Το άρθρο τού ΦΩΤΗ ΤΕΡΖΑΚΗ στο τελευταίο τεύχος τού Πανοπτικόν (26), με τίτλο «Ιατρικοποιημένη καταστολή, ή ο φασισμός τού μέλλοντός μας»1.
Το να μην αντιλαμβανόμαστε τη διασύνδεση επιστήμης και πολιτικής είναι επικίνδυνο· όταν όμως η υπό συζήτησιν επιστήμη είναι η ιατρική, γίνεται πραγματικά ολέθριο. Δεν νομίζω πως χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω πολύ επ’ αυτού, είναι πράγματα σχεδόν αυτονόητα για όποιον έχει μια στοιχειώδη ανθρωπολογική κατανόηση. Ποτέ η γνώση δεν στάθηκε καθαρά και αποκλειστικά «γνωστικό» εγχείρημα, μια ανιδιοτελής ενατένιση υποκινούμενη από απλή περιέργεια και θαυμασμό – αισθήματα ανθρωπίνως υπαρκτά, οπωσδήποτε, την έκφραση των οποίων υπηρετούσε κι εξακολουθεί να υπηρετεί με επάρκεια η τέχνη.
Ανέκαθεν η «γνώση» ήταν συνδεδεμένη με πρακτικά ενδιαφέροντα και αποβλέψεις, μέρος των πολύπλοκων και συχνότερα τεταμένων σχέσεων του ανθρώπου με ένα περιβάλλον που βιωνόταν πρωτίστως ως μέσον ή εμπόδιο για την εκπλήρωση αναγκών και για την πραγμάτωση σκοπών. Σε όποιον βαθμό η σχέση τής ανθρωπότητας με τον φυσικό της περίγυρο βιωνόταν με τρόπο αγωνιώδη ως σχέση αναμέτρησης, η «γνώση» (προϊόν εκείνου που ονομάζουμε γενικά τεχνική, και όχι το αντίστροφο) υπηρετούσε την ανάπτυξη δύναμης απέναντι σε αυτό τον περίγυρο – πράγμα ρητά αναγνωρισμένο στον αφορισμό ενός εκ των θεμελιωτών τής νεώτερης επιστήμης και πατέρα τής πειραματικής έρευνας: το αξίωμα «scientia est potentia» του σερ Φράνσιζ Μπαίηκον, που διαβάζουμε ως ιστορική υπογραφή τού πνευματικού πολιτισμού τής Δύσης. «Ανάπτυξη δύναμης», όμως, είναι ακριβώς ένας από τους δυνατούς ορισμούς τής πολιτικής, όσο και λέξη potentia/power έχει ως δεύτερο νόημα την πολιτική εξουσία.
Ολόκληρο το εγχείρημα της δυτικής, νεωτερικής επιστήμης (όπως άλλωστε, τηρουμένων των αναλογιών, κάθε συστήματος γνώσης-τεχνικής που ανέπτυξαν οι ανθρώπινοι πολιτισμοί, σε οιοδήποτε στάδιο ή γραμμή τής ανάπτυξής τους) είναι μια πολιτική έναντι της φύσης. Ως προς τα ειδικότερα —τα ιδιοπολιτισμικά, όπως λέμε— χαρακτηριστικά της, συνιστά μια πολιτική όχι συναίνεσης ή συνδιαλλαγής (όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πολιτική αρκετών άλλων πολιτισμών, η οποία έτσι αποδίδει ένα καθεστώς συνομιλητή, άρα και κάποιου είδους «υποκειμενικότητα» στη φύση) αλλά δικτατορικού κατεξουσιασμού και αδιάλλακτης κυριαρχίας. Προϊόν αυτής της πολιτικής είναι η αναπαράσταση της φύσης ως βωβού και παθητικού αντικειμένου, «πράγματος» όμοιου με τα τεχνήματα της ανθρώπινης επινοητικότητας.
Αν ιατρική είναι η μεταφορά τής πολιτικής αυτής στον ίδιο τον άνθρωπο, νοούμενον ως μέρος τού φυσικού κόσμου που πρέπει να δαμαστεί και να κυριαρχηθεί —δηλαδή, σώμα—, είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος τις ολέθριες συνέπειες του εγχειρήματος: πραγμοποίηση του ανθρώπου, ολική αναγωγή του σε «αντικείμενο» επί του οποίου μπορούν να ασκηθούν ανεμπόδιστες διαχειριστικές ή διορθωτικές παρεμβάσεις. Χωρίς την «ανθρωπιστική» ρητορεία που είθισται να συνοδεύει την άσκηση της ιατρικής στις φιλελεύθερες κοινωνίες, αυτό είναι ακριβώς το όνειρο κάθε ολοκληρωτισμού: η απεριόριστη χειραγώγηση του ανθρώπινου υλικού και η διάπλασή του σύμφωνα με τη βούληση μιας ιθύνουσας ομάδας που γνωρίζει επειδή κυβερνά και κυβερνά επειδή γνωρίζει.
Υποστηρίζω ακριβώς ότι, καταρχήν και ανεξαρτήτως του ιδιάζοντος πολιτικού περιβάλλοντος εντός τού οποίου ασκείται η δυτική ιατρική, έχει μια βαθύτερη, δομική συγγένεια με τον ολοκληρωτισμό στις πολιτικές του μορφές· και όταν ιστορικές συγκυρίες το απαιτήσουν με το πρόσχημα της «εκτάκτου ανάγκης», η εκλεκτική τους συγγένεια ωθεί στην πραγμάτωση του πιο εφιαλτικού ιστορικού σεναρίου που μπορεί κάποιος να φανταστεί: ολόπλευρη ταύτιση της ιατρικής με την πολιτική εξουσία, ανηλεής χρήση μιας ανθρώπινης «ύλης» στερημένης από κάθε υποκειμενικότητα και αυτοκαθορισμό. Ενός τέτοιου ιστορικού σεναρίου γίναμε μάρτυρες για πρώτη φορά στον εικοστό αιώνα, στην πρακτική μιας πολιτικής μορφής που λειτούργησε ως πηγή και μοντέλο για την ίδια την έννοια του ολοκληρωτισμού: του γερμανικού ναζισμού.2
Το πείραμα των ολοκληρωτισμών τού εικοστού αιώνα όχι μόνο δεν έληξε, όχι μόνο δεν ήταν μια ιστορική παρένθεση στην εξέλιξη των φιλελεύθερων κοινωνιών τής κεφαλαιοκρατικής αγοράς, αλλά στάθηκε απεναντίας προάγγελος των πολιτικών μορφών που οι κοινωνίες αυτές μπορούν να αναπτύξουν σε συνθήκες δομικής κρίσης τους – όπως αυτή που βιώνουμε εξακολουθητικά εδώ και λίγες δεκαετίες. Δεν είναι στις προθέσεις μου εδώ ούτε να συζητήσω τα αίτια του ολοκληρωτισμού γενικά ούτε να καταπιαστώ με το ζήτημα της παγκόσμιας κρίσης τού τρέχοντος μοντέλου παραγωγής και των αντιφατικών προοπτικών που ανοίγονται μπροστά μας σε μια τέτοια δραματική συγκυρία.3 Θέλω μόνο να δείξω με ποιον τρόπο το μάθημα του ολοκληρωτισμού διαχέεται σε όλο το εύρος τού ανεπτυγμένου καπιταλιστικού και ψηφιακά τεχνικοποιημένου κόσμου και πώς η προσφυγή στις στρατηγικές του γίνεται περίπου μονόδρομος για τις κυρίαρχες ελίτ των οποίων η επικράτηση απειλείται όχι πλέον από μαζικές επαναστατικές αναταράξεις (που δεν λείπουν οπωσδήποτε, αλλά είναι απελπιστικά διεσπαρμένες και αδύναμες σε σύγκριση με το μεγαλύτερο μέρος τού εικοστού αιώνα) αλλ’ από τις ίδιες τις ανεπίλυτες δομικές αντιφάσεις του. Και ακόμη πιο ειδικά, τον ρόλο που έχει ανάμεσα σε αυτές τις στρατηγικές η μείζων εκείνη που περιέγραψα —που έχει περιγραφεί από αρκετούς, εν πάση περιπτώσει— ως ταύτιση της ιατρικής με την πολιτική εξουσία.