Θάνατος στην Ατακάμα (αναδημοσίευση)

από τον Costinho

  

Ξεκινάς να γράψεις κάτι χωρίς να ξέρεις γιατί. Κάποια εντολή θα έχει πέσει από τα κεντρικά, κάποια ανεξιχνίαστη οδηγία, σαν αυτές που σε βγάζουν στο δρόμο και ξεκινάς να πηγαίνεις. Και δεν σου παίρνει πολλή ώρα να μάθεις ότι προορισμός τελικά ήταν η αφετηρία· χάρτης η οδηγία. Στη διαδρομή μαζεύεις το υλικό. Ό,τι εμφανιστεί μπροστά σου, αυτό είναι ο δρόμος. Το να συνδέσεις τις εικόνες είναι μια τέχνη άπιαστη. Με ζόρι το κάνεις, έτσι για να βγάλεις μια άκρη· στα πρόχειρα, στα εντελώς εφήμερα. Η μόνη άκρη που κατάλαβες ήταν αυτή στο τέλος της κλωστής, που έδενε ένα άδειο κουτάκι από σπίρτα· είχε και στις δύο άκρες της από ένα κουτάκι. Το έφερνες κοντά στο αυτί σου, πιτσιρικάς ήσουν, και άκουγες τον άλλον που σου μιλούσε μέσα από το κουτάκι, μέσα από την κλωστή· από την άλλη άκρη. Πιτσιρικάς ήσουν, γι'αυτό άκουγες τον άλλον. Πιτσιρικάς πίστευες ότι οι άνθρωποι μπορούν να μιλάνε μέσα από κουτάκια σπίρτων και κλωστές. Κι έβγαζες άκρη.

Τελευταία βλέπω κόσμο στο δρόμο να μιλάει μόνος του. Δεν μιλάνε σε ακουστικό, δεν είναι κάποιος στην άκρη της γραμμής, κάποιος στην άκρη του κόσμου. Μιλάνε στην άλλη άκρη του μυαλού τους. Η άκρη του κόσμου είναι η άκρη του κόσμου τους, εχουν χωρίσει το μυαλό σε δύο άκρες -για τόσο μόνους σου μιλάω- και μιλάνε από τη μια άκρη στην άλλη, η μια άκρη στην άλλη. Άκρη δεν βγάζουν -δεν είναι πιτσιρικάδες άλλωστε- αλλά έτσι περνάνε οι μέρες, περνάει η ώρα, έτσι μιλάνε, έτσι ίσως να μην είναι μόνοι. Είναι πολλοί μαζί, σίγουρα είναι πολλοί μαζί. Δεν μαθαίνουν τι γίνεται στην άλλη άκρη του κόσμου, δεν βγάζουν άκρη, μόνοι τους δεν βγάζουν άκρη, γίνονται μόνο πολλοί σαν μιλάει η μια άκρη στην άλλη.

Και πως να βγάλουν. Διαβάζω ότι πενηνταεννιά -59, αν σου φαίνεται πιο ακριβές- παιδιά -άνθρωποι, αν σου φαίνεται πιο ακριβές- σκοτώθηκαν στη Νιγηρία από την ισλαμιστική οργάνωση boko harum που κάτι σημαίνει στα αραβικά, ότι απαγορεύεται η δυτική εκπαίδευση, κάτι τέτοιο. Στη δική μου γλώσσα δεν σημαίνει τίποτα. Δεν έχω βρει τις λέξεις για εκείνον που σκοτώνει παιδιά στο σχολείο. Τις λέξεις τις έχω για να βγάζω καμιά άκρη. Εδώ δεν βγάζω άκρη. Αριθμοί πετάγονται μπροστά μου -δεν ξέρω τι μετράνε, αλήθεια- μετρήσεις και γεγονότα, πληροφορίες σε γλώσσες που κατέχω, αλλά δεν καταλαβαίνω. Εικοσιπέντε, 25, αγάλματα του Λένιν κατέβηκαν βιαίως στην Ουκρανία όλο αυτό τον καιρό των ταραχών, μαζί και ένα του άγνωστου στρατιώτη που πολέμησε τους ναζί. Λάθος: όχι που πολέμησε· που νίκησε τους ναζί. Που τους διέλυσε. Καιρός του να διαλυθεί κι αυτός. Διαλύονται οι άκρες, όσα συγκρατούσαν τον κόσμο, κόβονται οι ραφές, άκρη δεν βγαίνει. Στα σκοτάδια μέσα θα μάθουμε τις καινούριες γλώσσες, εκεί πάντα τις μάθαινε ο κόσμος, δένοντας με μια κλωστή την ανάγκη και την επιθυμία. Και η κλωστή μόνο πονούσε.

