ΚΙΜΠΙ: Το ημερολόγιο της Άννας Φράγκου (αναδημοσίευση)

από τον ΚΙΜΠΙ: http://kibi-blog.blogspot.gr/

Δημοσιεύθηκε στη στήλη Ελεύθερος Σκοπευτής, εφημερίδα Επενδυτής, 13/10/2010)

(Βρέθηκε σε «φλασάκι», εντοιχισμένο σε σπίτι των δυτικών συνοικιών της Αθήνας, πέντε χρόνια μετά το ολοκαύτωμα του 2013 και δύο χρόνια μετά την έναρξη της ανθρωπιστικής επιχείρησης του ΟΗΕ. Οι μελετητές έχουν συμπεράνει ότι η συγγραφέας της, όταν ξεκίνησε το ημερολόγιο, ήταν περίπου 11 ετών. Δημοσιεύονται αποσπάσματα).

Σήμερα ο πατέρας γύρισε νωρίτερα από τη δουλειά. Σκυθρωπός και νευρικός. Όταν επέστρεψε κι η μητέρα, τ’ αυτί μου έπιασε τις λέξεις «αναδιάρθρωση», «εξυγίανση» και «εξορθολογισμός κόστους» που δεν κατάλαβα σε τι αναφέρονταν. «Τα παιδιά δεν πρέπει να πάρουν είδηση τίποτα», ήταν επίσης μια φράση που ξεχώρισα. Στο τραπέζι ο πατέρας μάς ανακοίνωσε μ’ ένα ψεύτικο χαμόγελο ότι στο εξής θα έχει άφθονο χρόνο διαθέσιμο για μας. Αυτό, άλλωστε, σημαίνει η «διαθεσιμότητα». Αλλά για τον ίδιο λόγο θα έχει λιγότερο διαθέσιμο χρήμα, αλλά αφού ο χρόνος είναι χρήμα, το ισοζύγιο είναι ισοσκελισμένο.Η μητέρα μάς ανακοίνωσε χθες ότι, στο πλαίσιο του εξορθολογισμού της καταναλωτικής μας δαπάνης, θα γίνουν μερικές αλλαγές στις συνήθειές μας. Για παράδειγμα, τον χειμώνα δεν θα ανάψουμε καλοριφέρ, έτσι ώστε να βελτιώσουμε το οικολογικό μας αποτύπωμα και να μειώσουμε τη συμβολή μας στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Θα τη βγάλουμε με ηλεκτρικές σόμπες και ξύλα στο τζάκι. Για τους ίδιους λόγους, θα περιορίσουμε τη χρήση του αυτοκινήτου. Μία οικογενειακή έξοδος την εβδομάδα, κατά προτίμηση Σαββατοκύριακο. Επίσης, θα κοπούν τα φροντιστήρια γλώσσας και τα ιδιαίτερα του Κώστα, του μεσαίου που ετοιμάζεται για πανελλαδικές, ώστε να περιορίσουμε τη συμβολή μας στην παραπαιδεία που υπονομεύει τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση. Κι ο Δημήτρης, ο μεγάλος μου αδελφός που είναι ήδη φοιτητής στα Γιάννενα, θα ξενοικιάσει και θα επιστρέψει σπίτι για να παρακολουθήσει μαθήματα τηλε-εκπαίδευσης. «Τι νόημα έχουν στην ψηφιακή μας εποχή τα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια όταν όλα χωρούν στην οθόνη τουlaptop»; είπε ο μπαμπάς και πρόσθεσε κάτι ακόμη: «Εξάλλου, άκουσα πως εξετάζεται συγχώνευση στα πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Κρήτης, οπότε καλύτερα να είσαι κάπου στη μέση». 

…Εδώ και μια εβδομάδα είμαι άρρωστη, ίωση ,«είναι επιδημία», είπαν οι γιατροί στο νοσοκομείο, όταν πήγαμε στα εξωτερικά ιατρεία. Φτάσαμε Κυριακή βράδυ και καταφέραμε να ξεμπερδέψουμε Δευτέρα μεσημέρι. «Πολύ εξυπηρετικοί», είπε η μητέρα. Όμως δεν τους άφησε να μου κάνουν εξετάσεις, «α παπα, να τρυπιέται το παιδί δεν θέλω, ούτε να εκτεθεί σε ακτινοβολία για ψύλλου πήδημα». Επίσης, δήλωσε στους γιατρούς, που επέμεναν να πάρω αντιβίωση για 10 μέρες, ότι είναι οπαδός της ομοιοπαθητικής και των εναλλακτικών θεραπειών. Παρ’ όλα αυτά, πήρε τηλέφωνο τη φίλη της τη Μαίρη, που το παιδί της είχε περάσει πρόσφατα ίωση, και τη ρωτούσε αν είχε της περισσέψει κανένα «σεκλόρ», και τελικά την αντιβίωση δεν τη γλίτωσα. Ήπια αυτό τα αηδιαστικό πηχτό πράγμα για τρεις μέρες, έπειτα ευτυχώς τέλειωσε, αλλά ο πυρετός δεν μου έχει πέσει ακόμη.…Σήμερα ο πατέρας πήγε επίσκεψη στην αδελφή του, που μένει κοντά στη Χαλκίδα κι έχει ένα μποστανάκι «με όλα τα καλά». Θα έφερνε μερικές προμήθειες. Όμως, το απόγευμα μας πήρε τηλέφωνο ότι είναι αδύνατο να γυρίσει, γιατί η Αστυνομία ανακοίνωσε απαγόρευση κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Στερεάς, στην Αττική και στην Κορινθία μέχρι τον Ισθμό για ένα 24ωρο, λόγω εκδρομής που διοργανώνει χαμηλόβαθμο κλιμάκιο της τρόικας για το εβδομαδιαίο ρεπό της, σε σημείο που φυσικά δεν ανακοινώνεται για λόγους ασφαλείας. Ο μπαμπάς είπε να γυρίσει με τα πόδια, από τα βουνά, αλλά η μητέρα του είπε να το ξεχάσει, γιατί τα ζαρζαβατικά που θα έφερνε από την αδελφή του μετά δυο μέρες δρόμο θα χάλαγαν. 