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, μια συνθήκη «εκτάκτου ανάγκης» έχει οδηγήσει την παγκόσμια κοινωνία σε μια κινητοποίηση αδιανόητη ακόμη και σε συνθήκες παγκοσμίου πολέμου: με την επιβολή τρομακτικών περιορισμών στον δημόσιο βίο, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στη μετακίνηση και στην εργασία των ανθρώπων, στη διαχείριση του σώματος και του εαυτού τους· μια γιγάντια επιχείρηση τρομοκράτησης των πληθυσμών από τα ΜΜΕ είναι σε ανάπτυξη με τη διασπορά πληροφοριών που εύκολα μπορούν να δειχθούν ως επιλεκτικά ανακριβείς, με τον αυτόματο αποκλεισμό από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οιασδήποτε άποψης αντιβαίνει στην κρατικά προπαγανδιζόμενη οπτική, φτάνοντας μέχρι του σημείου ποινικοποίησης οποιασδήποτε αποκλίνουσας γνώμης… Ο συναγερμός αυτός έχει υγειονομικό πρόσχημα. Πυροδοτικός του παράγων ήταν η παγκόσμια μετάδοση ενός ρετροϊού («κορωνοϊού», όπως ονομάστηκε από την εικόνα που εμφανίζει στο μικροσκόπιο) ο οποίος φέρει το κωδικό όνομα «Sars CoV-2» και είναι ικανός να προκαλέσει στον ανθρώπινο οργανισμό «οξύ αναπνευστικό σύνδρομο» – ανάλογα κλινικά συμπτώματα δηλαδή μ’ εκείνα που είχε εμφανίσει το 2002-3 ο προγενέστερος κορωνοϊός «Sars CoV-1» (πολύ βαρύτερα μάλιστα τότε στους προσβεβλημένους), χωρίς να προκαλέσει ωστόσο αντίστοιχο τρόμο και κινητοποιήσεις. Όπως δείχνει πλέον η κατασταλαγμένη εικόνα —της οποίας η αξιοπιστία ελέγχεται περαιτέρω, για λόγους που θα δούμε—, ένα ποσοστό του πληθυσμού (που κυμαίνεται κατά περίπτωση) έχει πλήρη ανοσία στον ιό· από τους φορείς, οι περισσότεροι είτε είναι εντελώς ασυμπτωματικοί (περίπου το 60%) είτε εκδηλώνουν ένα πολύ ήπιο φάσμα συμπτωμάτων (30% και πλέον), ενώ οι παθολογικά σοβαρότερες περιπτώσεις (από 7% ώς 9%) και οι θάνατοι (από 0,05% ώς 0,20%) αφορούν ένα ελάχιστο κλάσμα τού πληθυσμού. Με κάθε συμβατικό κριτήριο, δηλαδή, η θνητότητα της προσβολής «Covid-19» είναι συγκρίσιμη με της εποχικής γρίπης και σαφώς χαμηλότερη εάν συγκριθεί με άλλες κοινές μεταδοτικές ασθένειες, όπως π.χ. η φυματίωση (μέχρι 1.700.000 νεκροί ετησίως η τελευταία): παρότι διαθέτουμε αποτελεσματικά τεστ για τη διάγνωση, και —υποτίθεται— πρόληψη και «θεραπεία» τέτοιων ασθενειών μέσω εμβολίων... Η ιδιαιτερότητα του παρόντος ρετροϊού οφείλεται αφενός στην ταχύτατη διάδοσή του σε ανθρώπινους φορείς (πράγμα που ενισχύεται από την άνοδο της πληθυσμιακής πυκνότητας σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση των μετακινήσεων και των επικοινωνιών), αφετέρου στο ότι παρουσιάζει μια κολοσσιαία διακύμανση θνητότητας ανάμεσα στον σχετικά υγιή πληθυσμό και μια ειδική ομάδα κυρίως υπερηλίκων επιβαρυμένων με εγγενή νοσήματα (1/100 ή και πλέον, ενώ η αναλογία μεταξύ των δύο κατηγοριών σε προηγουμένους ιούς ήταν περίπου 1/3…). Σε κάθε περίπτωση, επ’ ουδενί το φαινόμενο μπορεί να χαρακτηριστεί πανδημία και οριακά μονο επιδημία, με το ακριβές ιατρικό νόημα των όρων, αφού ούτε προσβάλλει το σύνολο του πληθυσμού σε μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή ούτε έχει τα χαρακτηριστικά ομοιόμορφης προοδευτικής εξάπλωσης. Εύλογα διερωτάται κάποιος λοιπόν, τί το ιδιαίτερο έχει η πρόσφατη νόσος τού κορωνοϊού και γιατί αυτός προβάλλεται από τις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ ως ο πιο θανατηφόρος ιός που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα.
Εκείνο που όντως συμβαίνει —και δεν είμαι ασφαλώς ο πρώτος που το παρατηρεί— είναι ότι μια ορισμένη βιοπολιτική διαχείριση έχει μετατρέψει ένα μέτριας σοβαρότητας υγειονομικό πρόβλημα σε βαθύτατη κοινωνική και ανθρωπολογική κρίση. Το πρώτο που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων που έχουν μέχρι στιγμής σημειωθεί, και δεν οφείλονται ήδη σε άλλους εγγενείς παράγοντες οι οποίοι απλώς παραβλέπονται αλλοιώνοντας τη στατιστική εικόνα, είναι θάνατοι όχι από τον ίδιο τον κορωνοϊό αλλά από τις εγκληματικές στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν στον «ιερό πόλεμο» εναντίον του – αφήνοντας προσωρινά κατά μέρος τις «παράπλευρες απώλειες» αυτού του ακήρυκτου πολέμου, που είναι στην πραγματικότητα πόλεμος κατά της ανθρωπότητας… Σε αυτό θα επανέλθω. Πριν φτάσουμε όμως στις πραγματικές δράσεις και στ’ αποτελέσματά τους, ακόμη πιο επείγον είναι να φωτιστεί η στρεβλή λογική που διέπει όλη αυτή τη μεθοδικά ενορχηστρωμένη προπαγάνδα τού τρόμου. Στο πλαίσιο ακριβώς αυτής της προπαγάνδας, απέναντι σε όποιον αμφισβητεί την κυρίαρχη άποψη ή τη νομιμότητα των ληφθέντων μέτρων, κινητοποιείται —πριν από την ωμή ποινική δίωξη, που παραμένει ο έσχατος φύλακας της εγκεκριμένης «αλήθειας»— ένας μηχανισμός γελοιοποίησης και διασυρμού ως φορέα «συνωμοσιολογικών σεναρίων» και «παρανοϊκών φαντασιώσεων».4
Είναι αλήθεια ότι πολλές τέτοιες παρανοϊκές φαντασιώσεις κατέκλυσαν ιδίως τους ανεπίσημους διαύλους δημοσιότητας στις ημέρες μας στο πλαίσιο μιας αυθόρμητης, και τις περισσότερες φορές συγχυσμένης, αντίδρασης. Εκείνο που δεν επισημαίνεται όμως είναι, πρώτον, ότι κάθε σοβαρή αμφισβήτηση των υιοθετημένων πολιτικών «στριμώχνεται» να συμπέσει με τέτοιες φαντασιώσεις και τους φορείς τους ώστε ν’ απαξιωθεί εκ της προδικασίας, όπως λέμε· δεύτερον, και σπουδαιότερο, ότι μια τέτοια παράνοια είναι ο σχεδόν «φυσικός» και αναμενόμενος αντίκτυπος της βιαιοπραγίας απέναντι στην κοινή λογική εκ μέρους τού επίσημου λόγου – το αντεστραμμένο του είδωλο, με την πιο ακριβή σημασία τού όρου. Η συνηθέστερη δικαιολογία για τη βαρύτητα των μέτρων, την αναντιστοιχία τους δηλαδή με τα επιβεβαιωμένα γεγονότα, είναι ο φόβος πως η δυναμική τής παρούσας «πανδημίας» ενδέχεται να είναι ανάλογη μ’ εκείνη της ισπανικής γρίπης, της όντως μεγαλύτερης πανδημίας τού εικοστού αιώνα που μεταξύ 1918-19 έπληξε το ένα τρίτο τού ανθρώπινου πληθυσμού προκαλώντας τον θάνατο τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων ανθρώπων. Από πού όμως προκύπτει ο παραλληλισμός; Όπως παρατηρεί ένας σύγχρονος σχολιαστής...
