Οι εργατοπατέρες
Κάπου στο Μεξικό…
Ο κύριος χτυπά το τραπέζι, εκνευρισμένος.
- Να το ακυρώσουμε!
- Συγγνώμη, με όλο το σεβασμό, προσπαθούμε εδώ και πάνω από 500 χρόνια να το ακυρώσουμε. Οι διαδοχικές σεβαστές αυτοκρατορίες το έχουν επιχειρήσει με όλη τη στρατιωτική δύναμη κάθε εποχής.
- Και γιατί συνεχίζουν να είναι εκεί;
- Εεε… ακόμη προσπαθούμε να το καταλάβουμε.
Ο λακές κοιτάει υποτιμητικά κάποιον που φέρει στρατιωτική στολή. Ο προαναφερθείς σηκώνεται και σε στάση προσοχής προτάσσει το δεξί μπράτσο προς τα εμπρός και σηκώνοντας το χέρι φωνάζει με ενθουσιασμό:
- Χάιλ..! εεε, συγγνώμη, ήθελα να πω, σας χαιρετώ, κύριε.
Μετά από μια απειλητική ματιά, που παύει τα γελάκια των υπόλοιπων συνδαιτυμόνων, συνεχίζει:
- Το πρόβλημα, κύριε, είναι ότι αυτοί οι αιρετικοί δεν συγκρούονται μαζί μας στα σημεία που είμαστε δυνατοί, μας φέρνουν τα πάνω κάτω, μας επιτίθενται στις αδυναμίες μας. Αν ήταν μόνο ζήτημα μπαρούτης και φωτιάς, ας πούμε, αυτά τα εδάφη, μαζί με τα δάση τους, το νερό, τα μεταλλεύματα, τον κόσμο, θα ήταν εδώ και καιρό κατακτημένα και έτσι εσείς θα μπορούσατε να τα είχατε δώσει ως προσφορά στον μεγάλο Αρχηγό. Αυτοί οι δειλοί, αντί να μας αντιμετωπίσουν μόνο με τα γυμνά ηρωικά τους στήθη, ή με βέλη, τόξα και ακόντια, ως ήρωες (ηττημένοι μεν, αλλά ήρωες), προετοιμάζονται, οργανώνονται, συμφωνούν, μας φέρνουν τα πάνω κάτω, κρύβονται όταν πετούν τη μάσκα. Αλλά δεν θα ήμασταν σε αυτή την κατάσταση αν με είχατε ακούσει όταν άρχισε όλο αυτό, είπε βλέποντας με αποδοκιμασία τον συνδαιτυμόνα του οποίου το ταμπελάκι στο τραπέζι γράφει «chupa-cabras βερσιόν 8.8.1.3» [1].
Ο προαναφερθείς συνδαιτυμόνας λέει χαμογελώντας:
- Συνταγματάρχα, με όλο το σεβασμό, δεν είχαμε καμιά ατομική βόμβα. Και παρόλο που μπορούσαμε να έχουμε προμηθευτεί κάποια από τους συμμάχους μας (ο συνδαιτυμόνας με το ταμπελάκι του πρέσβη ευχαριστεί για την αναφορά), και θα μπορούσαμε να έχουμε εξουδετερώσει όλους τους ιθαγενείς, αλλά θα είχαμε επίσης καταστρέψει τα δάση και το νερό, εκτός του ότι οι εργασίες διερεύνησης και εκμετάλλευσης μετάλλων θα ήταν έπειτα αδύνατες για πολλούς αιώνες, θα λέγαμε.
