Εθνικιστική μπόχα μέσα από τα ερείπια της Επιδαύρου (αναδημοσίευση)

από eksegersi.gr 

Ο ακροδεξιός εσμός, με αιχμή του δόρατος το αρχαιολογικό ιερατείο, χτύπησε και πάλι στην Επίδαυρο, καταφέρνοντας να κάνει διεθνώς ρεζίλι την αστική Ελλάδα. Μια Ελλάδα που, την ίδια στιγμή που υποκλίνεται στους τοκογλύφους του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου και επιβάλλει στον ελληνικό λαό έναν εργασιακό και κοινωνικό μεσαίωνα, αναζητά στα «κλέη των προγόνων» την απαραίτητη εκείνη «παρηγορία», η οποία τυφλώνει και αποκτηνώνει τις λαϊκές μάζες (όρα και σίριαλ της Αμφίπολης, βασισμένο σε μια ιδέα του Αντώνη Σαμαρά, σε σενάριο Αννας Παναγιωταρέα).

Τα γεγονότα είναι γνωστά. Ο Ματίας Λάνγκχοφ και τρεις ακόμη καλλιτέχνες συνελήφθησαν στην Επίδαυρο, διανυκτέρευσαν στο αστυνομικό τμήμα του Ναυπλίου και μετά από σχεδόν ένα 24ωρο αφέθησαν ελεύθεροι, «κατόπιν ωρίμου σκέψεως». Η «ώριμη σκέψις» ήρθε μετά τον καταιγισμό των αρνητικών δημοσιευμάτων, ακόμη και από τα πλέον φιλικά προς τη σημερινή κυβέρνηση έντυπα, τα οποία αντελήφθησαν αυτό που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο εσμός των εθνικισταράδων. Οτι το να συλλαμβάνεις έναν 74χρονο θρύλο του ευρωπαϊκού θεάτρου, επειδή γύριζε νυχτιάτικα στην έρημη Επίδαυρο σκηνές που χρησιμοποιούσαν και το γυμνό σώμα μιας ηθοποιού, θα σε κάνει διεθνώς ρεζίλι. Ειδικά όταν το γυμνό έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στην ίδια την Επίδαυρο και έχει, τρόπον τινά, κατοχυρωθεί ακόμη και εκεί ως στοιχείο της καλλιτεχνικής έκφρασης.

Ο υπουργός Τασούλας εμφανίστηκε το πρωί της Δευτέρας στο πρωινάδικο του Mega για να δώσει εξηγήσεις, ενώ νέα επικριτικά δημοσιεύματα αναγγέλλονταν για δεύτερη μέρα από τα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων αστικών εφημερίδων. Σε συνεννόηση με το δίδυμο των εργολαβικών υπαλλήλων, το οποίο εκτελούσε μια ακόμη διατεταγμένη υπηρεσία, επεχείρησε να αποφορτίσει το γεγονός. Δεν υπήρξε σύλληψη, είπε, αλλά αλληλομηνύθηκαν καλλιτέχνες και αρχαιολόγοι και μεταφέρθηκαν στο Τμήμα για να κάνουν τις μηνύσεις και να δώσουν τις καταθέσεις τους! Και βέβαια, το θλιβερό δίδυμο των «δημοσιογράφων» δεν ρώτησε τον υπουργό το απλό: πώς γίνεται να μην έχουν συλληφθεί κάποιοι, οι οποίοι κρατούνται επί 16 ώρες κλειδωμένοι σε κάποιο κελί;

Είπε και άλλα ο άθλιος υπουργός του Σαμαρά. Ο Λάνγκχοφ επέδειξε κρυψίνοια (sic!) και δεν περιέγραψε το σενάριο που θα γύριζε. Αν μας το έλεγε, το πιθανότερο είναι ότι θα εγκρινόταν! Και τα σαΐνια της δημοσιογραφίας δεν τον ρώτησαν: καλά, αυτός επέδειξε κρυψίνοια, οι υπηρεσίες του υπουργείου, όμως, που ενέκριναν την άδεια, γιατί δεν ζήτησαν περαιτέρω διευκρινίσεις, γιατί δεν ζήτησαν αναλυτικό σενάριο για το τι θα περιλάμβανε το ολιγόλεπτο βίντεο που θα γύριζε ο Λάνγκχοφ για τις ανάγκες της χειμερινής του παράστασης (άσχετο με το ντοκιμαντέρ του Ολιβιέ Ζισουά για τον Λάνγκχοφ);

Εκείνο που μας είπε ο Τασούλας, με το δικό του τρόπο, είναι ότι ο εσμός των εθνικισταράδων έπαιξε και έχασε. Εχασε, γιατί δεν υπολόγισε πως ο Λάνγκχοφ είναι πολύ «βαρύ» όνομα για να μπορέσουν να κάνουν σε βάρος του ασκήσεις εθνικιστικής υστερίας. Μπορούμε, λοιπόν, να προβλέψουμε ότι η μήνυση που κατατέθηκε θα πάει στο αρχείο, γιατί αν ποτέ έφτανε σε δικαστήριο, το ρεζιλίκι θα ήταν πολλαπλώς μεγαλύτερο από αυτό της σύλληψης. Οποιος έχει την παραμικρή επαφή με την πολιτιστική ζωή μπορεί να φανταστεί το συνωστισμό «βαριών» καλλιτεχνικών ονομάτων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που θα προσφέρονταν να καταθέσουν υπέρ των «βέβηλων» συναδέλφων τους.

Ο υφυπουργός Ανδριανός, όμως (ναι, ναι, πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο που έγινε γνωστό στο πανελλήνιο από την όζουσα υπόθεση Ζαχόπουλου, καθώς ήταν αυτός που παρέλαβε το περιβόητο DVD από τον «κομιστή» Θ. Αναστασιάδη), σκέφτηκε πως ήταν η ευκαιρία του να αλιεύσει κάποιες ακροδεξιές ψήφους από την εκλογική του περιφέρεια. Είδε την υπόθεση ως πολιτικό μάννα εξ ουρανού (αν δεν είχε συμμετοχή στο σχεδιασμό της). Μετέβη στην Επίδαυρο και συνεχάρη τον αρχιφύλακα και την επικεφαλής αρχαιολόγο, διότι με τη στάση τους υπερασπίστηκαν σθεναρά τα ιερά και τα όσια του έθνους! Μας εισήγαγε έτσι στην καρδιά του ζητήματος, που είναι η χρήση των αρχαίων μνημείων ως στοιχείων μιας μαύρης εθνικιστικής προπαγάνδας.

Η αστυνομική πλευρά αυτής της υπόθεσης είναι απλή. Κατά το κοινώς λεγόμενο, την είχαν στημένη στον Λάνγκχοφ. Γι' αυτό και έπεσαν σαν κάφροι πάνω στο κινηματογραφικό συνεργείο μες στ' άγρια μεσάνυχτα. Γι' αυτό και συνέλαβαν μόνον αλλοδαπούς, αφήνοντας σκόπιμα στο απυρόβλητο τη μοναδική Ελληνίδα του πολυεθνικού συνεργείου, κι ας ήταν η διευθύντρια παραγωγής στην Ελλάδα. Το μήνυμα έπρεπε να είναι πως κάποια «μιάσματα» από το εξωτερικό, παρά τα βαριά καλλιτεχνικά τους ονόματα, δε διστάζουν να «βεβηλώνουν» τα μνημεία «μας», των οποίων την ιερότητα μόνον «εμείς», οι «απόγονοι ενδόξων προγόνων», είμαστε σε θέση ν' αντιληφθούμε!

Απ' αυτή την άποψη, έχουν ενδιαφέρον οι προσεγγίσεις που έκαναν με δηλώσεις τους ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Ζισουά και η διευθύντρια παραγωγής Ελένη Γιώτη. Αποφεύγοντας κάθε νομικίστικη προσέγγιση (και καλά έκαναν, γιατί από νομική άποψη η υπόθεση είναι επιεικώς γελοία), στάθηκαν στη μπόχα του πιο μαύρου εθνικισμού, που αναδύθηκε μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου (χωρίς να ευθύνεται, βέβαια, το αρχαίο αργολικό θέατρο για την εθνικιστική κακοποίησή του).

Παραθέτουμε τις δηλώσεις τους.

ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ

Καθώς πρόκειται να δικαστώ, μαζί με τον σκηνοθέτη Ματίας Λάνχοφ και άλλα μέλη της τεχνικής και καλλιτεχνικής ομάδας μας, με την κατηγορία της «προσβολής προς το μνημείο» για την πρόσφατη κινηματογράφηση που κάναμε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, επιτρέψτε μου να εκφραστώ εδώ σε προσωπικό επίπεδο και να αφηγηθώ μια σύμπτωση που θα ήθελα να είναι απλώς ανεκδοτική, όμως την αντιλαμβάνομαι ως θλιβερά αποκαλυπτική.

Το 2012 σκηνοθέτησα το ντοκιμαντέρ «Σαν πέτρινα λιοντάρια στη μπασιά της νύχτας» για τα στρατόπεδα της Μακρονήσου. Η ταινία αυτή είναι κυρίως δομημένη πάνω στα ποιήματα που έγραψαν οι τότε εξόριστοι στη Μακρόνησο ποιητές Γιάννης Ρίτσος και Τάσος Λειβαδίτης. Τα γεγονότα είναι γνωστά: οι δραστηριότητες πολιτικής αναμόρφωσης των εκτοπισμένων στη Μακρόνησο περιλάμβαναν την κατασκευή αντίγραφων αρχαιοελληνικών θαυμάτων σε μινιατούρες (ο Παρθενώνας, ο ναός της Αθηνάς, το άγαλμα της Νίκης...). Οι εκτοπισμένοι με την κατηγορία του κομμουνισμού και έγκλειστοι στο «Εθνικό Σανατόριο της Μακρονήσου» έπρεπε με αυτά τα γλυπτά να αποδείξουν πως έγιναν και πάλι «καλοί Ελληνες», πως ξαναβρήκαν το δρόμο της Μητέρας Πατρίδας. Από την ακτή του Λαυρίου, στις πλαγιές του νησιού μπορούσε να διακρίνει κανείς τεράστιες επιγραφές από ασβεστωμένη πέτρα, όπως: «ΖΗΤΩ Η ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΑΣ».