…Το τελευταίο τριήμερο έχουμε χάσει τον ύπνο μας. Έχουν ρημάξει τη γειτονιά διαρρήκτες. Και δεν παίρνουν ό,τι κι ό,τι. Στη διπλανή πολυκατοικία άνοιξαν το λεβητοστάσιο και κλέψανε πετρέλαιο-, πώς βρέθηκαν οι διπλανοί με πετρέλαιο είναι ένα άλλο μυστήριο. Σε μια παραδίπλα παλιά πολυκατοικία οι κλέφτες ρήμαξαν ότι ξύλινο υπήρχε. Τραπέζια, καρέκλες, πόρτες από τα ντουλάπια, ακόμη και ξύλινα ρολά και κουφώματα. Και ξύλα για τζάκι. Πώς ήρθε στους άλλους να έχουν τα ξύλα στα μπαλκόνια; Αν είναι δυνατόν! Εμείς έχουμε αδειάσει μια μεγάλη ντουλάπα ρούχων και τα φυλάμε εκεί. Ο πατέρας έχει φτιάξει κι ένα σύστημα ασφαλείας, με μπάρα που κλειδώνει μπροστά στις πόρτες. Πρέπει να τις σπάσει κανείς για να πάρει τα ξύλα. Το ίδιο έχουμε κάνει και με τα τρόφιμα. Οι αποθήκες είναι οι πρώτες που χτυπάνε οι διαρρήκτες. Έτσι χάσανε οι διπλανοί το λάδι τους. Πού ακούστηκε, τέτοια εποχή, το λάδι στην αποθήκη; Εμείς το έχουμε στη βιβλιοθήκη.…Σήμερα τα αδέρφια μου θα κατέβουν στο κέντρο της Αθήνας για «ντους». Είναι η καινούργια μόδα διαμαρτυρίας. Όταν η μέρα είναι ζεστή κι έχει ήλιο, στα ξαφνικά και από το πουθενά μαζεύονται εκατοντάδες διαδηλωτές, με συνθήματα και φωνές, και περιμένουν να εμφανιστεί η Αστυνομία. Βγάζουν τα ρούχα τους, τα τοποθετούν με τάξη στα πεζοδρόμια όπου τα φυλάνε επιτροπές περιφρούρησης, και μένουν με τα εσώρουχα ή μαγιό. Τότε, εμφανίζονται ο Αίαντας και τα άλλα οχήματα εκτόξευσης νερού της Αστυνομίας και αρχίζει το «ντους διαμαρτυρίας». Οι πιο προνοητικοί διαδηλωτές έχουν μαζί τους σαμπουάν, αφρόλουτρα, ακόμη και πετσέτες. Έτσι, η διαμαρτυρία εξελίσσεται σε μέσο καθαριότητας και εξοικονόμησης νερού, πράγμα που μάλλον έχουν καταλάβει και οι αστυνομικοί. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τα συνδικάτα καταγγέλλουν την Αστυνομία για βαναυσότητα και ζητούν τουλάχιστον το νερό των υδροφόρων να θερμαίνεται. Οι γονείς μου δεν έχουν καμιά αντίρρηση να συμμετέχουν στα «ντους» τα αδέρφια μου, εμένα όμως δεν με αφήνουν ακόμη.