Παρεμβαίνει ένας άλλος λακές:
- Είχαμε μια προσφορά για αυτούς, ότι θα υπήρχαν τραγούδια και ποιήματα που θα υμνούσαν τη θυσία τους, μπαλάντες, ταινίες, συνέδρια, δοκίμια, βιβλία, θεατρικά έργα, αγάλματα, το όνομά τους με χρυσά γράμματα. Τους είπαμε ότι αν ήταν αποφασισμένοι να αντισταθούν και να συνεχίσουν να ζουν, θα σπέρναμε φήμες και αμφιβολίες σχετικά με το γιατί δεν έχουν εξαφανιστεί, γιατί δεν έχουν πεθάνει, και ότι θα λέγαμε ότι ήταν δικό μας κατασκεύασμα, και ότι θα αρχίζαμε μια εκστρατεία δυσφήμησης τέτοια που θα είχε ακόμη και την υποστήριξη κάποιων προοδευτικών διανοουμένων, καλλιτεχνών και δημοσιογράφων. Οι προαναφερθέντες συνδαιτυμόνες κάνουν χειρονομία έγκρισης, αν και πάνω από ένας την κάνουν με δυσαρέσκεια για το συνωστισμό τόσων γενικών [2].
Ο επικεφαλής διακόπτει ανυπόμονα:
- Και;
- Μας απάντησαν με μια τέτοια χειρονομία, ο λακές σηκώνει το χέρι σε γροθιά με το μεσαίο δάχτυλο σηκωμένο.
Οι συνδαιτυμόνες φαίνονται αγανακτισμένοι και φωνάζουν:
- Πρόλες [3]! Άξεστοι (nacos)! Χυδαίοι! Πληβείοι! Οπαδοί των γειτονιών!
Ο λακές κατεβάζει αργά το χέρι δείχνοντας την μπουνιά του στους υπόλοιπους συνδαιτυμόνες. Και συνεχίζει:
- Το πρόβλημα, κύριε, είναι ότι αυτά τα άτομα δεν εξυμνούν το θάνατο, αλλά τη ζωή. Έχουμε επιχειρήσει να εξουδετερώσουμε τους φανερούς ηγέτες τους, να τους εξαγοράσουμε, να τους δελεάσουμε.
- Και μετά;
- Εκτός του ότι δεν το έχουμε κατορθώσει, αντιληφθήκαμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι αόρατοι ηγέτες.
- Ωραία, βρείτε τους!
- Τους έχουμε ήδη βρει, κύριε.
- Και;
- Είναι όλοι και όλες, κύριε.
- Πώς όλοι και όλες;
- Ναι, όλοι και όλες. Αυτό ήταν ένα από τα μηνύματα που ήθελαν να δώσουν την ημέρα του τέλους του κόσμου [4]. Κατορθώσαμε να μην προβληθεί στα ΜΜΕ, αλλά εδώ μπορούμε να το πούμε χωρίς τον φόβο να μας ακούσει κανείς. Χρησιμοποίησαν έναν κώδικα για να τους καταλάβουμε: όποιος είναι στην πίστα είναι ο αρχηγός.
- Τι; Σαράντα χιλιάδες αρχηγοί;
- Εεε, συγχωρήστε με κύριε, αλλά τόσοι ήταν όσοι είδαμε. Πρέπει να προσθέσουμε πολλούς ακόμη που δεν είδαμε.
- Να τους εξαγοράσουμε λοιπόν. Φαντάζομαι πως έχουμε αρκετά χρήματα, λέει προχωρώντας προς τον συνδαιτυμόνα με το ταμπελάκι «ταμίας μη αυτόματων αναλήψεων».
Ο λεγόμενος «ταμίας» αρχίζει να τραυλίζει:
- Χμμ, κύριε, θα έπρεπε να πουλήσουμε κάτι από το κράτος και πλέον δεν έχει μείνει τίποτα.
Ο λακές επεμβαίνει:
- Κύριε, το έχουμε επιχειρήσει.
- Και;
- Δεν έχουν τιμή.
- Ε τότε να τους πείσουμε!