Δύο χρόνια μετά από τη δημιουργία αυτής της ταινίας στη Μακρόνησο, αποφάσισα να αφιερώσω ένα ντοκιμαντέρ στο σκηνοθέτη Ματίας Λάνχοφ. Για περισσότερα από 50 χρόνια, ο Ματίας Λάνχοφ δεν έχει πάψει να επανέρχεται στα αρχαιοελληνικά κείμενα, να τα φέρνει αντιμέτωπα και σε αντήχηση με τον σύγχρονο κόσμο μας, στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης. Κι αν οι σκηνοθεσίες του ταρακουνούσαν κάποιες φορές τα κείμενα, στόχος πάντα ήταν να τα καταστήσουν όσο γίνεται πιο ζωντανά. Υπό αυτή του την ιδιότητα, ο Ματίας Λάνχοφ είναι περισσότερο Ελληνας από πολλούς έλληνες πολίτες. Δεν είναι ένας «καλός Ελληνας», είναι όμως ένας υπερ-Ελληνας.

Ηταν λοιπόν για μένα λογικό να κινηματογραφήσω ένα μέρος αυτού του ντοκιμαντέρ για τον Ματίας Λάνχοφ στην Επίδαυρο, τόπο-μήτρα του ελληνικού θεάτρου, σκηνοθετώντας έναν νυχτερινό διάλογο ανάμεσα στον Ματίας Λάνχοφ και τον γάλλο δραματουργό και φίλο του Μισέλ Ντόιτς μέσα στο αρχαίο θέατρο. Οπως αναφέραμε στην αίτηση κινηματογράφησης που ενέκρινε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, θα κινηματογραφούσαμε επίσης κάποιες εικόνες που ο Ματίας Λάνχοφ σκόπευε να χρησιμοποιήσει ως μέρος των σκηνικών βίντεο της νέας του παράστασης με τίτλο «Cinéma Apollo», η οποία εμπνέεται από το μυθιστόρημα «Η Περιφρόνηση» του Αλμπέρτο Μοράβια και από την ομώνυμη ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Η συνέχεια έδωσε τη σχετική τροφή για σκανδαλοθηρία: οι φύλακες του αρχαιολογικού χώρου έκριναν ότι οι εικόνες που κινηματογραφούσε ο Ματίας Λάνχοφ για τη σκηνή του «Οδυσσέας και Κίρκη» ήταν «πορνογραφικές»! Ολόκληρο το συνεργείο οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα του Ναυπλίου και οι εικόνες κατασχέθηκαν. Το ντοκιμαντέρ μου διακόπηκε.

Οπότε αναρωτιέμαι: αποστολή της αρχαιολογίας είναι, νομίζω, να φέρνει στο φως, να μελετά και να διατηρεί τα υπολείμματα κόσμων του παρελθόντος. Είναι απαραίτητη για τη «ζωή» αυτών των χαμένων μέχρι τη στιγμή της ανακάλυψής τους θησαυρών, ακόμη κι όταν είναι γυμνοί, όπως τόσα πολλά αρχαιοελληνικά αγάλματα που θαυμάζουμε μέσα στα μουσεία.

Ενώ κάποιοι καλλιτέχνες μεταξύ των οποίων και ο Ματίας Λάνχοφ πασχίζουν να ζωντανέψουν τις πέτρες της Επιδαύρου με τη δύναμη του ζωντανού θεάτρου και της τέχνης γενικότερα, άλλοι αναζητούν μονάχα να απολιθώσουν τον τόπο σε μια λατρεία ενός ένδοξου παρελθόντος. Αυτό είναι ιδιαίτερα θλιβερό, πόσο μάλλον όταν κάτω από την έννοια της «προσβολής στο μνημείο» για την οποία κατηγορούμαστε, βλέπω να αναδύεται η φρικτή αποφορά ενός υφέρποντος εθνικισμού για την προώθηση μιας «ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» που πίστευα ότι ανήκει σε άλλες εποχές...

Ολιβιέ Ζισουά

Σκηνοθέτης κινηματογράφου

21 Σεπτεμβρίου 2014

Μετάφραση από τα γαλλικά: Ελένη Γιώτη

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΗ

Δεν είχα φανταστεί ότι οι παλιές αψιμαχίες του Ματίας Λάνχοφ με αρχαιολόγους της Επιδαύρου θα ενέπνεαν στους τελευταίους την επιθυμία να κινητοποιήσουν με τόσο μένος διωκτικούς και δικαστικούς μηχανισμούς εναντίον μιας δεκαμελούς ομάδας καλλιτεχνών και τεχνικών του θεάτρου και του κινηματογράφου. Αφενός το να κατηγορείται ο Ματίας Λάνχοφ και οι συνεργάτες του για πορνογραφία είναι γελοίο, αφετέρου το έργο του καλλιτέχνη είναι πολύ μεγάλο για να χρειάζεται τη δική μας υπεράσπιση. Ούτε χρειάζεται τη δική μας υπεράσπιση το γυμνό σώμα ως στοιχείο της θεατρικής έκφρασης, καταχωρημένο πια και στη σύγχρονη ιστορία της σκηνής της Επιδαύρου (ας θυμηθούμε τις «Βάκχες» του Λάνχοφ το 1997, την «Ηλέκτρα» του Πέτερ Στάιν το 2007, τον «Οθέλλο» του Τόμας Οστερμάιερ το 2010). Αυτό που ίσως χρειάζεται υπεράσπιση είναι η αρχαιολογία ως επιστήμη που προστατεύει και αναδεικνύει την ιστορία της ανθρωπότητας, μόνο όταν δραπετεύει από τις στρεβλώσεις και τις αγκυλώσεις ενός μαύρου εθνικισμού που τη μετατρέπει σε εργαλείο πολιτικής προπαγάνδας και που εν τέλει εμποδίζει τη συνομιλία του αρχαίου κόσμου με τον κόσμο του σήμερα και του αύριο.

Ελένη Γιώτη

Διεύθυνση παραγωγής του ντοκιμαντέρ για τον Ματίας Λάνχοφ στην Ελλάδα

21 Σεπτεμβρίου 2014

Χωρίς ταυτότητα (αναδημοσίευση)

Ο Αρης Σκιαδόπουλος έγραψε για τον Ημεροδρόμο

Να συστηθώ.

Δηλώνω Κομμουνιστής.

Δεν είμαι μέλος και δεν έχω ταυτότητα.

Δεν έθεσα υποψηφιότητα στην κρίση κανενός. Συνεπώς δεν κινδυνεύω να με διαγράψει κανείς.

Ψηφίζω ΚΚΕ και θα ψηφίζω με δική μου επιλογή και με βάση τις δικές μου αξιακές αρχές

.Θα μπορούσα να μην έχω και δελτίο ταυτότητας που να βεβαιώνει ότι είμαι Ελληνας γιατί έτσι κι αλλιώς Ελληνας εγεννήθην.

Οπως επίσης ότι ανήκω στο αρσενικό γένος δίχως ν” απαιτείται ιατρική βεβαίωση που να το πιστοποιεί..

Στο ψηφιδωτό τής μνήμης μου έχουν τη δική τους θέση, ο Τσε, ο Ζαχαριάδης, ο Βελουχιώτης, ο Πλουμπίδης, ο Κώστας ο Κάππος, ο Λαμπράκης, ο Πετρουλας, ο Νίκος Καρούζος, ο Μιχάλης Κατσαρός,ο Σεφέρης,ο Μαρξ,ο Χατζηδάκις, ο Βαμβακάρης, ο Τσαρούχης, ο Θεόφιλος, ο Κουν, ο Παπαδιαμάντης, ο Μίκης, οι Μπιτλς, ο Μαρκές, ο Πάμπλο κι ένα σωρό άλλοι…

Φωτοδότες του βίου μου..Καθένας, ένας φάρος που ορίζει μια στάση και μια πορεία.

Καθοδηγητής μου ο μπάρμπα Πάνος Καραβίας, ψαράς από το Μεσολόγγι. Πηγαινοερχόταν από εξορία σ” εξορία μ” ένα δισάκι έτοιμο πάντα στη γωνιά. Σ” ένα διάλειμμα απ” αυτά τα πηγαινέλα μούπε:

«Άν παιδί μου έχεις μέσα σου το αίσθημα δικαίου είναι μοιραίο να γίνεις Κομμουνιστής»…

Κι ήταν αρκετό αυτό.

Με μια πέννα βιοπορίστηκα και οδοιπόρησα εν τω βίω. Χωρίς ποτέ να θεωρήσω ότι ο δημοσιογράφος είναι τίποτα περισσότερο από έναν βιοπαλαιστή. Απλά αποτελεί πάντα το εφαλτήριο,τον αγωγό, απ” όπου αποκτά δημοσιότητα η αγωνία τής κοινωνίας. Η πέννα μου δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια… σφεντόνα απέναντι στα θωρηκτά τής Εξουσίας..

Αυτή τη σφεντόνα ξαναπαίρνω μέσα απ´ αυτό εδώ το ταμπουράκι.

Είναι η μόνη που μου παρέχει τη δυνατότητα ν αντισταθώ σ αυτό το πολιτικό και αισθητικό τέλμα που καθημερινά προσβάλλει την νοημοσύνη μου και καταρρακώνει την πατρίδα μου.

Δεν καταδικάζω τη βία από όπου κι αν προέρχεται. Γιατί υπάρχει κι εκείνη η βία που αποτελεί συνθήκη ύπαρξης μιας κοινωνίας,απέναντι στη βία που την εξουθενώνει. Στη βία που:

-Οδηγεί χιλιάδες πατριωτάκια μου στην απόγνωση και στην αυτοκτονία.

-Διώχνει βίαια από τη χώρα μου τα παιδιά της, τους επιστήμονες που είναι η προοπτική για το μέλλον. Η με τα διδακτορικά στο χέρι, τους στέλνει σερβιτόρους σ” ανθρώπους τής νύχτας και σημαδεύει τούς γονιούς με κατάθλιψη.