στο επίκεντρο της αντίδρασής μας στον κορωνοϊό ήταν η αξίωση ότι πρέπει να ενεργήσουμε προληπτικά ώστε να αποτραπεί αυτό που δεν έχει ακόμα συμβεί: η εκθετική αύξηση των κρουσμάτων τής μεταδοτικής νόσου και η υπερφόρτωση των μονάδων υγείας, πράγμα που θα έφερνε το ιατρικό προσωπικό στην οδυνηρή θέση να κάνει επιλογή, κτλ. Σε άλλη περίπτωση, λέγεται, όταν θα έχουμε ανακαλύψει τί είναι αυτό που αντιμετωπίζουμε, θα είναι πολύ αργά. (Αξίζει να ειπωθεί, παρενθετικά, ότι αυτή είναι μια μη επαληθεύσιμη ιδέα: εάν πετύχουμε και αυτό που φοβόμαστε δεν συμβεί τελικά, θα μπορούμε να λέμε ότι οι ενέργειές μας το εμπόδισαν, αλλά ποτέ δεν θα ξέρουμε αν πράγματι είναι αλήθεια.) Η ιδέα αυτή ότι η προληπτική δράση είναι ζωτικής σημασίας έχει υιοθετηθεί πρόθυμα και οι άνθρωποι έχουν φθάσει μέχρι του σημείου να συναγωνίζονται ο ένας τον άλλον καταγγέλλοντας όσους καθυστερούν και αντιστέκονται στο να την δεχθούν […] Μια έκφραση όπως «εξομάλυνση της καμπύλης» μπορεί να αποβεί εν μιά νυκτί κοινή λογική μόνο σε μια κοινωνία η οποία ασκείται στο να προλαμβάνει τις εξελίξεις και να σκέφτεται με όρους «πληθυσμιακής δυναμικής» και όχι πραγματικών περιστατικών.5
Σε πολλά σημεία αυτού του οξυδερκούς σχολίου θα μπορούσε κανείς να σταθεί. Ο «φόβος» τής υπερφόρτωσης των μονάδων υγείας κτλ. είναι συγκεκαλυμμένη επίγνωση της καταστροφής των συστημάτων υγείας που έχουν επιφέρει οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών, αν σκεφτεί κάποιος πόσο μικρό είναι το ποσοστό των προσβεβλημένων από τον νέο ιό που θα χρειαστεί όντως νοσηλεία. Ο εθισμός στη σκέψη με όρους «πληθυσμιακής δυναμικής» είναι ένα εύγλωττο δείγμα των απανθρωποποιητικών συνεπειών ενός ορισμένου επιστημονικού-ιατρικού σκέπτεσθαι που είναι εγγεγραμμένο στο πολιτισμικό DNA της σύγχρονης Δύσης. Προπάντων όμως αξίζει να παρατηρηθεί εδώ η λειτουργία τής «μη επαληθεύσιμης ιδέας» και η σχέση της με τη λογική τής παράνοιας: αν ίδιον της παρανοϊκής συλλογιστικής είναι να εκλαμβάνει ως δεδομένο εκείνο που κι αν ακόμα συνέβαινε θα ήταν αδύνατο κάποιος να το ξέρει (ή, ακριβέστερα: όρος τού να συμβαίνει είναι το να μη μπορεί κάποιος να ξέρει ότι συμβαίνει), γιατί να θεωρήσουμε την επίσημη συλλογιστική πίσω από τις πολιτικές αποφάσεις περισσότερο ορθολογική από τα σενάρια συνομωσίας που φλογίζουν τη φαντασία εκείνων οι οποίοι δεν έχουν τα μορφωτικά μέσα ή τη διανοητική επάρκεια για μιαν επαρκώς λεπτή ανάλυση της πραγματικότητας; Και μήπως μέσα στην παραληρηματική συλλογιστική τους δεν συλλαμβάνουν συγκεχυμένα —όπως ακριβώς και ο κλινικά παρανοϊκός— μια οδυνηρή πραγματικότητα: ότι στον σύγχρονο καπιταλισμό περισσεύουν άνθρωποι, ότι η μεθοδευμένη καταστροφή είναι στρατηγική επιβίωσής του;
Η λογική τής «προληπτικής δράσης» στον τομέα τής δημόσιας υγείας δεν είναι λιγότερο διαστροφική από τον «προληπτικό πόλεμο» που έχει αποβεί σήμερα επίσημο στρατιωτικό δόγμα των ΗΠΑ (και του Ισραήλ). Η λογική τους διαστροφικότητα έγκειται στο ότι εκλαμβάνουν τις ίδιες τις συνέπειές τους ως αναδρομική δικαιολόγηση της πράξεών τους: αν, για παράδειγμα, επιτεθώ σε μια χώρα και την αιματοκυλίσω, και ύστερα ομάδες τού ρημαγμένου πληθυσμού προβούν σε μια πράξη απελπισμένης αντεκδίκησης, εύλογα τους χαρακτηρίζω «τρομοκράτες» και νιώθω απόλυτα δικαιολογημένος που τους επιτέθηκα. Τηρουμένων των αναλογιών, αυτή ήταν η πραγματικότητα που ζήσαμε (κι εξακολουθούμε ως ένα σημείο να ζούμε) στο πλαίσιο της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης: η επιλεκτική παρουσίαση πραγματικών γεγονότων, ή η εσφαλμένη πλαισίωσή τους, ποτέ δεν θα μας επιτρέψει να μάθουμε σε ποιον ακριβώς βαθμό ήταν η ίδια η εφαρμογή των προληπτικών κατασταλτικών μέσων και της ίδιας τής ιατρικής που προκάλεσαν τις εκατόμβες θανάτων οι οποίες σημειώθηκαν σε κάποιες ειδικές ζώνες που λειτούργησαν σαν χοάνες εγκλεισμού και αναπαραγωγής τής νοσηρότητας – νοσοκομεία, γηροκομεία, ψυχιατρεία, φυλακές, ιθαγενικές ή φυλετικές μειονότητες αποδυναμωμένες από ποικίλες μορφές υποβάθμισης και αποκλεισμού, πεδία δοκιμής πειραματικών ή ευθέως απρόσφορων υγειονομικών επεμβάσεων… Και όμως, αυτές οι διόλου αντιπροσωπευτικές για το σύνολο του παγκόσμιου πληθυσμού εικόνες προβάλλονται κατά κόρον σαν να ήταν ο κανόνας, πράγμα που με τη σειρά του λειτουργεί ως δικαιολογητικό για την ενίσχυση των κατασταλτικών πρακτικών.