- Δεν καταλαβαίνουν τι λέμε. Και για να πούμε την αλήθεια, ούτ’ εμείς τους καταλαβαίνουμε. Μιλάνε για αξιοπρέπεια, ελευθερία, δικαιοσύνη, δημοκρατία…
- Ωραία, τότε ας κάνουμε σα να μην υπάρχουν. Έτσι θα πεθάνουν απ’ την πείνα, από ιάσιμες ασθένειες και με ένα καλό γύρο ενημέρωσης κανείς δεν θα πάρει είδηση τίποτα ώσπου να είναι πολύ αργά. Έτσι τους σκοτώνουμε λόγω λήθης.
Ο συνδαιτυμόνας που μοιάζει εκπληκτικά με τσουπακάβρα κάνει μια κίνηση αποδοχής. Ο κύριος τον ευχαριστεί για τη χειρονομία.
- Ναι, κύριε, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα.
- Ποιο;
- Ακόμη κι αν τους αγνοούμε επιμένουν να υπάρχουν. Χωρίς την ελεημοσύνη μας, συγγνώμη, ήθελα να πω χωρίς τη βοήθειά μας, έχουν φτιάξει σχολεία, έκαναν τη γη να παράγει, έχτισαν κλινικές και νοσοκομεία, βελτίωσαν τη ζωή και τη διατροφή τους, έριξαν τους δείκτες εγκληματικότητας, εξάλειψαν τον αλκοολισμό. Και, εκτός του ότι απαγόρευσαν την καλλιέργεια, εμπορία και κατανάλωση των ναρκωτικών, αύξησαν το προσδόκιμο ζωής τους και σχεδόν έφτασαν το αντίστοιχο των μεγάλων πόλεων.
- Α, οπότε ακόμη είναι καλύτερα στις πόλεις, λέει ο κύριος χαμογελώντας ικανοποιημένος.
- Όχι κύριε, όταν λέω «σχεδόν» είναι γιατί εκείνων είναι υψηλότερο. Το προσδόκιμο ζωής στις πόλεις έπεσε χάρη στη στρατηγική του προκατόχου σας, κύριε.
Όλοι γυρίζουν τα κεφάλια και κοιτούν κοροϊδευτικά και με αποδοκιμασία τον τύπο με τη μπλε γραβάτα.
- Θέλεις να πεις ότι αυτοί οι αντάρτες ζουν καλύτερα από όσους έχουν πουληθεί σ’ εμάς;
- Απολύτως, κύριε. Αλλά δεν πρέπει να ανησυχείτε γι’ αυτό: έχουμε καταστρώσει μια εκστρατεία στα ΜΜΕ ad hoc που θα το κουκουλώσει.
- Και;
- Το πρόβλημα είναι ότι ούτε εκείνοι ούτε οι δικοί μας βλέπουν τηλεόραση, ούτε διαβάζουν τις εφημερίδες μας, ούτε έχουν τουΐτερ, ούτε φέισμπουκ, ούτε καν σήμα για κινητά. Εκείνοι ξέρουν ότι είναι καλύτερα και οι δικοί μας ξέρουν ότι είναι χειρότερα.
Σηκώνεται η συνδαιτυμόνας με το ταμπελάκι «σύγχρονη αριστερά»:
- Κύριε, αν μου επιτρέπετε… Με το νέο πρόγραμμα Αλληλεγ… συγγνώμη, ήθελα να πω με τη Διεθνή Εκστρατεία… [5]
Ο λακές τη διακόπτει ανυπόμονα:
- Έλα τώρα Τσάγιο [6], μην αρχίσεις με αυτά που λέμε στα ΜΜΕ. Όλοι συμφωνούμε ότι ο κύριος εχθρός είναι αυτοί οι παλιοϊνδιάνοι κι όχι ο άλλος ο ακατανόμαστος. Εκείνον τον έχουμε κυκλωμένο από παντού με άντρες του παρόντος κυρίου. [7]
Ο τύπος με το ταμπελάκι «τουπακάβρας» ανακάθεται ικανοποιημένος λαμβάνοντας τα απαλά χειροκροτήματα των κοντινών του συνδαιτυμόνων.