-Καταδικάζει σε θάνατο φτωχούς κι ανήμπορους.

-Αναδεικνύει σε άρχουσα τάξη, λαθρέμπορους, χρεοφειλέτες και υπόδικους, πράξεων εγκληματικά ειδεχθών σε βάρος της πατρίδας και τής κοινωνίας.

-Προάγει την μετριότητα σε αυθεντία και περιθωριοποιεί το όνειρο και τη δημιουργικότητα.

Μ αυτή τη σφεντόνα σημαδεύω τρυφηλά οπίσθια, γιατί κατάστηθα σημαδεύεις μόνο τα Αναστήματα. Εκεί σημαδεύεις μόνο όσους νομίζουν πώς ομιλούν ενώ στην ουσία πέρδονται.

Και μελαγχολώ όταν σκέφτομαι ότι αυτός ο τόπος, που ανέδειξε Θερμοπύλες, Αρκάδια και Μεσολόγγια, σήμερα ασφυκτιά από τούς ασπάλακες που αφοδεύουν στα Ηρώα των νεκρών μου.

Καλώς σάς ηύρα..

Ο καλός άνθρωπος (αναδημοσίευση)

από τον Αδέσποτο Σκύλο

by ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

Ένας βραζιλιάνος ποιητής ο Λέντο Ιβο λέει πως, ο καλός θαλασσοπόρος κάνει πάντα δύο ταξίδια σε κάθε ταξίδι του. Εμείς γνωρίζουμε το ένα, αυτό για το οποίο μας πείθουν τα γεγονότα. Ε λοιπόν, αυτό συμβαίνει και στη ζωή. Ο καλός άνθρωπος ζει πάντα δυο ζωές σε κάθε ζωή του. Εμείς γνωρίζουμε τη μία, αυτή για την οποία μας πείθουν τα γεγονότα. Η άλλη είναι τόσο κρυφή αλλά και τόσο φανερή που κάποιος μπορεί να την αμφισβητήσει. Είναι μια ζωή στο όριο και μια ζωή έξω απ’ τις παλινωδίες του βιοπορισμού. 

Ο καλός άνθρωπος δεν κάνει αγαθοεργίες. Τις παλεύει. Δεν σκουπίζει τον κώλο του με χαρτονομίσματα και δεν ανοίγει σαμπάνιες στο σκυλάδικο. Δεν πιστεύει στον ανθρωπισμό αλλά στον άνθρωπο. Ο καλός άνθρωπος κρατάει ζωντανή την ανθοφορία της επικοινωνίας. Φτιάχνει συλλογικότητες όχι για να πολεμήσει άλλες, αλλά για να στηρίξει τον εφαρμοσμένο κοινωνισμό δηλαδή την αλληλεγγύη και τη χαρά της προσφοράς χωρίς αντάλλαγμα. 

Ο καλός άνθρωπος τις μεσαίες σελίδες του Βήματος και της Καθημερινής με τους βασιλιάδες και τους προέδρους των κρατών τις βάζει στον πάτο απ’ το κλουβί για να χέζουν τα καναρίνια. 

Όμως ο καλός άνθρωπος στη δεύτερη ζωή του δεν κάνει ούτε αυτό. Ανοίγει το πορτάκι για να φύγει το καναρίνι. Και πάει αυτός στο μέγαρο των καναρινιών με την καλή του. Και ξαπλώνει κάτω απ’ το δέντρο της γνώσης που είναι το δέντρο της ζωής. Ο καλός άνθρωπος βγάζει το βρακί του και τα σκήπτρα της κοινωνικής του ταυτότητας. Τα φίμωτρα, τις απόψεις των εφημερίδων, τα ευαγγέλια των νικητών. 

Ο καλός άνθρωπος προσεύχεται δια παντός στο υγρό εικονοστάσι της καλής του.

ΕΝΦΙΑ: σωσίβια για νομολάτρες

Η Ελένη Πορτάλιου (πρώην επικεφαλής της Ανοικτής Πόλης στο Δήμο Αθήνας) μας κοινοποίησε έντυπα νομικής προσφυγής κατά του ΕΝΦΙΑ. Μαζί και οδηγίες συμπλήρωσης. Υπάρχουν δύο έντυπα προσφυγής που πρέπει να υποβληθούν: Εξώδικη δήλωση καταβολής με επιφύλαξη και Προσφυγή επανεξέτασης. Την ευχαριστούμε.

και μην ...παρεξηγηθούμε... τη φωτο με τη γιαγιά τη βρήκαμε αλλού..

1. ΟΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

Επισυνάπτουμε σχέδιο επικαιροποιημένης ενδικοφανούς προσφυγής και σχέδιο εξώδικης δήλωσης επιφύλαξης για τις καταβολές (εάν κάποιος αποφασίσει να πληρώσει) που πρέπει να υποβληθούν στο Δικαστικό Τμήμα της Εφορίας που εξέδωσε το εκκαθαριστικό εις διπλούν (ένα το κρατάει η Εφορία και το άλλο μας το δίνει πίσω με αριθμό πρωτοκόλλου), μαζί με το ίδιο κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή (με στικάκι ή με CD). 

Το σχέδιο συμπληρώνεται όπου υπάρχουν τελείες με βάση τα στοιχεία του εκκαθαριστικού. Στην δήλωση επιφύλαξης συμπληρώνουμε όπου έχει τελείες την ταυτότητα οφειλής, όπως αναγράφεται στην ειδοποίηση οφειλής που έχει έρθει επίσης με mail στον φορολογούμενο. 

Στο σχέδιο υπάρχουν πέντε λόγοι. Ο πρώτος αφορά ακίνητα για τα οποία υπάρχει αντικειμενικός προσδιορισμός αξίας. Ο δεύτερος αφορά ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού. Ο τρίτος λόγος αφορά φορολογουμένους των οποίων η ακίνητη περιουσία έχει εκτιμηθεί από την Εφορία σε ποσό άνω των 300.000 ευρώ, και εκτός από τον κύριο φόρο πληρώνουν και συμπληρωματικό φόρο (αυτό φαίνεται από το εκκαθαριστικό). Ο τέταρτος λόγος αφορά φορολογουμένους που έχουν ακίνητα που δεν τους αποφέρουν απολύτως κανένα έσοδο. Και ο πέμπτος λόγος αφορά στην μη δυνατότητα καταβολής του ΕΝΦΙΑ. Ο πέμπτος λόγος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξεχωριστά και ως αίτηση αναστολής καταβολής του ΕΝΦΙΑ. Συνεπώς ο κάθε φορολογούμενος χρησιμοποιεί όποιους από τους λόγους αυτούς τον αφορούν. 

Η υποβολή της προσφυγής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορούμε μετά να προσφύγουμε στα Διοικητικά Δικαστήρια, συνεπώς θα πρέπει να υποβληθεί έγκαιρα, δηλαδή στην πράξη το αργότερο α) για μεν τους φορολογουμένους που πήραν εκκαθαριστικό στις 31.7.2014 και αυτό δεν τροποποιήθηκε με νεώτερο εκκαθαριστικό, μέχρι και 30 Σεπτεμβρίου 2014 και β) για δε τους φορολογούμενους που πήραν εκκαθαριστικό τις ημέρες αυτές μέσα σε 30 ημέρες από την ημερομηνία ανάρτησης του εκκαθαριστικού. Σε κάθε περίπτωση η υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής και της επιφύλαξης πρέπει να γίνει πριν από την πληρωμή της πρώτης δόσης. 

Εάν φοβόμαστε ότι θα ταλαιπωρηθούμε πηγαίνοντας στην Εφορία ή δυσκολευόμαστε να συμπληρώσουμε την προσφυγή μπορούμε να αποτανθούμε σε κάποιο λογιστή ή σε κάποιο δικηγόρο. Την κατάθεση για τον φορολογούμενο στην Εφορία μπορεί να την κάνει λογιστής ή δικηγόρος ή άλλο πρόσωπο που έχει εξουσιοδότηση με θεώρηση του γνησίου της υπογραφής ή μπορεί να επιδοθεί μέσω δικαστικού επιμελητή. Σε περίπτωση που ο φορολογούμενος αποφασίζει την επίδοση μέσω δικαστικού επιμελητή θα πρέπει στο τέλος της προσφυγής, καθώς και της δήλωσης επιφύλαξης να προσθέσει μία παραγγελία η οποία θα έχει ως εξής: 

«Αρμόδιος Δικαστικός Επιμελητής εντέλλεται να επιδώσει νόμιμα την παρούσα προς τον προϊστάμενο της ΔΟΥ ………….. προς γνώση του και για τις νόμιμες συνέπειες, αντιγράφοντας αυτήν ολόκληρη στην έκθεση επίδοσης που θα συντάξει. 

…………………………………, Σεπτεμβρίου 2014 

… Παραγγέλ……» 

Στην περίπτωση που αποφασισθεί η επίδοση μέσω δικαστικού επιμελητή τα έξοδα θα είναι και για τις δύο επιδόσεις το πολύ 60 έως 80 ευρώ ή τα μισά εάν υποβληθεί μόνο ενδικοφανής προσφυγή (εφόσον μιλάμε για επίδοση εντός περιφερείας Πρωτευούσης) και για κάθε έγγραφο που θα επιδοθεί χρειάζονται τρία αντίγραφα ένα για την Εφορία, ένα για τον φορολογούμενο και ένα για το αρχείο του επιμελητή. 

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής αναστέλλει την καταβολή του μισού ΕΝΦΙΑ υπό τον όρο ότι θα πληρωθεί ο άλλος μισός. Για να επιτευχθεί ολική αναστολή θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση αναστολής με βάση τον πέμπτο λόγο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Η μη καταβολή του 50% του ΕΝΦΙΑ δεν αποτελεί λόγο απαραδέκτου της ενδικοφανούς προσφυγής. Είναι προφανές ότι οι ενδικοφανείς προσφυγές οι οποίες απευθύνονται σε υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών δεν πρόκειται να γίνουν δεκτές παρά μόνον εάν αφορούν τεχνικά ζητήματα υπολογισμού ή αριθμητικά λάθη. Ωστόσο η υποβολή των ενδικοφανών προσφυγών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει ο φορολογούμενος να ασκήσει τα δικαιώματά του στο Δικαστήριο. Νομίζουμε ότι γίνεται εύκολα αντιληπτό πως όσο πιο πολλές ενδικοφανείς προσφυγές κατατεθούν τόσο μεγαλύτερη είναι η κοινωνική και πολιτική σημασία της αντίδρασης στον ΕΝΦΙΑ. 