Στο βάθος τής όλης αυτής λογικής τής «προληπτικής δράσης» στο υγειονομικό πεδίο, ελλοχεύει ενδεχομένως μία ακόμη πιο κρυφή παρανοϊκή ιδέα, εγγενής στο ίδιο το πνεύμα τής τεχνοεπιστήμης: ένα παραλήρημα ναρκισσιστικής παντοδυναμίας που φαντασιώνει την εξάλειψη του πεπερασμένου και της θνητότητας από την ανθρώπινη ύπαρξη. Αν κάποιος πεθάνει, είναι όχι επειδή η ζωή του έφτασε στο φυσικό τέλος της αλλά επειδή τον «αφήσαμε να πεθάνει», ως εάν «εμείς» είμαστε οι απόλυτοι κύριοι και διαχειριστές τής ζωής και του θανάτου: το «εμείς» αντιπροσωπεύει πρωτίστως την ιατρική και τα θεσμικά της όργανα, αλλά επίσης σε δεύτερο βαθμό την πολιτική εξουσία που διαχειρίζεται και ελέγχει την εν λόγω ιατρική και τους θεσμούς της. Η τελευταία μπορεί με τον ίδιον τρόπο να σκοτώνει ή να εμποδίζει τον θάνατο, ανάλογα με τις κυμαινόμενες ανάγκες της· εκείνο που έχει την πραγματική σημασία είναι η απόλυτη κυριότητά της πάνω στη ζωή.
Οι κυβερνήσεις μας αυτή τη στιγμή διαπράττουν ένα μαζικό, υπολογισμένο, ψυχρό έγκλημα. Εκατομμύρια επιχειρήσεις, μικρές και μεσαίες, καταστρέφονται· αναρίθμητες θέσεις εργασίας χάνονται και θα χαθούν· η απομόνωση επιδεινώνει την ψυχική καταρράκωση των ανθρώπων, ήδη σε όριο συναγερμού από την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τη βιοτική ανασφάλεια, κι ένας ανυπολόγιστος αριθμός αυτών ωθείται ευθέως στην αυτοκτονία, στις εξαρτησιογόνες ουσίες είτε στην τυφλή, ενδο- ή έξω-οικογενειακή, βία· η ψυχική δυστυχία, ο φόβος και η καταστολή με τη σειρά τους οδηγούν σε κατάρρευση των μηχανισμών ανοσοποίησης και καθιστούν τους ανθρώπους πραγματικά ευάλωτους στην απειλή χάριν τής οποίας ξεκίνησε όλη αυτή η σειρά των μέτρων.
Και, δεν χρειάζεται να το πω, η κυριότερη από τις παράπλευρες απώλειες είναι οι ίδιες λεγόμενες δημοκρατικές αξίες και τα πολιτικά δικαιώματα (ή ό,τι έχει απομείνει απ’ αυτά). Ο φόβος και η διάχυτη ανασφάλεια δημιουργούν μια προδιάθεση στους ανθρώπους να δεχθούν αυξημένη παρακολούθηση και κοινωνικό έλεγχο, να προσκολληθούν σε εγκόσμιους «σωτήρες» στις εντολές των οποίων θυσιάζουν πρόθυμα τα τελευταία τους υπολείμματα αυτοδιάθεσης, να αντιμετωπίζουν τον διπλανό τους ως δυνητικό κίνδυνο και να παραιτούνται από κάθε μορφή διεκδίκησης, εναντίωσης ή διαμαρτυρίας. Το ότι η πολιτική δράση καθίσταται υπό τέτοιες συνθήκες αδύνατη, είναι αυτονόητο· και η πιο αφοπλιστική ένδειξη αυτού είναι ότι ίδια τα κόμματα της λεγόμενης Αριστεράς, κατ’ επάγγελμα και καθ’ έξιν υπέρμαχοι των «κοινωνικών δικαιωμάτων» (αφότου το πρόγραμμα της ανατροπής τού καπιταλισμού έχει απαλειφθεί από την ατζέντα τους), όχι μόνο δεν αντιτίθενται στην ανατίναξη των στοιχειωδέστερων εγγυήσεων του υπάρχοντος δικαίου, αλλά και πλειοδοτούν σε υγεινομική νομιμοφροσύνη, υιοθετούν την κυρίαρχη ρητορική και ομολογούν δουλική πίστη στην «επιστήμη» και στην επιστημονικότητα, πριονίζοντας το κλαρί στο οποίο κάθονται – λειαίνοντας τις κοινωνικές τριβές και συμβάλλοντας μοιραία στην ολοκληρωτική μετάλλαξη της παγκόσμιας κοινωνίας.6 Όταν όμως η μαζική παράνοια θα κοπάσει κάποια στιγμή και οι άνθρωποι ξυπνώντας στη ζοφερή ημέρα που ξημερώνει θα δούνε τί ακριβώς τούς έχει συμβεί, αυτή η «Αριστερά» δεν θα έχει πια λόγο ύπαρξης: θα ανήκει τελεσίδικα στο μουσείο των προϊστορικών απολιθωμάτων.
Υπό οιεσδήποτε συνθήκες, τέτοια τρομακτικών διαστάσεων πολιτικά γεγονότα και πολιτικές συνέπειες θα έπρεπε να συνιστούν αντικείμενο συλλογικών διαβουλεύσεων, συλλογικών αποφάσεων, συνοδευόμενων ασφαλώς από την αντίστοιχη ανάληψη ευθύνης. Ακόμη και αν η σοβαρότητα της υγειονομικής απειλής ήταν αυτή που ζητούν να πιστέψουμε πως είναι, παραμένει άκρως αμφισβητήσιμο αν μια κοινωνία θα ήθελε ή θα έπρεπε να θυσιάσει ελευθερίες που η άρση τους διακυβεύει τον ίδιο την ορισμό τού ανθρώπινου προσώπου, δικαιώματα τόσο κρίσιμα που εγείρουν το ερώτημα για το ίδιο το νόημα του ζην, χάριν της ασφάλειας και μόνο. Το δίλημμα ελευθερία ή ασφάλεια επ’ ουδενί επιδέχεται ομόφωνες απαντήσεις, και το τί μία κοινωνία θεωρεί ως υπέρτατο αγαθό μόνο μέσ’ από εντατική πολιτική ζύμωση, κι ενδεχομένως πολιτική σύγκρουση, μπορεί να προκύψει. Τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει όμως, και δεν συμβαίνει επειδή η πολιτική κρίση και απόφαση μετατίθεται τεχνηέντως στους ώμους τής επιστήμης.