Ο λακές συνεχίζει:
- Αλλά εσύ κι εγώ, κι όλοι όσοι είμαστε εδώ, ξέρουμε ότι όλ’ αυτά με τα προγράμματα πρόνοιας είναι ένα ψέμα, ότι δεν είναι σημαντικό πόσα χρήματα επενδύονται, γιατί στο τέλος του κόλπου δεν μένει τίποτα. Γιατί ο καθένας παίρνει τη μίζα του. Μετά τον κύριο, με όλο το σεβασμό, εσύ θα πάρεις ένα καλό κομμάτι της πίτας, όπως και όλοι οι παρόντες, έπειτα ακολουθούν οι κύριοι κυβερνήτες, οι διοικητές των στρατιωτικών και ναυτικών ζωνών, τα μέλη του νομοθετικού σώματος, οι δήμαρχοι, οι επίτροποι, οι αρχηγοί, οι επικεφαλής, οι ταμίες, έτσι ώστε για τους από κάτω μένουν πολύ λίγα, ή τίποτα.
Ο κύριος παρεμβαίνει:
- Αλλά πρέπει να κάνουμε κάτι πια, γιατί αλλιώς ο Αρχηγός θα αρχίσει να ψάχνει άλλους εργατοπατέρες και, κυρίες και κύριοι, ξέρετε καλά τι σημαίνει αυτό: ανεργία, χλευασμό, ίσως ακόμη και φυλακή ή εξορία.
Ο τύπος με το ταμπελάκι «τουπακάβρας» αναταράζεται και κάνει μια χειρονομία συμφωνίας.
- Και είναι επείγον, γιατί αν αυτοί οι ξυπόλυτοι ινδιάνοι… (η κόρη του κυρίου κάνει ένα μορφασμό αηδίας, ενώ η κυρία νιώθει ξαφνικά αδιάθετη και παίρνει ένα πράσινο χρώμα που τύφλα να ’χει ο Λάντερν [πράσινος ήρωας γιάνκικου κόμικ]. Η κυρία αποχωρεί λέγοντας κάτι για μια εγκυμοσύνη.
Ο κύριος συνεχίζει:
- Αν εκείνοι οι παλιοϊνδιάνοι ενωθούν θα έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα, γιατί..
- Γκουχ γκουχ, κύριε, διακόπτει ο λακές.
- Ναι;
- Φοβάμαι ότι υπάρχει ένα πρόβλημα σοβαρότερο, δηλαδή χειρότερο, κύριε.
- Σοβαρότερο; Χειρότερο; Τι μπορεί να είναι χειρότερο από όλη την ινδιανιά εξεγερμένη;
- Εεε, το να συμφωνήσουν με τους άλλους και τις άλλες, κύριε [8].
- Οι άλλοι και οι άλλες; Ποιοι είν’ αυτοί;
- Χμμ… για να δω… λοιπόν… αγρότες, εργάτες, άνεργοι, νέοι, φοιτητές, δάσκαλοι, υπάλληλοι, γυναίκες, άντρες, ηλικιωμένοι, επαγγελματίες, πούστηδες και λεσβίες, φρικιά, ραστάδες, σκεϊτάδες, ραπάδες, χιπχοπάδες, ροκάδες, μεταλλάδες, οδηγοί, γείτονες, ΜΚΟ’δες, πλανόδιοι, μπάντες, άξεστοι, πλέμπες…
- Φτάνει! κατάλαβα… νομίζω.
Οι λακέδες κοιτάζονται μεταξύ τους με χαμόγελο συνωμοσίας.
- Πού είναι οι ηγέτες που έχουμε εξαγοράσει; Πού είναι όλοι αυτοί που έχουμε πείσει ότι η λύση σε όλα είναι να γίνουν σαν κι εμάς;
- Τους πιστεύουν όλο και λιγότερο, κύριε. Ελέγχουν όλο και λιγότερο τον κόσμο τους.
