Του Νίκου Ιωάννου
"Τι αγαπώ στον λόφο αυτόν;» Η φράση που είδα γραμμένη σε ένα πλακάτ και με έκανε να σκεφτώ γιατί πραγματικά βρεθήκαμε στου Στρέφη ένα μεσημέρι περικυκλώνοντάς τον συμβολικά"
Τι αγαπάμε σε αυτόν τον λόφο;
Αγαπάμε πράγματα που άλλα είναι κοινά άλλα όχι, δεν έχει σημασία. Είναι τα κοτσύφια κι οι καλογιάννοι που κελαηδάνε, είναι ο γκιώνης, είναι το μπάσκετ, τα δέντρα, το θεατράκι, η κορυφή, τα φιλιά, τα τραγούδια, το παιχνίδι, οι συζητήσεις, οι βόλτες, είναι η ζωή μας. Είναι όλα αυτά που αγαπάμε στον λόφο του Στρέφη. Είναι που ανταμώσαμε όλη η γειτονιά σε μια σπουδαία πολιτική πράξη, για να σώσουμε τον λόφο από τα νύχια της κ-ε-νοτομίας. Ανταμώσαμε σε μιαν ανθρώπινη δημιουργία.
Είναι αυτά που, εσύ Κώστα Μπακογιάννη, δεν ξέρεις και δεν αγαπάς. Γιατί δεν αγαπάς αυτή την πόλη. Αγαπάς τα «έργα» για την πόλη. Αγαπάς τα έργα που θα δημιουργήσουν κάποιο οικονομικό κύκλο, με κάποιο πιθανό κέρδος, ωσάν να είναι αυτό το πρωταρχικό νόημα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Παίρνεις την ευθύνη του έργου αλλά δεν δίνεις λόγο γι΄ αυτό παρά μόνο στις εκλογές –εκεί δηλαδή όπου η γενίκευση εξαφανίζει το συγκεκριμένο. Αγαπάς την πολιτική σαν επάγγελμα, το οικογενειακό σου επάγγελμα. Ο επαγγελματισμός σου, λοιπόν, ως προς αυτό είναι αδιαμφισβήτητος.
Η αγάπη για την πόλη όμως είναι κάτι άλλο. Είναι να έχω δρόμο να διαβώ, για να δημιουργήσω, να έχω ποδηλατόδρομο να ποδηλατώ, για να δημιουργήσω, να έχω δρόμο να περπατώ ασκόπως και να περιπλανιέμαι δημιουργικά, μα όχι να περπατώ χωρίς αυτή την προοπτική και να αφήνω τον οβολό μου στις οικονομικές ανάγκες μόνο. Αγάπη για την πόλη είναι να αγαπάς τους ανθρώπους της, να αγαπάς αυτό που κάνουν οι άνθρωποι και όχι να τους βλέπεις σαν εμπόρευμα που θα τροφοδοτήσει την ανάπτυξη.
Όπως έδειξε ο αποτυχημένος «περίπατος», και όπως φαίνεται στην περίπτωση του Στρέφη, το σκεπτικό της ανάπλασης έχει να κάνει με την κατασκευή υποδομής «στέρεης» και «οριοθετημένης» όπου ο επισκέπτης θα νιώθει άνετα όταν περπατάει.
Αναμφισβήτητα χρειάζεται ο χώρος που κινούμαστε να είναι περπατήσιμος. Όμως όταν μετατρέπουμε αυτή τη στοιχειώδη ανάγκη σε γνώμονα σχεδιασμού μιας μητρόπολης όπως η Αθήνα, τοποθετούμε αυτομάτως τον εαυτό μας εκτός θέματος. Ο σχεδιασμός αυτός χρειάζεται για να εξυπηρετεί καλύτερα την ανθρώπινη κίνηση. Η ανθρώπινη κίνηση στην πόλη μας αποτελείται από τους διαφορετικούς προορισμούς εκατομμυρίων ανθρώπων. Προορισμοί οι οποίοι διέρχονται από ελεύθερα περάσματα όπως τα πάρκα, η αγορά, οι πλατείες, ο ιδιωτικός δημόσιος χώρος, περάσματα που γίνονται κόμβοι επικοινωνίας. Γίνονται τόποι δημιουργίας όπου ο σύγχρονος Αθηναίος μαζί με τους επισκέπτες δημιουργεί τον τρόπο, τη συμπεριφορά, τον πολιτισμό του.