Ελένη Πορτάλιου

ΤΑ ΕΝΤΥΠΑ (ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ)

1. ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ 

Τ… ………….. του ………. κατοίκου ……. (οδός ………… αριθμός…. με ΑΦΜ ………. 

ΠΡΟΣ 

Τον κ. Προϊστάμενο της ΔΟΥ ………… 

Σε σχέση με την οφειλή ΕΝΦΙΑ έτους 2014 (χρήση 2013) (Αρ. Χρημ. Καταλ. …./…..) ταυτότητα οφειλής ……………………………………………… σας δηλώνω πως ό,τι καταβάλω για την οφειλή επιφυλάσσομαι να αναζητήσω εντόκως ως αχρεωστήτως καταβληθέντα συνεπεία μελλοντικής ακυρώσεώς της φορολογικής υποχρέωσής μου σε περίπτωση αποδοχής της από ../.../2014 Ενδικοφανούς Προσφυγής ενώπιον της αρμόδιας υπηρεσίας επανεξέτασης της Φορολογικής Διοίκησης ή, σε περίπτωση απόρριψης της, ύστερα από αμετάκλητη απόφαση των αρμοδίων Διοικητικών Δικαστηρίων. 

Αθήνα....., 28 Αυγούστου 2014 

…… Εξωδίκως Δηλ……. 

2. ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ 

(Δια της ΔΟΥ ……..) 

ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗ 

(άρθρο 63 Ν. 4174/13) 

Τ.. …………… του ………. κατοίκου …….. (οδός ……….αριθμός ..) με ΑΦΜ …………….. 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ 

Του από …………….2014 εκκαθαριστικού σημειώματος ενιαίου φόρου ακινήτου (ΕΝΦΙΑ) οικονομικού έτους 2014 της ΔΟΥ ………… 

Α! ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

1.- Την ……………..2014 έλαβα ηλεκτρονικά το, ίδιας ημερομηνίας, εκκαθαριστικό σημείωμα της αρμόδιας ΔΟΥ ……….. για τον ενιαίο φόρο ακινήτων (ΕΝΦΙΑ Ν. 4223/13) με το οποίο μου καταλογίζεται συνολικός φόρος ύψους ΕΥΡΩ …….. [εκ των οποίων ΕΥΡΩ …….. κύριος φόρος και ΕΥΡΩ …….. συμπληρωματικός φόρος]. 

Β! ΛΟΓΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΗΣ 

Ήδη με την παρούσα μου ζητώ την επανεξέταση του από ……………….2014 εκκαθαριστικού σημειώματος ενιαίου φόρου ακινήτου (ΕΝΦΙΑ) οικονομικού έτους 2014 που εξέδωσε η αρμόδια ΔΟΥ ……….. για τους εξής λόγους : 

Πρώτον : Διότι σε σχέση με τα εντός αντικειμενικού προσδιορισμού ακίνητά μου (…………………………………………….) ο προσδιορισμός της φορολογητέας αξίας των δεν είναι νόμιμος. 

1.- Σύμφωνα με το άρθρο 41 Ν. 1249/1982 (στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 4 Ν. 4223/13) οι φορολογικές αξίες των ακινήτων αναπροσαρμόζονται το βραδύτερο ανά διετία με αποφάσεις του Υπουργού των Οικονομικών. Ο σκοπός του νόμου είναι οι αξίες που αποτελούν την βάση φορολόγησης να συμβαδίζουν προς τις αγοραίες. Επομένως, η πάροδος απράκτου της διετίας χωρίς αναπροσαρμογή των τιμών, συνιστά παράνομη παράλειψη έκδοσης κανονιστικής πράξης εκ μέρους της Διοίκησης. Την παράνομη αυτή παράλειψη του Υπουργού δεν μπορεί να αναπληρώσει ούτε η φορολογική διοίκηση ούτε τα Διοικητικά Δικαστήρια, κρίνοντας κατά περίπτωση για την αξία ενός εκάστου ακινήτου, ύστερα από προσφυγή του φορολογουμένου. 

2.- Επομένως, εν όψει της, κατά την κοινή αντίληψη, καταβαράθρωσης των αγοραίων αξιών των ακινήτων, ούτως ώστε να είναι ένα ποσοστό των αντικειμενικών αξιών που ισχύουν από το 2007 – τελευταίο έτος γενικής αναπροσαρμογής τους (ΥΑ 106/07, ΥΑ 102/07, ΠΟΛ 1036/07, ΠΟΛ 1035/07, ΠΟΛ 1034/07, ΑΠΟΦ 100/06, ΠΟΛ 1158/05), η χρήση των αξιών αυτών (που αφορούν και στα ακίνητά μου) προς υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ είναι μη νόμιμη και αντίκειται προς τις αρχές της χρηστής διοίκησης, αφού έτσι η Διοίκηση για καθαρά ταμιευτικούς λόγους, που δεν ταυτίζονται αναγκαία προς το δημόσιο συμφέρον, βλάπτει εκουσίως τα έννομα συμφέροντα μου ως φορολογουμένου. Συνεπώς ο καταλογισθείς σε βάρος μου ΕΝΦΙΑ είναι μη νόμιμος διότι στηρίζεται σε μη νόμιμες φορολογικές αξίες ακινήτων. 

Δεύτερον: Διότι η φορολογητέα αξία των εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού ακινήτων μου (………………………………………..) δεν προσδιορίζεται νόμιμα. 

1.- Σύμφωνα με το άρθρο δέκατο όγδοο παρ. 1β του Ν. 4286/2014 με το οποίο προστέθηκε εδάφιο στο τέλος της παρ. 4 του άρθρου 5 Ν. 4223/2013, για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού ακινήτων, η αξία του οικοπέδου ανά τ.μ. δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη εκείνης που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό το φόρου ακίνητης περιουσίας φυσικών προσώπων έτους 2013. 

Πλην όμως κατ’ αυτόν τον τρόπον η αξία των φορολογητέων ακινήτων δεν προσδιορίζεται με βάση σημερινά (του έτους φορολογίας) στοιχεία που αφορούν αυτό τούτο το φορολογητέο ακίνητο αλλ’ απλώς ορίζεται ένα ανώτατο ποσό φόρου με βάση στοιχεία προηγούμενης χρήσεως. 

2.- Συνεπώς ο νόμος αντίκειται στα άρθρα 4 και 78 του Συντάγματος, αφού δεν καθορίζει πλήρως τα στοιχεία υπολογισμού του φόρου των ετός αντικειμενικού προσδιορισμού ακινήτων, αντιβαίνοντας προς τις αρχές αναλογικής ισότητας συνεισφοράς στα δημόσια βάρη και της δίκαιης φορολόγησης με βάση το ίδιο το αντικείμενο της φορολογίας και είναι ανεφάρμοστος, πλέον του ότι ο προκύπτον κατά τον τρόπο αυτό φόρος συνιστά υπέρμετρη επιβάρυνση της ιδιοκτησίας κατά παράβαση του άρθρου 17 του Συντάγματος και του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου στης ΕΣΔΑ 

Τρίτον: Διότι ο νομοθέτης προβαίνει σε διπλή φορολόγηση. 

1.- Από τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 5 και 78 παρ. 1 του Συντάγματος απορρέει η αρχή της απαγορεύσεως της διπλής φορολογίας, δηλαδή της φορολογήσεως της ίδιας φορολογητέας ύλης σε βάρος του ιδίου προσώπου για την ίδια αιτία (NON BIS IN IDEM) δεδομένου ότι η διπλή φορολόγηση της ίδιας φορολογητέας ύλης επί της αυτής νομικής βάσεως, συνεπάγεται ανισότητα των φορολογουμένων στην συμμετοχή στα δημόσια βάρη, κατά παράβαση της αρχής της φορολογικής ισότητας που καθιερώνεται από την διάταξη του άρθρου 4 παρ. 5 του Συντάγματος. 

2.- Στην προκειμένη περίπτωση, επειδή η φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας μου ανέρχεται σε ΕΥΡΩ ………. μου καταλογίσθηκε συμπληρωματικός φόρος ύψους ΕΥΡΩ …….. σύμφωνα με το άρθρο 5 Ν. 4223/13. Πρόκειται για διπλή φορολόγηση, αφού καταβάλω φόρο για τα ίδια ακίνητά μου, μία φορά επί της φορολογητέας αξίας ενός εκάστου και μία φορά επί της συνολικής αξίας τους, παραβιαζόμενης έτσι της αρχής της φορολογικής ισότητας, πολλώ μάλλον που το αφορολόγητο όριο και το ύψος των συντελεστών του συμπληρωματικού φόρου δεν συνδέονται με την φοροδοτική ικανότητα των υποκειμένων του φόρου. 

Συνεπώς ο συμπληρωματικός φόρος είναι αντισυνταγματικός . 

Τέταρτον : Διότι αντικείμενο του φόρου είναι και τα απρόσοδα ακίνητα. 