Στηριζόμενοι στην απλοϊκή πεποίθηση του κόσμου ότι η επιστήμη «γνωρίζει», οι πολιτικοί ενεργούν αποποιούμενοι τις ευθύνες τους σαν να ήταν απλά εκτελεστικά όργανα της Επιστήμης· όμως η ίδια αυτή επιστήμη αναγορεύεται σε μαντείο χάρη στην πολιτική επικύρωση και μόνο: διότι όχι μόνο η επιστήμη γνωρίζει απείρως λιγότερα απ’ όσα ο κόσμος φαντάζεται, αλλά και ουδέποτε υπήρξε ομοφωνία στους κύκλους της. Πολλοί επιδημιολόγοι, εν προκειμένω, δηλώνουν με ειλικρίνεια ότι δεν διαθέτουν επαρκή στοιχεία, πολλοί ειδικοί τής υγείας επισύρουν την προσοχή στους κινδύνους της τρέχουσας πολιτικής (π.χ. της ανήκουστης επιβολής τής χειρουργικής μάσκας σε υγιή πληθυσμό, που βάσει του Κώδικα της Νυρεμβέργης θα έπρεπε να θεωρείται βασανιστήριο7), πολλοί γιατροί καταγγέλλουν τις ιατρικές καταχρήσεις εξουσίας και νομικοί τις κατάφωρες συνταγματικές παραβιάσεις, αλλά ένας πολιτικά οργανωμένος μηχανισμός δημοσιότητας περιθωριοποιεί ή και αποκλείει τις φωνές τους ορίζοντας, με εξω-επιστημονικά κριτήρια που υπηρετούν πρωτίστως το μέλημα της αυτοαναπαραγωγής τού συστήματος, τί είναι και τί δεν είναι επιστημονικώς «ορθό».8 Η δαιμονική συμπαιγνία πολιτικής εξουσίας και ιατρικής επιστήμης κορυφώνεται στο γκροτέσκο φαινόμενο μιας πολιτικής εξουσίας που κρύβεται πίσω από την ιατρική επιστήμη, η οποία κρύβεται πίσω από την πολιτική εξουσία…! Το μόνο γεγονός που μπορεί να παραβληθεί σε τραγικότητα είναι η δεισιδαιμονική πίστη των μαζών στην επιστημονική αυθεντία, η οποία ειδικά στην περίπτωση της ιατρικής έχει περιβληθεί το μεταφυσικό κύρος που ανήκε παραδοσιακά στη θρησκεία.
Το απλό και ωμό οικονομικό συμφέρον δεν είναι μικρός παράγοντας στη διαμόρφωση όλης αυτής της πολιτικής. Περισσότερο κι από το εγκληματικό καρτέλ των εταιρειών φαρμάκων, που η διαπλοκή του με τις κυβερνήσεις, την επιστημονική έρευνα και την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος σε ολόκληρο τον κόσμο είναι γνωστή,9 εκείνες των οποίων τα κέρδη εκτινάχθηκαν αφότου άρχισαν να εφαρμόζονται οι πολιτικές υγειονομικού αποκλεισμού ήταν οι λίγες εταιρείες παραγωγής λογισμικού που λυμαίνονται ολιγοπωλιακά την παγκόσμια αγορά. Ο γνωστότερος μεγιστάνας αυτού του τομέα, ο Μπιλ Γκαίητς, έχει κατ’ ουσίαν αγοράσει, μέσ’ από τις αθρόες χρηματοδοτήσεις του για την παραγωγή εμβολίων κτλ. τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μαζί με την τεράστια δύναμή του να υποβάλλει τις κρατικές πολιτικές υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Μία από τις στοχεύσεις τής παγκόσμια ενορχηστρωμένης πολιτικής που υφιστάμεθα σήμερα μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτή μέσ’ από την εφαρμογή τής παλιάς εμπειρικής συμβουλής «follow the money».
Όμως το ζήτημα είναι ακόμη πιο περίπλοκο· διότι, πρώτον, πέρ’ από τα ζήτημα των ιδιωτικών κερδών διακυβεύεται η ίδια η διαιώνιση του καπιταλιστικού συστήματος εν μέσω μίας από τις βαθύτερες κρίσεις τής ιστορίας του, και αν, όπως έχει δείξει η πείρα τού παρελθόντος, τέτοιες κρίσεις υπερβαίνονται μόνο με μαζική καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή με πόλεμο, σε συνθήκες όπως οι σημερινές όπου ένας παγκόσμιος πόλεμος είναι σχεδόν αδύνατος πρέπει το ίδιο αυτό αποτέλεσμα να επιτευχθεί με άλλα μέσα· και δεύτερον, αν ένας βασικός στόχος αυτού του γιγάντιου πολιτικού πειράματος με υγειονομικό πρόσχημα είναι η ψηφιοποίηση/κυβερνητικοποίηση των παγκόσμιων συναλλαγών και επικοινωνιών, διαδικασία που είχε ξεκινήσει προ πολλού και προχωρεί με εντεινόμενους ρυθμούς όσο η αντίσταση των λαών το επιτρέπει, τα οικονομικά κέρδη για εταιρικούς γίγαντες που προκύπτουν απ’ αυτό, στα οποία μια όχι ασήμαντη συμβολή έχει και η καταστροφή τής οργανωμένης εργασίας σε πραγματικούς τόπους όπου είναι δυνατή η άρθρωση άμυνας και διεκδικήσεων, διασταυρώνονται με το ύψιστο πολιτικό κέρδος που αναμένουν εν μέσω δυνητικών κρίσεων οι άρχουσες ελίτ παντού στον κόσμο: την εξουδετέρωση κάθε εξεγερσιακού δυναμικού και την εξάλειψη της ίδιας τής πολιτικής σφαίρας, που μόνο στην άμεση, ζωντανή επικοινωνία των ανθρώπων μπορούν να ανθίσουν.10 Αν κάθε κοινωνική διάδραση είναι μεσολαβημένη πλέον από ένα τεχνικό μέσον, είναι ευνόητο ότι είναι κεντρικά ελέγξιμη και απεριόριστα χειραγωγήσιμη – και η διασπορά τού υγειονομικού τρόμου είναι ένα εφιαλτικά αποτελεσματικό εργαλείο για την επίσπευση αυτής της εξέλιξης.11
Είναι αυτό «θεωρία συνομωσίας»; Εξαρτάται από το πώς εννοεί κανείς τη συνομωσία… Με την έννοια που την κατανοούσε ο Καντ (και την καταδίκαζε, σε αντίθεση με τον Μακιαβέλι που τη θεωρούσε sine qua non όρο της διακυβέρνησης), περιλαμβάνει οποιαδήποτε δράση που έχει επιπτώσεις στον δημόσιο βίο η οποία έχει αποφασιστεί μυστικά, έξω από τη σφαίρα τής δημοσιότητας. Αν την εννοήσουμε έτσι, κάθε απόφαση που λαμβάνεται εκτός κοινής διαβούλευσης μπορεί να θεωρηθεί συνομωσία και, στην πραγματικότητα, όλη η σύγχρονη πολιτική, που δεν διαμορφώνεται καν στα κοινοβούλια, είναι συνωμοτική με την πλήρη σημασία τής λέξης – πόσο μάλλον οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε επίπεδο G8, ΠΟΕ, ΔΝΤ, Κομισιόν, κτλ. με ανατριχιαστικές συνέπειες για το σύνολο του πλανήτη.
