Τι χρειάζονται οι Ποιητές; (αναδημοσίευση)

από http://ta4mx.blogspot.gr/

Ένα ζευγάρι μπότες μπορεί να είναι χρήσιμο, 

η μεγάλη Ποίηση που έρχεται από πολύ μακριά, 

διασχίζοντας τους αιώνες είναι απαραίτητη.

Ποίηση είναι η αλλαγή της οπτικής απέναντι στα πράγματα, η έξοδος από την κληροδοτημένη σύμβαση και τυφλή συνήθεια και η διεκδίκηση νέων τρόπων συνάντησης και διαχείρισης της πραγματικότητας…. 

Ποίηση είναι η μικρογραφία της ζωής κατατετμημένη σε απεριόριστες εκδοχές που στοχεύουν στην υπεράσπιση της Ύπαρξης. Ποίηση είναι το ψυχικό μεγαλείο που σου δίνει η θέαση του κόσμου σ' ένα λεπτό ονειροπόλησης. Ποίηση είναι αυτό που βρίσκεται πιο κοντά από οτιδήποτε άλλο στο μυστικό του Θεού. Ποίηση είναι ένα βαθύβιο ψάρι της αβύσσου. Ποίηση είναι το συμπαντικό ένστικτο που κτυπά στην καρδιά του αηδονιού.

Τι χρειάζονται οι Ποιητές;

Τι χρειάζονται οι ποιητές; Σε τι χρησιμεύει η ποίηση; Ερωτήματα που μένουν συνεχώς αναπάντητα και διαρκώς επανέρχονται όλο και πιο βασανιστικά σε εποχές όπως η δική μας, που τα πάντα γκρεμίζονται και η πίστη στο θαύμα ολοένα κλονίζεται.

Στο μυθιστόρημα «Οι δαιμονισμένοι» ο Ντοστογιέφσκι βάζει στο στόμα κάποιου από τους επαναστάτες μηδενιστές του έργου τη φράση «Ένα ζευγάρι μπότες αξίζει περισσότερο απ' όλο τον Σαίξπηρ». Ο μεγάλος Ρώσος τραγικός είχε δει με την απαράμιλλη προφητική του δύναμη τη φοβερή θύελλα που ερχόταν και είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για την ανάδυση μιας νέας τάξης επαναστατών για τους οποίους τα πάντα επιτρέπονται και τα πάντα, ακόμα και η ποίηση και η τέχνη, είναι άξια περιφρόνησης αν δεν εξυπηρετούν τους σκοπούς τους και αν δεν έχουν μια άμεση χρησιμότητα.

Αλλά η ποίηση και η τέχνη δεν μπορούν να έχουν καμία άμεση χρησιμότητα. Ένα ζευγάρι μπότες μπορεί να είναι χρήσιμο. Η μεγάλη ποίηση που έρχεται από πολύ μακριά διασχίζοντας τους αιώνες είναι απαραίτητη.

Χρειαζόμαστε σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, την ποίηση και τη θέρμη των λέξεων που μόνο αυτές μπορούν να μας ζεστάνουν και να μας προστατεύσουν απέναντι στο μεγάλο ψύχος, στη φοβερή εποχή των παγετώνων η οποία επέρχεται.

[Σταμάτης Πολενάκης, Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας]

Καλή αντάμωση στα γουναράδικα της Ύπαρξης

Ήμουν δεν ήμουν δέκα χρόνων όταν ένα πρωί παρατηρούσα τον μικρό μου αδερφό, μωρό ακόμα, να σκαλίζει παίζοντας στον κήπο της γιαγιάς μας. Λασπωμένος, ανέγγιχτος από τη μητρική επιτήρηση, έθαβε σπόρους στο χώμα. Έχουν περάσει πάνω από δεκαπέντε χρόνια και πλέον κάθε Μάη γεύομαι τα μούσμουλα μιας μουσμουλιάς φυτεμένης από την ακούσια παιδική σοφία του αδερφού μου.

Έχετε πίστη. Δεν γεννιόμαστε. Φυτρώνουμε. Και μάλιστα εκεί που δεν μας σπέρνουν!