…Σήμερα είναι Κυριακή, κι μαμά θα μαγειρέψει φοβερά πράγματα, αλλά με περίεργες ονομασίες, που δεν τις πολυκαταλαβαίνω. Για ορεκτικό θα φτιάξει την «πίτα του Τόμσεν», που είναι με φύλλο, τραχανά και τυρί μυζήθρα που μας έχει στείλει η γιαγιά από το χωριό. Θα φτιάξει τη «σαλάτα της επιμήκυνσης», με αγγούρια που μας έδωσε η αδερφή του μπαμπά και για κυρίως πιάτο θα έχουμε «κρέας της αναδιάρθρωσης», από κομμάτια που έχουν περισσέψει από άλλα φαγητά κι η μαμά τα φυλάει στην κατάψυξη. Για γλυκό θα φτιάξει «πίτα αλά αρζεντίνα» στην οποία, αν και δεν είναι πρωτοχρονιά, θα βάλει και φλουρί. Ένα ευρώ. Για να θυμόμαστε τι αξίζουν οι θυσίες μας, λέει η μαμά.…Ο μπαμπάς κι η μαμά δεν είναι θρήσκοι, αλλά τον τελευταίο καιρό έχουν πάθει μανία με την εκκλησία. Εκτός από τις Κυριακές, που με κουβαλάνε κι εμένα, τώρα πηγαίνουν και στους εσπερινούς. Υποψιάζομαι ότι όλη η ιστορία είναι για το συσσίτιο που ακολουθεί – «τις Τετάρτες έχουν φοβερή φασολάδα», του ξέφυγε μια μέρα του μπαμπά. Εμένα πάντως δεν μ’ αρέσουν καθόλου τα όσπρια. Με το ζόρι καταπίνω μόνο τις φακές, κάθε Παρασκευή. 

…Η Αστυνομία χθες έκανε συλλήψεις σ’ όλη τη γειτονιά, νέους κυρίως. Τους σήκωσαν απ’ τα κρεβάτια τους. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι εξάρθρωσε μεγάλο τρομοκρατικό δίκτυο που είχε στόχο «την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος και την υπονόμευση της παραμονής μας στο ευρώ». Το δίκτυο τύπωνε και κυκλοφορούσε παράνομο νόμισμα που ονόμαζε «δραχμή της χρεοκοπίας», και χρησιμοποιούνταν για συναλλαγές σε είδος – έδινες ένα κιλό τυρί, έπαιρνες χίλιες «δραχμές» που μπορούσες να τις ανταλλάξεις με ένα βιβλίο, μισό κιλό κρέας ή μια ώρα εργασίας, αν κατάλαβα καλά. Αλλά το πρόβλημα ήταν πως όλα αυτά γίνονταν παράνομα κι αφορολόγητα, και υπονόμευαν τους δημοσιονομικούς στόχους της κυβέρνησης. Η Αστυνομία είπε επίσης ότι οι τρομοκράτες επιτίθεντο σε ταμεία και ψέκαζαν με σπρέι χρώματος χαρτονομίσματα ευρώ, για να υπονομεύσουν τη νομισματική κυκλοφορία. Στο τρομοκρατικό δίκτυο συμμετείχαν ακόμη και καλόγεροι. Δύο από αυτούς αυτοπυρπολήθηκαν, λούζοντας το σώμα τους με βενζίνη και ανάβοντας φωτιά με δεκάευρα – «όπως ο βουδιστές μοναχοί στο Βιετνάμ», είπε ο μεγάλος μου αδελφός. Η κυβέρνηση είπε ότι οι τρομοκράτες ανήκουν σε νεοσύστατη οργάνωση που λέγεται «Εθνικό Απον-ευρωτικό Μέτωπο». Υποψιάζομαι ότι τ’ αδέρφια μου έχουν κάποια σχέση μ’ αυτό. Τη νύχτα των συλλήψεων, ο μεγάλος μπήκε στο σπίτι φωνάζοντας «πογκρόμ!» και πήγε κατευθείαν στον υπολογιστή κι έσβηνε τραγούδια που μάλλον ήταν παράνομα. Ένα από αυτά έλεγε κάτι για «της μιας δραχμής τα γιασεμιά». Ακουγόταν θλιβερό, αλλά εμένα μου φαινόταν πολύ αστείο. Αστείο και πανάρχαιο.

ΚΙΜΠΙ: Η ζωή μετά (αναδημοσίευση)

Από: http://kibi-blog.blogspot.com/

(Από τη στήλη "Γράμματα στην κόρη μου", περιοδικό ΜΟΝΟ, 25/5/2012) 

Αγαπημένη μου Βέρα, 

Μύρισε καλοκαιράκι, αν κι ο τρόπος που το υποδέχεστε εσείς οι έφηβοι- διάβασμα, εξετάσεις, άγχος- δεν είναι ο καλύτερος. Αλλά κι εμείς οι ενήλικοι δεν πάμε πίσω. Ίσως να είμαστε και σε χειρότερη μοίρα από σας. Υποδεχόμαστε το καλοκαίρι με εκλογές. «Έχεις τίποτα με τις εκλογές;» θα με ρωτήσεις, μια και την όλη διαδικασία, στα 13 χρόνια τη ζωής σου, την έχεις ζήσει αρκετές φορές σαν κάτι μεταξύ γιορτής και παιχνιδιού. Κάθε άλλο. Μακάρι να γίνονταν κάθε χρόνο εκλογές. Αλλά, όπως θα έχεις κι εσύ αντιληφθεί, αυτές οι εκλογές δεν είναι σαν τις άλλες. Αν πιστέψουμε τον τρόπο που θέτουν το ζήτημα αρκετοί πολιτικοί, αλλά και πολλοί από τους Ευρωπαίους φίλους μας που παρακολουθούν με αδιακρισία την πολιτική μας ζωή, σ’ αυτές τις εκλογές αποφασίζουμε περίπου για τον οικονομικό θάνατο της χώρας ή την επιβίωσή της. Κάπως έτσι δεν μεταφράζουν το δίλημμα «ευρώ ή δραχμή»; 