1.- Ο Ν. 4223/13 θεσπίζοντας τον ΕΝΦΙΑ ως φόρο κατοχής ακίνητης περιουσίας απέβλεψε στον καθορισμό της πραγματικής αγοραίας αξίας των ακινήτων ως βάση επιβολής του φόρου. Προς τούτο, παρέπεμψε, στις τιμές ζώνης όπως προσδιορίζονται από την σχετική νομοθεσία (βλ. αρθρ. 4Α1α’ του Ν. 4223/13 που παραπέμπει στο άρθρο 41 Ν. 1249/82) και στις κατ’ εξουσιοδότηση του εκδιδόμενες αποφάσεις από τον Υπουργό Οικονομικών. Κατά την έννοια, επομένως, του νόμου θα έπρεπε να ρυθμίζεται ιδιαιτέρως, με την πρόβλεψη μηδενικού συντελεστή, και, κατ’ ακολουθίαν, εξαίρεσης από το φόρο, η περίπτωση εκείνη κατά την οποία οι περιστάσεις, έχουν ουσιαστικά καταστήσει αδύνατη για τον ιδιοκτήτη του την κατά τον προορισμό του ακινήτου χρήση και εκμετάλλευση του. Γιατί, η υπαγωγή ενός τέτοιου ακινήτου σε φόρο ακίνητης περιουσίας, αφ’ ενός μεν συνιστά υπέρμετρη επιβάρυνση της ιδιοκτησίας, κατά παράβαση του άρθρου 17 του Συντάγματος και του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, αφ’ ετέρου δε σε αντίθεση με το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος, αφού, υπό τις συνθήκες αυτές, η κυριότητα του ακινήτου, ως αντικείμενο του φόρου, δεν θα αποτελεί, για τον ιδιοκτήτη, ένδειξη αντίστοιχης φοροδοτικής ικανότητας, με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται η φορολόγηση κάθε πολίτη ανάλογα με τις δυνάμεις του. Τέτοια όμως ρύθμιση, πρόβλεψη δηλ. μηδενικού συντελεστή για την τελευταία αυτή περίπτωση των απροσόδων (λόγω της κρίσης) ακινήτων, δεν περιέχεται στον νόμο, ο οποίος είναι κατά τούτο αντισυνταγματικός, αντίθετος προς την ΕΣΔΑ, και επομένως ανεφάρμοστος.  

Την αναγκαιότητα εξαίρεσης από την φορολόγηση των απρόσοδων ακινήτων δέχεται εμμέσως πλην σαφώς και ο νομοθέτης με το άρθρο δέκατο όγδοο του νόμου 4286/2014 με το οποίο προστέθηκε παράγραφος 5 στο τέλος του άρθρου 3 Ν. 4223/2013 κατά την οποία για το τρέχον έτος ο ΕΝΦΙΑ μειώνεται κατά 20% για κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα καθ’ όλο το προηγούμενο έτος. Πλην όμως κατ’ εφαρμογή της αρχής της ισότητας θα πρέπει αφ’ ενός μεν η πιο πάνω εξαίρεση να ισχύσει για όλα τα μη χρησιμοποιούμενα ακίνητα (αστικά ή αγροτικά) αφού η ηλεκτροδότηση δεν σημαίνει και χρήση του ακινήτου (αλλ’ ενδεχομένως φροντίδα για την συντήρησή του) αφ’ ετέρου δε η απαλλαγή θα πρέπει να είναι ολική αφού ο περιορισμός της στο 20% είναι αυθαίρετος και ασύνδετος προς την φοροδοτική ικανότητα του ιδιοκτήτη. 

2.- Εν προκειμένω, όλα τα ακίνητά μου (πλην ……………………………………….) παραμένουν ανεκμετάλλευτα συνεπεία της σοβαρής οικονομικής κρίσης. Πρέπει συνεπώς να απαλλαγώ όλων των φόρων (κύριου και συμπληρωματικού) που αφορά στα ανεκμετάλλευτα ακίνητά μου. 

Πέμπτον: Διότι στερούμαι φοροδοτικής ικανότητας. 

Ως φοροδοτική ικανότητα νοείται η οικονομική δυνατότητα καλύψεως του ποσού, το οποίο συνιστά τη φορολογική επιβάρυνση. Ως εκ τούτου η φοροδοτική ικανότητα κρίνεται με βάση την παραγωγή από μέρους του φορολογούμενου εισοδημάτων επαρκών, ώστε δι’ αυτών να ικανοποιεί και τις φορολογικές υποχρεώσεις του και, παραλλήλως, να του απομένει κι ένα εισόδημα επαρκές για την αξιοπρεπή διαβίωσή του, όπως υποχρεούται να του εξασφαλίζει η Πολιτεία κατ’ άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος. Η εξέταση της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών με βάση εισοδηματικά κριτήρια επεκτείνεται στη γενική αξιολόγηση και εκτίμηση αφενός του συνολικώς παραγομένου εισοδήματος του φορολογουμένου από όλες τις πηγές και αφετέρου της συνολικής φορολογικής επιβαρύνσεως που υφίσταται. 

Επειδή το ετήσιο εισόδημα μου έχει ήδη δαπανηθεί ως εξής 

Α)Λογαριασμοί ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, τηλέφωνο ……… 

Β)Για τρόφιμα και ρούχα ………………………… 

Γ)Για έξοδα στέγασης (νοίκι ή στεγαστικό δάνειο)…………… 

Δ)Για ιατρικές δαπάνες …………………………………………. 

Ε)Για φόρο εισοδήματος ……………………………………….. 

Επειδή επομένως δεν διαθέτω φοροδοτική ικανότητα ώστε να μπορώ να συνεισφέρω στα κοινά βάρη χωρίς να κινδυνεύει κάποιο από τα απαραίτητα για την διαβίωση στοιχεία όπως η στέγαση, η διατροφή ή η υγεία του. 

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ 

ΖΗΤΩ 

Την επανεξέταση του προσβαλλομένου εκκαθαριστικού και την απαλλαγή μου από κάθε φόρο, άλλως τον ανάλογο περιορισμό αυτού. 

……/……./ 2014 

….. Προσφεύγ……… 

Ιστορία των λέξεων (αναδημοσίευση)

  

από τον COSTINHO

μνήμη Παύλου Φύσσα

[...] Οι τρεις πρώτες απ'όλες τις λέξεις κι απ'όλες τις γλώσσες είναι: δημοκρατία, ελευθερία, δικαιοσύνη.

Δικαιοσύνη δεν είναι να τιμωρείς, είναι να ξαναδίνεις στον καθένα αυτό που του αξίζει, και ο καθένας αξίζει αυτό που ο καθρέφτης του επιστρέφει: τον εαυτό του. Εκείνου που έδωσε θάνατο, εξαθλίωση, εκμετάλλευση, αλαζονεία, υπεροψία, του αξίζει μια καλή δόση πόνου και θλίψης για το δρόμο του. Εκείνου που έδωσε δουλειά, ζωή, αγώνα, εκείνου που ΄τηαν αδερφός, του αξίζει ένα φωτάκι να του φωτίζει πάντα το πρόσωπο, το στήθος και το περπάτημα.

Ελευθερία δεν είναι να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει, είναι να μπορείς να διαλέξεις όποιον δρόμο σου αρέσει για να βρεις τον καθρέφτη, να περπατήσεις τη λέξη την αληθινή. Αλλά να διαλέξεις οποιονδήποτε δρόμο που δε σε κάνει να χάσεις τον καθρέφτη. Που δε σε φέρνει να προδώσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, τους δικούς σου, τους άλλους.

Δημοκρατία είναι να οδηγούν όλες οι σκέψεις σε μια καλή συμφωνία. Όχι να σκέφτονται όλοι το ίδιο, αλλά όλες οι σκέψεις ή η πλειονότητα των σκέψεων να ψάχνουν και να φτάνουν σε μια κοινή συμφωνία, που να'ναι καλή για την πλειοψηφία, χωρίς να εξαλείφει αυτούς που'ναι οι λιγότεροι. Να υπακούει ο λόγος του διοικητή το λόγο της πλειοψηφίας, να έχει το σκήπτρο του διοικητή λόγο συλλογικό και όχι μόνο μία θέληση. Να αντανακλά ο καθρέφτης τα πάντα, οδοιπόρους και δρόμο, και να'ναι έτσι κίνητρο για σκέψη, και για τον καθένα ξεχωριστά, αλλά και για τον κόσμο όλο.

Από αυτές τις τρεις λέξεις προέρχονται όλες οι λέξεις, σ'αυτές προστίθενται σαν κρίκοι αλυσίδας οι ζωές και οι θάνατοι των αντρών και των γυναικών των αληθινών. [...] Αυτοί που εγκαταλείπουν τούτη την κληρονομιά σπάζουν τον καθρέφτη τους και πορεύονται τυφλοί για πάντα, δίχως πια να γνωρίζουν αυτό που είναι, από που έρχονται και που πάνε. Αλλά υπάρχουν αυτοί που φέρουν πάντα την κληρονομιά των τριών πρώτων λέξεων, που περπατούν πάντα σαν σκυφτοί από το βάρος στην πλάτη, όπως όταν το καλαμπόκι, ο καφές ή τα ξύλα κατεβάζουν το βλέμμα στο έδαφος. Μικροί πάντα από τόσο φορτίο, βλέποντας πάντα προς τα κάτω από το τόσο βάρος, οι άντρες και οι γυναίκες οι αληθινοί είναι μεγάλοι και κοιτούν προς τα πάνω. Με αξιοπρέπεια κοιτούν και περπατούν οι άντρες και οι γυναίκες οι αληθινοί, λένε.

Αλλά για να μη χαθεί η γλώσσα η αληθινή, οι πρώτοι θεοί, αυτοί που έφτιαξαν τον κόσμο, είπαν πως έπρεπε να φυλαχτούν οι τρεις πρώτες λέξεις. Οι καθρέφτες της γλώσσας θα μπορούσαν να σπάσουν κάποια μέρα και τότε οι λέξεις που γέννησαν θα έσπαζαν ακριβώς όπως κι οι καθρέφτες και θα έμενε ο κόσμος χωρίς λέξεις να μιλήσει ή να σωπάσει. Έτσι, πριν να πεθάνουν για να ζήσουν, οι πρώτοι θεοί παρέδωσαν αυτές τις τρεις πρώτες λέξεις στους άντρες και τις γυναίκες από καλαμπόκι για να τις φυλάξουν. Από τότε οι άντρες κι οι γυναίκες οι αληθινοί φυλάσσουν σαν κληρονομιά αυτές τις τρεις λέξεις. Για να μην ξεχαστούν ποτέ, τις περπατούν, τις αγωνίζονται, τις ζουν... [...]

[από το βιβλίο του Subcomandante Marcos Ιστορίες του Γερο-Αντόνιο, εκδόσεις Ροές, 2003, μετάφραση Γιώργου Καρατζά].