Μιας και μίλησα για φωνές διαφωνίες από τους ίδιους τούς κόλπους τής επιστήμης, θα πρέπει ίσως να αναφερθεί και τούτο. Υπολογίσιμη παρουσία στις κοινωνίες μας σήμερα έχουν ρεύματα και σχολές θεραπευτικής βασιζόμενα σε αρχές ριζικά διαφορετικές από αυτές της θεσμοποιημένης ιατρικής – ρεύματα και σχολές που κατανοούν τα ζητήματα υγείας και θεραπείας όχι με όρους «πολέμου» κατά μικροβίων και ιών με τους οποίους η ανθρωπότητα έχει συμβιώσει εδώ κι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, αλλά με όρους ενίσχυσης του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος που είναι η μόνη αληθινή κι επαρκής προστασία. Εκείνοι που θυμούνται ότι καμία επιδημιολογική μάστιγα δεν πέρασε ποτέ χάρη στην παρέμβαση της ιατρικής αλλά μόνο με τη φυσική, βαθμιαία ανοσοποίηση των πληθυσμών (το οποίο καθόλου δεν σημαίνει «κοινωνικό δαρβινισμό» αλλά μάλλον εμπιστοσύνη στη φύση), στην κρίσιμη αυτή συγκυρία θα είχαν μια μοναδική ευκαιρία να παρέμβουν, να εκθέσουν την εναλλακτική οπτική τους και να συμβάλουν σε μιαν αναγκαία δημόσια αντιπαράθεση· ή τουλάχιστον να δείξουν πως ούτε η «αλήθεια» είναι χαραγμένο νόμισμα ούτε η επιστημονική «αυθεντία» ελέω Θεού διασφαλισμένη. Η ομοιοπαθητική είναι ίσως η σημαντικότερη, και η καλύτερα οργανωμένη, ανάμεσα σε αυτές τις θεραπευτικές. Μάταια περιμέναμε ωστόσο μια παρέμβαση εκ μέρους των ομοιοπαθητικών· μια δημόσια έκφραση απόψεων οι οποίες θεωρούνται αυτονόητες σε ιδιωτικές συζητήσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια κι ερευνητικά συνέδρια, κυρωμένων μέσ’ από μακρόχρονη κλινική πείρα, οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως διορθωτικό των εδραιωμένων ιατρικών ιδεολογιών και ανάχωμα στις επικίνδυνες χρήσεις τής ιατρικής εξουσίας. Φοβούνται οι ομοιοπαθητικοί τον επαγγελματικό διασυρμό; Προτιμούν μήπως να σιγοσφυρίζουν ανάμεσα στα χείλη, με τη περιώνυμη φρονιμάδα τού Γαλιλαίου, «και όμως γυρίζει»;
Όπως κι αν έχει το πράγμα, οι τρομακτικές συναινέσεις που εκβιάζονται σήμερα στις κοινωνίες μας, η καταθλιπτική ομοφωνία που επιβάλλεται στον χώρο μιας ασφυκτικά ελεγχόμενης δημόσιας σφαίρας, η τρομοκρατική φίμωση κάθε διαφωνίας —της οποίας ορατό και ανατριχιαστικό σύμβολο είναι η χειρουργική μάσκα— εγγυώνται για όλους μας το πιο δυσοίωνο μέλλον.12
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σε πιο συνεπτυγμένη μορφή, και με διαφορετικό τίτλο, το κείμενο αυτό έχει αναρτηθεί στο διαδικτυακό περιοδικό Ζην του Press Project, τεύχος Σεπτεμβρίου 2020. Βλ. ακόμα τη συνέντευξή μου με τον Φώτη Καγιάφα, «Η κοινωνία ως υγειονομικά ελεγχόμενο Άουσβιτς», στο Press Project επίσης, 9 Μαΐου 2020.
2. Στην πρακτική ακριβώς των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου οικοδόμησε ο Giorgio Agamben τη γνωστή έννοιά του περί βιοπολιτικής (δανεισμένη στην πραγματικότητα από τον Μισέλ Φουκώ) ως «συγχώνευση πολιτικής και ιατρικής», που είναι και ο ορισμός τού ολοκληρωτισμού τον οποίον προτείνει. Το σημαντικότερο είναι ότι ο Αγκάμπεν —στο βαρυσήμαντο έργο του Homo Sacer. Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή (ελλ. έκδ. Scripta 2005, μετ. Παναγιώτης Τσιαμούρας, επιμ. Γιάννης Σταυρακάκης [1998])— χρησιμοποίησε την έννοια αυτή σαν εργαλείο για την ανάλυση των σημερινών, υστεροκαπιταλιστικών κοινωνιών φέρνοντας στο φως την ακατάσχετη ολοκληρωτική τους δυναμική: τη μεταμόρφωση των κοινωνιών μας σε αόρατα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Και βέβαια, ως γνωστόν, ήταν από τους πρώτους —και τους ελάχιστους— διανοούμενους που κατήγγειλαν δημοσίως τις κατασταλτικές πρακτικές των κυβερνήσεων υπό το πρόσχημα της υγειονομικής κρίσης τού covid-19 (βλ. https://www.babylonia.gr/2020/03/06/i-epinoisi-mias-epidimias/).
3. Τις αδρές γραμμές μιας τέτοιας ανάλυσης μπορεί να δει κάποιος στο βιβλίο μας, Φώτης Τερζάκης & Νίκος Προγούλης, Η ανάδυση της εικόνα τού χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού (Α/συνέχεια: Αθήνα 2017)
4. Ένα ιδεοτυπικό δείγμα συνηγορίας τού κυρίαρχου λόγου μπορεί να δει κανείς στο άρθρο τού Νικόλα Σεβαστάκη, «Ζούμε έναν πολιτισμικό πόλεμο» στο Lifo (βλ. https://www.lifo.gr/articles/opinions/293636/zoyme-enan-politismiko-polemo). Περιλαμβάνει όλο το φάσμα των αντιδράσεων, από την ομολογία πίστεως στα «πρωτόκολλα της επιστήμης» και στα «σκληρά επιστημονικά δεδομένα» μέχρι τη ρητορική απαξίωση όσων αντιδρούν στα κυβερνητικά μέτρα με τη συλλήβδην υπαγωγή τους στη συνομοταξία των «ψεκασμένων» – μη ορροδώντας ακόμη και, στην έξαρση του πάθους του, να επικαλεστεί και αυτήν την κρατική καταστολή! Διότι «σε έναν πολιτισμικό πόλεμο σαν αυτόν δεν έχουμε μια συνηθισμένη διαμάχη διαφορετικών απόψεων και αξιών. Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμικούς πολέμους τού παρελθόντος όπου η μία πλευρά φανέρωνε την οπτική της δίχως να περνάει το όριο […] ο χώρος των σημερινών αρνητών ενθαρρύνει επικίνδυνες στάσεις και συμμετέχει, κατά πάσα πιθανότητα, στην όξυνση του προβλήματος της επιδημίας […] Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αφήσουμε πίσω την αυταπάτη πως μπορούμε να μείνουμε ουδέτεροι περιμένοντας πως στο τέλος θα βασιλεύσει η αρμονική αλληλοκατανόηση και ο αμοιβαίος σεβασμός. Ας πούμε πως ανάμεσα σε αυτόν που σέβεται την αλήθεια και εκείνον που θαυμάζεται στον καθρέφτη τής “άποψής του” δεν χωρούν ίσες αποστάσεις κι ούτε καν η σύγκριση. Υπάρχουν περιστάσεις όπου ο μοναδικός τρόπος να τερματιστεί ένας πολιτισμικός πόλεμος είναι μια ξεκάθαρη νίκη στις ιδέες και στο πρακτικό αποτέλεσμα»· άρα, «αυτή η αυστηρότητα χρειάζεται όλα τα μέσα, και την κρατική καταστολή και τον διάλογο, όπου όμως αυτός είναι δυνατός». Πράγματι έχουμε εδώ έναν πόλεμο, που δεν είναι καν μόνο ιδεολογικός… Το ζήτημα είναι με ποιο στρατόπεδο τάσσεται κανείς (και τα τί τον κάνει ν’ αλλάξει στρατόπεδο, όταν αλλάζει).