Εδώ, Βέρα μου, μπερδεύεται αρκετά η μεταφυσική, που σε απασχολεί βασανιστικά, όπως και κάθε παιδί της ηλικίας σου. Όταν περνούμε από νεκροταφείο αποστρέφεις το βλέμμα, ή σαρκάζεις μ’ ένα ανατριχιαστικό επιφώνημα: «μπρρρρρρρ…» Η γοητεία που ασκούν πάνω στα παιδιά της ηλικίας σου τα βαμπιρικά ρομάντσα τύπου «Έκλειψη» που είναι της μόδας υποδηλώνει την προτίμησή σου στην αθανασία. Τις προάλλες είδαμε μαζί το Dark Shadows του Τιμ Μπάρτον – για μένα ήταν σκέτη απογοήτευση- με τον Τζόνι Ντεπ μεταμορφωμένο σε βαμπίρ που ξυπνάει μετά 200 χρόνια, στη δεκαετία του ’70. Αλλά είναι ένα βαμπίρ με λεφτά. Πολλά λεφτά. Τα οποία χρησιμοποιεί για να αποκαταστήσει οικονομικά τους απογόνους του. Σε τι νόμισμα είχε φυλάξει τις θηριώδεις αποταμιεύσεις του ο νεκροζώντανος, δεν μας το διευκρινίζει ο Μπάρτον. Ας υποθέσουμε ότι ήταν δολάριο. 

Αλήθεια, ποιο είναι το νόμισμα στον κόσμο των νεκρών; Έχεις ήδη μάθει, Βέρα μου, πως από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι έβαζαν ένα νόμισμα στο στόμα του νεκρού, τον οβολό. Ήταν ο ναύλος για να τον περάσει ο Χάρος στον άλλο κόσμο. Δηλαδή, τζάμπα ούτε να πεθάνει δεν μπορούσε κανείς. Τι τους έκανε ο Χάρος τους οβολούς, τώρα, είναι άλλο ζήτημα. Υποθέτουμε, πάντως, ότι η ζωή μετά θάνατον στον κόσμο των αρχαίων στηριζόταν σε κάποιας μορφής χρηματικές συναλλαγές. 

Επειδή, λοιπόν, Βέρα μου, στις εκλογές που έρχονται υποτίθεται ότι παίζονται η ζωή και ο θάνατος της χώρας, υποθέτουμε ότι μέχρι τώρα η χώρα ζούσε χάρη στο αίμα που κυλούσε στις φλέβες της, μόνο που αντί αιμοσφαιρίων αποτελούνταν από ευρώ. Κατά την άποψη αυτή, το καύσιμο, το οξυγόνο, η κινητήρια δύναμη μιας κοινωνίας, δεν είναι ο πλούτος της, οι φυσικοί και οι ανθρώπινοι πόροι της, ο μόχθος των ανθρώπων, οι ικανότητες, οι γνώσεις, οι δεξιότητές τους, η εργασία τους, αλλά το νόμισμα με το οποίο όλα αυτά αποτιμώνται. Άρα, αν χάσουμε το ευρώ, πάπαλα. Κάπως έτσι δεν μας τα λένε; 

Επειδή, Βέρα μου, ανακάλυψα ότι το δίλημμα που έφτασε στ’ αυτιά σου εδώ και πολύ και καιρό σε ώθησε να κάνει εκτενείς «ανασκαφές» στα συρτάρια και τα ντουλάπια με παλιά πράγματα, σε πληροφορώ ότι οι δραχμές που ανέσυρες απ’ τον τάφο τους δεν μας είναι χρήσιμες. Αν συμβεί αυτό που οι κοινωνικοί και πολιτικοί τρομοκράτες αποκαλούν οικονομικό θάνατο της χώρας, κάποιο άλλο νόμισμα θα βρεθεί για τις συναλλαγές μας. Ακόμη κι αν το λέμε δραχμή, μνα ή τάλαντο, η «τιμή» του θα ενσωματώνει δεκάδες σύνθετα πράγματα: από το πώς αμείβεται η εργασία των ανθρώπων, μέχρι το τι δύναμη έχει η χώρα στον κόσμο. Πάντως, είναι ψέματα ότι η ζωή τελειώνει με το ευρώ. Αυτό μπορώ να σου πω με βεβαιότητα ότι είναι μια ανοησία, χειρότερη κι απ’ το παραμύθι της Κόλασης. Η χώρα ζούσε στο μεταίχμιο πραγματικής και πλασματικής ευημερίας και προ ευρώ. Οι άνθρωποι αμείβονταν άδικα και άνισα και με δραχμές. Κι άλλοι πλούτιζαν με τη δουλειά των άλλων πάλι με δραχμές. Οι κρατικοί αξιωματούχοι έπαιρναν μίζες σε δραχμές. Και κρατικοί λειτουργοί υπέκυπταν στον πειρασμό μιας δεσμίδας πεντοχίλιαρων- σε δραχμές. Δηλαδή, ό,τι συνέβαινε και με το ευρώ.