Η χώρα μου (αναδημοσίευση)

από τον Αδέσποτο Σκύλο

Ζω σε μια χώρα σχεδόν ισλαμική, με φανατικούς χριστιανούς, που αύριο μπορεί να γίνουν χίτες, γερμανοτσολιάδες, λογοκριτές. Εδώ, που οι ξιπασμένοι παπάδες, στήνουν μεγάφωνα έξω απ’ τους ναούς για να ακούγεται η λειτουργία τους στο υπερπέραν. Για να σκεπάσουν το αηδόνι και το κελάρυσμα του νερού. Για να φιμώσουν τον κυριακάτικο ερωτικό οίστρο του νοικοκύρη που τόλμησε να έχει καύλες.

Ζω σε μια χώρα που βασιλεύει η αυθάδεια της υπερβολής. Απ’ την ακραία ζωώδη χαρά στην κατάθλιψη κι απ’ την απόλυτη ομορφιά του τοπίου στα σκατά. Απ’ τις επαναστατικές ιαχές των καφενείων στα δουλικά σπασίματα της μέσης. Κι απ’ το αρχαίο ένδοξο κλέος στο ξεπούλημα της αγοράς. Εκεί που η σκοτεινιά της συναλλαγής του πλούτου με τους πρόθυμους ανθρωποδιορθωτές καρπίζει πόνο, δυστυχία, γρίνια και συστημικούς στοχαστές.

Ζω σε μια χώρα που έχει χάσει το μέτρο προ πολλού και επιτρέπει στους δυνάστες της, με πανηγυρικό τρόπο να της πασπατεύουν τα κωλομέρια. Ζω σε μια χώρα όπου πολιτική διακονούν οι γραμματιζούμενοι ηλίθιοι του εθελοντισμού και των δράσεων. Ζω σε μια χώρα με οθόνες και κάφρους που περιμένουν να δούνε μπάλα και μόνο μπάλα. Με ανθρωπόμορφες μαϊμούδες που νομίζουν πως το σκυλάδικο είναι παράδοση και η μαγκιά ελληνική πατέντα.

Ζω σε μια χώρα που την ξεπάστρεψαν οι νεοέλληνες, αναθέτοντας την καταστροφή της στους βλαχοδήμαρχους. Ζω σε μια χώρα όπου εκπαίδευση σημαίνει πρωινή προσευχή, μάντρωμα, παρελάσεις, στρατωνισμός. Ζω σε μια χώρα όπου ο γυμνισμός είναι παράπτωμα και η ζωή στη φύση ποινικό αδίκημα. Σε μια χώρα με ξαπλώστρες και ομπρέλες φυτεμένες στα ιδιωτικά χοιροστάσια της παραλίας. Ζω σε μια χώρα που έχει πάνω απ’ το μισό πληθυσμό της στοιβαγμένο στις τσιμεντένιες φαβέλες των Αθηνών.

Σε μια χώρα όπου κουρδισμένοι άνθρωποι κόβουν απ’ το ψαχνό τους για τον έμπορα. Ζω σε μια χώρα που κλειδώνει τα παιδιά της στα διαμερίσματα για να μη γίνουν πούστηδες ή ναρκομανείς, αλλά τα μετατρέπει με τον πιο ανήθικο τρόπο σε πρεζάκια κατανάλωσης πλαστικής σαβούρας. Σε παπαγαλάκια κάθε αστραφτερής αυταπάτης με γκόμενες, εξοχικό και λεφτά. Ζω σε μια χώρα που ο πλούτος της μεταφράζεται σε λεφτά, αξιοποίηση, ανάπτυξη, εκμετάλλευση, αγορά.

Ζω σε μια χώρα όπου οι κουράδες των πολιτών της καταλήγουν στη θάλασσα. Ζω σε μια χώρα που ταΐζει τα παιδιά της με κουράδες. Με πρόχειρο φαγητό, πρόχειρο ερωτισμό, πρόχειρο βιβλίο, πρόχειρο γιατρό. Ζω σε μια χώρα που κάθεται σούζα μπροστά στα σαγόνια του ιερατείου και μπροστά στις βουρδουλιές του Κυρίου ημών κεφαλαιοκράτη. Ζω σε μια χώρα που έχει μονίμως κατεβασμένες τις τέντες για να μη φαίνεται απ’ τον απέναντι, που έχει κι αυτός μονίμως κατεβασμένες τις τέντες για να μην φαίνεται απ’ τον απέναντι.

Ζω σε μια χώρα που σκάβει με μανία για να βρει τους σάπιους ένδοξους βασιλιάδες του παρελθόντος, αλλά πετάει χαιρέκακα τα παιδιά της στην απλήρωτη εργασία της χαλυβουργικής. Ζω σε μια χώρα όπου οι λαλίστατοι κυβερνητικοί συνδικαλιστές και οι προστάτες της εργασίας γίνονται εν μια νυκτί παλλακίδες του Λάτση. Ζω σε μια χώρα όπου οι δημοκράτες φιλελεύθεροι καλλιτέχνες της γαντζώνονται στον υπερφαλλό του κυρίου εφοπλιστή.

Ζω σε μια χώρα όπου ο άνεργος ψηφίζει χεσμένος τη δεξιά, αχνίζοντας αυτό τον πατρικό φασισμό του τηλεοπτικού σαγηνευτή. Ζω σε μια χώρα που ψευτοζεί μαϊμουδίζοντας τους ξένους. Ζω σε μια χώρα με φαντασμένους ανθρώπους που πιστεύουν ότι θα τη σκαπουλάρουν. Ζω σε μια χώρα που θέλει να πουλήσει το νερό και τον ήλιο για να αγοράσει μεταξωτό βρακί και πόρτα ασφαλείας για να ασφαλίσει την παρακμή της.

Ζω σε μια χώρα που ψάχνει κάποιον άλλο να τη σώσει απ’ τον κακό εαυτό της κι απ’ τους ταλαντούχους δυνάστες της.

Κοινωνικό Κέντρο Τσαμαδού 15: Δικάζεται η κατάληψη

ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΑΔΕΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΤΕ ΑΘΩΕΣ ΟΥΤΕ ΕΝΟΧΕΣ, 

ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΕΣ 

Την Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου δικάζονται στα Δικαστήρια της Σχολής Ευελπίδων (Κτίριο 2, 10 π.μ.) για «κατάληψη δημοσίου κτήματος» οι σύντροφοι Νίκος Γιαννόπουλος, Λευτέρης Βουρεκάς και Γιώργος Μανιάτης. Η κατηγορία αφορά την κατάληψη του κτιρίου της οδού Τσαμαδού 15 στα Εξάρχεια που έγινε τον Νοέμβριο του 2009 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με πρωτοβουλία του Στεκιού Μεταναστών, το οποίο στεγάζεται στο διπλανό κτίριο της Τσαμαδού13, και άλλων συλλογικοτήτων της περιοχής. 

Το συγκεκριμένο κτίριο ανήκει στο Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, μέχρι το 2005 λειτουργούσε ως μπαρ και τα χρόνια πριν από την κατάληψή του αποτέλεσε χώρο διακίνησης και χρήσης ναρκωτικών. Αποφασίσαμε την κοινωνική αξιοποίηση του κτιρίου αφενός για να σταματήσει η εξαθλίωση του χώρου που επεκτεινόταν σε όλη τη γειτονιά και, αφετέρου, για να στεγάσουμε μια σειρά από δραστηριότητες (δωρεάν μαθήματα ελληνικών σε ενήλικες μετανάστες, συλλογική κουζίνα, παιδικό στέκι κ.λπ.) που δεν μπορούσαν πλέον να καλυφθούν από το κτίριο της Τσαμαδού 13. 

Με αυτή τη λογική στείλαμε αμέσως επιστολή στο Δρομοκαΐτειο με την οποία εξηγούσαμε την ενέργειά μας, συναντηθήκαμε τρεις φορές με τη διοίκησή του, προτείναμε να καταβάλλουμε ένα λογικό ενοίκιο, συνυπολογίζοντας τις 6.000 ευρώ που δαπανήσαμε για τον εξανθρωπισμό του χώρου, καθώς και τη δημιουργία κυλικείου για αποασυλοποιούμενους ψυχικά πάσχοντες με τη σύμφωνη γνώμη και σε συνεργασία με γιατρούς του Νοσοκομείου. Απέναντι σε όλα αυτά η διοίκηση του Δρομοκαΐτειου απάντησε με εξώσεις και μηνύσεις, επιλέγοντας την εγκατάλειψη και την παρακμή αντί της κοινωφελούς δραστηριότητας και της αλληλεγγύης και την επίδειξη δύναμης αντί του διαλόγου. Φυσικά και εμείς συνεχίσαμε και συνεχίζουμε την κατάληψη της Τσαμαδού 15. 

Στους καιρούς της λεηλασίας της δημόσιας περιουσίας, της διάλυσης του «κράτους πρόνοιας» και της πλήρους απαξίωσης των δομών ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας, είμαστε υπερήφανες και υπερήφανοι που μετατρέπουμε ένα άδειο κτίριο σε κυψέλη αλληλεγγύης, συντροφικότητας και δημιουργίας, που απέναντι στο ζόφο των μνημονίων, της αποξένωσης και του ρατσισμού αντιπαραθέτουμε έμπρακτα την ελπίδα του αγώνα, της συλλογικότητας και της αυτοοργάνωσης. 

Να απαλλαγούν οι τρεις σύντροφοί μας και να σταματήσει κάθε δίωξη σε βάρος του Κοινωνικού Κέντρου της Τσαμαδού 15. 

ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Σαββατόβραδο στο Πέραμα

Εκεί που τα άψυχα μπορούν να μιλήσουν καλύτερα από τους ανθρώπους

Λίγος ο κόσμος στην αντιφασιστική γιορτή. Ελάχιστοι οι Περαματιώτες, αλλά και αυτοί που μένουν στις γύρω συνοικίες.

Αρκετοί αυτοί, από πιο μακρυνές γειτονιές, που κυνηγούν ακόμη το όνειρο. 

Ήταν και τα παιδιά του Barikat.gr και του Δρομογράφου. Νέα παιδιά, κάτω των τριάντα, που μου χάρισαν μια γλυκειά γεύση για αρκετές νύχτες.