- Βρείτε κάποιους να εξαγοράσετε! Προσφέρτε τους λεφτά, ταξίδια, τηλεοπτικά προγράμματα, θέσεις, υποψηφιότητες για τη βουλή, τη γερουσία, τις πολιτείες! Αλλά πάνω απ’ όλα λεφτά, πολλά λεφτά!
- Το κάνουμε, κύριε, αλλά…, ο λακές δείχνει να διστάζει.
- Και; τον πιέζει ο κύριος.
- Κάθε φορά βλέπουμε περισσότερο…
- Τέλεια! Άρα χρειάζονται περισσότερα χρήματα;
- Κύριε, ήθελα να πω ότι όλο και περισσότερο βλέπουμε ότι δεν πουλιούνται.
- Αν τους τρομοκρατήσουμε;
- Κύριε, συνεχώς γίνονται περισσότεροι όσοι δεν μας φοβούνται, ή αν μας φοβούνται το ελέγχουν.
- Και η εξαπάτηση;
- Κύριε, υπάρχει όλο και περισσότερος κόσμος που σκέφτονται μόνοι τους.
- Επομένως πρέπει να ξεμπερδέψουμε με όλους!
- Κύριε, αν τους εξαφανίσουμε όλους θα εξαφανίσουμε και τους εαυτούς μας. Ποιος θα σπείρει τη γη, ποιος θα δουλεύει τις μηχανές, ποιος θα λειτουργεί τα μέσα, ποιος θα μας εξυπηρετεί, ποιος θα συμμετέχει στους πολέμους μας, ποιος θα μας επαινεί;
- Επομένως πρέπει να τους πείσουμε ότι είμαστε τόσο απαραίτητοι όσοι εκείνοι.
- Κύριε, εκτός του ότι όλο και περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται ότι δεν είμαστε απαραίτητοι, φαίνεται ότι και ο Αρχηγός έχει αμφιβολίες για τη χρησιμότητά μας, και όταν αναφέρομαι σε «εμάς» εννοώ όλους εμάς.
Οι προσκεκλημένοι στο τραπέζι του κυρίου στριφογυρίζουν άβολα στις καρέκλες τους.
- Επομένως;
- Κύριε, μέχρι να βρούμε μια λύση, γιατί εκείνο το «Σύμφωνο» [9] δεν περπάτησε, και βλέποντας ότι πρέπει να αποφύγουμε τη ντροπή να τον φυγαδέψουμε και πάλι στο μπάνιο [10], έχουμε βρει κάτι πιο βολικό: ένα «δωμάτιο πανικού»!
Οι συνδαιτυμόνες σηκώνονται όρθιοι για να χειροκροτήσουν. Όλοι περιτριγυρίζουν τη μηχανή. Ο κύριος μπαίνει και κάθεται στο κοντρόλ.
Ο λακές επισημαίνει νευρικά:
- Κύριε, μόνο προσέξτε να μην πατήσετε το κουμπί της «εκτίναξης».
- Αυτό;
- Όχιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιι!
Οι εργοστασιάρχες και οι κουκλοθεατροπαίχτες τρέχουν να δώσουν τις πρώτες βοήθειες. Ο λακές κατευθύνεται προς τους καμεραμάν που έχουν καταγράψει τα πάντα:
- Πρέπει να σβήσετε αυτό το μέρος… Και πείτε στον Αρχηγό ότι πρέπει να ετοιμάσει το εφεδρικό ανδρείκελο. Αυτός εδώ χρειάζεται «ρισέτ»κάθε τόσο.
Οι συνδαιτυμόνες φτιάχνουν τις γραβάτες, τις φούστες τους, χτενίζονται, βήχουν, προσπαθώντας να συγκεντρώσουν την προσοχή. Τα κλικ των καμερών και τα φώτα των φλας σκοτεινιάζουν τα πάντα…
(συνεχίζεται…)
Από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου σε οποιοδήποτε κόσμο.
Πλανήτης Γη. Γενάρης 2013.