Εν ολίγοις, αγαπημένη μου Βέρα, το πρόβλημα με τη ζωή μετά το ευρώ, αν υπάρξει, δεν είναι το με ποιο νόμισμα θα ξαναστήσουμε τη βαμπιρική, νεκροζώντανη κατάσταση στην οποία μας έφερε- μεταξύ άλλων- και το ευρώ. Αλλά αν θα αποκαταστήσουμε τη ζωή στο σύνολό της. Κι αυτό, σε διαβεβαιώνω, μπορεί να γίνει και χωρίς κανένα νόμισμα. Πώς θα σου φαινόταν, για παράδειγμα, αν μετρούσαμε την παραγωγή, τον κοινωνικό πλούτο και την απόλαυση που αντλούμε απ’ αυτά με αριθμό χαμόγελων στα πρόσωπα των ανθρώπων; Ή ακόμη- για το κάνουμε καλοκαιρινό- με μπάλες παγωτού;

ΚΙΜΠΙ: Slow motion (αναδημοσίευση)

Από:http://kibi-blog.blogspot.gr/

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Επενδυτής, 2/6/-2012)

Η είδηση των ημερών δεν είναι ότι ο Παπαδήμος βλέπει ελάχιστα περιθώρια ελιγμών από την (όποια) ερχόμενη κυβέρνηση (ποιος τον ρώτησε, θα μου πείτε). Ούτε ότι η Εθνική Τράπεζα διά της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης (sic!) περιγράφει με ζοφερά χρήματα την κόλαση της δραχμής. Δεν είναι, επίσης, η είδηση ότι η Ισπανία ίσως βρεθεί στην έξοδο από το ευρώ πριν από την αποδιοπομπαία Ελλάδα, ούτε ότι η Κομισιόν δεν αφήνει κανένα περιθώριο απόκλισης από το μνημόνιο και τη δανειακή σύμβαση, ούτε ότι τράπεζες, οίκοι αξιολόγησης και αξιωματούχοι χωρών της Ευρωζώνης διχάζονται -για την ακρίβεια πλακώνονται στο ξύλο- όχι μόνο για το αν η Ελλάδα θα βγει ή όχι από το ευρώ, αλλά και για το αν το ευρώ θα υπάρχει σε λίγους μήνες. Η είδηση είναι πως Δανοί επιστήμονες ανακάλυψαν στα βάθη του Ειρηνικού Ωκεανού, για την ακρίβεια μερικές δεκάδες μέτρα κάτω από τον βυθό του, μικρόβια που ζουν μέσα σε πετρώματα ηλικίας 86 εκατομμυρίων ετών. Δηλαδή από την εποχή των δεινοσαύρων. 

Και τι μας κόφτει εμάς, θα ρωτήσετε. Μας κόφτει, ενδεχομένως, αν μας φανεί με κάποιο τρόπο χρήσιμη η βασική δεξιότητά τους: τα μικρόβια αυτά (αν και εξ ορισμού τα μικρόβια ονομάζονται έτσι όχι μόνο λόγω του μικρού μεγέθους τους, αλλά και του μικρού βίου τους) έχουν μεγάλο βίο. Ασύλληπτο για τα δεδομένα της ζωής όπως την ξέρουμε, που είναι νοητή σε κύκλους λίγων ωρών, μιας μέρας, μερικών μηνών ή το πολύ μερικών δεκαετιών. Τα μικρόβια αυτά ζουν εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες χρόνια χάρη σε μια αργή, απελπιστικά αργή μεταβολική λειτουργία. Παίρνουν μια απειροελάχιστη ποσότητα οξυγόνου, μόλις 0,001 μικρομόρια ανά λίτρο ιζήματος. Αυτό σημαίνει ότι η ποσότητα οξυγόνου που χρειάζεται ένας άνθρωπος για μια ανάσα του αντιστοιχεί στο οξυγόνο μιας ολόκληρης δεκαετίας για τα μικρόβια που υπάρχουν σε ένα κυβικό μέτρο πετρώματος του ωκεανού. Αδυνατώ να σας πω πόσα δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια μικρόβια υπάρχουν σ’ αυτόν τον όγκο πετρώματος.