Είναι στιγμές που νοιώθεις πως η σκουριά των πραγμάτων εισχώρησε 

και στους ανθρώπους εκείνους, που ακόμη ο λόγος τους συντηρεί φλόγες. 

Μα μοιάζει σαν η ψυχή τους να μην το λέει πια.

Η "Κόκκινη Προβιά"** δεκαετίες τώρα έχει κάνει καλά τη δουλειά της στο Πέραμα. 

Το άλλοτε κραταιό κρατίδιο κατάντησε μαγαζάκι υπόγειο, απέναντι από το φασιστικό σωματείο των εργατών της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. 

(φωτο πριν από την προγραμματισμένη ομιλία)

Το καινούργιο μαγαζί στρατολογεί αποκλεισμένους από τα κιτάπια του παληού σωματείου. Μαγιά και οι πρώην ψηφοφόροι αλλά και μέλη του κόμματος που που για χρόνια ψήφιζε το 20 και 25% των κατοίκων στις βουλευτικές εκλογές και σχεδόν μονοκούκι στις δημοτικές, στήνοντας το βασίλειο του Πατσιλινάκου. 

Έσπειρε το φασισμό, θρέφοντας χιλιάδες Μπίμπερκοφ.   

Δεν ξέρω γιατί ο ξεχασμένος αυτός ήρωας επιστρέφει 

όλο και πιο συχνά στις σκέψεις μου τα τελαυταία χρόνια.

Η θάλασσα πιο μαύρη δεν γίνεται. 

Κλείστε τα άθλια μαγαζάκια σας είπε η Άντα Ψαρρά. 

Συμφώνησε και ο Περικλής Κοροβέσης. 

Ο κόσμος φεύγει για ξένους τόπους, 

τα όνειρα δεν φωτογραφίζονται πια.

Πρωί στο περίπτερο μια κυρία της γειτονιάς κρατώντας ένα μπουκέτο 

βασιλικό αγόραζε την Espresso. Μου είπε Καλημέρα σας. 

Ανταπέδοσα με το Καλημέρα στον ξεφτίλα λαό.

 Καληνύχτα στους υπόλοιπους.

* Φραντς Μπίμπερκοφ: κεντρικός ήρωας στο μυθιστόρημα Μπερλίνερ Αλεξάντερπλατς του Άλφρεντ Ντέμπλιν. Δείτε εδώ και εδώ 

** Κόκκινη Προβιά: χωρίς να υιοθετώ τις εικασίες περί της διείσδυσης στελεχών της στο ΚΚΕ δεν μπορώ παρά να θεωρήσω πως οι πρακτικές του κόμματος αυτού οδήγησαν ένα κομμάτι του περαματιώτικου λαού  (και όχι μόνον) στην αγκαλιά του φασισμού. 

Το δέρμα του καλοκαιριού (αναδημοσίευση)

από http://tsalapatis.blogspot.gr/

(…)

Γιατί μονάχα εσύ θα μ’ άκουσες

να σε φωνάζω από τις σκληρές ακτές του μέλλοντος

με την κραυγή σπασμένη εντός μου

μονάχα εσύ θα μ’ ένιωσες 

να ‘ρχομαι και να ψηλαφώ το ρίγος σου, αγέρας στις κουρτίνες

να θέλω να μαζέψω από παντού τη μυστική ανταύγεια του κορμιού σου…

Δίψασα για ήμερο νερό καταμεσίς στην τυραννία της λάμψης

με κατατρώει το φως, με διαπερνούν ανεξιχνίαστα ρίγη -αχ,

λίγο πονετικό σκοτάδι, αυτό που μένει

ανάμεσα απ’ τα δάχτυλα και το κορμί την ώρα του χαδιού

(…)

(Βύρων Λεοντάρης, από τη συλλογή Ανασύνδεση)

Στέκει εκεί με τα χείλη της ειπωμένα, τα μαλλιά λυτά και τον χρόνο της χειροποίητο, στο τραπέζι εκεί, ανάμεσα σε παραγγελίες, αχανή ποτήρια και βιαστικά τσιγάρα, ενώ τα καλοκαίρια περνούν μέσα απ’ τους καπνούς να συναντήσουνε το καλοκαίρι, χειρονομώντας ακίνητη μια μέσα χειραψία. Και πιο πέρα η θάλασσα που όταν δεν σε μαθαίνει ματαιότητα σε μαθαίνει ομορφιά, ένα κορίτσι να μαζεύει από την παραλία όλα τα αφημένα βήματα, μια γριά να ξεδιαλέγει τους ίσκιους από τα σκοτάδια. Ξαπλώστρες που ενώ ο ήλιος πέφτει ξεκουράζουν για λίγο τον χυδαίο ημερήσιο εαυτό τους, ομπρέλες ακλόνητες σαν ξεθεωμένες στήσεις και κάπου στο βάθος ο αχός από μια κονσέρβα διασκέδαση να φτύνει ξόδεμα, σφηνάκια, λόξιγκα. Και έτσι προχωρά, σαν όρθια παρένθεση στο κανονικό, ενώ η ζέστη τυλίγεται πάνω της χωρίς παύση, όμοια με πουκάμισο Κενταύρου στην εξαντλητική επιμονή της, ενώ η ζωή τυλίγεται πάνω της, ήρεμα σαν αναρριχητική σιωπή. Τώρα η βοή της νύχτας που πλησιάζει γυρεύει να διώξει από πάνω της όλο το αλάτι, να το σπείρει σε άσκοπες νυχτωμένες βόλτες, παραθαλάσσιες παύσεις και ντόπια πανηγύρια που αναβλήθηκαν για χθες.

Κυνηγημένη από γάτες, σερσέγκια και ωράρια πλοίων, ακροβατεί στο πίσω μέρος του ύπνου σου, ειπωμένη, λυτή και χειροποίητη. Προστακτική όπως η πτώση, αναγκαία όπως η άρση μετά την πτώση. Είναι η ώρα αυτή που ο ορίζοντας παίζει με τα χρώματά του, μπερδεύοντας χωρίς επιστροφή, θάλασσες και ουρανούς (να προσέχεις τα μακροβούτια σου την ώρα τούτη. Ίσως βρεθείς να ψάχνεις χταπόδια στα σύννεφα). 

Είναι αργά, πολύ αργά. Οι δρόμοι αδειάζουν, τα παγκάκια απομακρύνονται το ένα από το άλλο, ένας στίχος πετά για λίγο έξω από τα νερά, λαμπυρίζοντας για λίγο το φεγγάρι, προτού βουτήξει πάλι μέσα (του Λόρκα ήτανε νομίζω: Αλλά μαθεύτηκε πως το έκτο φεγγάρι έφυγε προς τις πηγές του χειμάρρου/ και πως η θάλασσα θυμήθηκε –ξαφνικά!-/ τα ονόματα όλων των πνιγμένων). Και κείνη στέκει εκεί, ανάμεσα σε ονόματα μαγαζιών, παρέες περαστικές και φωνές μπλεγμένες στον αέρα. Ένας στίχος πετά για λίγο έξω απ’ το φεγγάρι, λαμπυρίζοντας για λίγο τα νερά, προτού βουτήξει πάλι μέσα (Αγνώστου πατρός: Γιατί τώρα το ξέρω/ πως η ζωή είναι μια σκηνή φτιαγμένη στα μέτρα σου/-δυο σπιθαμές θαύμα σου λέω-/Δυο σπιθαμές αρκετές/ Να τις ταξιδεύεις μια ζωή).

Στέκει εκεί, ακλόνητη και ακαριαία, τόσο πολύ ο εαυτός της που παύει να είναι ο εαυτός της. Γίνεται η παύση, η στιγμή, ο χρόνος. Για λίγο όμως.

Ξάφνου η ιδιοκτήτρια του δίπλα μαγαζιού πετά ένα κουβά με απόνερα στη θάλασσα, ελάχιστα μέτρα πιο κει, γεμίζοντας με λερές μπουρμπουλήθρες την ησυχία της νύχτας. Κραδαίνει πάνω από το κεφάλι της ένα: ‘’Ωραίο το νησί μας ε;’’, χαμογελώντας με περηφάνεια, ένα κάτι που μοιάζει με ευγένεια.

Οι κλεψύδρες του καλοκαιριού είναι γεμάτες με την πιο ψιλή άμμο. Ξέρεις, αυτή που όσο και αν προσπαθήσεις δεν φεύγει από πάνω σου με τίποτα. Ό, τι λοιπόν και αν κάνουμε είναι μάταιο. Γυρνάμε πάντα πίσω με τον χρόνο του καλοκαιριού λαθρεπιβάτη μας. Κρυμμένο στις αποσκευές, στα ρούχα και στα σώματά μας. Αν τον τινάξεις σπίτι σου θα κρυφτεί στα έπιπλά, στην μέρα σου, στον ύπνο. Ο χρόνος αυτός που είναι πιο επίμονος και από τη ζέστη. Άλλωστε το καλοκαίρι δεν υπήρξε ποτέ υπόθεση θερμοκρασίας, θερμομέτρων, υδραργύρου. Ήτανε πάντοτε, υπόθεση αμετάκλητη, της μέσα στάθμης.

(Δημοσιεύθηκε στις 6 Σεπτέμβρη στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Συνεργάσιμοι/ες; Όχι, ευχαριστούμε!

της Τόνιας Κατερίνη

από http://rednotebook.gr/2014/06/synergasimoi-oxi-efxaristoume/

Το σχέδιο απέναντι στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι/ες έχει την αφετηρία του στη δεκαετία του ’80 όταν από οι πολιτικές του welfare (της κοινωνικής προστασίας) δίνουν τη θέση τους στις πολιτικές του workfare (της ανταπόδοσης μέσω της απορυθμισμένης εργασίας) ενώ η κερδοφορία του κεφαλαίου δεν προέρχεται πια κατά προτεραιότητα από τον παραγωγικό τομέα, αλλά από τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες.