Πληροφορίες από την Αυτόνομη Υπηρεσία Πληροφοριών (SIA, από τα αρχικά της στα ισπανικά) σχετικά με όσα ακούστηκαν και έγιναν αντιληπτά στην σουπερ-υπερ-αρχιμυστική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην ομοσπονδιακή πρωτεύουσα του Μεξικού, παραδίπλα από τις ΗΠΑ, γεωγραφικό πλάτος 19˚ 24΄ B, μήκος 99˚ 9΄ Δ. Ημερομηνία: πριν μερικές ώρες. Ταξινόμηση: για τα μάτια σου μόνο. Παρατηρήσεις: να μη καταστούν δημόσιες αυτές οι πληροφορίες γιατί θα μας πετάξουν απ’ τα μπαλκόνια. Σημείωση: στείλτε περισσότερο ποσόλ [ρόφημα του νότου του Μεξικού] γιατί ο Ηλίας το τέλειωσε με την κραυγή «κολλήσαμε στη λάσπη!» και χορεύει σκα υπό τον ήχο των Tijuana No, “Transgresores de la Ley”, στη βερσιόν των Nana Pancha. Ναι, είναι γαμάτο, αλλά θα σκιστεί λίγο στο σλαμ γιατί ο Ηλίας φοράει μπότες ανθρακωρύχου με μέταλλο.
Σημειώσεις της aqua:
[1] Όπως βλέπω στη wikipedia, η chupacabra (μυθολογικό ον που επιτίθεται σε έμβιους οργανισμούς, ιδίως κατσίκες [cabras] και τους ρουφά [chupa] το αίμα) απαντάται ως φαίνεται σε διάφορες χώρες της Λατινικής Αμερικής, πράγμα που ομολογουμένως δεν γνώριζα! Ωστόσο εδώ ο Μάρκος αναφέρεται στην αναβίωση του μύθου στο τέλος της εξαετίας του προέδρου του Μεξικού Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 αυτό το βαμπιροειδές φερόταν να τρομοκρατεί την ύπαιθρο, σκοτώνοντας κατσίκες, πρόβατα και κότες. Είχαν εμφανιστεί σκίτσα με τον ίδιο τον Σαλίνας ως τσουπακάβρα (στο κείμενο ίσως είναι αυτός που φέρει το ταμπελάκι ‘τσουπακάβρα’, καθώς η ζαπατιστική εξέγερση ["όταν άρχισαν όλα"] συνέπεσε με τον τελευταίο χρόνο της θητείας του στην προεδρία). Το διάστημα που ήμουν στο Μεξικό (2010-12) πολύς κόσμος μου διηγούνταν ζωηρά αυτή την ιστορία, που εμφανιζόταν σχεδόν ως μεταφορά της αιμοσταγούς θητείας του Σαλίνας. Έχω σκοπό να αφιερώσω ένα ποστ στο θέμα (έχω αρκετό υλικό). Να δούμε πότε θα αξιωθώ…
[2] Στο πρωτότυπο «από το συνωστισμό τόσων ‘-istas’ (prograsistas/προοδευτικών artistas/καλλιτεχνών periodistas/δημοσιογράφων).
[3] Το prole (απ’ το «προλετάριος») έγινε ατάκα στο Μεξικό όταν η κόρη του τότε υποψήφιου για την προεδρία, και πλέον δυστυχώς προέδρου, Ενρίκε Πένια Νιέτο χαρακτήρισε ως «ηλίθιους» και «πρόλε» όσους κοροΐδευαν τον πατέρα της μετά την αποτυχημένη προσπάθειά του να ονοματίσει στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Γκουανταλαχάρα τρία βιβλία που άλλαξαν τη ζωή του (Δεκέμβρης 2011).