5. David Cayley, “Questions about the current pandemic from the point of view of Ivan Illich”, ανάρτηση της 8ης Απριλίου 2020 (την οποίαν αμέσως αναδημοσίευσε ο Giorgio Agamben στο Quodlibet). Βλ. https://medium.com/@ddean3000/david-cayleys-questions-about-the-current-pandemic-from-the-point-of-view-of-ivan-illich-49cf2a216f20. Ο David Cayley, καναδός συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός, έχει αφιερώσει ένα σημαντικό μέρος τής προσωπικής του δουλειάς στην καταγραφή και δημοσίευση της σκέψης τού Ιβάν Ίλλιτς. Για τον ίδιο τον Ιβάν Ίλλιτς (1926-2002), μια έξοχη διανοητική φιγούρα και από τους σπουδαιότερους κριτικούς τού σύγχρονου πολιτισμού, δεν χρειάζεται να πω περισσότερα εδώ· θυμίζω μόνον ότι το βιβλίο του Ιατρική νέμεση. Η απαλλοτρίωση της υγείας (ελλ. έκδ. Νησίδες 2010, μετ. Βασίλης Τομανάς [1975]) είναι η σφαιρικότερη και πιο ριζοσπαστική κριτική τής δυτικής ιατρικής που έχει γραφτεί ποτέ, έργο απαραίτητο για όποιον επιχειρεί να σκεφτεί σοβαρά τους θεσμικούς κόμβους τού ύστερου καπιταλισμού.
6. Μία φωτεινή εξαίρεση αντιπροσωπεύει η (διαδικτυακή) εκδήλωση-συζήτηση που οργάνωσε στις 29 Νοεμβρίου 2020 η τροτσκιστική οργάνωση Επαναστατική Κομμουνιστική Δράση, με προσκεκλημένο τον ψυχίατρο Γιώργο Νικολαΐδη (διευθυντή από το 2005 της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας τού Παιδιού), μία από τις ελάχιστες φωνές που ξεχώρισαν μέσ’ από την έρημο του φόβου και της υποτακτικότητας που χαρακτηρίζει απ’ άκρου εις άκρον το ιατρικό επάγγελμα στην Ελλάδα (και δυστυχώς όχι μόνον). Βλ. https://www.youtube.com/watch?v=gvejL1ZhKK4&feature=youtu.be&fbclid=IwAR1uAvfZ0uf_ZGyIZzHbsoGI_ISZoLmIkteX_7L66EfaQOlD1y2MblyI96Q.
7. Σύμφωνα με το Άρθρο 1 τού Κώδικα της Νυρεμβέργης, βασανισμός θεωρείται οιαδήποτε ιατρικού τύπου επέμβαση χωρίς τη συγκατάθεση του προσώπου το οποίο την υφίσταται. Μόνη θλιβερή εξαίρεση μέχρι τώρα ήταν οι υποτιθέμενοι «ψυχασθενείς», με δικαιολογητικό την επικινδυνότητά τους για το κοινωνικό σύνολο. Τώρα περνάμε στην έννοια της δυνητικής επικινδυνότητας – και δυνητικά επικίνδυνοι είμαστε όλοι, αν κάποια πολιτική εξουσία με τη συνεπικουρία μερικών βαθμοφόρων γιατρών το αποφασίσει!
8. Μεταξύ των πολλών κριτικών φωνών που ακούστηκαν από το εσωτερικό τού πεδίου βιοϊατρικών επιστημών (περιλαμβανομένου του έλληνα καθηγητή στο Στάνφορντ δρ. Γιάννη Ιωαννίδη, ενός από τους πρώτους που εξέφρασαν άξιες του ονόματός τους επιστημονικές κρίσεις), θα ήθελα να παραπέμψω εδώ προπάντων σε μία, για την εμβρίθεια, την ευγένεια και την αποφασιστικότητά της: μια συνέντευξη του διακεκριμένου γερμανού (ταϊλανδικής καταγωγής) μικροβιολόγου κι επιδημιολόγου Sucharit Bhakdi στον αυστριακό δημοσιογράφο Ferdinand Wegscheider, στις 29 Απριλίου 2020 για το αυστριακό ιδιωτικό κανάλι Servus TV (βλ. https://www.youtube.com/watch?v=Rd0UU7_Rov8&fbclid=IwAR3iNpAoYrnxfzp_0-umHfkDEnUcYsVvVs48uml_gHVpKBb4-8PEc-bdD4E). Προς επίρρωση, βλ. επίσης τη «Διακήρυξη του Μπάρινγκτον», που ήρθε αργότερα μέσα στην ίδια χρονιά (4 Οκτωβρίου 2020) από τρεις κορυφαίους ιατρικούς ερευνητές, υπογεγραμμένη μέσα στην πρώτη εβδομάδα από 4.000 επιστήμονες υγείας, πάνω από 8.000 γιατρούς και 100.000 πολίτες: https://gbdeclaration.org/· και ακόμα, το διαφωτιστικό έργο τού ιταλού ιολόγου Giulio Tarro, Covid – O ιός του φόβου, μετ. Λένα Ιωαννίδη, επιμ. Ανδρέας Γιαννουλόπουλος (24 Γράμματα: Αθήνα 2020).
9. Μία από τις καλύτερες συγκεντρώσεις στοιχείων γι’ αυτή τη σύγχρονη πληγή είναι ο συγκλονιστικός φάκελος του δανού γιατρού και ερευνητή Peter Gotzsche, Φονικά φάρμακα και οργανωμένο έγκλημα. Πώς οι μεγάλες εταιρείες φαρμάκων έχουν διαβρώσει την υγεία, πρόλ. Richard Smith, Drummond Rennie, μετ. Σωτηρία Ευθυμίου, επιμ. Χρήστος Πανοτόπουλος (Levantes: Αθήνα 2015 [2013]). Για την πανάκεια των εμβολίων και τον χορό των εκατομμυρίων που στήνεται γύρω τους, βλ. τα ψύχραιμα κι εμπεριστατωμένα άρθρα τού Σπύρου Μανουσέλη στην ΕφΣυν, «Το όνειρο της εξάλειψης του κορωνοϊού μέσω εμβολίων» (10.10.2020) και «Εν αναμονή τού εμβολίου κατά της πανδημίας» (17.10.2020). Ιδίως το δεύτερο, δίνει σημαντικές πληροφορίες για κάτι που το ευρύ κοινό ίσως αγνοεί: ότι τα εμβόλια που ετοιμάζονται τούτη τη στιγμή δεν μοιάζουν με τα παραδοσιακά που γνωρίζαμε, προσφεύγουν σε τεχνικές γενετικής μηχανικής με την εισαγωγή τμημάτων τού RNA ή του DNA του ιού στα ανθρώπινο σώμα – περιέργως, ωστόσο, δεν θίγει την πιο ανησυχητική πιθανότητα: να προκαλέσουν τεράστια αυτοανοσοποιητική απορρύθμιση στον οργανισμό με τραγικά αποτελέσματα, καθώς θα μπορούσε να εκλαμβάνει τον ίδιο του το γενετικό υλικό ως εισβολέα.