* Το να φυτεύεις λοιπόν πραγματικότητες από περιέργεια για τα όρια τα δικά σου και του κόσμου στην ήδη διαμορφωμένη πραγματικότητα, δίχως απολύτως καμιά σκοπιμότητα, είναι αυτό που για σένα συνιστά την ποιητική πράξη. Τι όμως προηγείται, ποια η προϋπόθεση για να την επιτελέσεις;

* Ο κόσμος δεν γερνάει, η Φύση, η εσαεί γεννώσα, πεθαίνει και γεννιέται και ο άνθρωπος εντός της είναι εκείνος που μετέρχεται του θαύματος. Όταν ο χρόνος των ρολογιών υποκύπτει στο Χρόνο (δηλαδή όταν η κλεψύδρα δεν χωρά την άμμο, αλλά απεναντίας κάθε στιγμή διαρρηγνύεται αφήνοντας την άμμο ατέλειωτη να απλώνεται), όταν το εσωτερικό σύνταγμα της ανθρώπινης ψυχής διέπεται από την Αρχή της αγίας παιδικής περιέργειας, τότε ο κόσμος κερδίζει την αληθινή του διάσταση, αυτήν της Ποίησης.

* Άντε κι είναι έτσι... πώς την κάνεις γραπτή, πώς να την χωρέσουνε οι λέξεις; Να δούμε πόσο ζωντανός θα βγεις μετά από τόσο ίλιγγο. Θα σε γδάρει η γλώσσα, ρε τσογλάνι!

* Ε, τότε καλή αντάμωση στα γουναράδικα της Ύπαρξης!

[Νικολας Ευαντινός, Ποιητής και μουσικός]

Τόπος εγγραφής της μνήμης

Σε καιρούς έντασης η ποίηση μπορεί να γίνει τόπος εγγραφής της μνήμης, πεδίο απόφασης, ακόμη και χειρονομία αλληλεγγύης. Είναι εκπληκτικό πόσο γρήγορα ξεχνάμε: στην κατακρεουργημένη Ευρώπη υψώνονται ανενδοίαστες κραυγές για νέα πογκρόμ.

Αν η δουλειά της ιστορίας είναι να μας θυμίζει από το παρελθόν ακόμη και τα επώδυνα πράγματα, και η δουλειά της πολιτικής να χτίζει επάνω στα συντρίμμια της λήθης, τότε η τέχνη της ποίησης στέκεται σ' ένα κοφτερό άκρο ανάμεσα στις δύο τέχνες.

Η ποίηση έχει μια επιλεκτική και διακριτική σχέση με την ιστορία: ξεκινά το δρόμο της από τη μνήμη που είναι χαραγμένη στη γλώσσα. Και μια παράδοξη σχέση με την πολιτική: ενώ μια κομματικά στρατευμένη ποίηση λογικά αυτοκαταργείται, πολιτικά αθώα ποίηση δεν είναι δυνατόν να υπάρξει.

Το ζήτημα είναι πώς «πιάνει» κανείς την ιστορική στιγμή, ή πώς χύνει σε καλλιτεχνικά καλούπια την ούτως ή άλλως ιστορικά διαμορφωμένη εμπειρία του.

Η ποίηση είναι, ακριβέστερα, η τέχνη της αναπνοής. Αλλά δεν πρέπει να τη συγχέουμε με τη γοητεία του ανορθολογικού. Το ανορθολογικό είναι εκείνο που προετοίμαζε πάντοτε το πέρασμα των βαρβάρων. Κάποτε η ανάσα της ποίησης μπορεί να σε αφήσει με μια στυφή γεύση χαλκού και αλμύρας στα χείλη.

[Δημήτρης Ελευθεράκης, Ποιητής και δοκιμιογράφος]

Επίλυση νοηματικών γρίφων

Λόγω του αποκλεισμού του πραγματικά συναρπαστικού μέρους της ποίησης, αυτού της δημιουργίας που δεν υπόκειται σε δεσμεύσεις και υπαγορεύσεις, η σχολική διδασκαλία της ποίησης θυμίζει αποξήρανση έλους. Η μέθοδος με την οποία χορηγείται ουσιαστικά συνίσταται στην απογοητευτική προσπάθεια ανασύνθεσης της γεύσης φρούτων από το φυλλομέτρημα φωτογραφιών με ξηρούς καρπούς. Έτσι -μιλώντας ποιητικά- κατορθώνουμε να δίνουμε τη σκυτάλη του χασμουρητού από γενιά σε γενιά και να έχουμε ανάγκη από αφιερώματα και εκκλήσεις για τη διάσωση της πράσινης ενυδρίδας.