Αυτή η αργή ανταλλαγή ύλης καθιστά τα μικρόβια αυτά πρωταθλητές της μακροζωίας. Όλα τα κάνουν αργά, απελπιστικά αργά. Γι’ αυτό κι οι επιστήμονες που τα εντόπισαν και τα μελέτησαν τα ονόμασαν «slo mo», εκ του slow motion. Βεβαίως, αυτή η βραδύτης που χαρακτηρίζει τον κύκλο της ζωής τους κάνει σχεδόν αδιόρατη τη διαφορά από την κατάσταση θανάτου. Σχεδόν παραβιάζουν το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου. Είναι τυπικά ζωντανά και ουσιαστικά νεκρά; Ή μήπως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο; Μήπως είναι τελικά νεκροζώντανα, μικρόβια ζόμπι; 

Εδώ τελειώνουμε με τη βιολογία. Το ενδιαφέρον μας γι’ αυτά αφορά το αν μπορούν να προσφέρουν κάτι στη δική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, η δεξιότητά τους να καταναλώνουν τόσο ελάχιστη ποσότητα οξυγόνου θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη στους μνημονιόφρονες, στις τρόικες, στους εξυγιαντές και μεταρρυθμιστές των κοινωνιών, αν μπορούν να πετύχουν το ακατόρθωτο το οποίο σθεναρά διακηρύσσουν: αν οι άνθρωποι καταφέρουν να καταναλώνουν τα ελάχιστα ώστε να εξοικονομηθούν κρατικές και κοινωνικές δαπάνες μέχρις ότου αποκατασταθεί η δημοσιονομική ισορροπία των κρατών και εξοφληθούν τα χρέη τους προς τους πιστωτές. Αν, για παράδειγμα, μπορούσαν να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι να σιτίζονται με μια χούφτα ρύζι, μια φέτα ψωμί κι ένα ποτήρι νερό τη μέρα, μια μερίδα φρούτων και λαχανικών την εβδομάδα και μια μερίδα κρέατος τον μήνα. Υπάρχει μακρά, άλλωστε, εμπειρία σ’ αυτό στους πολυπληθέστατους ασιατικούς πληθυσμούς, για να μη μιλήσει κανείς για τον Νίγηρα κι άλλες αφρικανικές χώρες που έχει εκπαιδεύσει το ΔΝΤ της συμπονετικής κ. Λαγκάρντ. Το πιο ακραίο άλλωστε παράδειγμα μας το δίνουν οι Ινδοί γιόγκι, που μπορούν να επιβιώνουν με ελάχιστη τροφή για μήνες, εξασφαλίζοντας παράλληλα μακροζωία. 

Αυτή η εκπαίδευση στην ελάχιστη κατανάλωση, ωστόσο, έχει τις εξής παρενέργειες. Πρώτον, η ελάχιστη κατανάλωση και πρόσληψη ενέργειας επιβάλλει μια δραστηριότητα σε slow motion. Οι άνθρωποι πρέπει να ελαχιστοποιήσουν και την κατανάλωση ενέργειας, απέχοντας, για παράδειγμα, από τη δουλειά, το διάβασμα, τις μετακινήσεις, την παρακολούθηση τηλεόρασης και άλλες ενεργοβόρες δραστηριότητες. Ακριβώς, δηλαδή, κατά το παράδειγμα των γιόγκι, θα πρέπει να περιορίζονται σε δραστηριότητες διαλογισμού, ύπνου ή νάρκης. Σχεδόν σε μη δραστηριότητες, δηλαδή. Αυτό σημαίνει ότι τα τυχόν οφέλη από τη μείωση των περιττών δαπανών συντήρησής τους, θα αντισταθμίζονται από έναν σχεδόν εκμηδενισμό στην παραγωγή πλούτου, μια και οι μόνοι άνθρωποι που θα αναγκαστούν να δουλεύουν θα είναι οι οικονομέτρες, οι κρατικοί αξιωματούχοι, οι αναλυτές των χρηματοπιστωτικών οίκων και των τραπεζών και, γενικώς, όσοι επιφορτίζονται με τις μετρήσεις της υγείας της οικονομίας. 

Μια δεύτερη σοβαρή παρενέργεια, εφόσον αποδειχθεί ότι το μοντέλο των μικροβίων «slo mo» δουλεύει πραγματικά, είναι η φυσιολογικά αναμενόμενη αύξηση της μακροζωίας των ανθρωπίνων πλασμάτων. Στην περίπτωση αυτή αναμένεται να αυξηθεί πολύ ο αριθμός των υπερηλίκων, με κόστος δυσβάσταχτο για τα ασφαλιστικά ταμεία. Η λύση που θα μπορούσε να δοθεί, εμπνευσμένη και πάλι από τα υπεραιωνόβια μικρόβια, είναι ο εντοιχισμός των υπερηλίκων σε ιζηματογενή πετρώματα και η συντήρησή τους με τις ελάχιστες ποσότητες οξυγόνου και άλλων θρεπτικών συστατικών που θα επέτρεπε να διατηρηθούν σε κατάσταση ενδιάμεση ζωής και θανάτου, τυπικά ζώντες, προς δόξαν των δεικτών οικονομικής υγείας και ευημερίας, ουσιαστικά νεκροί, προς σωτηρίαν των ασφαλιστικών ταμείων, η περιουσία των οποίων θα μπορούσε να αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στο θεάρεστο έργο της εξόφλησης των πιστωτών. 