Απολιθώματα από σαράντα φάλαινες -40 φάλαινες, τι αριθμοί, τι μεγέθη- ανακαλύφθηκαν στην έρημο της Ατακάμα στη Χιλή, ολόκληροι οι σκελετοί, άθικτοι εδώ και εκατομμύρια χρόνια, τους ανακάλυψαν οι εργάτες που έχτιζαν την κλωστή του παναμερικανικού αυτοκινητοδρόμου. Ίσως, λέει, οι φάλαινες να ξόκειλαν εκεί πριν από δύο με επτά εκατομμύρια χρόνια και το έδαφος να ανυψώθηκε, μετατοπίζοντας την ακτή χιλιόμετρα μακριά. Μετατοπίστηκε η ακτή χιλιόμετρα μακριά. Και μετά μου λες ότι είναι βλακείες οι κλωστές και τα κουτάκια. Ενώ εσύ ξέρεις ασπούμε τι θα πει εκατομμύρια χρόνια. Ίσως πάλι να ήταν μια ρηχή λιμνοθάλασσα και να παγιδεύτηκαν εκεί από κάποια καταιγίδα ή κατολίσθηση. Οι ερευνητές πιστεύουν πως ο θάνατος προήλθε από την κατανάλωση τοξικών άλγεων. Το σώμα των φαλαινών αναποδογύρισε, λέει, καθώς πέθαιναν -φαντάσου λίγο τη μετακίνηση αυτή. Εγώ κρατάω ότι οι φάλαινες πέθαναν στην έρημο. Και ότι ένα άλγος μπορεί να είναι τοξικό. Ίσως να ήταν το άλγος της επιστροφής τους, ίσως να είχαν γεννηθεί στην έρημο και εκεί να επέστρεφαν. Νόστος λέγεται στη γλώσσα των κλωστών. Νοσταλγία το βάφτισε κι ο Όμηρος, άλλη άκρη κι αυτός, κλωστή από τις λίγες.

Σαν πιτσιρικάς χαζεύω πάντα τον κόσμο στα αεροδρόμια, στις αποβάθρες, στα ταχυδρομεία, αυτά είναι τα μέρη που αγαπώ, κουτάκια μιας κλωστής. Εκεί που μαζεύονται οι κινήσεις και οι χειρονομίες, που κάτι ζητάνε, που κάπου πηγαίνουν. Προχτές στο ταχυδρομείο ασπούμε, πήγα να παραλάβω ένα πακέτο που ήρθε από την άλλη άκρη του κόσμου. Η άλλη άκρη έχει γράψει τη διεύθυνσή μου με το χέρι, κι ας μη με ξέρει. Κι όλο αυτό επειδή της ζήτησα κάτι, να μου στείλει κάτι. Κάθε λέξη που ξεκινάει με ένα χέρι, χειρόγραφο, χειροποίητο, εμπερικλείει μια αγάπη, περιγράφει μια χειρονομία -να κι άλλη λέξη που δεν χρειάζεται επίθετο όταν την προφέρεις. Έχει κι αυτοκόλλητο fragile πάνω του. Φροντίδα το λένε αυτό στη γλώσσα των ανθρώπων. Καλεί τους ανθρώπους να φροντίσουν κάτι, είναι μια οδηγία σε όσους το αγγίξουν. Θα μπορούσαν να γράφουν για κλωστές και κουτάκια, αλλά δεν είναι όλοι πιτσιρικάδες για να καταλαβαίνουν. Αρκεί ο ιερός φόβος του εύθραυστου. Και έτσι οι άνθρωποι μαθαίνουν να φροντίζουν κάτι άγνωστο, κάτι μυστικό, κάτι που μπορεί να μην τους αφορά.

Όμως εκείνη η παρέα των φίλων θα πάει στο μουντιάλ. Νύχτα μέρα σμιλεύει το παλιό λεωφορείο για το μεγάλο ταξίδι, από την Αργεντινή ως τη Βραζιλία είναι μια κλωστή με δυο κουτάκια. Πιτσιρικάδες φαίνονται, που δεν ξέρουν πολλά. Δεν το'χουν πει ακόμα σε κανέναν ότι πάνε -μόνο εμείς το ξέρουμε- δεν έχουν βγάλει καν εισιτήρια για τους αγώνες. Το σχέδιο δεν υπάρχει ακόμα, μόνο η επιθυμία και το λεωφορείο νύχτα μέρα. Ό,τι περπάτησε πάνω σε μια κλωστή δεν χώρεσε ποτέ σε θεωρίες. Ό,τι χώρεσε στις θεωρίες, δεν έχει περπατήσει. Οι φίλοι θα το κάνουν το ταξίδι, οι φίλοι είναι μόνοι τους ένα ταξίδι. Αναζητώντας την έρημο πατρίδα, λίγες μπύρες ακόμα παρέα, χειρονομίες δεμένες σε κλωστές, κουτάκια να φυλάνε τα άλγη ως ιερά, τη φροντίδα των αγνώστων, την άκρη στην άκρη του κόσμου. Και στο ταξίδι, μόνο φίλους κάνεις.