Ήδη υπονόησα τη θέση μου. Ποίηση δεν είναι ο σκαριφισμός ή η επίλυση νοηματικών γρίφων (αν και υπάρχει ένα είδος αίγλης στο να μη σε καταλαβαίνουν, λέει ο Μποντλέρ). Ακόμα και η λεξικογραφική προσέγγιση «τέχνη της σύνθεσης έργων σε στίχους» μας απομακρύνει από τον πυρήνα της ποίησης, γιατί αποτελεί εξωτερική, ονοματική χωροθέτηση -και δη παρωχημένη. Η ουσία της ποίησης είναι κάτι γενικότερο από αυτό που απαντάται ως -ένστιχη ή όχι- κειμενική πρόκληση.

Υπάρχει όντως μια πιο ευρυγώνια και εξίσου δόκιμη χρήση του όρου. Αποπειράται μια θαρραλέα και διόλου αφελή προσέγγιση της «πραγματικής ουσίας» της έννοιας: Ποίηση είναι μια ζωτικής και βαθύτατα πολιτικής σημασίας ανοικειωτική στάση -η αλλαγή της οπτικής απέναντι στα πράγματα, η έξοδος από την κληροδοτημένη σύμβαση και τυφλή συνήθεια και η διεκδίκηση νέων τρόπων συνάντησης και διαχείρισης της πραγματικότητας.

[Αλέξιος Μάινας, Ποιητής και μεταφραστής]

Ποίηση, μικρογραφία της ζωής

Αφετηρία είναι η υπαρξιακή μοναξιά, το αποτύπωμα του ανθρώπινου βιώματος, όταν η Ποίηση, σαν μια μεταφυσική διαμεσολάβηση, συμφιλιώνει τον αεικίνητο περιπατητή του Κόσμου με τον ακίνητο παρατηρητή του Σύμπαντος.

Η ρομαντική επισκόπηση της πεζότητας εναλλάσσεται με την πεζή επισκόπηση του ρομαντισμού. Ο αρχιτεκτονικός λυρισμός του κόσμου συνεργάζεται με το βιολογικό κυνισμό της Ύπαρξης.

Το μεταφυσικό επίτευγμα της Ποίησης είναι η μετατόπιση του ονείρου στην πραγματική ζωή. Η Ποίηση είναι ένα είδος ατομικής εσωτερικής ζωής που μεταφράζεται σε συλλογική κοσμογονία. Ποίηση είναι η καλλιτεχνική διερεύνηση της συνείδησης του κόσμου και της ανθρώπινης μοίρας. Ποίηση είναι και η αισθητική αποτύπωση της περιπέτειας της Ύπαρξης μέσα από ένα έγχρωμο σκεπτόμενο αίσθημα, που μαθαίνει να επιβιώνει και να επιβάλλεται σε ασπρόμαυρο περιβάλλον.

Ποίηση είναι η μικρογραφία της ζωής κατατετμημένη σε απεριόριστες εκδοχές που στοχεύουν στην υπεράσπιση της Ύπαρξης. Ποίηση είναι το ψυχικό μεγαλείο που σου δίνει η θέαση του κόσμου σ' ένα λεπτό ονειροπόλησης. Ποίηση είναι αυτό που βρίσκεται πιο κοντά από οτιδήποτε άλλο στο μυστικό του Θεού. Ποίηση είναι ένα βαθύβιο ψάρι της αβύσσου. Ποίηση είναι το συμπαντικό ένστικτο που κτυπά στην καρδιά του αηδονιού.

Άλλωστε η τελευταία λέξη του κόσμου για τον κόσμο δεν έχει ακόμα ειπωθεί. Την τελευταία λέξη την κρατά βαθιά κρυμμένη η Ποίηση. Άγνωστο πού...

[Έλσα Κορνέτη, Ποιήτρια]