Στο πεδίο αυτό, αναπτύσσονται ποικίλες πρακτικές υψηλής κερδοφορίας του κεφαλαίου που αφορούν, κατά κύριο λόγο, τους μεγάλους παίκτες –ταυτόχρονα, όμως, εμπλέκουν το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας, διαμορφώνοντας νέες οικονομικές και κοινωνικές συμπεριφορές. Η εμπλοκή αυτή επιτυγχάνεται αρχικά μέσω του Χρηματιστηρίου και στη συνέχεια με την παραγωγή και πώληση ποικίλων τραπεζικών προϊόντων· τα πιο διαδεδομένα είναι τα καταναλωτικά δάνεια και οι κάρτες, αλλά τον κορμό αποτελούν τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια.

Αυτή η τελευταία υπερδραστηριότητα των τραπεζών είχε σημαντικές και καθόλου τυχαίες επιπτώσεις. Εκτόξευσε τις τιμές των ακινήτων, ανεβάζοντας την εργολαβική κερδοφορία, η οποία παραδοσιακά κυμαινόταν μεταξύ 20 και 30%, σε ποσοστά ενίοτε άνω του 200%. Και, την ίδια στιγμή, δημιούργησε χρέη με εξασφάλιση ακίνητα, η αξία των οποίων είναι σήμερα πολύ μικρότερη του δανείου. Παράλληλα η χορήγηση επισκευαστικών ενυπόθηκων δανείων, που χρησιμοποιούνταν εν γνώσει των τραπεζών, για να καλύψουν πραγματικές ή έντεχνα κατασκευασμένες καταναλωτικές ανάγκες, αλλά και τις σημαντικές ανάγκες που προκαλούσε η αποδιάρθρωση των κοινωνικών παροχών, υποθήκευσε δόλια τη ζωή πλήθους νοικοκυριών.

Έτσι, μεγάλο μέρος της κοινωνίας βρέθηκε με υποθηκευμένο μέλλον, στη βάση μιας ψευδεπίγραφης ευημερίας. Το πρότυπο του υπερχρεωμένου ανθρώπου κατασκευάστηκε μεθοδικά. Ακόμα και όταν σταμάτησε να τροφοδοτεί, πληρώνοντας, την υπερκερδοφορία των τραπεζών, ο υπερχρεωμένος άνθρωπος παρέμεινε πολύτιμο «υπόδειγμα» για την άσκηση νέων πολιτικών της κοινωνίας του ελέγχου. Από αυτή τη σκοπιά, η μεθοδική κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου δεν είναι απλώς παράγωγο της «κρίσης» αλλά μια στρατηγική για την αναπαραγωγή των σχέσεων εξουσίας, με την υποθήκευση όχι μόνο της περιουσίας και της εργασίας, αλλά και των ατομικών στρατηγικών ζωής δια βίου.

Σήμερα, εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά κινδυνεύουν άμεσα να χάσουν την ακίνητη περιουσία τους, ακόμα και την πρώτη κατοικία. Σε πολλές περιπτώσεις, η περιουσία αυτή θα εκποιηθεί σε τίμημα μικρότερο του ενός τρίτου της αξίας της. Πρόκειται για μια αναδιανομή πλούτου προς όφελος των πλουσίων χωρίς προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία. Η κατάσχεση και ο πλειστηριασμός της ακίνητης περιουσίας, πέρα από τον άμεσο κίνδυνο απώλειας της στέγης, σημαίνει και την καταστροφή του τελευταίου αναχώματος ασφάλειας: έπειτα από αυτή, το άτομο αφήνεται «γυμνό» στην αρένα της επισφάλειας και της εκμετάλλευσης.

Πέρα από την πτωχευτική δυνατότητα που δίνει στα νοικοκυριά ο λεγόμενος νόμος Κατσέλη, ο οποίος παραμένει σε ισχύ μέχρι στιγμής, εδώ και λίγους μήνες έχουμε διαδοχικές αλλαγές του νομικού πλαισίου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Από την κατάργηση της προστατευτικής ρύθμισης Παπαθανασίου, που έθετε ένα όριο οφειλής (200.000 ευρώ), κάτω από το οποίο απαγορευόταν η κατάσχεση, περάσαμε στην προσωρινή, υπό πολλές προϋποθέσεις, και μόνο για ένα χρόνο προστασία της κύριας κατοικίας. Ήδη δε τον τελευταίο καιρό, και και με τη δημοσιευμένη πλέον απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδας στο ΦΕΚ 1582, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, που καταργεί την έννοια της προστασίας και αλλάζει ριζικά την αντίληψη διαχείρισης των υπερχρεωμένων δανειοληπτών. Πρόκειται για τη θεσμοθέτηση της εξωδικαστικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης με τις τράπεζες, υπό τον έλεγχο των τραπεζών, και με κύριους άξονες τη συνθήκη του «συνεργάσιμου» δανειολήπτη και το ελάχιστο εισόδημα «αξιοπρεπούς» διαβίωσης. Έχει ενδιαφέρον εδώ ότι σε μια αμιγώς οικονομική συναλλαγή εισάγονται δυο έννοιες με «ηθικό» πρόσημο –η αξιοπρέπεια από τη μια και η συνεργασιμότητα από την άλλη.

Παρότι η «αξιοπρεπής» διαβίωση δεν έχει ακόμα με ακρίβεια προσδιοριστεί, είναι φανερό ότι βρισκόμαστε απέναντι σε μια οριζόντια ρύθμιση εδραζόμενη σε αμφίβολα στατιστικά δεδομένα, παραχαραγμένα σε ό,τι αφορά στα κοινωνικά παρεχόμενα αγαθά. Μια ρύθμιση που αγνοεί πλήρως το κοινωνικό κεκτημένο της διαβίωσης, θεμελιώδη παράμετρο της αξιοπρέπειας, αν όντως την εννοούμε.

Αλλά τι είναι ο «συνεργάσιμος»;

Πέρα από τους βασικούς στόχους των νέων πολιτικών για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, που αφορούν α) τη διαχείριση του κοινωνικού πλούτου (εν προκειμένω της μικρής ακίνητης ιδιοκτησίας), β) τον έλεγχο των αξιών της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας και γ) την κερδοφορία την τραπεζών, ένα από τα βασικά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι η αξιοπιστία του υπό κατάρρευση, πλέον, πιστοληπτικού συστήματος. Από μεγάλο μέρος των δανειοληπτών εκδηλώνεται μια βουβή απειθαρχία: ένα σιωπηλό «δεν πληρώνω», αποτέλεσμα κυρίως ανάγκης αλλά και θυμού. Σιγά σιγά, στόμα με στόμα, έσπασε το δέος απέναντι στα απειλητικά τηλεφωνήματα των εισπρακτικών εταιριών. Οι άνθρωποι είναι πια περισσότερο ενήμεροι για τα δικαιώματά τους, και είναι πολλοί και πολλές, άτομα και συλλογικότητες που δουλεύουν συστηματικά καιρό τώρα γι” αυτό. Όσοι μπορούν, χρησιμοποιούν τα διαθέσιμα θεσμικά εργαλεία που υπό προϋποθέσεις τους παρέχουν προστασία. Οι περισσότεροι, όμως, είναι επιφυλακτικοί, καθώς γνωρίζουν ότι πρόκειται για ένα πλαίσιο διάτρητο, μακριά από τις πραγματικές ανάγκες και τις δυνατότητες τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι για πάνω από 150.000 απειλούμενες κύριες κατοικίες, έγιναν περίπου 10.000 αιτήσεις προστασίας στις τράπεζες.

Για να ανασυστήσουν, λοιπόν, το φόβο που διέσπειραν με τις εισπρακτικές εταιρείες, οι τράπεζες χρειάζονται νέα θεσμικά εργαλεία. Και έτσι προκύπτει η συνεργασιμότητα ως βασική προϋπόθεση της δυνατότητας ρύθμισης του χρέους. Όποιος/α...

* δεν σηκώσει το τηλέφωνο για πάνω από τρεις συνεχόμενες φορές

* δεν σπεύσει να επισκεφθεί την τράπεζα αμέσως μόλις κληθεί

* αρνηθεί να προσκομίσει κάθε οικονομικό, αλλά και προσωπικό του στοιχείο και τον έλεγχο επαλήθευσής τους

* δεν συνεχίσει μετά τη ρύθμιση την ίδια αδιάλειπτη συνεργασία ως το τέλος της εξόφλησης, ίσως για πάντα…

δεν είναι συνεργάσιμος/η.

Πρόκειται για την εκχώρηση στοιχειωδών παραμέτρων ελευθερίας. Ο συνεργαζόμενος διαιωνίζει την ομηρία του υπερχρεωμένου, με τη διαφορά ότι μετατρέπεται σε «αξιόπιστο» εντός συστήματος. Και σε αυτή την περίπτωση θα μπορεί να τύχει «ευνοϊκών» ρυθμίσεων, που κυμαίνονται από «τη μείωση της δόσης για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα», ως την «εθελοντική» παραχώρηση της κυριότητας του ακινήτου του στον πιστωτή, με τη «δυνατότητα» να παραμείνει σε αυτό ενοικιάζοντάς το για κάποια χρόνια!

Είναι λοιπόν φανερό ότι αυτό που μεθοδεύεται βρίσκεται πολύ μακριά από τις ανάγκες και τη δυνατότητα επίλυσης των προβλημάτων των υπερχρεωμένων. Ο Μαρξ είχε ήδη εντοπίσει τη «δυσπιστία» ως πολιτικό εργαλείο απέναντι στον αιτούντα δάνειο, αλλά και απέναντι στο φτωχό που είναι αποδέκτης κοινωνικής αρωγής. Αλλά και ο Νίτσε, στη Γενεαλογία της Ηθικής, είχε εντοπίσει δίπλα στο ζεύγος «προσπάθεια-ανταμοιβή» το ζεύγος «υπόσχεση-ενοχή» για το χρέος που δεν «τιμήσαμε».

Στις σημερινές συνθήκες, ευτυχώς, είναι πολλοί και πολλές όσοι/ες ως μόνο χρέος και συνθήκη αξιοπρέπειας αναγνωρίζουν την αντίσταση σε όσα συμβαίνουν –και όσα επίκεινται.