Έτσι υπάρχει η πόλη μας, αυτή η χαοτική πόλη. Με σχεδιασμούς που επιχειρούν μια εύτακτη τοποθέτηση των κατασκευών δεν είναι δυνατόν να ξεφύγει κανείς από το χάος της Αθήνας. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι απλές παρεμβάσεις που θα δώσουν χώρο στις ανθρώπινες δημιουργίες. Μια «ανάπλαση», μια παρέμβαση στο αστικό τοπίο πρέπει να έχει αντικείμενο αυτές τις δημιουργίες αλλιώς ποιο το νόημα; Ακόμη και η οικονομία, στο ανορθολογικό περιβάλλον που δρομολογείται, μοιραία βρίσκεται συνεχώς σε κρίση. Οι αρχιτεκτονικές-πολεοδομικές προτάσεις που αγνοούν την ψυχή της πόλης γίνονται μόνο για να παράξουν εργολαβικό κέρδος και να χειραγωγήσουν και εμπορευματοποιήσουν τον δημόσιο χώρο.
Δεν αγαπάς την Αθήνα, Κώστα Μπακογιάννη.
Σκοπός σου είναι να «καλλωπίσεις» τους χώρους, να τους συμμορφώσεις με βάση την αισθητική που ομογενοποιεί τα πάντα. Την αισθητική που επιβάλει το παγκόσμιο super market της κατασκευής και μετατρέπει την αστική ποικιλία σε αστικό-νεοκαπιταλιστικό ρεαλισμό, όμοιον σε πολλά με τον αστικό-σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Σκοπός σου είναι να «αποστειρώσεις» την πόλη από εκείνες τις ανθρώπινες δραστηριότητες που κατά τη γνώμη σου δεν αποδίδουν αρκετά κέρδη. Αυτό εννοείς με την ανάπλαση: να αποστειρώσεις την πόλη για να μπορεί να την επισκέπτεται ο τουρίστας ωσάν να επισκέπτεται ένα γιγάντιο Mall.
Όμως ο αέρας αυτής της ανάπλασης μεταφέρει σκόνη από την αστική έρημο του Dubai με κίνδυνο να σκεπάσει κάθε ζωντανή πλευρά της πόλης. Σχεδιασμοί και παρεμβάσεις όπως στο Ελληνικό, στον Ελαιώνα, στη Φιλαδέλφεια, στην Ακαδημία Πλάτωνος, στο κέντρο της Αθήνας, στου Στρέφη και μια σειρά άλλες προσομοιάζουν με τέτοιου είδους αστικό περιβάλλον. Αστικά μπαλκόνια, στεγνοί από επικοινωνία τόποι, αστική έρημος.
Εμείς οι πολίτες οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την πόλη μας για εμάς τους ίδιους και για τους επόμενους. Η πόλη είναι οι ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ και κάθε σχεδιασμός οφείλει να τις παίρνει υπόψη του.
Οι Εξαρχιώτες γνωρίζουμε καλά την κατάντια του Στρέφη. Η υποβάθμιση και η εγκατάλειψη βρίσκεται για πολλά χρόνια μπροστά στα μάτια μας. Αν υπάρχουν ευθύνες για αυτή την κατάσταση, σίγουρα βαραίνουν λιγότερο τους κατοίκους της γειτονιάς μας αφού δεν έχουν καμιά εξουσία –τουτέστιν κανέναν πόρο για να συμμορφώσουν το λόφο. Καμιά όμως εταιρία και κανένα αρχιτεκτονικό γραφείο και καμιά δημοτική αρχή δεν μπορεί να σχεδιάζει αγνοώντας την ψυχή της πόλης.
Εσύ, Κώστα Μπακογιάννη, επειδή έχεις την εξουσία και τους πόρους, οφείλεις να μας παραδώσεις τον λόφο του Στρέφη όπως τον θέλουμε εμείς, οι ίδιοι οι πολίτες, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να ακούσεις ΤΙ ΑΓΑΠΑΜΕ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΛΟΦΟ.
Εμείς οι πολίτες οφείλουμε να σκεφτούμε ότι, για να είμαστε πολίτες, η πόλη πρέπει να ανήκει σε εμάς. Πρέπει εμείς να έχουμε την εξουσία. Εμείς να αποφασίζουμε, όχι μόνο για το πώς θα φτιάξουμε τον λόφο του Στρέφη ή το Ελληνικό ή την Ακαδημία Πλάτωνος, αλλά να δίνουμε σε εμάς τους νόμους μας και τους θεσμούς μας, ξέροντας ότι εμείς τους δημιουργούμε και τότε θα είμαστε εμείς υπεύθυνοι για τη στήριξή τους από εμάς τους ίδιους.
Τότε θα είμαστε πραγματικά ΠΟΛΙΤΕΣ.
Στον δρόμο προς αυτή την εποχή θα παλεύουμε για το καλύτερο, για μια πόλη όσο το δυνατόν δική μας. Την περασμένη Κυριακή στου Στρέφη δείξαμε ότι μπορούμε να το κάνουμε.