[4] Δεν κατάφερα να αφιερώσω ένα ποστ στην καταπληκτική κινητοποίηση που έκαναν οι ζαπατίστας στις 21 Δεκέμβρη 2012 (δεν είχα υπολογιστή, ίντερνετ και χρόνο). Χιλιάδες άτομα (λέγεται πως ήταν 40 χιλιάδες) κατέβηκαν από τις ζαπατιστικές κοινότητες, και κατέλαβαν ειρηνικά τις πέντε πόλεις στην Τσιάπας που είχαν καταλάβει στην εξέγερση του 1994. Το σύνθημά τους; Κανένα. Δεν είπαν απολύτως τίποτα. Έμειναν για μερικές ώρες κι έφυγαν..! Ελπίζω να αναρτήσω κάποια στιγμή ένα ποστ, έστω και ετεροχρονισμένο…
[5] Πρόκειται για την πρόσφατα αναγγελθείσα από το νέο πρόεδρο του Μεξικού, Ενρίκε Πένια Νιέτο, Εθνική Εκστρατεία κατά της Πείνας, για την οποία οι ζαπατίστας, μέσω του Μάρκος, έστειλαν ένα γραμματάκι με παραλήπτη τον «Αλή Μπαμπά και τους σαράντα κλέφτες» στην οποία «μη βρίσκοντας λόγια» υπήρχε σχεδιασμένο ένα κωλοδάχτυλο.
[6] Chayo είναι το χαϊδευτικό της Ροσάριο. Αναφέρεται στην Rosario Robles Berlanga η οποία είναι επικεφαλής της Εθνικής Εκστρατείας κατά της Πείνας. Η Ροσάριο ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος του κεντροαριστερού κόμματος PRD (Κόμμα Επαναστατικής Δημοκρατίας) από το οποίο παραιτήθηκε το 2004 μετά από βίντεο που κυκλοφόρησαν και την έδειχναν αποδέκτη μεγάλων χρηματικών ποσών για την υποστήριξη της εκστρατείας του κόμματος με αντάλλαγμα την εύνοια επιχειρήσεων και προσώπων (τότε ήταν κυβερνήτις της ομοσπονδιακής πρωτεύουσας). Αφού πέρασε μια σύντομη βόλτα από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κατέληξε στο νυν κυβερνόν εθνικιστικό δεξιό κόμμα PRI (Κόμμα Θεσμικής Επανάστασης).
[7] Εδώ ίσως εννοεί τον Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, κεντροαριστερό αντίπαλο του Ενρίκε Πένια Νιέτο για την προεδρία, και πρώην επικεφαλής του PRD την περίοδο των σκανδάλων της Ροσάριο, με τον οποίο είχε τσακωθεί γιατί δεν την υποστήριξε μετά το ξέσπασμα των σκανδάλων.
[8] Εννοεί τα μέλη της Άλλης Καμπάνιας που άρχισε ο Μάρκος και οι ζαπατίστας σε όλο το Μεξικό το 2006, στην οποία μπήκαν οργανώσεις και άτομα αποδεχόμενοι κάποιες κοινές αρχές και μια βασική κοινή ανάλυση. Εδώ κατ’ επέκταση θα μπορούσαν να είναι όποιοι έχουν μια άλλη ανάλυση που εφαρμόζουν σε μια άλλη καθημερινότητα.
[9] Αρχές Δεκέμβρη 2012 το νεοεκλεγέν τζιμάνι που βρίσκεται στην προεδρία του Μεξικού ανακοίνωσε το «Σύμφωνο για το Μεξικό» με το οποίο υποτίθεται ότι θα έλυνε όλα τα προβλήματα της χώρας.
[10] Αναφέρεται στην προεκλογική επίσκεψη του Ενρίκε Πένια Νιέτο στο Ιβεροαμερικανικό Πανεπιστήμιο η οποία έληξε άδοξα υπό τη γενική κατακραυγή των φοιτητών. Ο μέλλων πρόεδρος αναγκάστηκε να καταφύγει στο μπάνιο του πανεπιστημίου. Αυτή ήταν η έναρξη του κινήματος των 132 (δες σχετικό ποστ).
[11] Είναι συνηθισμένος και πολύ συντροφικός χαιρετισμός στο Μεξικό. Στα ελληνικά ακούγεται λίγο κάπως…