10. Για μιαν ανατομία αυτού που θα ονομάζουμε ψηφιακό καπιταλισμό, τις συνέπειες της αιχμαλωσίας μας στα δίχτυα του και προπαντός τη δυσοίωνη ανθρωπολογική μεταμόρφωση που αναγγέλλει, βλ. Manuel Castells, Ο γαλαξίας τού διαδικτύου. Στοχασμοί για το διαδίκτυο, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία, μετ. Ελένη Αστερίου, επιμ. Αριάδνη-Μαρία Αλαβάνου, πρόλ. Νίκος Κοτζιάς (Καστανιώτη: Αθήνα 2005 [2001])· και ιδίως Renato Curcio, Η εικονική αυτοκρατορία. Η αποικιοποίηση του φαντασιακού και ο κοινωνικός έλεγχος, μετ. Παναγιώτης Καλαμαράς (Ελευθεριακή Κουλτούρα: Αθήνα 2016 [2015]).
11. Το πιο εύγλωττο ντοκουμέντο είναι το βιβλίο που δημοσίευσε την άνοιξη ακριβώς του 2020 ο Klaus Schwab, εκτελεστικός διευθυντής τού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, όπου μιλάει για «μεγάλη επανεκκίνηση» (του καπιταλισμού): Klaus Schwab & Thierry Malleret, Covid-19: The Great Reset (Forum Publishing 2020). Μερικά ενδεικτικά αποσπάσματα, μαζί με κάποια οξυδερκή σχόλια του συντάκτη, μπορεί να διαβάσει κανείς στην ανάρτηση της Πέμπτης 29 Οκτωβρίου 2020 του περιοδικού Serajevo με τίτλο «Αναδιάρθρωση» (https://www.sarajevomag.net/). Ανακαλύπτουμε τον τροχό, θα μπορούσε να πει κανείς, αφού είναι όλα διακηρυγμένα…!
12. Παρ’ όλ’ αυτά, λίγο μετά την πρώτη δικτυακή ανάρτηση αυτού του κειμένου (στο Zην τού Press Project), στις 19/20 Σεπτεμβρίου 2020 οργανώθηκε στην Αθήνα ένα ελπιδοφόρο συνέδριο με τίτλο «Επιστήμη και κοινωνία στον πόλεμο της πανδημίας», από μια θαρραλέα ομάδα γιατρών και ερευνητών μεταξύ των οποίων κι εκπρόσωποι από τον χώρο τής ομοιοπαθητικής και του βελονισμού (που εν μέρει διαψεύδουν τα όσα είπα για τη «σιωπή» τους), ακόμη και —προς τιμήν της— εκπρόσωπος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Γιόγκα. Παρά τις τρομακτικές δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησαν στη διοργάνωση —άρνηση να τους δοθεί αίθουσα, πλήρης αποκλεισμός τους από τα μέσα ενημέρωσης και τους mainstream παρόχους δικτυακής φιλοξενίας, απαγόρευση τέλος ζωντανής διαξαγωγής η οποία τούς ανάγκασε να καταφύγουν στον μέσον τής τηλεδιάσκεψης με πολλές τεχνικές δυσκολίες— κατόρθωσαν να συστήσουν μια νησίδα αληθινής πληροφόρησης εν μέσω τειχών παραπλάνησης και μεθοδευμένης ψευδολογίας. Προσκεκλημένοι ήταν μερικοί από τους πιο διακεκριμένους ευρωπαίους επιστήμονες και νομικούς —μεταξύ των οποίων ο καθηγητής ιατρικής νανοπαθολογίας Stefano Montanari, ο ιολόγος και κλινικός γιατρός Gulio Tarro, ο γερμανός ειδικός στην ανθρώπινη ιατρική Guido Hofmann, ο φυσιολόγος Wolfgang Wodarg, ο ιταλός δικαστής και πολιτικός Angelo Giorgianni, ο ιατροδικαστής Pascuale Mario Bacco, ο γερμανός δικηγόρος Dirk Sattelmeier, ο δανός ιατρικός και φαρμακολογικός ερευνητής Peter Gotzsche, ο βούλγαρος γιατρός λοιμωδών νοσημάτων Atanas Mangarov, ο γερμανοταϊλανδός καθηγητής μικροβιολογίας, ιολογίας κι επιδημιολογίας Sucharit Bhakdi, η ινδή περιβαλλοντολόγος και ακτιβίστρια Vandana Siva, κ.ά.— οι οποίοι, έχοντας βρεθεί στην πρώτη γραμμή τού επιδημιολογικού και πολιτικού αγώνα αυτής της χρονιάς, ήταν σε θέση να δώσουν συγκλονιστικές πληροφορίες για την πραγματική διάσταση του υγειονομικού κινδύνου, τη χάλκευση των στατιστικών στοιχείων, τις αληθινές αιτίες των πιστοποιημένων θανάτων που αποδόθηκαν στον Covid-19, το μέγεθος και τη φύση των νομικών παραβιάσεων, τον ρόλο τού Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και των μεγάλων εταιρειών λογισμικού και φαρμάκων… Για όποιον θέλει να παρακολουθήσει ολόκληρο το συνέδριο, βρίσκεται προσωρινά αναρτημένο εδώ: http://www.eoeresearch.org/covid19/?fbclid=IwAR34j2x4XtYvoLWCAp3DnEB2RgL1hXBNuW7oi1bkty0AweEu6K1DXUJts_Y. Πρέπει επίσης να γίνει γνωστό ότι ακολούθησαν απόπειρες εκφοβισμού των ελλήνων διοργανωτών και απειλές αποβολής κάποιων από τον Ιατρικό Σύλλογο.
Ένα μήνα αργότερα εξ άλλου, στις 27 Οκτωβρίου 2020, αναρτήθηκε στο facebook από έναν εμπορικό τραγουδιστή, τον Γρηγόρη Πετράκο, ένα εντυπωσιακά ενημερωμένο 20λεπτο βίντεο (προφανέστατα προϊόν συλλογικής έρευνας) με στοιχεία παρμένα από επίσημες πηγές. Κάλλιστα θα μπορούσε κάποιος ν’ αμφισβητήσει την αλήθεια τους —διότι καμία αλήθεια σε αυτή τη συζήτηση δεν είναι αδιαμφισβήτητη, και λιγότερο όλων άλλωστε η κυβερνητική—, αλλ’ αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνο υπό τη μορφή μιας δημόσιας συζήτησης, απαραίτητης ούτως ή άλλως. Αντ’ αυτού, είδαμε ένα ενορχηστρωμένο λιντσάρισμα του εν λόγω τραγουδιστή από τα υπηρεσιακά ΜΜΕ (χωρίς καμία αναφορά στο περιεχόμενο), το αυτόματο «ρίξιμό» του από τον δικτυακό πάροχο (μπορεί ωστόσο να το ξαναβρεί κανείς —μέχρι νεωτέρας— εδώ: Đăng nhập Facebook | Facebook), και την ποινική δίωξή του για «διασπορά ψευδών ειδήσεων»! Αυτό το αδιανόητο κλίμα καταστολής, που χαρακτηρίζει μόνο σκληρές δικτατορίες, δίνει το μέτρο τού τί διακυβεύεται πολιτικά σε όλη αυτή την εκστρατεία υγειονομικής τρομοκράτησης που ζούμε.
Στην Ευρώπη την ίδια στιγμή, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στη Γερμανία, χιλιάδες κόσμου έχουν ξεσηκωθεί και συγκρούονται βίαια με τη αστυνομία εναντιούμενοι στον φασισμό με ιατρική μάσκα. Η Ελλάδα τί κάνει; Το τραγικό φιάσκο της «αριστερής παρένθεσης» φαίνεται ότι έχει παραλύσει κάθε ριζοσπαστικό ανακλαστικό, για πολλές δεκαετίες…
