Για τα κόκκινα δάνεια

της Φλώρας Νικολιδάκη

Μέλος της Πρωτοβουλίας Πλειστηριασμοί-Stop

Για να μπορέσουμε να καθορίσουμε τη στάση μας στο ζήτημα της στέγης, πρέπει να καταλάβουμε τι θέλει ο αντίπαλος. Κατά τη γνώμη μου, η ανάλυση των κακών τραπεζών και των πουλημένων πολιτικών, που θέλουν να εξοντώσουν τους φτωχούς, μας εμποδίζει να αναπτύξουμε ένα κίνημα αντάξιο των περιστάσεων και των πραγματικών κινδύνων που μας απειλούν.

-Η λογική των δανειστών για τα κόκκινα δάνεια.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να θυμηθούμε είναι ότι οι δανειστές ακολούθησαν μια ολόκληρη πορεία προκειμένου να φτάσουμε στη σημερινή συγκυρία. Η πορεία αυτή ξεκίνησε το 2001-2003, με την προσαρμογή της χώρας στο ευρώ. Με την ισοτιμία που συμφωνήθηκε 1 ευρώ=340,75 δραχμές, αυτομάτως δημιουργήθηκε η ανάγκη του ιδιωτικού δανεισμού. Ο δανεισμός αυτός δόθηκε απλόχερα μέχρι το 2008. Το ιδιωτικό χρέος που δημιουργήθηκε είχε δύο στοιχεία:

1. Μετατόπιση εσόδων από άλλους τομείς στις τράπεζες, μέσω της εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων

2. Συγκέντρωση της αξίας του ιδιωτικού χρέους στην κατανάλωση και τα ακίνητα.

Το 2005, έγινε το "μπουμ" στην έκδοση οικοδομικών αδειών με την απειλή του ΦΠΑ στην οικοδομή, πράγμα που έδωσε οριστικό τέλος στη αντιπαροχή. Με την αρχή της κρίσης το 2008, ήδη είχαμε ανάσχεση των πωλήσεων ακινήτων.

Τι ήθελαν οι δανειστές?

Ήθελαν να δημιουργήσουν τη βάση ενός εμπορεύματος που λέγεται "κατοικία", έτσι ώστε να ελαστικοποιήσουν τη διαδικασία αγοραπωλησίας ακινήτων, πράγμα εξαιρετικά ανελαστικό στην Ελλάδα, μιας και ο μέσος Έλληνας θεωρεί την αγορά ακινήτου ως τη μεγαλύτερη απόφαση της ζωής του.

Στην πρώτη αυτή φάση οι δανειστές κατάφεραν να υποθηκεύσουν τα περιουσιακά μας στοιχεία, να μας καταστήσουν οφειλέτες στις τράπεζες και να δημιουργήσουν και έναν αριθμό κενών και απούλητων διαμερισμάτων.

Με έκπληξη όμως διαπίστωσαν ότι οι τιμές δεν έπεσαν τόσο ώστε να δημιουργηθεί άνοιγμα μαζικής αγοράς ακινήτων από ενδιαφερόμενα κεφάλαια. Και όχι μόνο αυτό, αλλά σιγά-σιγά πολλά από τα απούλητα διαμερίσματα διατέθηκαν.

Φτάνοντας στο 2010, με ένα πλέγμα μεταρρυθμίσεων της νομοθεσίας ακινήτων, την οποία θεωρούσαν πολύ σκληρή και ανελαστική για τα επιχειρηματικά τους σχέδια, αλλά και το σύνολο των μέτρων για την οικονομία,δημιουργούν τις συνθήκες αυτές, ώστε ως δανειολήπτες να μη μπορούμε να εξυπηρετήσουμε τα δάνεια μας και ως ιδιοκτήτες να μη μπορούμε να τα πουλήσουμε.

Δημιουργώντας μια πραγματική ασφυξία φτάσαμε στο σημείο της μετωπικής σύγκρουσης: -Τώρα είναι πλέον εφικτό για τους δανειστές, να αποκτήσουν μια πραγματικά μεγάλη βάση ακινήτων στη χώρα σε πολύ χαμηλές τιμές.