Η τρίτη παρενέργεια της εφαρμογής του μοντέλου των μικροβίων «slo mo» αφορά τη λειτουργία των πολιτικών συστημάτων. Μια ζωή slow motion δύσκολα δημιουργεί κίνητρα στήριξης των πολιτικών συστημάτων και λειτουργίας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Φανταστείτε τι τύχη θα είχαν οι εναγώνιες εκκλήσεις των εγχώριων μνημονιοφρόνων πολιτικών, οι σκληρές προειδοποιήσεις των εταίρων πιστωτών και οι ζοφερές προφητείες των αναλυτών για την εκτός ευρώ κόλαση προς μια κοινωνία sloe motion. Να σου φέρνουν την κάλπη ακόμη κι έξω από το σπίτι σου, να σου φωνάζουν να ψηφίσεις υπέρ της σωτηρίας των αποταμιεύσεών σου, κι εσύ, ατάραχος και βολεμένος στη νέα ασάλευτη ζωή σου, λίγα μέτρα από την κάλπη, να τους απαντάς: «Όχου, πού να τρέχω τώρα…». Φανταστείτε να έρχεται ο Μπαρόζο αυτοπροσώπως να σου τρίβει το μνημόνιο στη μούρη, να σου επιδεικνύει απειλητικά τις φαρδιές πλατιές υπογραφές του Βενιζέλου και του Σαμαρά και να σε προειδοποιεί ότι η αθέτησή τους σημαίνει έξωση από το ευρώ. Κι εσύ, ασάλευτος στη μεταβολική σου ακινησία, ίσα που να ψιθυρίζεις: «Δεν γμσ κι εσύ και το ευρώ σου». 

ΚΙΜΠΙ: Homo debitor (αναδημοσίευση)

(Από τη στήλη, "Γράμματα στην κόρη μου", περιοδικό ΜΟΝΟ, 13/3/2012) 

Αγαπημένη μου Βέρα, 

Σου έχω καλά νέα και κακά νέα. Τα καλά νέα είναι ότι, επιτέλους, μπαίνει η Άνοιξη, κι αφήνουμε πίσω τον σκληρό χειμώνα του 2012. Κι ακόμη ότι εσύ έχεις όλη τη ζωή μπροστά σου και καλά θα κάνεις να κλείσεις τ’ αυτιά σου στις σειρήνες της μοιρολατρίας και της ταπείνωσης. Να φαντάζεσαι και να απαιτείς ένα μέλλον όμορφο, να μετατρέψεις την αποτυχία της δικής μου γενιάς σε επιτυχία της δικής σου.

Τα κακά νέα είναι ότι η εκκίνησή σου γι’ αυτό το όμορφο μέλλον έχει πολλά βάρη. Κάθε παιδί της ηλικίας σου, ακόμη κι εκείνα που μόλις τώρα γεννιούνται, έχουν στην πλάτη τους ένα βάρος περίπου 38.500 ευρώ. Οφείλουν να υπάρξουν για να το ξεπληρώσουν. Λέγεται χρέος. Θα μου πεις, πώς είναι δυνατό να αποκτήσει κανείς ένα χωρίς καν να έχει κάνει την πρώτη του συναλλαγή. Και σε ποιους το οφείλει. Αυτό είναι εύκολο να απαντηθεί, το έχει ψυχανεμιστεί κάθε παιδί της ηλικίας σου που ακούει ότι «η πατρίδα οφείλει να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της έναντι των πιστωτών της», είτε είναι τράπεζες είτε κράτη που δανείζουν δανειζόμενα τα ίδια από άλλες τράπεζες, που κι αυτές με τη σειρά τους έχουν δανειστεί από άλλους. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στο επικίνδυνο συμπέρασμα ότι τελικά πατρίδα είναι οι ίδιες οι τράπεζες, κι ότι τα σύνορα που πρέπει να υπερασπιστούμε σε περίπτωση απειλής είναι τα τραπεζικά γκισέ, ότι τα όπλα που οφείλουμε να σηκώσουμε δεν είναι παρά η αγόγγυστη διάθεση χρόνου και χρήματος στα θησαυροφυλάκιά τους.

Να, λοιπόν, Βέρα μου, το καινούργιο άλμα στην ανθρώπινη εξέλιξη. Από τον homo habilis, στον homo erectus, στον homo sapiens, κι απ’ αυτόν στον homo sapiens sapiens, κι έπειτα στον homo faber για να καταλήξουμε στον homo debitor. Σε μπέρδεψα με τα λατινικά; Ωραία, το αποκαθιστώ: ικανός άνθρωπος, όρθιος άνθρωπος, σοφός άνθρωπος, σοφότατος άνθρωπος, δημιουργός άνθρωπος, οφειλέτης άνθρωπος. Θα αναρωτηθείς, Βέρα μου: πού πήγε η σοφία και η δημιουργικότητα του ανθρώπου, πού τις σπατάλησε ώστε να καταντήσει ένας χρεωμένος άνθρωπος; Η πρόχειρη απάντηση που μπορώ να σου δώσω είναι ότι από τότε που η σοφία και η δημιουργικότητα έγιναν εμπορεύματα και ανταλλάξιμες αξίες, από τότε που όλα τα προϊόντα της ανθρώπινης διάνοιας χρειάστηκε να αποσπαστούν από την αξία που έχουν για τον καθένα μας σαν μέσα επιβίωσης ή απόλαυσης και να χαθούν μέσα στην αφηρημένη αξία του χρήματος, οι άνθρωποι εκχώρησαν ένα μεγάλο μέρος της δύναμης και της σοφίας τους στους κατόχους του χρήματος. 

