθηκαν το 2010 για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Οι 2 στους 5 χρήστες είναι 30–40 ετών.