-Γιατί όμως τα θέλουν τα ακίνητα;

Τα ακίνητά μας, εκατομμύρια σε όλη τη χώρα αν σκεφτούμε ότι για την αγορά ενός νέου ακινήτου με δάνειο, σε αρκετές περιπτώσεις έχει προσημειωθεί και δεύτερο ακίνητο, είναι το εμπόρευμα που χρειάζεται μια νέα αγορά: οι επενδύσεις κεφαλαίων, μεγάλων μεσαίων και μικρών, έως και πολύ μικρών, σε μικτά χρηματιστικά προϊόντα, τα οποία θα είναι βελτιωμένα σε σχέση με τα προηγούμενα, γνωστά ως αμοιβαία κεφάλαια. Ο επενδυτής σε αυτά τα νέα προϊόντα, θα είναι πιο ασφαλής, αφού στο καλάθι της επένδυσής του, δεν θα υπάρχουν μόνο μετοχές, ομόλογα και ομολογίες που ούτως η άλλως πάντα είχαν ρίσκο, αλλά και ακίνητα. Και μάλιστα ακίνητα που δεν θα είναι εταιρειών (πχ ασφαλιστικών εταιρειών ή τραπεζών), αλλά μικρά, ευέλικτα και άμεσα χρηστικά ακίνητα, δηλ. σπίτια, διαμερίσματα, εξοχικά. 

-Οι δανειστές ξέρουν ότι η πτώση των αξιών ακινήτων στη χώρα είναι απολύτως τεχνιτή, άρα με το που θα τα βάλλουν στο χέρι αμέσως θα αρχίσουν να ανεβαίνουν οι τιμές. Η άνοδος των τιμών θα προσελκύσει επενδυτές ενώ ταυτοχρόνως θα εξασφαλίζει και τα κέρδη των δανειστών αφού θα έχουν εξασφαλίσει την προμήθεια του εμπορεύματος σε πολύ χαμηλές τιμές.

Ποιοι θα ωφεληθούν από όλη αυτή την κίνηση στην αγορά;

Θα ωφεληθούν μόνο οι δανειστές? θα ωφεληθούν μόνο οι πλούσιοι; ΟΧΙ.

-Καμιά επιχειρηματική κίνηση στην εποχή μας δεν πετυχαίνει αν στηριχτεί μόνο στην "χονδρική". Χρειάζεται και τη "λιανική". Επομένως τα προϊόντα που είναι ήδη έτοιμα να βγουν στην αγορά θα είναι "για όλα τα βαλάντια". Ο τύπος των προϊόντων θα είναι καταβολή ενός ποσού το οποίο θα είναι εγγυημένο και η απόδοσή του θα έχει σχέση με την αξιοποίηση ενός συγκεκριμένου ακινήτου. 

-Πέρασε ασφαλώς απαρατήρητο, ότι από 1ης Νοεμβρίου, άνοιξε το δικαίωμα της ενοικίασης του σπιτιού μας μέχρι και 2 μήνες περίπου, χωρίς συμβόλαιο. Ήδη μια πολύ γνωστή αμερικάνικη πλατφόρμα, μέσω της οποίας γίνονται ενοικιάσεις από τουρίστες του εξωτερικού στην Ελλάδα, κάνει θραύση. Θα έχετε ακούσει ότι ο τάδε ή ο δείνα, νοικιάζοντας το σπίτι του, ή μέρος του σπιτιού του σε τουρίστες, βγάζει ένα ικανοποιητικό ποσό χρημάτων. Πως νομίζετε ότι σκέφτεται ο κάτοχος κεφαλαίου, η τράπεζα, η μια ένωση κεφαλαίων (όπως πχ η Μπλακ Ροκ) στην προκειμένη περίπτωση;

-Γιατί ένα σπίτι που μπορεί να ''γυρίζει" και 12 φορές το χρόνο, αν το νοικιάζουν κάθε μήνα, πρέπει να το έχει ένας δανειολήπτης που δεν μπορεί να το πληρώνει? Εδώ οι απώλειες είναι διπλές: -και το δάνειο δεν πληρώνεται και το σπίτι μένει χωρίς να αξιοποιείται.

-Με αυτό το επιχείρημα, θα πείθονται οι μεσαίοι και μικροί επενδυτές για να κάμπτονται οι όποιες αναστολές, ηθικού τύπου και να κερδίζεται στην ιδέα της επένδυσης η κρίσιμη κοινωνική μάζα που είναι απαραίτητη. Να κερδίζονται δηλ. πελάτες.