Κατά τη γνώμη μου αυτό ήταν απίστευτη βλακεία, καθώς έδωσαν συντριπτική εξουσία σε κάτι που από μόνο του ούτε τρώγεται, ούτε πίνεται, ούτε με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί να ικανοποιήσει οποιαδήποτε ανάγκη ή επιθυμία. Φαντάσου έναν κόσμο έπειτα από μια απίστευτη φυσική καταστροφή που έχει αφανίσει κάθε τι εκτός από τους ανθρώπους, τις κατσαρίδες και το χρήμα. Τι πιστεύεις ότι θα έχει μεγαλύτερη αξία για τον άνθρωπο; Το χρήμα ή οι κατσαρίδες; 

Ίσως, γι’αυτό, είναι χρήσιμο να ανατρέξουμε στη σοφία της ελληνικής γλώσσας- υποθέτω και κάθε άλλης αρχαίας γλώσσας που διασώζει την πρωταρχική αλήθεια των εννοιών. Το χρήμα, όπως και το χρέος, είναι παράγωγα του ρήματος χράομαι –χρώμαι, που σημαίνει χρησιμοποιώ κάτι, καρπούμαι, αλλά και υποφέρω, έχω σχέση οικειότητας, είμαι φίλος με κάποιον. Από το χρώμαι πάμε πρώτα στη χρεία, την ανάγκη, έπειτα στη χρήση, μετά στο χρήμα που πριν πάρει την έννοια του μέσου συναλλαγής, σημαίνει κάθε τι χρήσιμο για τον άνθρωπο, κάθε τι που μεταχειρίζεται, που έχει ανάγκη, που γίνεται πόρος ζωής. «Πάντων χρημάτων μέτρων άνθρωπος εστίν», έλεγε ο Πρωταγόρας, και δεν εννοούσε τα νομίσματα. Γι’ αυτό και το χρέος, πριν εμφανιστούν οι χρεάραπαγες, οι χρεαγωγοί, οι χρεοκοπίδες, οι χρηματιστές, οι χρηματοφθόροι, οι χρηματοφύλακες και οι χρηματολαίλαπες, πριν όλοι αυτοί γίνουν δυνάστες των απλών όρθιων, σοφών, σοφότατων, δημιουργικών ανθρώπων, το χρέος, λοιπόν, σήμαινε υποχρέωση, καθήκον, ποινή, σκοπό, πεπρωμένο και μόνον εσχάτως το οφειλόμενο δάνειο. 

Πριν, λοιπόν, αποδεχθούμε την κατάσταση του homo debitor, του χρεωμένου ανθρώπου, σαν φυσική εξέλιξη του είδους μας, πριν αναλάβουμε το χρέος σαν βάρος που μας κληροδότησε η ίδια η φύση μας, ας ρωτήσουμε το χρήμα: ποιος σ’ έφτιαξε. Ας ρωτήσουμε τους κατόχους του: πού το βρήκατε; Κι αν τα ερωτήματα αυτά σου φαίνονται ηλίθια, ας προσθέσουμε το πιο καίριο: Μπορεί η ανθρωπότητα να ζήσει χωρίς χρήμα, άρα και χωρίς χρέος; Βεβαίως! Όπως το έκανε για χιλιάδες χρόνια, πριν ευτελίσει την ανθρώπινη σχέση σε σχέση δανειστή-οφειλέτη. Κι όπως, κατά κάποιο τρόπο, το κάνει και σήμερα κάθε άνθρωπος που καλλιεργεί τη γη, παράγει εργαλεία, κατασκευάζει ρομποτικά μηχανήματα, στέλνει διαστημόπλοια στο διάστημα, ανακαλύπτει καινούργια γνώση, φτιάχνει εκπληκτικά γκάτζετ επικοινωνίας, ζωγραφίζει, φιλοσοφεί, οραματίζεται το μέλλον. Μ’ αυτά τρέφεται, αναπαράγεται, διασκεδάζει, γίνεται ευφυέστερος και ευτυχής ο homo debitor, όταν του το επιτρέπουν οι πιστωτές του, οι επιδέξιοι δημιουργοί του χρήματος. Αυτοί, τι ακριβώς παράγουν εκτός από αέρα κοπανιστό; 

Μήπως σε μπέρδεψα περισσότερο, Βέρα μου; Ο.Κ., θα προσφύγω στη γονεϊκή αυθεντία για να σου πω το συμπέρασμα: το μόνο φυσικό χρέος που έχει ο άνθρωπος από τη γέννησή του είναι ο θάνατος. Κανένα άλλο. Κι απ’ αυτό το χρέος πηγάζει η ανάγκη για μια ζωή συναρπαστική, αλλά χωρίς χρέος. Και χωρίς πιστωτές. 

ΚΙΜΠΙ