-Όμως εκτός από τους επενδυτές θα υπάρξει κίνηση και στην αγορά εργασίας: μια σειρά από επαγγέλματα θα πάρουν ανάσα: χρηματιστές, μεσίτες, ασφαλιστές, τραπεζίτες, ενώ στο περιθώριο αυτών των επαγγελμάτων θα πάρουν μερικά ψίχουλα και ειδικότητες που έχουν σχέση με οικοδομικές εργασίες.

-Όπως γίνεται φανερό, τα επιχειρήματα που συζητιούνται αυτή τη στιγμή μεταξύ δανειστών και κυβέρνησης, έχουν αντικειμενική βάση, γιατί στη βάση της δικής τους λογικής αποτελούν αδήριτη ανάγκη για να "ανοίξει η αγορά ακινήτων και να μειωθεί η ανεργία".

-Η κυβέρνηση αυτή τη λογική την έχει δεχτεί από την υπογραφή του 3ου Μνημονίου. Και θα δεχτεί την πρόταση των δανειστών όπως την θέλουν γιατί έχει πεισθεί ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας και την οικονομίας θα ωφεληθεί. 

Ο επικοινωνιακός χειρισμός του θέματος δεν είναι τίποτε άλλο παρά κέρδος χρόνου για την κυβέρνηση, στο γνωστό μοτίβο "έκανα ότι μπορούσα". Χρόνος στη διάρκεια του οποίου θα πετύχει τη συναίνεση από ένα μέρος των πολιτών, ότι πράγματι δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Για το σκοπό αυτό θα έρθουν στη δημοσιότητα διάφορα θαλασσοδάνεια επιχειρηματιών που σωστά θα βγαίνει στον πλειστηριασμό το επιχειρηματικό ή ιδιωτικό ακίνητο κλπ. 

Το κίνημα μπροστά στο σχέδιο αναδιάρθρωσης της αγοράς ιδιωτικών ακινήτων:

- Για να γίνουμε αποτελεσματικοί πρέπει να χτυπήσουμε το ίδιο το σχέδιο. Μπορούμε? ΝΑΙ.

Γιατί, εδώ υπάρχει ένα αδύνατο σημείο, ότι το εμπόρευμα έχει εκατομμύρια "παραγωγούς" που είμαστε εμείς. Τα ακίνητα μας ανήκουν. Στις χώρες που έφτιαξαν "αμοιβαία κεφάλαια ακινήτων", οι ιδιοκτήτες είναι κυρίως μεγάλες και μικρότερες μεσιτικές και κατασκευαστικές εταιρείες. Ένας βασικός λόγος που χρειάζονταν μια "αριστερή" κυβέρνηση να περάσει όλη αυτή την αναδιάρθρωση είναι και η ιδιομορφία της μικρής και πολύ μικρής ιδιοκτησίας, πράγμα που αποτελεί ιδιαιτερότητα στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας.

-Πως θα χτυπήσουμε το επενδυτικό σχέδιο των δανειστών:

1. Με την αμφισβήτηση της ασφάλειας της επένδυσης.

2. Με την αμφισβήτηση της αξίας της επένδυσης για το σύνολο της οικονομίας.

3. Με την προβολή μια εναλλακτικής λύσης για την οικονομία στο πλαίσιο της οποίας η κατοχύρωση του δικαιώματος της στέγης θα είναι στοιχείο αλλαγής κατεύθυνσης αλλά και απόδοσης οφέλους για τον εργαζόμενο λαό.

Τα πρακτικά μέτρα που θα πάρει το κίνημα πρέπει να είναι τέτοια που να ενώνουν στη δράση την ιδιότητα του δανειολήπτη με την ιδιότητα του εργαζόμενου, του συνταξιούχου, του ελεύθ. επαγγελμτία, του αγρότη. Αυτό θα εξασφαλίσει την κοινωνική συμμαχία που είναι απαραίτητη.

Πάνω απ'όλα όμως, και πρώτο απ'όλα, είναι η απόφαση του κινήματος ότι δεν έχουμε να περιμένουμε απολύτως τίποτα από τη συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης. Χάνουμε πολύτιμο χρόνο. Η σύγκρουση του κινήματος με τη συμμαχία τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και χρηματιστικών ομίλων είναι αναπόφευκτη και αντικειμενική.